Pleidooi voor een
Duitse hotelkerk
TELEURSTELLING OVER
CELIBAATS - ENCYCLIEK
Een woord voor vandaag
Kerkedag over kerkhervorming
Hoogleraar contra „kwade herder"
Scheuring in bakermat
Vrijmaking
van
de
Laatste appel
van Cardona
baatte niet
Daar is het eten!
„Ik erger me
vooral aan de
procedure"
Uw probleem
is het
onze....
We zagen gisterendat dat „rechte sporen" niet „rechttoe-
rechtaan sporen" betekent, maar juiste, bruikbare sporen. Ze
zijn hoe moeilijk misschien ook begaanbaar en voeren
naar het juiste doel. Maar toch zit er in deze uitdrukking nog
een dimensie, die wij in de Nieuwe Vertaling niet meer her
kennen, maar in de Statenvertaling nog kunnen terugvinden.
Er staat in het Hebreeuws „sporen der gerechtigheid".
Het bijbelse begrip gerechtigheidheeft de betekenis van
„aan de norm beantwoorden, goed zijn, bruikbaar zijn." Zo
is de vertaling „rechte sporen" wel te verdedigen. Maar ik
geloof toch niet, dat dat woord „gerechtigheid" enkel op die
sporen betrekking heeft. Er zit toch ook in, dat men op deze
sporen Gods gerechtigheid ervaart. God handhaaft zijn nor
men. Op God kun je aan. Hij verloochent Zichzelf niet.
Hij blijft ondanks alles trouw aan de verplichtingen, die Hij
in het verbond op Zich genomen heeft. Zijn genade bracht
hen op de rechte sporen. Zijn wijsheid toont hun de gevaarlij
ke plekken. Zijn liefde komt hun zwakheid tegemoet. Zijn
trouw houdt hen (ondanks hun ontrouw) vast. Dat is Gods
gerechtigheid.
Maar behalve dit heilbrengende zit er ook een straffend, wre
kend element in Gods gerechtigheid. God handhaaft Zijn
recht, Zijn eisen en dreigingen. Dat Zijn gerechtigheid zich
in het evangelie heilbrengend openbaart, kan alleen doordat
Christus ten volle aan Gods straffende gerechtigheid voldaan
heeft.
Wij lezen vandaag 1 Samuel 3 10-21.
(door Jan. J. van Capelleveen)
HANNOVER De werkgroep die in Keulen het meest opzien
baarde en zelfs de stoot gaf tot de belijdenisbeweging „geen ander
evangelie", trok op deze dertiende kerkedag de minste belangstel
ling. Het is me niet helemaal duidelijk geworden, waarom nu de
belangstelling ontbrak voor kerkelijke structurele hervormingen.
Was men in Keulen te zeer geschrokken door het referaat van Do-
rothee Sölle? Heeft het conflict tussen moderne bijbelwetenschap
en de eenvoudige vroomheid van de gemeente zozeer de aandacht
dat allen wel stromen moesten naar de werkgroepen „bijbel en ge
meente" en „politiek?" Of beginnen de gemeenteleden het gevoel
te krijgen dat zij er toch niet in slagen om de kerkelijke organen
wezenlijk te vernieuwen?
Het gesprek over deze problemen
begon anders ernstig genoeg in Ber
lijn. Daar stootte men in de gesprek
ken telkens weer op kerkelijke struc
turen zodat besloten werd in Dordt-
mund voor het eerst een gehele
werkgroep aan dit onderwerp te wij
den. Toen kwamen vragen aan de orde
als: moeten we de kerkelijke belastin
gen handhaven of afschaffen? Daar
werd tevens sterk aangedrongen op
.55
(Van onze kerkredactie)
KAMPEN Weer is het in een gereformeerde kerk (vrijgemaakt)
tot een scheuring gekomen. Thans hebben in Kampen twee ouder
lingen de gemeente „weggeroepen van achter de ontrouwe ambts
dienst van de meerderheid van de kerkeraad" en opgeroepen zich
voortaan onder hun opzicht te stellen. Zondag hebben zjj voor het
eerst eigen kerkdiensten belegd. Voor een kleine driehonderd
mensen preekte daar prof. J. Kamphuis.
Ook hier is de discussie rond de
„Open Brief" de directe aanleiding tot
de scheuring. Nadat de zittende genera
le synode van Amersfoort-West uit
sprak, dat de ondertekening van de
Open Brief onverenigbaar is met de
handtekening onder de belijdenis,
kwam het reeds in Oegstgeest, Over
sell ie en Amsterdam-Centrum tot een
scheuring, terwijl de kerkeraad van
Valkenburg (ZH) zijn predikant schors-
Het verschil met deze conflicten
is, dat Kampen met zijn 3600 zielen
op een (Bunschoten) na de grootste
vrijgemaakte kerk van ons land is.
waar bovendien door de Theologische
Hogeschool het hart van het vrijge-
maakt-kerkelijke leven in zekere zin
klopt. Nergens wordt de kerkstrijd,
die deze kerken op het ogenblik mee
maken, dan ook feller gestreden, dan
daar.
De Open Brief was mede onderte
kend door de oudste van de vier Kam
per predikanten, ds. J. O. Mulder. In
december diende prof. J. Kamphuis als
lid van de gemeente hierover bij de
kerkeraad een klaagschrift in. Hij stel
de daarin, dat ds. Mulder door deze
ondertekening openbaar was geworden
als een „kwade herder, een wolf in
schapenvacht, een vreemde, wiens stem
de schapen niet kennen." Hij vroeg de
kerkeraad met ds. Mulder te handelen,
gelijk het trouwe herders tegenover
zulk een kwade herder betaamt.
De kerkeraad weigerde aan dit ver
zoek te voldoen, omdat zijns inziens elk
uit de Schrift te leveren bewijs ont
brak. De classis Kampen stelde in fe
bruari de kerkeraad in het gelijk. Toen
prof. Kamphuis zich daarop echter tot
de particuliere synode van Overijssel
vjendde, sprak deze (in maart) uit. dat
de kerkeraad ongeacht het klaagschrift
reeds krachtens eigen ambtelijke roe
ping met ds. Mulder had moeten „han-
Beschermen
Daarop sprak de kerkeraad op 7 juni
uit, dat hij „zolang het tegendeel hem
niet uit de Schriften bewezen is. ds. J.
O. Mulder, die in de gemeente getrouw
zijn werk heeft gedaan, als een ge
trouw dienstknecht van Christus zal
ter zijde blijven staan en hem tegen
onbewezen beschuldigingen zal bescher-
Leninprijs voor
Martin Niemöller
DUSSELDORF Dr. Martin
Niemöller heeft uit handen van prof.
Skobelzyn van de Russische academie
van wetenschappen de Leninprijs voo
de vrede ontvangen. Daarbij was ooi
de Russische ambassadeur in Bonn Tsa
rapkin aanwezig. Niemöller zei, dat hij
de prijs (25.000 roebel) onder een aantal
vredesbonden uit oost en west zal ver-
Spanje set door
MADRID De Cortes, het Spaanse
parlement, heeft gisteren het omstre
den wetsontwerp inzake de godsdienst
vrijheid aangenomen met 500 tegen ne
gen stemmen.
De laatste poging van ds. Jose Cardo
na. de secretaris van het Comité tot
verdediging van het protestantisme, om
invoering van de nieuwe wet tegen te
houden, is daarmee mislukt.
De Spaanse regering had de oorspron
kelijke versie van de wet op de vrij
heid van godsdienst later gewijzigd
Dit was aanleiding voor de ouderlin
gen W. C. van Dijk en D. J. Gritter,
vorige week een brief aan de gemeente
leden te zenden, waarin zij meedeelden,
dat de band verbroken was. Door de
uitspraak van 7 juni heeft de kerke
raad in feite officieel doortocht ver
leend aan de overtuiging, die in de
Open Brief wordt uitgedragen, zo
telde ouderling Van Dijk ons.
Terwijl de kerkeraad aan de ene
kant alle ruimte in de gemeente geeft
aan de leringen van de Open Brief, die
tegen Schrift en belijdenis ingaan,
treedt hij anderzijds met hardheid op
tegen hen. die de kerkeraad vermanen
vanwege zijn gebreken zegt hij. Ook
zou er sprake zijn van discriminatie bij
de vaststelling van tweetallen voor ver
kiezing van ambtsdragers.
Door de uitspraak van de PS te ver
werpen, zonder te verklaren ertegen ii
beroep te gaan, ontnam de kerkeraad
de gemeente iedere mogelijkheid, zich
tegen de leervrijheid in de gemeente te
verzetten. In feite werd hierdoor de
band met de zusterkerken doorgesne
den. aldus ouderling Van Dijk.
Hij zei van harte „de door de kerke
raad doorgesneden band" met de zuster
kerken elders in den lande te willen
herstellen en was verrast over het gro
te meeleven van buiten Kampen.
Bestaansrecht
Ouderling Van Dijk verwachtte, dat
nog meer ambtsdragers zich bij hem
zouden voegen. Het was zondag al
stampvol. Men zat op tafels, op trappen
en op de grond, toen prof. Kamphuis
In de „gewone" vrijgemaakte kerk,
de Nieuwe Kerk aan de Broederweg,
morgens en 's middags dubbele
diensten worden gehouden, was het am
per te merken, dat er minder kerkgan
gers waren, 's Morgens preekte ds. C.
H, Lindeboom en 's middags ds. J. O.
Mulder. De laatste preekte (wrange
noot) naar de orde van de catechismus
over zondag 21. vraag 55 „de ge
meenschap der heiligen".
In een kanselboodschap werd gezegd,
dat de ouderlingen Van Dijk en Gritter
zich schuldig hadden gemaakt aa
schorsingswaardige zonde van openbare
scheurmaking. De gemeente werd ver
maand, hen niet meer als ouderlingen
te ontvangen.
De kerkeraad. die na het vertrek van
Van Dijk en Gritter nog zestig mai
(vier predikanten, veertig ouderlingen
en zestien diakenen) vergaderde gister
avond, om zich nader te beraden.
Prof. Kamphuis had de laatste maan
den al gewoonte om, als ds,
Mulder preekte. onder kerktijd
„huisgodsdienst" te houden in zijn
ning, waartoe hij ook niet-huisgenoten1
uitnodigde. Door de week hield hij
voorts bijbellezingen voor een
„gesprekskring."
Er hebben zich in de bakermat van
de Vrijmaking al jarenlang moeilijkhe
den voorgedaan, die zich op allerlei wij
zen uitten. Zo verschenen vorig jaar
zelfs bij de gemeenteraadsverkiezingen
twee vrijgemaakte partijen aan de
stembus.
Hoe fel het er aan toegaat, bleek eind
vorig jaar, toen ds. Mulder eens verder
preken onmogelijk gemaakt werd door
een interrumperende kerkganger.
Vorige maand liep het in een kerke-
raadsvergadering zelfs zo hoog. dat een
kerkèraadslid verwijderd moest wor
den, omdat volgens het officiële kerke-
raadsverslag zijn houding de praeses
het leiden van de vergadering onmoge
lijk maakte.
Derde groep
Overigens hield zondag nog een der
de groep, die zich als de ware kerk van
Kampen beschouwt, kerkdiensten. Deze
gemeente heeft zich ruim twee jaar
geleden al afgescheiden.
Prof. Kamphuis vertelde ons gisteren,
dat deze scheuring destijds plaats had
„in de hitte van de strijd, tijdens een
van de voorpostengevechten." De broe
ders hadden zijns inziens gelijk, maar
de zaak was nog te onbeduidend, om
zich daarvoor af te scheiden. Deze
groep heeft nooit de steun gehad van
hoogleraars of predikanten van elders
Daar kijk je naar uit, als je op bed
ligt. Een gebeurtenis, elke drie
keer.
Het eten moet goed zijn. Zorgvuldig
bereid, keurig geserveerd. Dat ge
beurt achter de schermen, in de
ziekenhuiskeuken. Zeven dagen per
week is de keukenstaf in aktie om
te zorgen voor patiënten en perso
neel. Het werk gaat altijd door,
maar ieder heeft op haar beurt twee
dagen per week vrij.
Huishoudkundigen die dit jaar af
studeren kunnen nog geplaatst wor
den. Vraag eens om gegevens aan de
directrice, zr. W. Deurman.
DIACONESSENHUIS BREDA
Langendijk 75. telefoon (01600) 22133
door Dorothee Sölle uit te nodigen,
die sprak over christen zijn buiten de
kerk. De werkgroep wilde de kerke-
daggangers confronteren met mensen
die wel buiten de kerk zijn komen te
staan, maar toch niet het stigma van
een ongelovige willen dragen. In
plaats van een gesprek met deze
mensen, resulteerde de rede in een
conflict tussen de kerkedaggangers
onderling. Vooral de conservatieve en
piëtistische Duitsers voelden zich ge
schokt. Uit die onrust is toen de „in hoeverre moet men het in de kerk
belijdenisbeweging geboren die dit met elkaar eens zijn?" Hij bleek geen
jaar opriep om niet aan de kerkedag partij voor de jurist, vooral niet
deel te nemen.
Bijna vijftigduizend mensen vulden het stadion van Nedersaksen, i
zondagmiddag de Kerkedag van Hannover zijn afsluiting vond. Het was
er drukkend warm.
Volkskerk
Wie gehoopt had dat de kerkedag
van Hannover het gesprek tussen de
gelovigen binnen en buiten de kerk
zou voortzetten, kwam bedrogen uit.
Deze werkgroep is dit maal geheel
blijven steken in de binnenkerkelijke
politiek, de centrale vragen hebben in
het Duitsland van dit moment echter
betrekking op de verhouding
wetenschap en geloof.
Daarom sloeg een met spanning
verwaohte rede van de avant garde
genoemde prof. dr. Wolf Dieter
Marsch ook nauwelijks aan op de
eerste donderdag. Dat kwam omdat
deze theoloog zich met alle nadruk
uitsprak voor de volkskerk. En ook
zijn co-referent, die waarschuwde te
gen de invoering van de volwassenen-
doop, en dus ook eigenlijk zich uit
sprak naar het gevoel van velen voor
de status quo, slaagde er niet in
werkelijke algemene discussie uit te
lokken over de vragen die de mensen
nu bezighouden.
Dit lukte al evenmin op de tweede
dag, vrijdag. Toen lag de nadruk
vooral op allerlei kerkelijke vernieu
wingspogingen in bepaalde gemeen
ten. Maar vaak waren zij uit zulk een
typisch plaatselijke situatie ontstaan,
dat zij onbruikbaar waren om als
wegwijzers te dienen voor anderen.
Grote aandacht kreeg bijvoorbeeld de
kerkelijke strijd tegen het groeiende
lawaai van straalvliegtuigen in
meenten die bij een zich uitbreidend
vliegveld liggen. Dat was nauwelijks
een voorbeeld van vernieuwing voor
een gemeente in een rustige berg
streek. Er waren betere voorbeelden,
maar allen toch te zeer plaatselijk
bepaald.
Democratie
De zaterdag echter bracht
nieuws al was het dan voor Neder
landse hervormden een wel heel erg
terugdraaien van de klok. De jurist
Konrad Müller zocht een weg om de
synoden, die nu trapsgewijze gekozen
werden, werkelijk weer de kerkgan
gers te laten vertegenwoordigen. Zijn
oplossing werd aan het begin van
deze eeuw in Nederland gepropageerd
door prof. dr. Hugo Vischer. De kerk
moet een ..hotelkerk" worden van
groepen en die groepen moeten afge
vaardigden naar de synode kunnen
sturen.
Optimisme
omdat hij juist als tegenwicht tegen
de huidige scherpe tegenstellingen in
de kerk de gedachte probeerde te
verdedigen dat het allemaal nog wel
meevalt, dat er veel tekenen zijn die
aantonen dat er veel gemeen is.
Hij riep op tot moed, inzicht en
geduld ten opzichte van elkaar om zo
een oplossing te vinden voor de
bestaande tegenstellingen. Ook bij
hem werd een bepaald optimisme
openbaar toen hij zei dat de eenheid
in de kerk van vandaag sterk genoeg
is om samen god te eren, samen het
evangelie te dienen, en samen diako-
naai aan het werk te gaan. Dat zov
vanzelf steeds weer nieuwe kerkelijke
vormen doen ontstaan.
Beide sprekers spraken volkomen
langs elkaar heen. De een verlaagde
de kerk tot een werelds instituut, de
andere bezag naar mijn mening de
situatie veel te optimistisch. De lei
ding van de kerkedag heeft kennelijk
zijn best gedaan om een tweede
incident-Sölle te voorkomen, maar
tegelijkertijd om de kerkelijke hiëar-
chie, die toch al kritisch staat tegen
over de kerkedag, niet al te zeer voor
het hoofd te stoten. Het gevolg was
dat gesproken werd over kerkhervor
mingen die vooral de jongeren weinig
zeiden.
De huidige synoden, die van de
provinciale kerken als de generale
synode spreekt de mensen even wei
nig aan als het Europese parlement
van Straatsburg, zei hij, eenvoudig
omdat zij geen enkele band hebben
met de gekozenen. Hij wilde een
werkelijke democratie invoeren, of
beter de democratie redden in de
kerk op precies de tegenovergestelde
wijze als D 66 in Nederland de
parlementaire democratie wil redden.
Mueller sprak zich uit voor directe
verkiezingen in plaats van de huidige
trapsgewijze. Hij wilde geen afvaardi
ging van districten of gemeenten,
maar een landelijke kandidaatstel
ling door groeperingen
Hij zag hier helemaal geen gevaar
in dat de groepen zullen proberen de
macht in handen te krijgen en eigen
inzichten door te drijven. Heel opti
mistisch zei hij: „kerkelijke groepen
geven zich niet over aan machtsont
plooiing en oppositie, maar smeden in
een synode een gemeenschap, om uit
de volhpid van de inzichten een
gezamenlijke lijn te vinden."
Een kandidaat van het ogenblik
moet zich geheel alleen inzetten voor
die dingen die hij ziet als noodzake
lijk. Heeft hij echter een kerkelijke
groepering achter zich dan is het
mogelijk al van te voren de proble-
met anderen door te spreken,
bestuderen en een bepaalde lijn uit t
stippelen, die kan op de synode naajl
voren worden gebracht, meent prof'
Müller.
Voor de kiezers is de keuze ooi
veel gemakkelijker geworden want zi
weten precies wat zij aan een bepaal c
de kandidaat hebben. In de huidig erenigir
situatie kiest de meerderheid in eei^i.
gemeente iemand die heel trouw is i
de kerkgang, die geen uitgesprokens
mening verkondigt, maar er op uit i >nds Ne
_J. Brsesti
Gymna
Emi
Ouderling Van Dijk zei ons, dat hij
steeds had geprotesteerd tegen de hard
heid, waarmee de kerkeraad deze groep
zou hebben aangepakt. „Wij hebben
reeds contacten met hen gelegd en zul
len hun de hand van verzoening toeste
ken."
j. Overigens is deze derde (kleine)
plan de
Volgens de brief van Van Dijk
Gritter is de kern van het conflict
dit: „Hebben wij als vrijgemaakte
kerken ook vandaag nog recht
bestaan of moeten wc er naar stre
ven. om wat men noemt het conflict
van 1944 zo
dat op landelijk niveau ic I eigen kerkdiensten op te geven,
gen om zo op weg te gaan naar de
(Van onze kerkredactie)
O OTTERDAM Zoals was te verwachten is de teleurstelling
van rooms-katholiek Nederland over de encycliek van paus
Paulus, waarin het celibaat wordt gehandhaafd, groot. De kritiek
van velen geldt echter niet alleen de inhoud van de pauselijke
brief, maar ook de manier waarop deze tot stand is gekomen,
namelijk zonder raadpleging van de wereldkerk.
Ook het tijdstip van de bekendmaking, vlak voor de bisschop
penconferentie die de paus over belangrijke zaken moet advi
seren, is voor velen een doorn in het oog.
Nieuwe kardinalen
zijn bevestigd
Hogeschool
„Ik erger me vooral aan de procedure.
Aan het tot stand komen van deze
encycliek is geen open overleg met
de wereldkerk voorafgegaan, terwijl
dat toch wel gepraktiseerd wordt
voor zaken als de liturgie".
Deze uitspraak van dr. W. Goddijn, di
recteur van het Pastoraal Instituut
•an de Nederlandse Kerkprovincie en
lingen aan de Theologische Hogeschool
Izich door de scheuring in Kampen zul
len toespitsen. Van de acht in Kampen
woonachtige docenten hebben zich vol-
VATICAANSTAD Paus Paulus VI gens informatie van ouderling Van
veel ..roomser" gemaakt en de Cortes heeft gisteren officieel de 27 nieuwe Dijk vier bij de fr°'nP J'.
kardinalen bevestigd, waarmee het to- voegd, te weten prof. dr. L. Doeke-
taal aantal kardinalen op 118 is gekr:- (die er binnenkort zal preken), prof.
men. Vijfendertig van de oude kardina- Kamphuis, prof. H. J. Schilder en lec-
len waren bij de plechtigheid aanwezig, tor drs. J. P. Lettinga.
De lectoren drs. D. J. Buwalda en
De namen van de 27 kardinalen zijn dr. H. M. Mulder woonden daarente-
al een maand geleden bekendgemaakt. gen de diensten van de andere groep
w j j 1 van ae iNeaenanase iveiniJiuviiii.it: en
ft verwschten v.lt, dit de sccrctaris van het pastoraai concilie.
had dit nog eens dunnetjes overgedaan.
Omdat alleen de oorspronkelijke
versie door net Vaticaan goedgekeurd
was. deed ds. Cardona vorige week een
beroep op de paus. om in Spanje tussen
beide te komen, opdat de hervormin
gen. vastgelegd in de oorspronkelijke
versie, alsnog zouden worden doorge-
Volgend jaar zomervacantie zal in
Finland een wereldconferentie worden
gehouden van de wereldfederatie van
christenstudenten. De organisatoren ver
wachten. dat van de vijfhonderd deel
nemers zestig procent afkomstig zal zijn
1 bij.
De keuze van de paus heeft veel Vati- De hoogleraars J. van Bruggen en
caanse waarnemers verbaasd, omdat zij C. Veenhof zijn met vakantie. Van de
minder Italianen en meer vertegen- j laatste wordt het onwaarschijnlijk ge-
woordigers van ontwikkelingslanden acht, dat hij zich bij de groep-Van
hadden verwacht. Ook in Nederland is Dijk zal voegen,
kritiek geuit, omdat de Italiaanse in-
breng als vanouds te groot is. Voor het zendingswerk in Zuid-Afri-
De nieuwe kardinalen hebben de ge-1 ka. waarin de kerk van Kampen een
middelde leeftijd der kardinalen van 72 belangrijke rol vervult, verwacht men
op 71 jaar gebracht 'voorshands nog geen moeilijkheden.
ontlenen we aan De Volkskrant, die
evenals De Tijd rooms-katholieke
geestelijken naar hun mening heeft
gevraagd.
i gaat voort: „Nu het gaat over een
/.aak waar het menselijk geluk van
velen rechtstreeks mee gemoeid is,
blijft het overleg achterwege. Tijdens
het Vaticaans concilie mocht het celi
baat niet aan de orde komen. De
meningsvorming ging intussen door.
En nu ineens deze tekst, die blijk
baar alle discussie wil stopzetten. Is
dat nu een post-conciliaire houding?"
'Titcerekend de groep gelovigen die
zich het meest gebonden weet aan de
kerk. wordt op deze wijze onderwor
pen aan een procedure, die hen on
machtig maakt. Ik houd mijn hart
vast voor onze grootseminaries. On
machtig zijn in zekere zin ook de
bisschoppen. Toch zullen die van zich
moeten laten horen. En de discussie
gaat natuurlijk toch door, ook buiten
Nederland."
Drs. R. Bunnik, leraar aan het klein-se-
minarie te Apeldoorn, vindt het een
vervelende zaak. „Natuurlijk viel er
geen verandering te verwachten in
de traditionele toestand. Maar de
tekst rammelt duidelijk, waar
over de argumentatie gaat. En het ,s
minstens onelegant het vraagstuk uit
de vingers van het Vaticaans concilie
te houden om het probleem daarna
op eigen houtje op-te lossen.
Voor de lichamelijke huwelijksbeleving
werd tenminste een commissie be
noemd om de zaak van alle kanten te
bekijken. Bovendien zit op deze ma
nier de bisschopssynode in septem
ber ook klem.
Willen de bisschoppen het vraagstuk,
dat niet op de agenda staat, toch
aansnijden, dan moeten ze zich nu
rechtstreeks tegen de paus opstellen"
Psychologisch zit de sfeer voor een eer
Iijke discussie daarmee helemaal
fout. Het is overigens een positie,
waar de paus ziohzelf in gemanoeu
vreerd heeft. Toch zal hem duidelijk
gemaakt moeten worden dat dit na
het Vaticaans concilie niet meer kan.
Dat is dan een karwei voor onze bis
schoppen, dat niemand hun hoeft te
benijden. Ik verwacht dat ten gevol
ge van deze encycliek de discussie
niet zal ophouden, eerder nog veel
feller zal worden. Het hele gezagspro
bleem zal nu aan de orde komen".
Overwonnen zaak
..De onverbrekelijke verbinding tussen
celibaat en priesterschap is naar mijn
overtuiging een in wezen overwon
nen zaak" meent prof. P. van Leeu
wen, hoogleraar te Nijmegen.
Het is geen principieel punt meer, even
min als bijvoorbeeld de geboortenre-
geling. De vraag is alleen nog maar.
op welke wijze de overgang naar een
nieuwe vorm van priesterschap zal
moeten verlopen. De houding van Ro
me beantwoordt niet meer aan de
opvattingen omtrent het verplichte
priestercelibaat, zoals die in grote de
len van de kerk leven".
Mr. drs. L. Meyers, voorzitter van de
kerkelijke rechtbank van het bisdom
Den Bosch, spreekt over „achter
haalde argumenten, overgoten met
termen die dienen om de facade van
een in Italië nog als ideaal gezien
priesterbeeld overeind te houden".
Hij doelt op „holle" woorden als „het
celibaat is een flonkerend juweel" en
„heilig celibaat".
NED. HERV. KERK
Beroepen te Groningen (vac. C. J. Lam-
bour)Tj. Alkema te Emmen; te Surhui-
zum: Chr. v. d. Leeden te Elim (Dr.); te
IJsselstein <U. vac. E. R. Damsté
toez.): L. Blok te Ridderkerk; te Eind
hoven (geestel. verzorg, diaconessen-
huis): H. Sondorp te Den Haag; te Poort
vliet en te Westbroek (U.): kand. J.
Maasland te Sliedrecht.
Bedankt voor Almelo (wijkg, 2): P.
Hetebrij te Den Dolder.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Honselersdijk: A. Veld-
huyzen te Donkerbroek (Fr.); te Bergum
(Fr.): G. D. Hanemayer te Haarlemmer
meer-oostzijde; te Oosterzee (Fr.): F.
Dijkstra te Hijum (Fr.); te Marrum (Fr.):
F. Boonstra te Noordbergum (Fr.).
Bedankt voor Groningen-west 'als stu-
dentenpred.): A. Corporaal te Zeist.
Beroepbaarstelling: de classis Gorkum
heeft préparatoir geëxamiheerd en be
roepbaar verklaard: kand. P. Blokland te
Goudriaan
Emeritaat: ds. J. Koolstra te Krulnin-
gen gaat met emeritaat.
GEREF. KERKEN (vrügem.)
Bedankt voor Ommen: dr J. Douma te
Rijnsburg: voor Enschede-noord (miss.
dienst op Nicuw-Guinea, 2e pred. pl.):
kand. H. J. Begemann te Gouda: voor
Voorburg: W. G. de Vries te Helpman.
CHRIST. GEREF. GEMEENTEN
Tweetal te Ouderkerk a. d. Amstel: C.
den Hertog te Harderwijk en J. Weste
rink te Kërkwerve <Z.>.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Leiden en te Boskoop:
kand. N. W. Schreuder te Amersfoort.
VRIJE EVANG. GEM.
Aangenomen naar Bergum 'Fr.': kand.
W. Kramer te Doorn, die bedankte voor
Enschede
Bedankt voor Groningen: J. G.
Nieuwöhner te Apeldoorn: voor Utrecht
noord- kand. H. Ónderstal te Utrecht.
om de huidige orde te continueren
Het gevolg is dan een middelmatig^i
synode van mensen die bang zijn voo
veranderingen.
Een dergelijke groepsvorming in d :rtTre^,
kerk, doet de werkelijke tegenstellin
gen openbaar worden, en kan eei
synode formeren die zich werkelijl ot}e
inzet voor kerkordelijke veranderinr'
gen die in onze tiid zo nodi? 7.iin Katwy
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres kunnen niet
Geheimhouding is verzekerd. Vra-
tn behandeling worden genomen,
gen die niet onderling met elkaar
in verband staan moeten ln af
zonderlijke brieven worden ge
steld. Per brief dient een gulden
aan postzegels te worden lngeslo-
ireekut
Den E
ameroi
Den B
Schev<
rnatioi
te" Al
ork, e
■rmaai
Vraag: De leerlingen van oi
klas willen graag iets meer over
maan weten. Wij zijn van plan ee
maand lang de maanstand, voll
maan, enz., te noteren. Hoe kunne
we dit het beste doen?
rationa
Antwoord: Dit kan gemakken!801""
met het blote oog gebeuren, lief*ncei*
van een punt waar men de horiz<ID®,ft
kan waarnemen. Het zal direct opl,eling
vallen dat de maan evenals de zo
in het oosten opkomt en in hel l
westen ondergaat. Dat komt door d llke,.
omwenteling van de aarde.
Het loont de moeite de n
een uur lang gade te slaan
met tussenpozen van een uur) en tl
constateren dat zij zich in die tussen. e
tijd iets meer dan een halve graad l
tussen de sterren naar het oosten j0„"j;
heeft verplaatst. Een volledige vond Sc
gang, waarna de maan weer bij de Ur:
zelfde ster is teruggekeerd, heet eei Sc,
siderische maand en duurt ongevee >m;
27 dagen.
Zie je op een avond kort ni
zonsondergang de maan a
gelvormig sikkeltje boven de hori luitin;
zon staan dichtbij het punt, waar d< al.
zon zo juist is ondergegaan, dan kar.
men de volgende avond op hetzelfde t
uur de maan als een iets vollere uidej
sikkel en ongeveer 13 graden meetel. X
oostelijk terugvinden. Na een week an L
is de hoogstand tot de zon gegroeid evall
tot 90 graden en de sikkel is toegeno- fan E
men tot een halve cirkel (eerste
kwartier).
Nog een week later is
naar het oosten bewogen dat zij on- enoir
geveer bij zonsondergang opkomt De
en haar gedaante is tot een volledige :ordt
cirkel aangegroeid (volle maan).
De volgende avonden komt zij oor
steeds later op en tevens vermin- r
dert haar lichtend oppervlak, zodat
zij een week na volle maan 'juist
half is (laatste kwartier).
Daarna neemt zij steeds meer aliu'sai
om tenslotte slechts kort voor16"611
zonsopgang als een scherp sikkeltje
op te komen. Daarna ziet men haar
in het geheel niet (nieuwe maan) uai
totdat men haar weer vindt als een ron
sikkeltje aan de westelijke hemel
kort na zonsondergang en hetp Te
verschijnsel herhaalt zich.
Het samenvallen van de opkomstlnet
der maan met zonsopgang en zonson
dergang hebben we gemakshalve ge
nomen in die tijd van het jaar. waar-
in dag en nacht ongeveer even lanf
zijn. Noteer elke avond hoe laat de
maan voor het eerst te zien
als de lucht bewolkt is, kijk dan in d'
de agenda, wanneer de maan werke
lijk opkomt.
Leide
Sche
Vraag: Mijn kanarie, een vrouw
tje, pikt zich nog kaal. Haar kopj»
heeft helemaal geen veertjes. Ik
maak drie keer per week het kooitje
schoon en strooi schelpzand. Zij eet
kanariezaad. wat snoepzaad en pikt
aan een stukje appel. Ze eet goed,
vrolijk en lijkt gezond. Ze heeft
eerst samen met een mannetje
een kooi ge'eefd. maar omdat ze erg
vochten, hebben we ze van elkaar
gpscheiden. Weet u een middell
Antwoord: Het kale kopje wordt
waarschijnlijk veroorzaakt door de
vogelmijt, die u het beste kan
bestrijdèn door de vogel op de kale
plekken in te smeren met gewone
vaseline. Dit moet u tien dagen vol
houden en dan eens afwachten hoe
de verengroei zich zal herstellen.
Zo nodig kan u de behandeling
hierna nog eens 14 dagen herhalen.
De vogelmijt zal dan zeker verdwij
nen, de vogel zal zich niet meer kaal
pikken en er weer goed uitzien. Het
pikken kan echter ook gevolg zijn
van verveling, of als het diertje zich
tot bloedens toe pikt, van kanniba
lisme. Daaraan is weinig te doen.
De
