CHRISTENEN EN VIETNAM
Huidige politiek
VS tergt alleen
Halt toeroepen
aan communisme
BEELDHOUWKUNST,
niet om te zien
Prijzen omhoog door
EEG-akkoord
Engeland wenst
geen associatie
met Euromarkt
5
VRIJDAG 2 JUNI 1967
Meer dan ooit is de kwestie Vietnam een zaak waar velen het moeilijk mee hebben. Welke houding
dient een christen aan te nemen De Amerikaanse politiek onderschrijven, of veroordelen
Voor- en tegenstanders ontmoeten elkaar, ook in deze krant, door hun ingezonden brieven. Om de
meningen wat genuanceerder recht te doen geven we op deze pagina vertegenwoordigers van beide
visies het woord.
Het zijn prof. dr. J. Verkuyl, hoogleraar aan de VU in Amsterdam, en mr. dr. C. J. Verplanke, bur
gemeester van 's-Gravendeel.
We stelden twee vragen
a. Hoe moet een christen staan tegenover het Amerikaanse optreden in Vietnam?
b. Keurt u demonstraties tegen dit optreden goed Zo ja, waarom Zo neen, waarom niet
PROF. PR. VERKUYL:
A MSTERlDAM Als christenen staan we
allen in dienst der verzoening. Christe
nen behoren zich in te zetten voor het stich
ten van vrede onder mensen; zij behoren niet
alleen te ijveren voor de rechte verhouding
tussen mens en God. maar ook in het wijdere
verband van de verhouding tussen volkeren;
zeker waar groot leed is* wil de Heer dat wij
ermee bezig zijn.
Dit houdt in dat we niet doof mogen blijven
voor de noodkreten die uit Vietnam tot ons
doordringen. Noodkreten in de eerste plaats
uit het noorden en zuiden van het land zelf:
van miljoenen eenvoudige Vietnamezen, die
het slachtoffer zijn van een afschuwelijke oor
log en over wier hoofden heen
dit afschuwelijke spel wordt ge
speeld.
Noodkreten in de tweede plaats
van jonge Boeddhisten en jonge
christenen, van wie er steeds meer
in gaan zien hoe zinloos en gevaar
lijk het is zich als propagandamate
riaal te laten gebruiken. Hun oproep
aan het westen is om aan de vrede
mee te werken en niet langer stil
zwijgend toe te zien.
Noodkreten in de derde plaats af
komstig uit de Verenigde Staten,
waar miljoenen ten diepste veront
rust zijn over wat er in Vietnam
gebeurt. Die onrust heeft in Ameri
ka vele vertolkters, maar de zui
verste vertolker is wel Martin Lu
ther King. Die miljoenen gruwen er
van dat een zogenaamde dam tegen
het communisme gebouwd wordt op
een zieltogend volk, dat er langzaam
maar zeker, onder begraven wordt.
Zij zijn van mening dat dezfe oorlog
de ziel van het Amerikaanse volk
vergiftigt.
Eerherstel
Prof. dr. J. Verkuyl
Mr. dr. C. J. Verplanke
MR. DR. VERPLANKE:
V^RAVENDEEL Hoe volgens mij een
christen zich moet opstellen tegenover het
Amerikaanse optreden in Vietnam? Ik heb
een beetje bezwaar tegen de formulering van
deze vraag, omdat hiermee wordt gesuggereerd
als zou een christen zich speciaal tegenover het
Amerikaanse optreden moeten opstellen, alsof
deze zaak niet stilzwijgend de communistische
bedreiging van Vietnam erin betrekt.
Maar goed dat is geen reden voor mjj om er
niet op in te gaan. Ik zou die vraag in tweeën
willen splitsen, en onderscheid willen maken
tussen het FEIT van optreden en de WIJZE
van optreden.
Noodkreten in de vierde plaats af
komstig van de hoogste diplomaat in
de wereldsamenleving, Oe Thant, die
als Aziaat meer dan iemand anders
de situatie kan bezien vanuit de
worsteling om een inter-Aziatische
orde. Hij is van mening dat die orde
ook met China (de halve bevolking
van het werelddeel, eten kwart van
de wereldbevolking) en Noord-Viet-
nam tot stand kan en moet komen,
waartoe de gruwelijke oorlog snel
moet worden beëindigd.
Indien de kwestie anders wordt
aangepakt komt er nimmer een op
lossing. Noord- en Zuid-Vietnam zou
den op den duur tot eten soort federa
tieve relatie moeten komen. Het is
namelijk ook mogelijk en relatieve
vrede te stichten tussen de Vietcong
en de andere groepen in Vietnam.
De huidige westerse politiek in
Azië tergt alleen maar en betekent
voortdurend brandstof gooien op het
al laaiende vuur van vijandig fana
tisme. Het gaat ook heel duidelijk
om de relatie tussen de Chinese
Volksrepubliek en de andere landen
In de negentiende eteuw reeds is
het Chinese volksbewustzijn ten
diepste gewond geraakt door imperia
lisme. Door de huidige oorlog kan
het alleen maar aan een voortzetting
hiervan denken. Vandaar dat we
vooral in dit verband te maken heb
ben met een van de metest onheilspel
lende ontwikkelingen in de westerse
politiek.
Over het Oosten kan niet op de
korte baan worden gedacht, zoals
president Johnson en de zijnen doen.
Bij het overdenken van de situatie
dringt zich herhaaldelijk de figuur
van wijlen president Kennedy op,
dite ongetwijfeld als op de lange
baan-denker tot een standpunt zou
zijn gekomen dat mannen als Martin
Luther King en Oe Thant voor ogen
Plan Oe Thant
Zowel Oe Thant als Martin Luther
King hebben een plan gelanceerd om
de vrede te stimuleren, dat ik van
ganser harte ondersteun. Het komt
neer op eten staking van alle bombar
dementen; een „staakt het vuren", af
ie kondigen door de V.S. in de hoop
en de verwachting dat er een sfeer
voor onderhandelingen kan ontstaan:
een acute stopzetting van de onrust
barende militaire opbouw in Thai
land en een beëindiging van de inter
ventie in Laos.
Tenslotte op het realistisch aan
vaarden van de Vietcong als onder
handelingspartner en op het fixeren
van een datum waarop alle vreemdr
troepen uit Vietnam moeten zijn ver
d wtenen.
Amerika moet terwille van di
menselijkheid bereid zijn zijn ge
zicht te verliezen. Het initiatief tot
deze oorlog kwam immers uit
Washington. Niet uit Hanoi, niet uit
Peking. Pas later kwamen op grond
daarvan Hanoi en Peking in bewe
ging. Daarom moet het initiatief tot
het stoppen van deze oorlog van de
V.S. komen.
Wij, die wonen in een land dat
behoort tot het westelijke bondge
nootschap zijn medeverantwoorde
lijk voor wat er gebeurt en we heb
ben als volk en regering de roeping
alles te doen wat wij kunnen om de
V.S. hiertoe te bewegen. Wite de Viet-
nam-oorlog verontschuldigt, beschul
digt zichzelf.
Nu de vraag: Keurt u het de
monstreren tegen het Amerikaanse
optreden in Vietnam goed? Toen
in Amsterdam sprake was van eerde
re acties, te weten van het Comité
Vietnam, tochten die zomaar werden
gehouden zonder aangevraagd te
zijn bij dte politie, heb ik daar schrif
telijk en mondeling tegen gepro
testeerd. Ik meen namelijk dat dit
een uitdaging van de politie bete
kent. waardoor botsingen onvermij
delijk worden. De zaak Vietnam was
hier beslist niet mee gediend.
Federatie
Maar déze betoging was aange
vraagd. organisatorisch goed voorbe
reid in samenwerking met de politie.
Hij verliep .harmonieus en kan als
voorbeeld worden gezien. Deze waar-
dige stille tocht betekende mijns in
ziens een volledig eerherstel voor de
Amsterdamse politie.
Mijn beweegredenen om mee te
doen: Naar mijn mening moet men
demonstreren, indien het parlement
ttekort schiet. Als de a.r. fracties van
respectievelijk de Tweede en Eerste
Kamer in het parlement de hoofdlij
nen tot uiting hadden gebracht van
het Vietnam-rapport, dat in hun
kring tot stand is gekomen, dan had
ik als geestverwant met deze partij
nimmer meegedaan aan deze de
monstratie.
Maar de fracties lieten verstek
gaan, terwijl in dit rapport onder
woorden werd gebracht wat op zijn
minst bij velen leeft. Nu dit dus niet
is gebeurd heb ik mij van harte ach
ter de demonstratie gesteld.
Wat het feit van het Amerikaanse
optreden betreft, daar sta ik positief
tegenover. Zonder meer. Om te be
ginnen mag toch wel gesteld wor-
den, dat de VS bepaald niet uit impe- DGmOnStTQtlG^ IN66n'
rialistische of neo-kolonialistische
overwegingen oorlog in Vietnam voe
ren en dat dit land zelf misschien
wel het liefste deze oorlog zou wil
len beëindigen.
Een kind, in de traditionele witte
rouwkleding, huilt bittere tranen
bij de kist van zijn gesneuvelde
Israël
Een vergelijking met Israël ligt
voor de hand. Parlement en regering
hebben over deze kwestie wèl woor
den gesproken die gesproken
motesten worden: het Nederlandse
standpunt is duidelijk en klaar
Maar dat is wat Vietnam betreft
niet het geval.
De Russn nemen thans in het con
flict Israël-Arabische landen die
dwarse houding aan. juist door de
onverzoenlijke houding van Amerika
in het Verre Oosten.
Als ik dit allemaal zeg, ben ik dan
anti-Amerikaans? Neen, want zoals
de befaamde columnist Walter Lipp-
man terecht heeft opgemterkt:
Johnson voert oorlog in Vietnam zon
der de morele steun van de christe
lijke kerken en de vrijwel volledige
Joodse gemeenschap in Amerika.
De gehele nationale raad van Ame
rikaan^ kerken heeft zich tegen hel
Vietnam-beleid uitgesproken. Wij
die aan de stille tocht deelnamen wa
ren gelijkdenkenden met allen in
Amerika die tegen zijn. Ik wil Ame
rika graag als geallieerde, maar dan
op een andere manier.
Wij zijn nu deze mijl van de stille
tocht gtegaan. Wij moeten nu de vol
gende mijl gaan en invloed uitoefe
nen op volk, politieke partijen, rege
ring, samenleving en niet rusten
voor deze beschamende oorlog beëin
digd is.
Met eerbied wil ik de woorden
van dr. King herhalen, die pas
in Chicago de volgende woor
den sprak: „Ik spreek als een
kind van God en als een broeder
van hen, die lijden in Vietnam,
die verbijsterd staat over wat
daar gebeurt en die het niet
langer kan en wil aanzien".
Maar: Amerika wenst per se Viet
nam niet voor de communistische
wolven te gooien. Iederteen weet dat
er een „dead-line" is aangenomen.
Daarachter ligt de communistische
invloedssfeer. Wat daarachter ge
beurt, kan ons tot mededogen stem
men, je kunt aan die situatie weinig
veranderen, daar sta je machtteloos
tegenover.
Waardering
Aan deze zijde van die „dead-line"
laat Amerika niet toe dat die grens
verschoven wordt en Zuid-Vietnam
ligt aan deze zijde. Déar is commu
nistisch infiltratie. Ik waardeer het
als het daarvoor eerst aangewezen
land dan ook hier een halt aan toe
wenst te roepen ter verdediging van
de Westterse beschaving.
Ik wil die waardering zo openlijk
uitspreken omdat ik wel eens bang
ben dat mensen als Verkuyl gerech
tigheid ondergeschikt maken aan vre
de. Want naar mijn mening neemt
Amerika heel duidelijk het stand
punt van de gerechtigheid in. Daar
moet je duidtelijk in zijn. Desnoods
met gebruikmaking van een oorlog.
Terloops zou ik deze vraag aan prof.
Verkuyl willen stellen: demonstreert
hij straks ook. als Amerika Israël te
hulp zou komen?
Dan het tweede deel van die
vraag: de wijze van optrteden. een
veel moeilijker kwestie. Daar zijn de
feiten van burgers die worden ge
bombardeerd, van vernietiging van
niet-militaire objecten (hoewel men
zich de vraag kan stellen of dat be
grip „niet-militaire doeleinden" van
daag de dag nog wel is te handha-
vten).
Gebroken wereld
Nu mijn antwoord op de tweede
vraag: keurt u het demonstreren te
gen het optreden in Vietnam goed?
Formeel, als burgemeester, zou ik na
tuurlijk zeggen, gezien het volkomen
voldoen aan alle voorwaarden waar
aan dteze inderdaad waardige de
monstratie voldeed:ja.
Maar als christen keur ik deze de
monstratie, zoals uit het voorgaande
al wel duidelijk moge zijn geworden,
af. Ook hier zou ik de vraag weer
vanuit twee aspecten willen bezien:
vanuit ethische en vanuit politieke
gronden.
Wat het ethische aspect aangaat,
allereerst een ntegatieve opmerking.
Ik denk aan de christenen, die aan
de demonstratie hebben deelgeno
men. Mijn vraag aan hen en speciaal
aan prof. Verkuyl is: Waaruit bleek
het uitgesproken christelijke karak
ter? Waaruit bleek bij deze de
monstratie het christelijke getuige-
Bidstond beter
Experiment voor blinden geslaagd
r verslaggevers) toespraak op deze interessante pro
blematiek in.
Kunstwerken, zei hij, zijn niet al
leen voor de ogen bestemd. Dat
het Haagse Gemeentemuseum is kunnen we vooral leren van de
een expositie geopend, bestemd Oostaziatische volkeren, die bij
voor blinden en slecht-zienden. hun scheppingen bewust rekening
De beeldhouwwerken en enkele houden met de tastzin,
kunstvoorwerpen staan op een ta- Zich speciaal richtend tot de
fel gegroepeerd en zijn voorzien heer C. J. v.d. Brink, voorzitter
van een uitvoerige beschrijving in van de Haagse contactcommissie
braille. voor Blindenorganisaties (deze com-
De kleine tentoonstelling, die tot missie nam het initiatief tot de ten-
zondag duurt, is volledig afgestemd toonstelling) zei drs. Wijsenbeek:
op hen, die niet kunnen zien. Er is „Ik hoop, dat men aan deze verza-
dan ook niet gelet op de ruimte- meling veel kunstvreugde zal bele-
lijke werking, die zo belangrijk ven en dat het beeld van uw we-
kan zijn bij de beeldhouwkunst reld groter zal worden."
Wel is speciaal aandacht besteed Hij beloofde, dat. wanneer het ex-
aan de omvang van de voorwerpen periment slaagt, het museum een
en aan de verschillende materialen, nieuwe expositie zou inrichten,
die zijn toegepast. Desnoods wordt permanent een
Het is een expositie niet om te zaaltje in het museum voor blinden
zien, maar om te betasten en te gereserveerd,
voelen.
m De heer Van den Brink antwoord-
1 astzin de, dat er na de Tweede Wereldoor
log sprake is van emancipatie van
De directeur van de dienst voor de blinden. Dat geldt ook voor de
Der^ ^Haag, drs. vrijetijdsbesteding en culturele ont-
Z1jn w|^|ce|2n^. Deze expositie is er
er een bewijs van.
Bezoekers
De vraag of de „proef" van deze
expositie zou slagen, is gisteren al
door de eerste bezoekers beant
woord. Opvallend was de geconcen
treerde toewijding, waarmee men
de kunstwerken waarnam, (zie fo
to)
Het was een voelen en tasten,
maar vaak nog meer een koesteren
en strelen van de scheppingen.
Zo kwamen deze bezoekers ook
tot een appreciatie en waardering.
En ook tot een duidelijk oordeel,
waarbij de voorkeur naar de figu
ratieve kunst scheen uit te gaan.
Tijdens een korte openingsbijeen
komst gisteren bleek grote be
langstelling te bestaan voor het ex
periment. Onder meer van de zijde
van het ministerie van cultuur, re
creatie en maatschappelijk werk en
van het Haagse gemeentebestuur.
Elders uit het land en uit België
en Zuid-Afrika zijn reeds inlichtin
gen ingewonnen over dit uniek ge-
Hier krijgen we te maken met het
feit dat wij in een gebroken wereld
leven. Een oorlog kan noodzakelijk
zijn om de gerechtigheid te handha
ven. maar daar vloeien, Individueel
gezien, onrechtvaardige handelingen
uit voort.
Ik denk aan die foto van het
mishandelen van een Vietcong-strij-
der en_ aan nog andere onmenselijke
handelingen, die bij geruchte vaak
tot ons doordringen. Maar ik kan me
toch moeilijk voorstellen dat Ameri
ha daar officieel achterstaat.
En verder: een oorlog in diensl
der gerechtigheid blijft even goted
een oorlog, met alle verschrikkingen
daaraan verbonden. Met dat zelfde
probleem zijn wat oudere Nederlan
ders in de jaren 1940 tot 1945 ook
geconfronteerd geweest toen zij on
der de Duitse onderdrukking van
daan kwamen dankzij verschrikke-
'ijke bombardementen van onder
meer diezelfde Amerikanen op West-
Ouitsland, die veel en veel erger wa
ren dan nu in Vietnam.
De praktijk van toen was dat mer
laar toen maar liever niet over door
lacht en in zijn hart maar wat bli.i
vas als men de machines zag overko-
Maar: ook al gebeuren er in een
orlog dingen die onverantwoord
'ijn (gebroken wereld) dat mag op
-ichzelf nog geen reden zijn zo nodig
">orlog te voeren als de gerechtigheid
'at mocht gebieden.
Ik ben er overigens van overtuigd
lat de Amerikanen de oorlog in Viet
nam op ingetogen wijze voeren. Als
de VS het zouden willen, dan is hel
oor dit land met zijn oorlogspoten
Over en weer kom» het in iedere
oorlog tot grote wreedheden. Ook ii
Gesteld nu teens dat men terecht
bezwaar kon maken, bijvoorbeeld
als christen-pacifisten, mensen waar
ik overigens meer begrip en waarde
ring voor op kan brengen dan voor
deze christen-Vietnam - demonstran
ten. Dan vind ik. dat je als christe
nen betere en andere middelen ten
dienste staan dan demonstreren.
Een bidstond bijvoorbeeld. Die
heeft meter inhoud en daar kun je
meer wonderen van verwachten. Als
je er tot in je ziel van overtuigd
bent met die oorlog tegen Gods wil
te handelen, dan is je taak als
christen je tot God te richten, dat is
je adres en niet het publiek aan dte
kant van de straat of de mensen die
het verslag over je demonstratie in
de krant lezen dan wel via radio of
tv er van kennis nemen.
Ik wil het nog sterker zeggen. Ik
vond het optreden van Verkuyl c.s.
onwaardig voor de Kerk. Want deze
man is toch bij uitstek de figuur
waarbij we aan de missionaire ar
beid van de Kerk denken Als zoda
nig stond hij daar ook in de Rai,
liep hij ook mee door Amsterdams
straten.
Ik vraag mij af: is dit nu de wijze
waarop de gemeente des Heren het
hare bijdraagt om tot een einde van
die oorlog te komen? Ik verwacht
van de Kerk meer dan duiztend Nak-
ken (Piet Nak, de organisator van de
demonstratie red.) bij elkaar. Dat
uiterlijk vertoon heeft God niet no
dig.
En zou men om welke reden dan
ook een demonstratie nodig hebben
gevonden (als een soort vrije
tijdsbesteding voor mijn part), dan
tÏÏL e? ",0g vrede mee kunnen
hebben, als die tocht dan maar zou
hebben gteculmineerd in een
bidstond, of althans in gebed.
Via parlement
Tenslotte mijn bezwaren tegen de
temonstratie op politieke gronden.
We leven in Nederland, dank zij me-
de de Amerikaanse bombardementen
op Duitsland m een vrije democratie,
aie ir.eer geregelde wegen kent
als men iets duidelijk heeft te ma
ken. Die wegen, die loDen via volks
vertegenwoordiging en regering
moet men bewandelen. Verkuyl c.s
hadden dus alle mogelijkheden.
Maar in feitte is de straat gebruik»
om kracht bij te zetten aan een me
ling, die in feite in het parlemen'
*en minderheidsstandpunt is.
Deze wijze van kracht bijzetter
aan een mening doet mij sterk aan
"•evolutionaire tendenzen denken (ik
Later voordeel
voor consument
(Van onze parlementsredactie)
DEN HAAG „Wat we van
morgen te Brussel in feite hebben
bereikt is, dat de landbouw de eer
ste sector in de EEG is, waarin
van een volledige Europese Eco
nomische Unie kan worden ge
sproken."
Dit zei de minister van landbouw ir.
Lardinois gisteren op een persconferen
tie in Den Haag, waar hij een toelich
ting gaf op het resultaat van de gister
morgen vroeg beëindigde marathonzit
ting over het landbouwbeleid.
Zoals bekend zijn de ministers van
landbouw van de Zes het eens gewor
den over de invoering per 1 juli a.s.
van het vrije handelsverkeer binnen
de EEG voor granen, varkensvlees, eie
ren, gevogelte en oliehoudende zaden.
Minister Lardinois noemde het Brus
selse akkoord van bijzondere betekenis
onze agrarische exportpositie, die
juli een belangrijke versterking
zal ondergaan, omdat op een veel gro
tere markt onze afzetmogelijkheden
ook veel groter zijn. Weliswaar zal als
gevog daarvan voor de Nederlandse
consument op korte termijn een
prijsverhogend effect kunnen optre
den, want het binnenlandse prijspeil
moet zich aanpassen aan het hogere
buitenlandse. Maar door de sterker©
specialisatie van de produktie die
thans in het verschiet ligt, zullen op
lange termijn ook de Nederlandse
consumentenprijzen gunstig worden
beïnvloed.
Hoe tevreden minister Lardinois ook
bleek over de uitkomst van de mara
thon, minder voldaan toonde hij zich
over de inhoud van sommige artikelen.
De bewindsman betreurde het, dat
in bepaalde EEG-landen nog steeds
landbouwsubsidies worden gegeven,
die in strijd moeten worden geacht
met het gemeenschappelijk beleid.
Op het stuk van de financiering
heeft Nederland niet meer verplichtin
gen aangegaan dan reeds waren over
eengekomen. Na 1 juli zullen alle resti
tuties en interventies door het Euro
pese Landbouwfonds worden betaald.
Nederland draagt daarin bij.
Vietnam. Beid. partijen schuwen de ^d.°fn U,itera"d 'P. ""«"Iele.
t niet 'n formele zin). Mijn vraag is
efschuw.li|kst. middelen met. en blijft: past het op dbze wijze «la
LONDEN Associatie met de EEG
voor de Britse regering onaanvaard
baar. De Britse minister van buiten
landse zaken, George Brown, zei dit
gisteren in het Lagerhuis.
Hij zei dat associatie Engeland ver
plichtingen zou opleggen zonder het
recht te gevan aan de besluitvorming
in de Europese gemeenschap deel te
nemen.
Zoals bekend verwacht men
Franse regeringskringen dat president
De Gaulle bij zijn komend overleg met
premier Wilson Engeland een „over
gangslidmaatschap", een vorm var
sociatie, zal aanbieden.
i aan je gevoe-
Natuurlijk, er zit bewogenheid
achter en die zal best eerlijk zijn.
Ik heb geen enkele reden om
daaraan te twijfelen. Maar. zit
hier niet een sterke mate onder
waardering in van de ideolo
gische kracht van het commu
nisme, dat in zijn totalitaire
staatsidee de antichrist is? Hoe
kun je dan in vrede en vrijheid
samenwerken met of zelfs onder
dat communisme?
De Sir Winston Churchill, de top-
schoener van de Sail Training
Association verlaat de haven van
Portsmouth Dit zou op zich
zelf tiiet vermeldenswaard zijn,
ware het niet dat de bemanning
bestaat uit 39 jonge vrouwen in de
leeftijd van 16 tot 21 jaar.
De meisjes zijn leden van de Is
land Sailing Club in Salcombe,
Davon. de Girls' Nautical Training
Corps en van de Sea Rangers.
Voor een cruise van twee weken
zijn ze naar zee vertrokken. Ge
durende die tijd staan ze onder
bevel van kapitein Glyn Griffiths,
die voor alle zekerheid toch ook
maar zeven geroutineerde zee
lieden heeft gemonsterd. Je kunt
per slot nooit weten
