Familiekroniek spiegel
van sociaal onrecht
de stad en
dokter Moore
Reportages
„FORSYTE SAGA"
IN SERIE OP TV
GALSWORTHY'S
ROEM HERLEEFT
RommeK VP-bestuur
geeft geen leiding
13
t/oor
cetaialülf Cetaflex witte houtlijm
.^3^
i
&T Ir
i? -s
RIJDAG 8 SEPTEMBER 1967
Brandpunt had gisteravond twee
voortreffelijke reportages, één von
Henk Neuman over de Vietnamese
verkiezingen en één van Aad "on
den Heuvel over de huidige stand
van zaken in Rhodesië. In Vietnam
konden wij met de waarnemers toe
zien hij de hoogst ingewikkelde pro
cedure, die bij het stemmen en het
tellen wordt toegepast, en constate
ren dat zeer gemakkelijk steken kon
den vallen. Opname van activitei
ten in Rhodesië gaven een vrijwel
volledige indruk van de ontwikke
ling die zich daar voltrekt onder de
nieuwe wetgeving. Misschien was de
slotzin wel het meest kenschetsend
voor de situatie: „De blanken dan-
i vulkaan'
(Val
e radio- en tv-redactiel
deel vielen, vonden direct na zijn
dood hun weerslag.
Meer dan 30 jaren bleef hij wegge
zonken in de vergetelheid. Zijn wer
ken, in vele landen vertaald, werden
niet meer herdrukt. Niemand las ze
HILVERSUM Drie miljoen gulden heeft de BBC geïnvesteerd
in een 26 afleveringen tellende televisieproduktie van John Galswor
thy's familiekroniek (drie generaties omvattende) „De Forsyte Sage".
HTet Britse kijkpubliek is er innig dankbaar voor geweest, het hing
aan het scherm en liet er op andere netten de beste amusementspro
gramma's van de zaterdagavond voor schieten.
En hoe zal deze lange serie de VARA maakte er door enkele
it u een vuiKuun samenvoegingen 16 fikse afleveringen van het in Nederland op te-.
Wij1 kregen"die"zorgeloze dans- levisie doen? Van zondagavond af zullen wij dat weten, want dan ken van het boeiende verhaal, dat
a 1 zich uitstekend leent voor verfilming.
Tot 1966 toe moest hij vechten bij
erfgenamen om de rechten los te krij
gen. Toen was hij al bezig de 120
acteurs en actrices voor de zeer zwa
re rolbezetting te verzamelen.
In feite is het aan de televisie to
danken, dat hierin plotseling verande
ring is gekomen. BBC-producer Do
nald Wilson kreeg al elf jaar geleden
de idee, een enorme tv-cyclus te
partij te zien in de volle winkels j komt het eerste deel op Ned. 1.
waar niettegenstaande de boycot
schijnbaar nog volop van alles
krijgen.
Interessante opnamen uit de ta
baksindustrie, de feitelijke bron van
iemands bestaan in Rhodesiëleer
den ons bij commentaar van een
Nederlandse sorteerder, dat deze in
dustrie de harde klap opvangt, maar
dat het de gekleurde werknemers
zijn. die er de dupe van worden.
.Ach meneer, de blanken redden
zich wel In deze geest adem
de de gehele reportage. Maar de be
dreiging van de vrijheidsstrijders
werd toch niet omzeild. Aangetoond
werd, hoe de meeste kerken in ver
zet komen tegen de nieuwe wetten.
Door dit sterke reportagewerk en
de uitvoering van Beethovens vijf
de pianoconcert vooraf, bleef het
televisiespel „Het Raamvan Jaap
ter Haar, het minste deel van het
KRO-programm a
Origineel van opzet, bij goede uit
buiting van het medium en zijn mo
gelijkheden, was de voorstelling toch
aan de magere kant en bloedarm aan
interpretatie. De beste scène was die
van Gijsbert Tersteeg als de
stervens bereide Franse markies.
Voetbal direct in
radioverslag
HILVERSUM De NRU zal
woensdag a.s. (13 september) een
rechtstreeks verslag geven van de
voetbalwedstrijd Nederland
Oost-Duitsland, in Rotterdam te spe
len. zulks in tegenstelling tot de NTS,
die later op de avond een samenvat
ting biedt.
Wim Hoogen doorn en Dick van
Rijn.zijn in het stadion voor de repor
tage, welke tussen 8.10 en 10.05 uur is
te horen op Hilversum I.
Kruiswoord-puzzel
zonder zwart
John Galsworthy de ouderen zul
len zich zijn naam herinneren, jonge
ren weinig. Zij zullen hoogstens van
hem weten, dat hij niet zo'n eminente
schrijver was en in 1932. een jaar
voor zijn dood toch de Nobelprijs
voor letterkunde kreeg. Iets, waaro
ver lang niet iedereen het eens was,
ook al genoot hij toen in zijn vader
land opgewonden verering.
Galsworthy was een merkwaardig
man. Hij kwam voort uit een wel
gestelde familie, die het Victoriaanse
standpunt huldigde en voor wie bezit
en aanzien het hoogste goed was.
Zijn beroemdste werk, de trilogie
„The Forsyte Saga" beschrijft in feite
zijn eigen familie. Onomwonden en
kritisch zet hij de personen in hun
milieu: bekrompen en zelfgenoeg
zaam, altijd er op uit, hun bezit te
vergroten.
Verteller
Horizontaal: 1. boom - zilt vocht: 2.
opgewekte geest of stemming - on
gaarne: 3. gebod - soort van hond: 4.
wijze - einde: 5. elk - zuiver: 6. uitroep
- stad in Engeland: 7. inwendig lichaams
deel - oude vrouwelijke datief van een;
8. duw - bekende afkorting - meisjes
naam: 9. telwoord (Eng.) - steen -
boomloot.
Verticaal: 1. bolwerk - rivier in Italië:.
2. ingang - elektrisch geladen atoom:
3. meisjesnaam - vaarwel - muzieknoot;
4. lengtemaat (afk.) - vlug - latwerk;
5. gestolen buit (barg.) - stok; 6. één
jarig kalf - scheik. element (afk.) -
munt in China: 7. hok - land in Europa
'afk.) - bijb. figuur; 8. piaats in Gelder
land: 9. onderrichten - broedplaats van
vogels.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
Horizontaal: 1 Sluis - Adam: 2. Aad -
ei - gene: 3. stelt - ende; 4. sen - os -
Neer; 5. erg - pet - Erp; 6. rode - keu -
se: 7. Leen - te -rok; 8. one - den - nee:
9 sek - el -Deil.
Verticaal: 1. sasser - los; 2. later -
Oene: 3. Uuden - Gd - eek; 4. iel -
Opende; 5. sits - e.k. - tel.; 6. agent -
eend; 7. den - Ee - urne: 8. anders - oei:
9. meer - pekel.
In werkelijkheid genoot Galswor
thy geen grote literaire begaafdheid.
Hij was meer een verteller in de
geest van Diekens, maar toch weer
niet zo briljant. Zijn verdiensten
schuilen wanneer men die nu, hon
derd jaar na zijn geboorte, bestudeert
voornamelijk in de scherpe en ra
ke tijdstekening. „De Forsyte Saga",
een boek dat hem zeer kwalijk werd
genomen in '"er-alde kringen, maar
dat hem toch r.iet teveel pijn ver
schafte omdat hij het in afleverin
gen liet verschijnen, is daar een goed
voorbeeld van.
Ogenschijnlijk is het een wat lang
dradig. niet zonder humor en met
grote kennis van zaken geschreven
familieroman. maar de waarde
schuilt in de kritische ontleding van
de mentaliteit van de gegoede stand
in die tijd.
Zijn privé-leven Is" hfëY'groots ge-"
weest. Hij trouwde vrij jong, maar
maakte daarna, toen hij na zijn rech
tenstudie door zijn vader twee jaren
op wereldreis werd gestuurd om het
familiebezit te inspecteren, kennis
met Ada. de vrouw van zijn neef, die
hem tot schrijven aanzette. Zij bleef
zijn inspiratie, en zij kregen elkaar
I lief.
Ada bewerkstelligde ook zijn en
haar scheiding. Vooral de zijne werd
een afschuwelijke kwestie en duurde
tien jaar. Toen hij eindelijk Ada
trouwde bleef zij zijn „muze".
Galsworthy begon pas zijn eerste
novellen te schrijven op zijn 30ste
jaar. Hij publiceerde ze aarzelend on
der pseudoniem. De ontvangst ervan
gaf hem moed onder eigen naam een
i roman te produceren, welke de uitge-
i ver hem echter tweemaal liet
I overschrijven. Dit werk verscheen on-
I der de titel „Eiland-farizeeërs" en
doelde al.sterk op het euvel van de
I kortzichtigheid dér bezittende klasse
van Engeland. Wie zich ergerde, gaf
hem de naam „socialist", maar dat
was hij in wezen niet.
Hij marcheerde nimmer achter het
rode vaandel, deed niet aan poli
tiek en schuwde vergaderingen of de
monstraties. Hij had ook geen om
gang met werkende socialisten. Was
hij een salonsocialist? Ook dit heeft
men hem verweten, maar daarvoor
stond hij toch teveel met hart en ziel
achter zijn verontwaardiging, ook al
bleef de salon hem vertrouwder dan
het krot of de fabriek.
Werkelijke roem verwierf hij pas
toen de of leverineen van zijn „Forsy
te Saga" in een tijdschrift begonnen
te lopen. In dit verhaal heeft hij zijn
Ada gestalte gegeven in de vrouw
Irene, toonbeeld van goedheid en lief
de, samen met de stamvader Soames,
hoofdfiguur van het verhaal, dat wel
Het duurde maar liefst 22 jaren,
eer de driedelige roman onder de ti
tels „Het geluk der rijken", „In kete
nen" en „Te huur", later nog aange
vuld met de vervolgen „De witte
aap", „De zilveren lepel" en „Zwanen
zang", die gezamenlijk weer „Een mo
derne comedie" werden genoemd, in
zijn geheel was verschenen.
Duidelijk blijkt uit het totale werk.
dat Galsworthy in die vele jaren van
inzicht veranderde. Is bijv. in het
eerste deel de oude Soames voor
gesteld als een redelijk onsympatieke
figuur, later laat Galsworthy hem an
ders zien en tenslotte wordt hij de
grote held, die alles juist zo best
heeft gedaan.
De eer en roem, welke Galsworthy
(die 66 jaar werd) vooral in de laatste
jaren van zijn leven overvloedig ten
Best-seller
Hij kreeg van de BBC slechts
toestemming voor de verwerkelijking
van zijn plan. als het werk in 1967,
een eeuw na de geboorte van de au
teur. op het scherm kon komen. Met
geweldig werken is dat gelukt. Wat
Wilson voorsnelde. gebeurde: het En
gelse volk herinnerde zich plotseling
zijn vereerde schrijver. Het boek
moest worden herdrukt. Met 500.000
exemplaren werd het dit jaar de
meest-verkochte pocket in Engeland.
Er verscheen zelfs een luxe-uitgave
en het boek blijft wegvliegen.
In ons land verschijnt binnenkort
natuurlijk ook een pocket-herdruk
van „De Forsyte Saga": uitgever
Bruna gelooft er wel in.
(Van een onzer verslaggevers)
LEIDEN De oud-fractie
leider van de KVP in de Tweede
Kamer prof. mr. C. P. M. Romme
is gisteren fel van leer getrokken
tegen de partijleiding. Dat ge
beurde toen hij zich mengde in
een debat tussen partijvoorzitter
mr. P. J. M. Aalberse en de
KVP-„radicaal" mr. E. C. M.
JurgenS.
PProf. Romme zei het te betreuren
en onjuist te achten dat het partij
bestuur vóór de afloop van de dis
cussie die thans over de partij ver
nieuwing gaande is, geen leiding
geeft. Ook als het bestuur een meer
derheids- of een minderneidsstand-
punt zou-hebben, moet dit volgens
hem worden meegedeeld.
Tegen deze
„roep om
ding" kwam de
heer Jurgens
verzet. Hij vond
het juist
moed getuigen
om een stukj
soevereiniteit
prijs te geven.
Het gebrek aa:
durf van de po-|
litieke partijen,!
zich vóór de ver-p
kiezingen vast te
leggen wat de sa-;^
menwerking met Uzc
anderen betreft, eminentie...
is volgens hem
de oorzaak van de huidige malaise.
„Er moet een eind komen aan het
euvel van onderhandelingen binnens
kamers, aan hetgeen de kiezers be
schouwen als „koehandel op Soest-
dijk, in de Tweede Kamer of waar
dan ook", aldus mr. Jurgens.
rotterd 8.13c pvea
Hij benadrukte dat er geen protest
mars gehouden wordt tegen de con
fessionele partijen, zoals vaak wordt
beweerd. Alles vloeit voort uit het
gemis aan invloed van de kiezers op
de samenstelling van het kabinet.
De heer Romme vroeg zich af hoe
je als KVP met partijen als de
PvdA en D '66 gezamenlijk een ver-
Jazz-rondo. 19.00 Lichte g
mofoonmuziek. 19.30 Op
met doctor Burney
Nieuws. 20.05 Actuele m
laar. 20.45
lezing. VARA:
21.00 Promenade
Actualiteiten. 22.55 I
Spectrum. NRU: 20.00 Informa
ties voor en over vakantiegan
gers. 22.25 Humanistisch Ver
bond. 22.30 Nieuws. 22.40 Ste
reo: Jazzmuziek. 23.15 Radio
TELEVISIE
VAM\ OM»
i> I
URWmniROEi'
Voor nu en later, lezing. 12.21
Mededelingen t.b.v. land- er
tuinbouw. 12.30 Actueel sport-
ir de jeugd. 14.55 Ra-
Magazine. 15 40 Beken-
•rlander beantwoordt
van jonge mensen.
Nieuws. 16.02 De
Russische revolutie, lezing. (III).
Electronisch orgelspel.
.15 Opcr
o Electr
0 Radloweekjournaal.
'.30 Nieuws, "i
heidsvoorllchtlng.
12.27 Me-
land- en tuin-
vs. 12.40 Over-
mHHI Over
ndlng. 13.00 Lichte
Reclame. NTS: 13.34 We
naai - met titels voor sl
renden. STER 15.57 R
VPRO: 16.00 Dagbeeld
kiezingsprogramma kunt opstellen.
De ervaring had hem geleerd dat
een regeringsprogramma voor vijf
tig procent wordt bepaald door
machtsverhoudingen, echter na en
niet vóór de verkiezingen. „Dan kun
je toch nooit tevoren een program
ma ontwerpen, waarin de machts
verhoudingen zijn terug te vinden",
zei hij.
Partijvoorzitter mr. Aalberse. die op
deze vergadering van de KVP-afde-
ling Leiden een inleiding hield, vond
dat mr. Jurgens op dit facet te veel
de nadruk legde. "Ik ontken dat de
kiezer in het verleden geen invloed
heeft kunnen uitoefenen".
De heer Jurgens gaf toe dat de
regeerbaarheid van Nederland niet
wordt bevorderd als één groep met
een gemeenschappelijk programma
niet de meerderheid zou behalen,
zoals prof. Romme had betoogd.
De ervaring leert, zei prof. Rom
me nog, dat alleen de christelijke
partijen in staat zijn gebleken op
basis van saamhorigheid politiek te
bedrijven. „Alleen het christelijk
cement kan de saamhorigheids
gedachte
Mr. Jurgens vond. dal prof. Romme
(die zei te spreken als lid van de
afdeling Leiden van de KVP) zich
te veel laat leiden door de bestaan
de verhoudingen.
Antwoord
Partijvoorzitter Aalberse reageerde
op de kritiek van prof. Romme met
de opmerking dat het partijbestuur op
14 oktober zijn standpunt zal bepalen.
Dat zal dan aan de afdelingen worden
voorgelegd.
Wat het uitspreken van voorkeur be
treft, hoopte mr. Aalberse dat zich ook
in de andere partijen een proces zal
voordoen (zoals in de KVP) en dat als
gevolg daarvan voorkeuren kunnen
worden uitgesproken. Mr. Jurgens
achtte het slechts uitspreken van één
voorkeur voor de kiezers niet duidelijk
genoes
I LISSABON De Spaanse treiler
„Milagrito" is gistermorgen voor de
Portugese kust gezonken. De dertien
bemanningsleden zijn aan boord van
Portugese vissersschepen gegaan.
Agatha Young
De jonge, begaafde hoboïst Han de Vries, die in het
Concertgebouworkest speelt, fs een van de gasten die
Regine Clauwaert en Dick Passchier vanavond ontvan
gen in ..Pick-up". Hij zal iets van zijn werk vertellen,
natuurlijk naar aanleiding van een plaat waarop zijn
spel is te horen.
Behalve Han komen er nog andere gasten, die meer
het lichtere genre vertegenwoordigen: Willy Schobben,
de Driekonken Blaaskapel, Sylvain Poons de onver
woestbare, en misschien ook Johnny Kraaykamp, R\ik
de Gooyer en Ramses Shaffy, dat zal er van afhangen
of hun nieuwe platen nog op tijd klaargekomen zijn.
Deze krant behoort tot
HET KWARTET
In het Westen veruit grootste
prot.-chr. dagbladpers
VANAVOND TE ZIEN
Ned. 1 TROS en NCRV
7.05 uur documentaire over diepzee-onderzoek.
8.20 uur actualiteiten.
8.45 uur Lucy Show.
9.10 uur Pick-up. platenprogramma.
9.45 uur Canadese aflevering van de spionnagereeks „De
parallelle wereld".
r Coronation Street.
Achter het Nieuws,
r reportage skelteren in Driebergen. Politici doen
r Belgisch dansorkest speelt.
VANAVOND TE HOREN
I Hilversum I VPRO en VARA
7.00 uur jongerenprogramma Help.
8.05 uur actuele muziek
no uur Promenadeorkest concerteert
I) uur hoorspel ..Het meisje en de soldaten".
5 uur lichte platen in „Prettig weekend".
Hilversum II NRU
8.00 uur Grenspost, gevarieerd vakantieprogra
10.40 uur Profiel van Kenny Burrell (stereo).
11.15 uur Radio Kamerorkest speelt Mozart.
46
David had het kantoor van dokter Mfire gevonden in het
oude stenen gebouw achter de kantoren van een groot be
drijf. Een donkere gang leidde naar de wachtkamer waar
een aantal mensen zwijgend wachtte, allemaal met uitdruk
kingen van in zichzelf gekeerd geduld, die door de binnen
komst van David niet veel veranderden. Het licht in de
kamer dat door hoge, smalle ramen naar binnen viel. wat
flauw, het meubilair oud en kaal. hoewel gemakkelijk, het
zag eruit of het al zo lang had dienst gedaan, dat het zich
helemaal aan 'net doel had aangepast. Het geluid van da
rivier, die vlak langs de fundamenten van het gebouw
stroomde, was luid. David zocht een verpleegster, of een
doktersassistente, maar toen herinnerde hij zich dat Moore
gezegd had die niet te bezitten. Hij stond op het punt plaats
te nemen toen de deur naar de spreekkamer openging en
Moore verscheen.
Toen hij David zag. lachte hij. Zijn vermoeide gezicht
klaarde helemaal op. Hij sprak niet tegen David, maar tegen
de andere wachtende mensen
„Dit is dokter Armstrong, de jonge collega die ik wil
overhalen hier te komen praktiseren. Hij wil mijn tas lenen
het duurt maar even. Kom binnen, Dave."
Er ontstond een beweging van deelneming en een oude
man met een leerachtig gezicht en houthakkerslaarzen zei
iets met een stem die schor was van verlegenheid. David
maakte een stijve, zelfbewuste buiging en volgde Moore
naar zijn kantoor.
De spreekkamer was wat aankleding betrof een voortzet
ting van de wachtkamer. Er was één raam dat uitkeek op de
rivier, een cilindeibureau, een boekenkast vol met slordig
geplaatste boeken, zo te zien afkomstig uit Moores studieja
ren Door een gedeeltelijk open deur was een kleine onder-
zoekkamer zichtbaar. Dit alles scheen volgens David bij
Moore te passen als-de kleren die hij droeg, gemakkelijk en
slordig.
Hij zei met een soort bezitterstrots: „Ik heb dit kantoor al
meer dan dertig jaar. Daar aan de andere kant van de
onderzoekkamer is nog een kamer die we voor jou kunnen
inrichten. Groter dan deze. De firma van wie ik dit gehuurd
heb. gebruikt de kamer als archief, maar ik ben er zeker van
dat ze hem aan ons willen afstaan."
Hij greep zijn tas uit een stoel en onderbrak Davids
bedankje met: „Best hoor!" Hij legde een hand op zijn
schouder en duwde hem gemoedelijk naar de deur.
De dokterstas was versleten en puilde uit en hij was zo
zwaar alsof Moore zijn halve medische uitrusting met zich
mee scheen te slepen. Het zelfvertrouwen van Armstrong
steeg nu hij met de tas over de straat liep. Iedereen zou die
herkennen als zijnde van dokter Moore. In zijn eigen prak
tijk had hij weinig nut van de tas. omdat hij zelden huisbe
zoeken aflegde, maar niettemin had hij er een- Het was niet
een gebruikelijke dokterstas, maar een platte koffer die
bankdirecteuren wel gebruiken en hij had de bekleding zelf
ontworpen. Als hij ermee liep. zou hij niet opvallen tussen
honderden andere zakenmensen in de straten van New York
en dat was nu precies zijn bedoeling.
Op dit uur van de dag was de straat overvol met mensen
die zich haastten, alsof ze bang waren dat ze niet alles
konden kopen voor sluitingstijd. Er 'ning welvaart in de
lucht. Tussen de volgeladen auto s met de neus naar de
trottoirband geparkeerd, was er nauwelijks een te vinden
die ouder was dan vijf jaar; de winkels waren vol artikelen
die er duur en stedelijk uitzagen.
Op een lege plek stond een bord met de letters GE
MEENTELIJKE MEDEDELINGEN. Hij was getroffen door
deze zonderlinge mengeling van plattelandsgewoonten en
gekunsteldheid. Hij bleef staan om te lezen wat er in keurig
handschrift met krijt op was geschreven. Er zou een da-
mesbazar zijn van de kerk heel zonderling in een schoe
nenzaak. Er was een souper in de Beaver Meadow Grange
om aan geld te komen voor de plaatselijke brandweer .Een
concert door het Haddonse Hogeschool-orkest De aankomst
van de Bloodmobile op donderdag.... Een plattelandsgemeen
schap in overgangsstatium op weg een voorstad te worden,
zoals de gebieden die leven van de grote stad, maar fels
geheel nieuws in de Amerikaanse samenleving. Er ontston
den unieke vraagstukken in de loop van de verandering
waar hij geen idee van had. De medische problemen vorm
den er een onderdeel van,.-..
Heel plotseling bemerkte hij dat hij in een vreemde straat
liep met een dokterstas die niet van hem was. Hij was op
weg naar iemand die hij niet kende. Hij voelde zich alsof hij
besefte dat het buiten hem omging. Zo iets had hij ook wel
eens tijdens een concert of een medisch college als hij te
zeer van zichzelf vervuld was. Dit was bijzonder onaange
naam en hij werd er zenuwachtig van.
Tot zijn opluchting merkte hij dat hij bij de trap was die
naar May Turners kamer leidde.
Wordt vervolgd
ÊVE* LATER POMEU ZO OP PE PLAATS
VAJJ HET UARtW.- r
J ee VAL WA6
COAAPLEET .K'JK,
HIER EEN <=.TDK
VAN DE EADIO -
CABINE!
Smartegeld Een i°n§e
haar aanstaande bij een auto-onge
luk „de charmante spitsheid van
zijn neus" had verloren. Dit kwam
aan het licht toen de afgewezen
minnaar bij de rechtbank te New
Delhi smartegeld eiste van de ver
oorzaker van het ongeluk.
SUKKELTJE
EN
BRUUNKE
48. „Er zit nu nog
foto op; wie zal ik nemen'
vraagt Stikkeltje.
wacht, die agent, die zo
druk met die banketbak
ker praat: die kunnen ei
er mooi tegelijk op! Zo,
klaar!" ker. In de opwinding vergeten ze zelfs de muziek!
„Is er iets gebeurd, meneer?" vraagt nieuws- „Of er wat gebeurd is!!" roept de banketbakker
gierige Stikkeltje aan de agent en de banketbak- boos.
„Kijk: hier op mijn vensterbank stond een grote
cake af te koelen en toen ik hem met slagroom
wilde bespuiten, was-ie spoorloos verdwenen!"
FERDNAND
