ARABIER: BLOED EN DOOD Nina de Nur vertelt: ,Ik geloof in het Cs? (jrOdard filmmeester tlGSjt niets te zeggen TBC ontdekt in woonoord van Ambonnezen Egypte herstelde de watervoorziening in Sinaï-woestijn Gevangenen - tribunaal sprak oordeel uit Gibraltar mag kiezen: Spanje of Engeland DONDERDAG 15 JUNI 1967 Nina de Nur, de vrouw die Joden en Arabieren bij elkaar bracht, heeft zoals we gisteren aan kondigden in Tel Aviv haar verhaal verteld aan onze speciale verslaggever Piet Snoeren. Nie mand heter dan zij kan uitleggen, dat de problema tiek van het Nabije Oosten wel degelijk kan worden opgelost mits men maar handelt naar het woord van de oude Joodse schriftgeleerde Hillel de Ver draagzame, die de ingewikkelde leer van de Thora eens heeft samengevat in deze vorm: „Doe anderen niet aan, wat gij zelf niet aangedaan wilt zijn". jyjTNA de Nur vertelde: Ik ben een Sabra dat wil zeggen een Jodin die in Israël geboren is. Mijn grootvader was een van de tien mannen die in 1909 Tel Aviv hebben gesticht. Van hem heb ik eerst over de Arabieren gehoord, toen ik op zijn knie zat en toen hij vertelde, hoe zij nacht na nacht door de bende overvallen werden. Het begon ze te vervelen en ze namen de hoofdman in dienst als huis knecht. Toen was het afgelopen met de overvallen. Zo heb ik als een klein meisje geleerd, dat de Ara bier hetzelfde is als bloed en dood. v uil Zo ging het door totdat de wereldoor log mij wezenlijk veranderde. U moet weten, dat ik een van de eerste Israëlische vrouwen was, die werd toe gelaten tot het Britse leger. Dat ging heel moeilijk in die dagen. Ik kwam in Egypte terecht in een groot legerkamp In de woestijn. Op zekere dag woedde daar een landstorm. Ik zag ergens vreemde heu veltjes. Ik liep erop af en ontdekte, idat het Arabische arbeiders waren, die zich tegen de storm probeerden beschermen door hun boernoesen over zich heen te trekken. Er kwam een oppasser aan, die ze met een zweep omhoog joeg, maar ik pakte zijn pols vast en toen durfde hij niet me TOEZICHT De volgende dag was ik belast met het toezicht op de Arabische arbeiders. Ze kregen per dag van de Britse offi cier niet meer te eten dan een sneetje brood en een beetje knoflook. Wel kre- |gen ze marihuana om op de been te blijven. I En door samen te zingen bleven ze op de b"en. Prachtige, poëtische liede ren. Ik had tranen in de ogen als ik daar in de woestijn met ze mee zong. Met veel moeite kreeg ik zo nu en dan van de Britse officier toestemming om Arabier, die er bijzonder slecht jaan toe was, naar de dokter te sturen. Meestal zeiden ze: Oosterse honden, je moet ze niet als mensen behandelen, laar als werktuigen. De Britse officie- ranselden de Arabische arbeiders [vaak genadeloos af. Er was een Egyp tisch jongetje, dat mij stiekum kwam aarschuwen als er weer zo'n beul be- Dan deed ik snel lipstick en at extra poeder op en ging erheen, u ben ik oud en dik, maar toen was jong en mooi, begrijp je? Als ik eraan kwam hielden de offi- ieren meteen op met slaan en begon- en ze met mij te praten. Ja, ik de ïodin, was goede vrienden met de Ara- lische arbeiders. Weet u wat ik dacht? k wist van de Duitse massamoorden Ik dacht: als ik hier goed ben voor ie Arabieren is er ginds in Europa misschien wel iemand goed voor een Jood. Door samen te zingen en te wer ken heb ik de Arabieren leren begrij- )en. En andere Joden met mij. tn 1946 was er in Kairo een opstand egen de Engelsen. Ik heb de Arabie ren met eigen oren horen roepen: Jo- üen, help ons om de Britten eruit te [ooien, want jullie zijn echte vrienden. Cunt u zich dit op dit moment nog voorstellen? HAAT Nu wil ik praten over baat In datzelfde kamp was een Britse offi cier. Hij had een madonnabeeldje op zijn bureau. Ik moest hem iedere morgen passeren- Dan stond hij op en siste in mijn gezicht: „Ik krijg je wel, smerige Jodin, want jij persoon lijk hebt Christus aan het kruis geslagen". Een paar maal heb ik het uitgehouden zonder iets terug te zeg gen. Het was een weddenschap met een vriendin. Later, bij de bevrijding van het con- entratiekamp Bergen Belsen heb ik tem weer ontmoet. Ik had juist de askamers gezien en de stapels lijken, lij ook. „Wil je me nu nog krijgen, Teddy?" vroeg ik. Hij lachte. „Dat niet illeen," zei hij, „maar nu weet ik ook loe we het moeten doen." Over zulke dingen denk je na. Ik wam tot de volgende conclusie: als er groep mensen is die iemand haat, is het mijn taak als Jodin om er ets aan te doen. De bloedige traditie an mijn ras eist dit van mij. LEZEN Teruggekomen in Tel Aviv ben ik erschrikkelijk veel over de massa- ïoord van de nazi's gaan lezen. Ik vilde het begrijpen. Nu weet ik dat ivlke dingen te verklaren zijn, maar oen was ik nog jong. Ik las toevallig et boek Salamander van een anonie- ie schrijver. Het ging over de liefde an twee Joodse mensen tegen de ach- ergrond van ghetto's, progroms en con- entratiekampen. Dat hield eei oodschap in. Die boodschap luidde: de enige Taak die zin heeft, is liefde- Een half aar lang heb ik geprobeerd om de ehrijver te vinden. Hij bleek als een ïonnik te leven in een donkere kei- er. Hij had in Auschwitz de gelofte edaon zijn verdere leven als hij 'et zou overleven niet anders meer zullen zijn dan een gewoon mens m de boodschap over te brengen die de vlammen van de crematoria niet uit ijn hoofd hadden kunnen drijven. De nige wraak is liefde. Ik heb een half aar moeten smeken voordat hij mij vilde trouwen. VLUCHTELINGEN U wilde zojuist weten, waaruit de iaat van de Arabieren tegen de Joden 'oortkomt Wie zal dit zeggen? Wie 'eet waar de haat uit voortkomt? Ze hebben ons kleine Israël niet nodig. Ze ibben levensruimte genoeg. De vluch- elingenkampen? Inderdaad denken 'eel mensen, dat hun probleem ligt bij de bijna een miljoen Arabieren die ia de strijd van 1948 uit Israël zijn ver- Ireven en sindsdien op de terugkeei "aar hun dorpen hebben zitten wach- «n. Maar ik geloof er niet ln. krachten te kort. Waarom heeft Nasser ze dan niet daar naar toe gebracht, waar ze nodig en nuttig waren? In plaats daarvan hield hij ze onder de bekende omstandigheden vast Gazastrook. En om familieleden in Kai ro te mogen bezoeken hadden ze nota- bene een speciaal visum nodig. Ik wil er ook op wijzen, dat veel Joden hier in Israël vinden, dat de vluchtelingen inderdaad de kans moe ten krijgen terug te keren. Onze orga nisatie vindt dat ook. De Egyptenaren weten daar van. Waarom heeft men dan nooit een poging gedaan om met ons in contact te komen? Op grond van al deze argumenten meen ik, dat de vluchtelingenkampen niet de bron zijn van de haat, maar slechts een han dig uitgespeeld onderdeel van de alge haatcampagne. SHOCKTHERAPIE Nu hebben we dus een stuk vani Jordanië vol Arabieren bij. Ik weet niet, hoe dat moet. Ik vind: deze oorlog is een shocktherapie geweest, zoals die ook in ziekenhuizen wordt toegepast- Ik help hen. In ieder -ge val is dit voor het eerst in de geschiedenis, dat Joden de kans krij gen, direct met de Arabieren te pra ten. Die kans hebben wij nog nooit gehad. Ik geloof heilig in de dialoog. Ik ge loof ook, dat het lang zal duren, want de situatie hier in het Nabije-Oosten is geen levende situatie, maar een eeu wenoud fossiel. Wij kennen elkaar woonweg niet meer. Maar, toen ik in 1953 in verband met de kookwedstrijd voor het eerst door een Arabische vrouw werd uitgenodigd, was ik als een kind zo opgewonden. Toen ik naar haar toe ging, voelde ik mij als een dorp vol zonlicht. Het was een heel mystieke ervaring. Ik zag, hoe een zaam de Arabieren in Israël waren. De volgende dag heb ik er over de radio over gesproken. Ik had het ge voel, dat mijn stem een uitnodiging bevatte, die uitging naar de Arabieren. Wij vrouwen voelen dit in de moe derschoot. Met ons hart, heb ik gezegd. Misschien kunnen wij tezamen al die mannen overwinnen, die denken, dat de mens met zijn hersens kan voelen. IN PRAAG gen. Dan zegt ze schouderophalend: „Het land heeft een Roode-Kruispost waar alles wit en zuiver is. Wij zijn een Roode-Kruispost voor de geest". Het werk is inmiddels al veel verder dan de huiselijke bijeenkomsten. Er zijn krachten gemobiliseerd voor we derzijdse uitwisseling op alle denkbare maatschappelijke terreinen. De Joodse academici maken zich op voor taken in onderontwikkelde Arabische gebieden en vice versa. Er komt een onderzoek instituut, dat het probleem we tenschappelijk gaat aanpakken. Godsdienstige en politieke overtuigin gen spelen bij dit alles geen rol. TROUWEN Nina de Nur heeft in de heksenketel van het Nabije-Oosten genoeg meege maakt om zulke elementen buiten de deur te houden. Zij heeft een dochter zestien jaar. Ik stel de klassieke vraag: „Mag zij van u met een Ara bier trouwen?" Nina de Nur barst in lachen uit en de dochter ook. „Ze mag alles, wat haar gelukkig maakt. Dat spreekt vanzelf in dit huis. Ik wens haar een man toe, die haar gelukkig kan maken, ook al is het toevallig een Arabier of een neger". Zij zegt, nu ernstig: „Ik ben ervan overtuigd, dat in Nederland, in Frank rijk, overal ter wereld Joden en Ara bieren op dezelfde universiteiten stude- i. Maar praten doen ze niet met el kaar. Ze gaan elkaar uit de weg. Over- ter wereld moeten comité's voor Joods-Arabische samenwerking men. De studenten van vandaag zijn ers van morgen. Wilt u het idee doorgeven naar Nederland?" Ik be loof het en ik heb dit bij deze ge- LIEFDESBOODSCHAP Niet, omdat ik veel hoop heb, dat haar liefdesboodschap het aanschijn van het Nabije-Oosten snel en ingrij pend zal veranderen. De boodschap van Christus luidde nauwelijks anders, dacht ik zo, en hoe ver zijn wij in 2000 jaar gekomen? Wel vind ik het verhaal van Nina de Nur nu erg belangrijk. En ik laat haar zelf zeggen, waarom. Arabieren in Bethlehem ten tijde dat het stadje nog in handen van de Jordaniërs was ARNHEM Men kan, wanneer uien zich op filmgebied be weegt, aan een figuur als Jean-Luc Godard niet voorbij gaan. Geen filmtijdscbrift of er staat wel iets over deze regisseur ver meld. Zijn vraaggesprekken en zijn opmerkingen over de film en de filmer worden graag gereleveerd en voor vele jongere cineasten is het werk van deze Fransman wel het einde. j beivierookte J„A Niemand zal willen ontkennen dat hij vaktechnisch een phenomeen Hij weet wat hij wil, zijn heelden zijn veelal raak, zijn kleurgebruik is su bliem het is dus logisch dat hij op het grote filmpalet van de Internationale Filmweek in het kader van het Hol land Festival niet mocht ontbreken. Zo werden we dan dinsdag geconfron teerd met zijn nieuwste film „Deux ou trois choses que je sais d'elle" (Er zijn twee of drie dingen die ik van je weet) en dat „je" is de stad Parijs, een wereldstad als andere, waarin bouwd en afgebroken wordt, waarin men werkt aan de toekomst. Een vehaal is er niet; wat het wel is valt moeilijk te zeggen. Hij haalt heel wat overhoop in zijn film en dat BARNEVELD In het Ambonne zen-woonoord „De Biezen" in Barne- veld zijn bij negen kinderen gevallen tuberculose ontdekt. De kinderen zijn inmiddels in een sanatorium opge nomen. Volgens de longarts van het districts consultatiebureau te Ede, dokter H. E. H. Ellen, bestaat er geen gevaar voor uitbreiding van de ziekte, daar deze in het beginstadium is ontdekt Zo maar een willekeurige groep Arabische vluchtelingen. Zouden er nog eens betere tijden voor hen aanbreken? Het is een heel merkwaardig citaat uit de mond van een Sabra een Jodin, die in Israël geboren is. Zij zegt namelijk, met haar Bijbelse voorliefde voor vergelijkingen: „De toestand in het Nabije Oosten is als een dal vol melaatsheid, je moet er binnen gaan als een non, wie er niet binnen gaat als een non, heeft er niets te maken." Ik vind dit een citaat, dat met vuur rode, vlammende letters op een of andere muur in het gebouw van de Ver. Naties in New York zou moeten staan. dent ontmoette. Hij vroeg, of ik uit Kairo kwam, want ik spreek hun taal vloeiend. Ik zei: „Nee, ik ben een Jo din uit Israël". Wacht maar wij hebben een atoombom voor jullie klaar liggen. Ik zei: „Maar jongen toch, wij zijn hier samen in een vreem de stad, kunnen wij die paar minuten niet beter besteden door erover te pra ten hoe wij contact met elkaar kunnen krijgen?". Daar had ik het wachtwoord. Con tact. Terug in Tel Aviv heb ik mijn huis opengesteld als ontmoetingspunt tussen Joden en Arabieren. Het afschuwelijk moeilijk, het ijs te bre ken, maar het lukt. Nu zijn er verschil lende gespreksgroepen, tot in de Negeb- woestijn toe met de Bedoeïnen. Dit houdt in: hier in Israël zijn huizen waar Arabieren en Joden samen chen en samen huilen. De Arabieren huilen wanneer ze een film over de concentratiekampen zien. En het was Arabier, die onlangs tegen mij zei: ik dank Allah dat wij verschillend zijn, want verschillen maken het tapijt van de wereld zo wonderschoon. LABORATORIA Tot zover het verhaal van Nina de Nur. Zij noemt de hulzen in Israël, waar Joden en Arabieren elkaar pro beren te begrijpen, laboratoria van liefde. Het serum dat het Nabije Oosten kan genezen. Zij wordt wel eens uitgescholden om haar werk wat zij doet. Zeker in deze oorlogsda- Procureur eiste vier jaar ARNHEM Voor de tweede maal heeft het gerechtshof in Am- hem gisteren in hoger beroep de schietpartij in de apostolische kerk in Nijmegen op 27 februari '66 behandeld. De 48-jarige Am sterdammer A. D., die de schoten heeft gelost op zijn vriendin en een zuster van dat meisje ver wondde, handhaafde eerder afge legde verklaringen dat hij in de veronderstelling verkeerde een alarmpistool te hebben gehanteerd en geen echt schietwapen. De procureur betwijfelde dit en wees op verklaringen van personen die samen met D. in de gevange nis hebben gezeten. De Amsterdammer zou, toen over het alarmpistool werd gesproken, hebben gezegd: „Ik ben niet achterlijk", „ik ben niet gek" en „Ik heb nu eenmaal a gezegd en moet nu ook b zeggen". De gedetineerden, aldus de procu reur, vonden het absurd dat iemand met een pistool ging schieten in de mening verkerende dat het een alarm pistool was. Hij voerde verder aan dat in de ge vangens een „tribunaal van gedetineer den" was samengesteld dat tot de con clusie kwam dat hun medegedetineer de strafbaar moest worden geacht. Pleiter argumenteerde dat het leven van D. in de gevangenis bijzonder zuur _werd gemaakt en dat beklaagde door de harde pressie en geestelijke druk zich heeft willen rehabiliteren en daarom die verklaringen had afgelegd.. De raadsman was het niet eens met de procureur dat het bewijs nu van alle kanten zou zijn geleverd en vroeg vrijspraak. De procureur-generaal handhaafde GENEVE De Egyptische re gering heeft de watervoorziening van het schiereiland Sinaï her steld, zo heeft het interantionale Rode Kruis in Genève vernomen. Vorige week was vanuit Kaïro de bevoorrading via een buisleiding onder het Suezkanaal bij Ismailia stopgezet in verband met de Isra ëlische opmars. In het Sinai-gebied bevinden zich zoals gemeld nog duizenden Egyp tische militairen, die van honger en dorst dreigen om te komen. Het Rode Kruis in Genève noemde de alarmeren de berichten over de toestand van deze militairen „sterk overdreven". Vanuit de lucht hoopt het Rode Kruis te kun nen vaststellen hoe de situatie precies is. Israëlische autoriteiten hebben tot nu toe nog geen toestemming gegeven voor het uitvoeren van deze vluchten. Israël wil wel zo snel mogelijk een actie beginnen om de militairen die nog in de Sinai zwerven, te redden. VLUCHTELINGEN De Jordaanse regering heeft de Ver. Naties gevraagd om voedsel en kleding voor de naar schatting 150.000 vluch telingen uit het gebied ten westen van de Jordaan. Een derde van deze is nu voor de tweede maal van LONDEN De Britse regering heeft besloten de bevolking van Gibraltar te laten kiezen tussen handhaving van de band met Engeland of overdracht van het gebied aan Spanje. Als de bewoners van Gibraltar zich voor bestendiging van de banden met Engeland zouden uitspreken, zullen zij het recht behouden later van mening te veranderen. Mochten zij bij nader inzien voor Spanje kiezen, dan zal En geland direct onderhandelingen begin nen met Madrid. Engeland hoopt' hiermee een einde te maken aan het geschil met Spanje, dat de afgelopen maanden aanspraak maakt op Gibraltar. BRUSSEL Arbeiders van de alu- miniumfabriek Laminoirs de l'escaut te Burcht bij Antwerpen zijn gister middag ertoe overgegaan de fabriek te bezetten. Zij deden dit nadat bekend was ge worden dat de directie van plan is het bedrijf, dat circa 600 man in dienst heeft, op 15 september te sluiten. De arbeiders hebben de machines stilgezet en de poorten gesloten. echter zijn eis van vier jaar met af trek en vroeg onmiddellijke gevangen neming. Het hof willigde dit verzoek niet in. Over twee weken zal het ar rest wijzen. huis en haard verdreven: in 1948 moes ten lij al wijken voor de nieuwe staat Israël. Vluchtelingen hebben verslaggevers verteld dat zij niets mochten meene men van de Israëlische soldaten; hun geld en paspoorten werden in beslag genomen. Velen worden nu in kampen ondergebracht, die worden gebouwd op veertig kilometer ten noord-oosten van de hoofdstad Amman. Ook zijn er noodcentra ingericht in scholen moskeeën. KRIJGSGEVANGENEN Generaal Eyal van de Israëlische strijdkrachten heeft bekendgemaakt dat zijn troepen vorige week negen Egyptische generaals hebben gevan gen genomen. Voorts werden aan de Egyptische, Jordaanse en Syrische fronten tien kolonels en ongeveer drie honderd lagere officieren krijgsgevan gen gemaakt. Het totaal aantal krijgs gevangenen bedraagt 5.500. Het Suezkanaal zal gesloten blijven zolang zich ten oosten van het Kanaal nog Israëliërs bevinden. Hun aanwezig heid vormt een bedreiging voor de scheepvaart, aldus minister van bui tenlandse zaken van Egypte, Riad, gis teren op een persconferentie. „Men moet de agressor beletten door middel van geweld voordelen te behalen", zei hy. Er houden op het ogenblik 136 waarnemers van de Ver. Naties toe zicht op het naleven van het bestand aan de grenzen van Israël, Egypte, Jor is niet zo erg op zichzelf, maar wat wel erg is, is dat Godard, goed beschouwd, geen enkele boodschap heeft. Hij redeneert en filosofeert er maar op los over de tegenwoordige sa menleving, de situaties waaronder de moderne mens leeft, over de krachte loosheid van onze taal, over de onmo gelijkheid het leven te ontleden, want (zo zei Menno ter Braak reeds) wie het leven tot op de kern wil ontleden, voor die valt de deur na zijn ontleding toe. De liefde is niet toereikend om ons volmaakt gelukkig te maken en zelfs het beeld is niet in staat ons te zeggen wat er volgens Godard, gezegd moet worden. Gevallen Hij werkt hier als de doktoren die een patiënt onderzoeken en doorlichten en ernstige, misschien wel dodelijke kwalen constateren, er met elkaar over spreken maar intussen de patiënt laten voor wat hij is... Maria Vlady is de centrale figuur in zijn film en hij laat haar van alles zeggen, gepast en ongepast, maar als hij dan alles overhoop heeft gehaald en zijn film sluit als een reclamefilm, met uitgespreide artikelen op een grasmat, dan kriigt men de neiging te vragen „Nou, en...?, meneer Godard?" De film geeft daar geen antwoord op. De fascinerende teksten, die zo op het eerste gehoor heel wat verbergen blijken achteraf een storm in een glas water te zijn. Godard laat ons met zijn film in de mist. Hij heeft niets te zeggen en dat is voor een groot meester regisseur heel erg. Daar mede valt ook zijn door velen hoogge roemde film. Sla nooit een vrouw De Tsjechische film van Zdenek Podskalsky „Sla nooit een vrouw, zelfs niet met een bloem" vormde wel een grote tegenstelling tot de film van Go dard. De thans 44-jarige regisseur, die studeerde aan de filmhogeschool te Praag, heeft met deze film een come- die gecreëerd die klinkt als een klok. Ongecompliceerd, lichtvoetig en met een leuke naïviteit spoedt dit verhaal zich naar een kostelijk slot. Het handelt om een man, een goede veertiger, Ludvik (gespeeld door Vlasti- mil Brodsky), die een veelzijdig musi cus is en in een orkest speelt. Maar zijn probleem is dat zijn hulpeloosheid en schuchterheid een grote aantrek kingskracht uitoefenen op de vrou wen. Zijn ridderlijkheid en gevoelig heid beletten hem echter ook maar met één vrouw te breken. De gevolgen blijven natuurlijk niet uit Op een van de tournee's van het orkest wordt de charmante-Bohumila (Jana Brejchové) verliefd op hem en zij is een doorzetter en woj-dt zodoen de de aanleiding tot alle mogelijke en onmogelijke voor Ludvik onaangename situaties. Op een slechte dag wijst zijn vrouw hem de deur. Bohumila wi! dat Lud vik met haar trouwt, maar hij weigert en om hem te tarten gaat ze nu trou wen met een vroegere vriend van haar. Had Ludvik nu maar niet op het ogen blik van haar huwelijk langs het stad huis gereden dan was hij de dans nog ontsprongen doch Bohumila ontdekt hem en springt bij Ludvik in de wagen. Nu eerst pas breken de com plicaties goed los in wilde achtervolgin gen... totdat de oplossing komt... Podskalsky heeft dit simpele verhaal zo geestig verteld, dat men vrolijk ge boeid blijft tot het einde. Het is weer een Tsjechisch product dat er zijn mag. Geen problemenjacht, maar koste lijke ontspanning, amusement van het eerste plan. Deze film op het program ma van de filmweek is een goede greep geweest. De twee hoofdrolspelers waren bij deze Nederlandse première aanwezig en zij kregen een overweldigend ap plaus van het publiek. Het is een film om te onthouden wanneer zij in roula tie komt Maria Vlady, die de hoofdrol speelt in Godards film: weet twee of drie dingen van je." i

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 13