THEE'ZET.KUMDE Lichaam vraagt extra zorg op warme dagen Henriëtte Nusselder doceert 5Sr&&w^« Drie thee-recepten dialoog BLAD ZIJ ZATERDAG 26 AUGUSTUS 1967 EEN leuke jonge vrouw, blond, lang, en theebereidend. Henriëtte J. Nusselder, doctorandus in de rechten. Zij koos echter geen juridische loop baan, maar troont sinds kort in een kamer van een heel groot gebouw in Am sterdam als directrice van het „Instituut voor de thee". Het gaat namelijk bergafwaarts met de thee. Ga maar na: waar krijgt u nog een vers, geurig, krachtig en kleurig kopje thee aangeboden Soms is de thee, dat „edel kruydt", verdronken in water. Dan weer is de smaak flauw en dood, de kleur grauw. „Dat ligt bijna nooit aan de thee, wel aan de manier van zetten" lacht thee-directrice Nusselder. „Mijn werk is de thee een nieuw cachet geven." Het thee-instituut resideert in de Weesperstraat 63. Daar houdt Henriëtte Nusselder alles bij wat met thee te maken heeft. De klappers rijen zich daar aaneen tot een thee-archief waaruit ie der naar believen putten kan. „Thee", vertelt ze, „werd vol gens de overlevering uitgevonden door de Chinese keizer Sjen Noeng die drie eeuwen voor onze jaartelling leefde. De oude Chi nese dichter Lichilai kwam in zijn tijd tot de conclusie dat er drie hoogst betreurenswaardige dingen in de wereld waren: het verderf van de edele jeugd door een verkeerde opvoeding, het om laag halen der schone kunsten door ordinaire bewondering en de erbarmelijke vermorsing van fijne thee door onbevoegde be handeling. WILT u er zeker van zijn dat u ook op warme dagen fris bent, zorg er dan voor dat uw oksels geen haargroei vertonen. Er zijn allerlei preparaten in de handel waarmee u overtollige haar groei kunt verwijderen. Was de oksel na met zachte baby-zeep en lauw water. De eerste twaalf uur geen deodorant gebruiken, wel napoederen met talkpoeder. ƒ300,- Het duurde tot 1610 voor wij dat geheimzinnige kruid naar Ne derland zeilden. De thee kostte in die tijd nog ƒ300 per pond.... De thee werd met gevaar voor lijf en leden gered uit handen van de kapers. Het was Ja- va-thee, die overigens al in 1606 van Macao in China naar Indië was getransporteerd. De kwam aanvankelijk als medicijn naar Europa. Alleen apothekers verkochten het. Haarstukje IJs kan drie uur wachten Als pa op een warme zo meravond eens op een ijsje wil tracteren, wordt het voor degeen die uitverkoren wordt het te halen een (in spannend karweitje. IJs heeft nl. de gewoonte zeer gauw te smelten Dit bracht een fabrikant van ijs op het lumineuze idee zijn ijs aan te bieden in een doosje van schuimplastic. Op de buitenkant van het doosje staat: „Wilt u mij binnen drie uur na het tijdstip van aankoop serveren, daarna word ik te zacht". En inderdaad, na drie uur is het ijs nog in „ijzige" staat, het produkt is ook zeer smakelijk. Dit alles dank zij !het isolerend re melange samengesteld, met nog modern: we drinken er vermogen van de kunststof, o,, zesmaal zoveel van als alle i plukken voorzichting de rijpe blaadjes van de toppet Heilzaam Cornelis Bontekoe, 17e-eeuws theedokter, hoogleraar aan de universiteit van Franeker ontdek te veel heilzame krachten in thee. Hier zijn de tien interes santste, weet de thee-directrice: 1) suyvert het grove bloedt 2) verligt de herssenen paar maal per dag afgevoerd zo blijven ze vers. Produktielan- constante smaak en kwaliteit, den voor de thee zijn India (30 Ceylonthee is levendig, geurig, pet.), Ceylon (21 pet.), China (16 niet krachtig; Noord India-thee frisdranken bij elkaar# Geen pet.), Japan (8 pet.) en Indonesië krachtig en vol, de Zuid-India- i pot.). thee opwekkend en vrij geurig, wonder, de Nederlandse huis- Chinathee heeft een bloemig ka- vrouw rekent volgens het Veel regen rakter. Argentiniëthee behoort )t de lagere soorten, de laatste s namelijk een vrij jonge cultu- tot haar liefste bezigheden. 'oorwaarden voor de theecul tuur, namelijk veel regen, begin nend in mei en eindigend in sep tember. en bergachtige streken. 8) is seer goedt voor watersucht stilstaand water is een vijand 4) verteert alle rauwe vochtig- van theecultuur. hijt 5) neemt wegh alle verstopt - 6) maakt het geslchte klaar 7) verdrijft de overtollige slaap 8) verjaagt de dommigheyt 9) verdrijft alle pijne des co- Iijks dat van oorsprong heeft 10) is goed tegen de windige ge breken der lijdmoede vocht en warmte, en is gevoelig voor andere luchtjes. Een donke re, droge en vrij koele bergplaats is dé manier van bewaren. Zet thee in een porceleinen of aardewerken pot, houd deze goed schoon. Breng het water snel aan de kook, bij hard water doorko- Theezaden zijn iets kleiner dan ken om vliesvorming te voorko- kersen en worden in speciale men. Per pot drie scheppen thee zaadtuinen geoogst. Theetuinen of twee theezakjes. lange rijen tegen de „Pep' een meter makkelijk voor de pluk. Jonge bladeren moeten lichtgroen en soepel zijn, met oliebevattende cellen die de IJStHGG thee geur en smaak verlenen. Ze minuten laten trekken op lichtje met muts over theepot, thee omroeren en direct serve ren. In goed gezette thee hoort suiker en melk. „Jammer dat Theeplukken is veelal vrouwen werk: de pluksters dragen een - schouderdoek of een mand "op de *°gse. wolkje-melk nog niet rug. Iedere plantage heeft hebben hersteld!" verzucht We lachen erom. Feit is dat een 'TabrielT"waar" dTwadm Henriëtte Nusselder En wist u ftao vort soTot vprkwilf. - - - - - ir_ dat Amerikanen dol zijn op opstaan. Het is soms de eerste medicijn die baby toegediend krijgt, u weet wel: slappe thee. menteerd, teerd worden. De thee komt in aluminiumfolie met theekis- krijgt, u weet wel: slappe tnee. t Een d vers gepIukt blad Zij die geelzucht hadden weten plantam dat karnemelk genotsdranken werden voorgeschreven, de rest was taboe voorlopig. Niet voor niets bouwden rijke kooplieden rond de 18e eeuw langs de Vecht speciale theekoe peltjes. Intussen hadden wij de thee aan de (Engelse) op de plantage levert één die "'hen gedroogde thee. thee de enige Melange werd uitgevonden door een Ier die zijn theemonsters in zakjes van Chinese zijde deed? In thee zakjes van nu zit overigens de beste soort thee met" snelle af trek, levendig en zeer geurig, speciaal voor dit doel gekweekt. Dat theeblaren als stofwerend middel gebruikt worden weet u, dat thee een kleurmiddel is voor vitrage en kleedjes ook, maar Iedere firma heeft zijn eigen doe dit vooral niet met ijzerhou- melange. Theemakelaars en dend water. IJzer met thee %S iri^iecM» mm^fhTe &iïS£ wordt "lede- V.jfduizend Jaar thee en Het duurt jaren eer er een goe de thcestruik is opgekweekt. Al leen jonge loten en frisse groene blaadjes aan de top worden goed genoeg geacht voor thee. Ze wor den met de hand geplukt en een Zet een liter zeer sterke thee (4 zakjes of 4 maatscliepjes). Voeg daar aan 120 gram suiker of zeven afgestre ken eetlepels en het sap van twee kleine citroenen toe. Zeven en af la ten koelen, liter koud water erbij. Ijskoud serveren met ijsblokje en ci troenschilletje. KOUDE MUNTTHEE Een liter sterke thee van 3 zak jes of maatschepjes, 5 minuten la ten trekken met naar sincak een paar blaadjes kruizemunt die in gedroog de vorm verkrijgbaar is. Een ons sui ker (6 afgestreken eetlepels), sap van een citroen of sinaasappel. Alles zeven en af laten koelen: koud serveren met ijsblokjes. RUSSISCHE THEE bij r drie flinke vul de kan kokend 1 liter. Alles 6 minute laten trekken. Inmiddels staat de theepot klaar met bet gezeefde sap van 1 citroen en 2 sinaasap pels. Tenslotte door een zeefje de vers gezette inhoud van de pan hier in. Warm opdienen, eventu eel met sinaasappelschilletjes. Ons nieuwe onderwerp moeQer vajj bracht al veel leuke reac- maakte hét ties: de kleding van vroe ger, wat men at en vooral het werken op jeugdige leeftijd. Wat de kleding betreft, mevrouw T. te M. zegt hier over: „Wat heeft de jeugd van nu het heerlijk, blote voeten en wapperende haren! Vijftig jaar geleden werd ik als meisje van tien jaar naar school gestuurd met zwarte hoge knoopjeslaarzen, dikke zwarte eigengebreide kousen, 's maandags een wit klep-i schortje voor dat 's woens dags vervangen werd door een bont gestreept. Tot over maat van ramp moest ik de witte tulen trouwlioed van mijn tante afdragen. Want een hoed dragen móést, an ders was je niet netjes Wat voelde ik me er onge lukkig mee. Ik verborg hem altijd onder mijn schort, pas in 't gezicht van ons huis zette ik hem op." Mejuffrouw v. D. te dH. zegt „Nu is ieder in de gelegenheid zich te kleden naar eigen smaak. Dat dit vroeger anders was leert ons een gebruik dat eeuwen stand hield. In Schiedam hadden gegoede burgers de plicht op zich geno men bij overlijden hun „opper ste kleed" aan het gasthuis te vermaken. Dit kwam ten goede aan de bewoners van het gast huis. Men kon ook. als men dit beter vond, geld voor een nieuw kledingstuk geven. In een rekening van 1789 leest men hierover: aan de Heeren Regenten het St. Jacobs Gasthuis tot demptie van het regt vai opperste kleed een somma twee Gulden twaalf stuivers' Het gaat hier dingstuk vai waarschijnlijk voor een omslag- Jan in de zak. De de heer D. te V. so: „Boekweitmeel, tarwebloem, krenten en rozij nen, wat gist en melk. Daarvan maakte moeder een deeg, dan ging het in een schoon kus sensloop, een bandje om de strop en dat ging in een pan Als 't water kookte werd Jan uit de zak gedaan, in plakken gesneden, boter en bruine sui ker erop en dan... smullen! Nog iets uit die tijd: 's' avonds lie pen er overal venters met koop waar. In de verte höorde je hen al schreeuwen: „Oprecht Engels sprot, drie centen de dertien, zes en twintig voor zes cent". Of: „Braampeere wie!" Dat was een vrouw met een oude kinderwagen waarin een potje met vuur en daarop stond dan een pan met gestoof de peertjes. Er zat wél beko ring in de (goede) oude tijd." Jan in de zak kent nog varia ties, want mevrouw N. te S. maakt het weer anders, zij eet het nog wel eens en vindt het wat lekker. Zij gebruikt twee pond bloem, half pond krenten en rozijnen en sucade, wat gist er door, dan In de zak in het water maar eerst een paar voor dag en nacht in betrek king. „Er waren thuis elf kin deren. Na mijn dertiende jaar hebben mijn ouders nooit meer één cent aan mijn onder houd hoeven te betalen. Dit kon ook niet. Er was zelfs geen geld voor ziekenfonds of brandverzekering. Wij waren nooit ziek en er kwam geen brand. Onze ouders zeiden: „Op de Here vertrouwen ,en nooit schulden maken." Elf uur De heer S. te V. jaar toen hij als melkboer o; de bok van de melkwagen zat ..'s Morgens zeven uur begin nen tot één uur, daarna var- drie tot negen uur, en zaterdag tot elf uur n.m. Een kwartier 's morgens en 's avonds voor brood eten. Men bezorgde toen twee maal per dag. Een klant van één liter melk tijd een beste!" Veertien jaar was de heer S, te R. toen hij elf werkte, voor zegge en schrijv» zestig cent in de week. Hij werkte in een drukkerij, en schrijft: „Ik denk aan die tijd nog dikwijls terug. We werk- n jeugd. Toen ging hij is ruim elf als Jon8en »We 8'°" gen voor drie k vier weken. Als we niets vingen kon het wel zeven weken duren. Het drinkwater werd in eiken ton- nen meegenomen; aan het eind Een* kwartier rnoest je rekenen om uit te ko- hoewel het water niet te drinken was. Het was slijm en vellen dan wa- dje ter. Nu zult u vragen: moest u dan geen kleren of gezicht was- Sü I. sen? Dat was er als de reis per dag *anS duurde niet bij, er werd dan met zout water gewassen. Ons menu? 's Maandags bo nen, dinsdag erwtensoep, woensdag bonen, donderdag ten met plezier. Het loon was erwtensoep, vrijdag grauwe te laag, we konden er niet rondkomen. Langzaam ker wonnen we terrein door de een gezi: vakbeweging waarvan we lid voor ihet werden. Nu zijn de typografen bonden de sterkste in het hele erwten en zaterdag bonensoep. Men leefde aan boord als in i, de schipper ging eten voor in gebed. Bij slecht weer las de schipper vorken of lepels op de bodem voor het aanbranden en zor gen dat de zak goed onder wa ter blijft. Drie uur koken, daar na goed koud laten worden. Al licht eens te proberen, vindt u ^Betaald «KB Kreukels avonds een hoofdstuk uit de land. Reeds in 1914 sloten wij de „Christelijke Zeevaart" en daar- eerste CAO af. Dat ging met na zongen wij psalmen, 's Zon- veel strijd gepaard, door het he- dags werd er niet gewerkt, het - - was voor mij (niet wat de fi nanciële kant betreft) een goe de oude tijd." Niet terug Pluspunten mocht er komen werken van -. - ••-- de directeur, maar het eerste tijden: zondag rijst met een haar kinderjaren dol op kreu- jaar uerdiende ik nipts Er beeye vet, de overige dagen keic en J°°r ^raienae iK niets. Zr aardappels met een beetje vet Mevrouw L. te V. doek. Dit gebruik stamt uit het moet met kle- kels (zeeslakken) en zij deed graag- het slabberjasspel. Dit spel met 42 doppen, en h wa* toen een vierenvijftiguri- ,|eëS grTeuS. Maur wij" einde van de dertiende eeuw, het werd ingesteld ter herinnering aan Gravin Aleid, de tante Floris de vijfde." Roeept We kregen van veel le: Iers gespeeld worden. Het is dankzij de vakorganisaties leefden vroeger k. 1 T.-u-_ r._ Iroli4.lrhA:<4 Nu het werk: te D. was als twaalfjarige al kindermeisje, en op haar der tiende jaar geheel zelfstandig beter. Ik denk aan mijn jeugd jaren vaak terug en als ik kijk wat onze kinderen nu verdienen... it dit «rëüle"? wa"aldoöï'STJda oude tijd ntet terug.' J- -• --r—In afhan kelijkheid van God. Biduur voor gewas en arbeid en dank- uur: heel de gemeente was aanwezig. De opvoeding de ouders groter was. De goede oude tijd had pluspunten, maar De heer S. te V. vertelt iets geef mij maar liever deze tijd! opgevouwen tissue, besprenkeld met eau de cologne, aangebracht onder de oksel zal bij plotseling overmatige transpiratie een heer lijke verfrissing betekenen. Ook Vroeger op We zijn met huid en haar aan op. Een goede parfumerie heeft zon en warmte overgeleverd. Uw een schoonheidsspecialiste in De huisvrouw tenslotte kan haar zou eens moeten rusten van dienst. Zij zal u graag raden of haar eigen tijd indelen: mis- permanent, touperen, lakken, het in uw geval een peeling geschikt schien staat u een uur vroeger uitdrogen na zon- en zeebad, is. als u schrikt van de harde op om de „warme" karweitjes als Laat het eens goed in model knip- lijnen en de gelooide huid die u strijken e.d. op te knappen. Doe pen, vraag aan een ervaren kap- bij thuiskomst van vakantie in het werk eens nat: slaapkamers per een oliebad. de spiegel aanstaren. in een rustig tempo met koud water dweilen, zemen, aardap- Zorgt u voor de huid van uw pels en wortels schrappen in voeten evengoed als de huid van koud water: dat verfrist. Iedere handen en hoofd? Eéns per week dag schoon ondergoed, een dou- een zeepbad van tien minuten che die lauw is, een opgewekt Om uw haar te laten rusten daarna goed afdrogen en masse- gezicht en u vooral niet te veel (bij haaruitval of na uitdroging) ren met vette crème. Overtollige aantrekken van de warmte: dan is ook een haarstukje of pruikje velletjes langs de nagels verwij- lijkt het alleen maar erger dan geschikt. Een uitgedroogde huid deren met een bokkepootje. Een het is. heeft, preparaten nodig die vocht- inbrengend zijn: zoek dus naar potjes en tubes met de naam hy dro- of hydra- erop, want zonder meer neemt de huid geen water Het wordt ons huisvrouwen warmte (en daarmee het eten) steeds makkelijker gemaakt. Met lang vast, bovendien komt er De doos moet natuurlijk gedu- de pan die zo van het vuur op geen boenen of schuren bij de rende die tijd wel gesloten blij- tafel kan bijvoorbeeld en dan afwas aan te pas. Warm sop en ven. Als u haar in de zon. zou niet onderdoet voor een mooie een zachte spons zijn voldoende. zetten houdt het ijs het echt serveerschaaU geen drie uur uit. De vorm en het uiterlijk (blin- Van september tot begin no- Maar bij een zorgvuldige be- kend wit met decoratie) doen vember is de 1,6 liter pan flink ZIEZO, we zijn er weer. Vreemd is het altijd, dat te rugkomen. Deze keer wist ik niet eens de vorken en messen meer te vinden en liep letterlijk van het kastje naar de muur, tot groot vermaak van mijn huisgenoten. Maar na dit week-end zijn we wel gewend. Dan is er weer huiswerk voor de kinderen en de tredmolen (hard trappen) van elke dag. Ook de orde en regel. Ook de dankbaar heid voor onze door geen ongeluk of wanklank gestoorde vakantie. Ik heb meer vlinders en schapen op één dag gezien dan anders in een jaar. En meer roofvogels dan ooit in mijn leven. Sommige dingen zijn nieuwe be tekenis gaan krijgen, b.v. de bui zien hangen, dat was nu eens echt. geen beeldspraak. En toen wij op •een keer door een kudde koeien reden, snelheid een km per uur, en eindelijk 'bij de voorste waren, was ik zo vertederd dat dat voorste dier zijn kop wendde en naar zijn kameraden keek, zo van: gaat het jongens? met dat gekke monster opzij yan ons en al die vreemde koppen eruit? dat ik te gen de kinderen zei: och, wat Ja moeder, merkten ze op, het heet dan ook een kuddedier. En ineens werd dat voor mij iets moois, terwijl ik het altijd nogal verachtelijk heb gevonden: kud de-dier, onpersoonlijke meeloper, mens-zonder-mening. ATA elf maanden geraas was ■IA het weer blad-stil, ook al let terlijk, en even letterlijk zagen we weer papa tegen de lamp lo pen, dat is altijd hetzelfde in huisjes met lage plafonds. Hij liep niet in de vierdaagse tussen twee haakjes aan een intelligente brief- vriendin, want juist in die dagen spoedde hij zich naar ons toe. Wij hebben anders daverend pret gehad om die veronderstel ling (briefschrijfster had veron derstelde persoon op foto uit krant ingesloten), het was ook heel aardig gecombineerd uit wat je langzamerhand van me weet na al die jaren krantlezerij. Nee, hij zat wit, moe maar glun derend in de trein naar Parijs zo dat hij na vijven 's middags al een heel eind kwam en de volgende dat ter plaatse kon zijn. En toen we hem afhaalden aan het dichtst bijzijnde station, zo'n 25 km van ons vacantieverblijf, deed hij eerst niets dan beurtelings glunderen en in slaap vallen, later afgewisseld door inderdaad wandelingen, maar nooit langere dan 20 'km. In de coupé paar Parijs, zo ver» telde hij, hadden twee dames geze ten die niet wilden geloven dat hij naar vrouw en kinderen ging, zo schijnt hij gestraald te hebben. Toen ze allen uitstapten, riepen ze hem na: „nou jongen, amuseer jij je maar lekker in Parijs." Het is maar goed dat mijn man slechts een enkele maal alleen reist. NU, en hier thuis was er mas sa post. In tenten, op cam pings, in pensions („bij het kruisje is mijn kamer"), ja zelfs van berg toppen geschreven. Ik heb een bladzij onderwerpen onder elkaar gezet, zo al direct veertien. Dat brengt ons bijna tot de Kerstdagen onder dak. Helaas was er één rouwkaart, en dat ibericht trek ik mij erg aan. Ook is onze groenteboer gestorven; toen zijn vrouw en ik elkaar gister weerza gen, hebben we beide in de win kel gehuild, het klinkt erg dwepe rig, maar ik had helemaal geen verweer. Datj doet de vakantie ook, het haalt de korst van je af, de ver plichte beheersing is weg, gesmol ten, je bent in alle opzichten ontspannen. Dat is heerlijk, ook al komt het verdriet met geweld je leven weer binnen. Het hoort er bij. Zo besef ik ook heel goed dat er niet alleen vakantie-houdende briefvriendinnen zijn geweest, maar ook zieke en thuisblijvende. Mijn map doorbladerend sta ik bij menigeen als het ware even stil en ik hoop in september veel persoonlijke post af te doen. Ik hoop het. Want de ervaring van andere jaren leert dat er elke dag bijkomt aan werk voor morgen en op het laatst ben ik dan toch weer geïrriteerd en gehaast. Het kan soms niet allemaal in de redelijk uitgemeten dag-uren en dan één van twee: of ik spreek de nacht aan, of het werk blijft liggen. Ik weet nog steeds niet wat het minst erge is. WANT werk op een stapel is ook zenuwslopend hoor. Dat, het geïrriteerd-zijn, heb ik nog het minst kunnen afleren. Pas na twee weken stond ik niet meer inwendig te trappelen als iemand voor me in een winkeltje niet kon klaarkomen met een span nende roddel zonder dat de winke lier over haar hoofd en dat van de luisterenden heen mij vroeg: en u? Integendeel, geboeid mee luisterde. Of dat op de heel smalle trot toirs in de nauwe straatjes waar auto's vlak langs je gaan twee lui het doorlopen versperden en uitge breid een volgens mij prullige eta lage instaarden zonder een mo ment aan mij, achter hen, te den ken. De derde week merkte ik: och, ik heb de tijd. Niets is belangrijk. Zeker opschieten niet. Kijk ook eens, luister ook eens. Dat het zo lang duurde voor ik de dag en het uur niet meer stukhakte in goed beste de minuten is voor mij wel een waarschuwing geweest. Wat doen wij hier, in West-Nederland voor al, met de tijd? Uitbuiten. In een ommezien betekent dit dat de tijd over ons heerst, Van meester worden we slaaf. Tien minuten krant lezen vond ik rempel, ik moet me alweer dwin gen na tafel even rustig te gaan zitten lezen. T AAT staan te niksen. Laat J-J staan iets te doen dat eigenlijk geen prioriteit geniet o, o, en daar ga je weer. Nu, we zullen wel zien. Als u geen brief krijgt, denkt u maar: ze zit in de tuin te wroeten. Zoiets. Of: ze bekijkt e.en kathedraal ('k heb een schitteren de toeschrijving van een briefvrien- din gekregen). Goed? Het is alle maal niet zo belangrijk als het hier in Nederland soms schijnt. Een van de kinderen reed een eindje mee met een zeer eenvou dig iemand. Hij vroeg: Holland, is dat ver? Ja, aardig ver, in het Noorden. Hoort het nog bij ons land? Nee, het ligt 500 km boven Parijs. O, is het dan soms zelfstan dig? Ja het is zelfstandig. Is dat niet mooi? Ge meenschappelijke markt. Konin gin, vrijheidsstrijd, Rijnmond, Rembrandt, nooit van gehoord. Na tuurlijk, natuurlijk, zulke mensen maken Europa niet groot. Maar wie weet maken ze het nog hier en daar jjol rust. CHRISTINE, j

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 13