Bisschop Bakos: Onze kerk!
is een dienende kerk
Em woord voor vandaag
Voornaam
Uw probleem
is het
onze....
DR. EMMEN KRIJGT EREDOCTORAAT
HONGAARS DAGBOEK
van Jan, j.
Oecumenische
van Vaticaan
Synode heeft in
Van Beusekom
kans gemist
Nederlands commentaar: Wij zijn al verder
richtlijnen
verschenen
Lutherse kerkedag
trok honderden
MAANDAG 29 MEI 1967
Ahasveros heeftzo begint het verhaal van Esther, met al zijn
pracht en praal een feest georganiseeerd: 180 dagen voor zijn
vorsten en dan nog eens zeven dagen voor het volk. En typisch,
er staat: „Het drinken nu geschiedde naar deze regel: geen
dwang; de koning had immers aan al de opperdienaren van
zijn paleis deze verordening gegeven, dat men zou doen, zoals
ieder het wenste."
Er is geen dwang. Je kunt ineens veel drinken, je kunt in
kleine porties drinken. Als je maar meedoet. De wereld heeft
grote tolerantie, zolang je maar met haar algemene richting
mee wilt gaan, meedrinkt in de roes van de ontwikkeling.
Men bedrinkt zich aan de pracht en de beloften. Men drinkt
uit „gouden bekers, alle verschillend van elkander". Iedere
keer, voor iedere dronk worden de bekers verwisseld.
Theorieën worden als oude vaten weggeworpen. Men laat
nieuwe bekers aanrukken, maar ook deze hebben na de dronk
hun dienst verricht. Door de beker heeft men steeds de indruk
iets nieuws te drinken. Het ene verandert, het andere her
haalt zich.
Men doet namens de koning, zoals ieder het wenst. Deze
wereld belooft alles. Men kan alle richtingen uit. Als je het
feestmaal maar serieus neemt. Want daar is de wereld uiterst
gevoelig voor. Het verhaal zal vertellen, wat er allemaal gaat
rollen, als er een non-conformist in het spel komt: Mordechai,
de spelbreker.
Wij lezen vandaag Richteren 7 15-25.
'AS PRO'
helpt nu
sneller
AS PRO'
werkt nu
langer
Hoofdpijn,
verkoudheid, griep...
2 'asPRO' M...
Drie dagen lang heb ik nu al
een Hongaarse predikant aange
sproken bij zijn voornaam. Op
het naamkaartje op zijn lapel
staat ds. Kürti Laszlo en dus
noemde ik hem netjes ds. Laszlo.
Maar ik kreeg ineens tijdens
het referaat van bisschop Ba/cos
een vaag vermoeden dat er iets
verkeerd was. Van zijn Hongaars
kon ik geen woord verstaan,
maar plotseling hoorde ik hem
zeggen: „Kuyper Abraham."
De Hongaren hebben, ontdek
ik, de merkwaardige gewoonte
om de achternaam voorop te zet
ten, net als de Chinezen. Ds.
Kürti was te beleefd om me te
corrigeren.
Brieven die niet zijn voorzien
van naam en adres kunnen niet
In behandeling worden genomen.
Ueheimhouding is verzekerd Vra
gen die niet onderling met elkaar
in verband staan moeten in af
zonderlijke brieven worden ge
steld. Per brief dient een gulden
aan postzegels te worden ingeslo-
Vraag: De telefoonrekening komt
mij de laatste tijd abnormaal hoog
voor. Is reclameren bij de PTT mo
gelijk?
Antwoord: De gesprekkentellers
worden in groepen gefotografeerd
en van de standen worden de nota's
opgemaakt. De gesprekkenteller
kan versprongen zijn en dan is er
één keer een abnormale afwijking,
of de facturiste heeft zich vergist
bij het aflezen, doch zo'n vergissing
zal sporadisch voorkomen.
U kan reclameren en dan worden
de films erop nagezien en eventueel
de gesprekkenteller vervangen, of
de menselijke fout wordt hersteld. I
uw telefoonrekening dikwijls hoger,
dan is het raadzaam zelf een
gesprekkenteller te laten aanbren
gen in uw huis. Als er misbruik
van gemaakt zou kunnen worden
door huisgenoten (zoals kamerbewo
ners), personeel of vreemden die
dikwijls in huis zijn, kan u een
toestel met sleutel laten plaatsen.
Opmerking van lezer: In de ru
briek Kamermuziek las ik over Han
Lammers, redacteur van de Groene
Amsterdammer. Volgens mijn in
druk zou hij RK geworden zijn en
nu PvdA. Echter weet ik niet an
ders dan dat hij een broer is van
ds. Lammers, Geref. predikant te
Heemstede. Naar ik meen is Jan
Nagel, jonge PvdA'er. een zoon van
prof. Willem Nagel, die zoon is van
wijlen de heer Nagel, Gereformeerd
ouderling te Groningen. Minister
Den Uyl zou uit een Gereformeerd
gezin komen.
Hieruit blijkt dat ex-Geref.
mensen een leidende functie in
PvdA-kringen spelen. Wellicht dat
hun ondergrond een rol speelt. Goe
de Geref. mensen zijn weer actief.
Antwoord: Op verschillende perso
nen zullen wij niet ingaan. Alleen:
Han Lammers is géén broer van ds.
Lammens, wiens naam u fout spel
de. Een aantal bekende vroeger-Ge-
reformeerden zijn te vinden in het
boekje „De kogel door de kerk".
Het ledental van de Gereformeerde
Kerken is geen constante grootheid.
Op ongeveer 800.000 belijdende en
doopleden ziet men een aantal van
4069 toetredingen in 1964 tegen 3064
onttrekkingen.
Vraag: Zit er in donker bier sui
ker? Op het flesje staat: kunstma
tig gezoet. Mag een suikerpatiënt
dit bier drinken
Antwoord: In kunstmatig gezoet
bier zal wel geen suiker zitten,
maar in bier zit alcohol en alcohol
vormt in het lichaam suiker. Han
del, wat alcoholverbruik betreft, in
nauw overleg met uw arts, en ga
niet zelf experimenteren. Alle moge
lijke inlichtingen zijn ook te krij
gen bij de Nederlandse vereniging
van suikerzieken. Burgemeester Pa-
tijnlaan 65, Den Haag.
Vraag: Is het mogelijk twee olie
kachels op één schoorsteen aan te
sluiten? Een in de huiskamer en de
tweede boven in een studievertrek?
Antwoord: Er mogen geen twee
schookhaarden op één kanaal ge
bruikt worden. Win inlichtingen in
bij de brandweer. Als er geen twee
stookkanalen in uw schoorsteen
zijn, zal er vermoedelijk een
tweede kanaal gemaakt moeten wor-
Mr. M. C. H. de Jong (links)
overhandigt de heer en mevrouw
Van Beusekom namens de ver
eniging van kerkvoogdijen een
aquarel van het interieur van de
St. Jacobskerk, dat door de heer
H. E. Roodenburg werd vervaar-
DEBRECEN, zaterdag 21 mei Voor dr. James I.
McCord, die jaren lang het Seminarium van Princeton in
Amerika leidde, bevatte de plechtigheid vanmorgen wei
nig nieuws. Hij ontving zijn dertiende eredoctoraat. Maar
voor dr. E. Emmen en Jeah Kotto, voor de Zwitser H. E,
Hel Istern en de theoloog uit Ghana, Ch. G. Baeta, was het
een indrukwekkende ervaring. Negen vooraanstaande
theologen uit de gereformeerde wereld werd deze eer
bewezen door de oudste theologische faculteit van Hon
garije
Het opmerkelijke van dit feest
was, dat van de negen uitverko
renen er zeven uit het vrije wes
ten kwamen. En van de twee
anderen vertegenwoordigde dr.
A. Schönherr de kerk van Oost-
Duitsland, die zich waarschijn
lijk vrijer opstelt tegenover het
communistische regiem dan
enige andere kerk achter het
ijzeren gordijn.
Bisschop Gajos Bakos, de enige
van de vier bisschoppen die Neder
lands spreekt, schonk aandacht
f 846.
De negen eredoctoren ontvingen loristisch nationalisme tot een ideo-
niet alleen een prachtig gecalllgra- logie geworden die al spoedig zijn
feerde bul, maar ook een Hongaarse invloed verspeelde,
toga, die opvalt, doordat de rugzijde
geheel geplisseérd is. Jean Kotto uit
Utf handen van de decaan van de Theologische Faculteit van Debrecen
de huidige theologische problémen ontving dr E Emmen, de zojuist afgetreden secretaris-generaal van d« \peeu
waarmee de Hongaarse kerk hervormde synode, de bul. ing i
worstelt. In deze eeuw is die kerk
Een véél groter invloed heeft Karl
Barth op de Hongaarse kerk gehad.
Door hem werd het Woord van God
weer ontdekt. Daardoor heeft de
kerk, zei bisschop Bakos, weer ont
dekt dat zij geen regerende, maar
een diénende kerk moet zijn. De
kerk heeft een opdracht voor de
maatschappij waarin zij leeft.
Daarom moeten we goed beseffen,
beïnvloed door het neo-calvinisme
van Abraham Kuyper. Professor Se-
bestyén heeft geprobeerd op Neder
landse anti-revolutionaire wijze dé
krachten van het calvinisme te bun
delen in sociale en politieke organisa
ties. Volgens bisschop Bakos is uit
eindelijk deze beweging door een folk
's middags. Weer waren er twee spre
kers, maar de „zit" leek minder lang
dan gisteren, misschien omdat we nu
in het oude Collegium, waarin de
Theologische Faculteit gevestigd is,
op stoelen zaten.
DIEAEIV
Dr. McCord gaf een ovérzicht van
de ontwikkeling in de theologie van
de dienende kerk. De herontdekking
van het evangelie, zei hij, is in onze
eeuw de basis geworden van een
nieuwe vrijheid voor de kerk. Er be
gint eén einde te komen aan het cul-
de christendom.
Twee gevaren bedreigen de kerk
nu, de ene is het syncretisme, dat de p|
uniéké boodschap van het evangelie
door theologische indolentie miskent,
tuurprotestantisme, nu de kerk de
banden afgeworpen heeft van het ou
de andere is een militante, exclusi-
vistische christelijke ideologie die te
rug wil naar de vormen van het ver
zei hij tot zijn landgenoten, dat hei
leven van onze kerk onlosmakelijks^
verbonden is met onze natie, „wanL
de kerk bestaat uit haar leden diPf_.
behoren tot die grote gemeenschaf1"^
van ons volk dat bézig is een socia-"°rge
listische maatschappij op te bouj1™ j
wen". Op dit punt begonnen' mijf^®,
gedachten af te dalen. r wal i f
In de loop van haar geschiedeniP^
heeft deze kerk steeds weer moeteif®
strijden tegen vreemde overheersers
In de eerste eeuw werd zij gemar
teld door de Contra-Reformatie
Daarna werd zij vanuit het zuidei;
overheerst door de Turken. Toeï
kwamen vanuit het westen weer dU
Habsburgers. Nog maar een eéuw geF°®*
leden werd deze kerk door daflocn
rooms-katholieke regiem veel wrej
der verdrukt dan nu door het com
munistische. Kj
Deze Hongaarse kerk heeft daï
het verleden zich maar al tj
Bisschop Tibor Bartha legde bij de gedenknaald gewijd aan admiraal De
Ruyter, die een groot aantal Hongaarse predikanten van de galeien be
vrijdde, een krans in aanwezigheid van de Nederlandse delegatie. Naast
bisschop Bartha staat dr. Emmen, geheel links de heer Laernoes.
(Van onze kerkredactie)
HILVERSUM „De Neder
landse Hervormde Kerk heeft een
kans gemist, doordat ze u nooit
synodepraeses gemaakt heeft.
Volgens de kerkorde mag het: de
leiding van de synode in handen
leggen van een leek.
Dat zei ds. F. H. Landsman, de secre
taris- generaal van de Nederlandse
Hervormde Kerk, zaterdagmiddag te
gen prof. dr. ir. H. G. van Beusekom
bij zijn afscheid als voorzitter van de
vereniging van kerkvoogdijen.
Prof. Van Beusekom heeft de vereni
ging altijd zo weten te leiden, dat hij
de Nederlandse Hervormde Kerk, en
daarin Christus' kerk, door deze vereni
ging als instrument alle ruimte heeft
gegeven en die ruimte voortreffelijk I handboek,
heeft verdiept, zo zei ds. Landsman. De toediening van de doop in de
De vice-voorzitter van de vereni- j oosterse kerken wordt te allen tijde
ging, mr. M. C. H. de Jong uit Wasse-1 erkend. Wat de andere kerken betreft
naar, zei afscheid te nemen van een moeten bij de doopformule de drie
man. wiens breedheid tot ver buiten Goddelijke Personen worden vermeld
de vereniging is uitgegaan. Hij wees en moet ofwel onderdompeling,
er ook op. hoe zuiver prof. Van Beuse-
kom altijd de verhouding zag tussen!
het belang van de plaatselijke gemeen- j
te en de solidariteit met het geheel j
van de kerk.
Hij deelde mee, dat het hoofd
bestuur besloten had. prof. Van Beuse
kom tot ere-voorzitter te benoemen.
De nieuwe voorzitter van de her
vormde kerkvoogden is mr. J. W. Har-
bers te Rheden. Hij is nog maar twee
jaar lid van het hoofdbestuur, maar
had daarvoor reeds zitting in vele
kerkelijke commissies. Mr. Harbers is
directeur van het AKU-pensioenfonds hoofdstad was gisteren zowel een
en was tevoren lange tijd directeur lutherse kerkedag als een luther-
van het landbouwpensioenfonds. se fcerkkorendag. was met
I opzet zo georganiseerd want
ljjke kerken toegediend is gel
dig. Dit staat in het handboek besprenkeling,
voor de oecumene, dé eerste richt
lijn van het Vaticaan voor de
rooms-katholieken in de hele we
reld over hun houding tegenover
andere christenen, dat dezer da
gen verscheen.
Christelijke doop
is geldig
Herdoop onder voorwaarde is
slechts toegestaan als er ernstige twij
fel bestaat over de juiste toediening of
de geldigheid van de doop. aldus ver
meldt het tweede hoofdstuk van het
hoofdstuk opgenomen, levert dit met
de oosters-orthodoxe kerken het
eting of afwassing minste moeilijkheden op. Voor de pro-
worden toegepast. Ongeldig kan een
doop pas worden verklaard na een
diepgaand onderzoek van de betrokken
kerken.
In het eerste hoofdstuk worden de
bisschoppen aangespoord commissies
in te stellen ter bevordering van de
oecumene. Nadrukkelijk wordt gesteld,
dat de bisschoppen hun oecumenische
plicht niet mogen vérwaarlozen uit
angst, dat hun gelovigen door contac
ten met niet-rooms-katholieken tot on
verschilligheid zullen vervallen of t<
gemakkelijk over bepaalde verschillen
in opvattingen zullen heenstappen.
Volgens het derde hoofdstuk moeten
de gemeenschappelijke gebedsdiensten
worden bevorderd, met name de inter-
nat'onale gebedsweek.
Wat het deelnemen aan eikaars
cramenten betreft, zoals in het vierde
HET WEER 11% EEROPA
ïnnsbrück
Dr. J. H. v. Beusekom
kaar in een indrukwekkende
studiesecretaris
Oecumenische Raad
DEN HAAG De Oecumenische
Raad van Kerken in Nederland heeft
dr. J. H. van Beusekom, hervormd pre
dikant te Amsterdam, voor de tijd van
een jaar benoemd tot studiesecretaris
van de Oecumenische Raad.
Een van zijn belangrijkste taken zal
zijn de voorbereiding, voor wat Neder
land betreft, van de in 1968 te houden
assemblee van de Wereldraad van Ker
ken in Uppsala (Zweden).
avondmaalsdienst met moderne
I liturgie.
I Het programma van de kerkedag be
gon met een bezichtiging van het Ne
derlands Openluchtmuseum, maar dat
bood tevens de gelegenheid om de be
zoekers met elkaar in gesprek te bren
gen over de gelijkenis van de rijke
man en de arme Lazarus. De resulta
ten van deze discussies werden voor
een deel verwerkt in de preek die la
ter in de hoofddienst werd gehouden.
In de namiddag trokken de deelne
mers aan deze kerkedag naar een zaal
in de omgeving om daar de premiere
bij te wonen van de Canadese film:
..Where mrs. Wally Lives". De film
geeft op boeiende wijze het probleem
weer van de ouder wordende mens,
die toch verlangt een eigen aandeel in
het leven te hebben.
Inmiddels hadden de lutherse kerk
koren intensief geoefend op een aantal
liederen die tijdens de avond
maalsdienst konden worden gezngen.
Beide groepen ontmoetten elkaar
half vier in de lutherse kerk. Voor de
dienst sprak de secretaris van de syno
dale commissie een kort woord na
mens het hoogste kerkbestuur, waarbij
ook een groet werd overgebracht van
de lutheranen in Duitsland, wier syno
de hij juist had bezocht.
Liturg van deze dienst was ds. J.
Gronloh; de preek werd gehouden door
ds. J. Blase uit Dordrecht. Zo
dan werd de preek onderbroken door
de leiders van de discussiegroepen die
hun gedachten naar voren brachten.
Het avondmaal werd bediend door
acht predikanten.
ichtlijnen
Men gaat ervan uit, dat de wensen om
oecumenische diensten te houden
van land tot land variëren. De bis
schoppen moeten interconfessionele
bijeenkomsten niet alleen toelaten,
maar ook bevorderen. Zij worden
echter geheel vrijgelaten beslissin
gen te nemen, die zij nodig achten.
De diensten moeten door de deelne
mende kerken gezamenlijk worden
voorbereid.
Ten slotte wordt nog vermeld, dat
aan leden van andere christelijke
kerken bijbellezen en preken tijdens
een rooms-katholieke eucharistievie
ring niet is toegestaan. Omgekeerd
kan een rooms-kathóliek dit niet
doen in een protestantse avond
maalsviering.
r is reeds een tweede deel met richt
lijnen in voorbereiding, waarin meer
concreet de dialoog met de andere
kerken en kerkgenootschappen aan
de orde komt, met name de missie
en zending en de gemengde huwelij-
Nederlandse rooms-katholieke deskun
digen op het terrein Van de oecume
ne menen wel in hun commentaar,
dat de richtlijnen van grote beteke
nis zijn voor een gezonde
nische ontwikkeling, maar deze is in
Nederland al weer verder.
Over de wederzijdse erkenning van de
sacramenten en de deelneming eraan
zeggen zij, dat er nog veel moeilijk
heden zijn, vooral omdat de geloofs
gemeenschappen in haar geloof nog
gescheiden zijn. Daardoor is de ge
meenschappelijke eucharistieviering
nog niet mogelijk. Maar het is in
concrete gevallen moeilijk een juist
beleid te vinden.
In Nederland en in sommige landen
is het echter verder gegroeid dan de
richtlijnen aangeven. In de be-
leidssfeer is er nog geen juist zicht op
deze verdere groei inzake het deelheb
ben aan eikaars sacramenten, met na
me de intercommunie. Er zijn ook nog
geen officiële richtlijnen.
Zelf wil men reeds op vrij korte ter
mijn naar een beperkte open commu
nie voor bepaalde groepen. Intercom
munie acht men een zaak van de ker
ken. De open communie daarentegen
9laat meer op het individuele gast-lid-
l maat-zijn van de kerk.
Prof. Van de Pol
neemt afscheid
van ,,Niimegen"
NIJMEGEN De rooms-katholieke
universiteit heeft vrijdag afscheid ge
nomen van prof. dr. W. H. van de
Pol die er de „fenomenologie van het
protestantisme" onderwees. Hij bereik
te de leeftijd van zeventig jaar. In zijn
afscheidscollege schonk hij aandacht
aan de „God-is-dood-theologie".
Deze hoogleraar was oorspronkelijk
hervormd. Hij maakte deel uit
verschillende studiecommissies
het herstel en de vernieuwing van de
Nederlandse Hervormde Kerk er
oecumenische beweging. In 1944 ging
over tot het rooms-katholicisme.
„Wat is er met God gebeurd?" vroeg
hij zich in zijn laatste college af. Hij
schonk daarbij aandacht aan
Godsvraag tegen de achtergrond van
diepgaande veranderingen
godsdienstig, kerkelijk en theologisch
gebied.
ECHTHEID.
Onze tijd vraagt vooral naar de echt
heid, de mogelijkheid en de uitdruk
kingsvorm van het Godsgeloof, zei de
ze hoogleraar. Hij vroeg zich af of het
bij de „dood van God" in feite niet
gaat om de dood van allerlei christe
lijke afgoden en om een bevrijding uit
hun macht.
In de moderne theologie gaat het om
de Godsverwachting gebaseerd op de
opstanding, zei hij. Geloven ir
opstanding betekent hoopvol wachten
:n uitzien naar het gebeuren dat
plaats grijpt aan de uiterste grens
ons bestaan, de dood. Daar wacht niet
het niets op ons, maar de liefde van
de levende God. Geloven betekent van
uit deze verwachting leven en werken
in het heden.
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Benthuizen: L. Trouwborst
te Bleskensgraaf; te Groningen (vac. C.
J. Lambour): P. Landweer te Nigte-
Benoemd tot adjunt-directeur vor
mingscentrum Den Alerdinck: drs. W.
Struys te Hoogeveen.
Bedankt voor Oud-Vossemeer (toez.):
A. M. Lindenburg te Ter Aar.
GEREF. KERKEN
Beroepen te Sneek (vac. G. Clements):
J. D. B. v. d. Meulen te Ommen.
Aangenomen naar Den Haag-Oost (vac.
D. J. Roos): S. v. d. Linde te Grootegast;
de benoeming tot hulppred. te Harmeien-
W. Schouten, emerituspred. woonachtig te
Bennekom.
GEREF. KERKEN (vrügem.)
Aangenomen naar Driebergen: R. Kool
stra te Rotterdam-Zuid.
Bedankt voor Doorn: H. de Jong te
Wageningen.
BOND V. VRIJE EVANG. GEM.
Beroepen te Gorkum: L. Oost te Veen-
vaak moeten identificeren mét natioj
nalistische bewegingen. Godsdienst- V
vrijheid en nationale vrijheid ginger
vaak hand in hand, ze vermengden
Nu komt de overheersing uit helQ.i*(
oosten. Maar het regiem van Kadar'
is wijs genoeg geweest om het com- -i
munisme met een grote brok nationa- J]
lisme te vérmengen. Onderscheidt dU -
Hongaarse kerk wel voldoende he; LEI
gevaar van nationalisme? - !,cb®e
Nationalisme heeft al eerder in
geschiedenis de ogen van een kert10*;®'
verblind voor de boodschap van he1®.*!®'
evangelié. Dit gevaar zien we opdoet?
men in West-Duitsland, in Afri"
kaanse staten, en ik kon het niei f^e J
helpen dat ik me afvroeg of de HonK^-,
gaarse kerk dit gevaar wel voldoen-
de onderkent. fk.
Het is goed om te spreken
een dienende kerk, maar er 1
ook een profetisché kerk zijn di1,J
tegenover de staat de vinger ophef
De stap van een dienende kerk naa
een serviele kerk is maar klein, al|
het profetisch getuigenis ontbreekt Jg-
DE RUYTER
Gisteren reeds werd me gevraagj
of ik de gedenknaald van „Dé Roi: LEI
ter" al gezien had. Er schijnt ee^amc
blanco te zijn in mijn vaderlandsiager
geschiedenis, want anders had ién; I
wel geweten dat Michiel Adrifano!
aanszoon de Ruyter bedoeld werd>a-aij(
Tussen het Collegium en de Kerfartir
van Debrecen staat een gedenknaaljoer.
ter ere van deze Nederlandse admiéest;
raai. filler
Hii heeft indertijd een groot aanfeckh
tal Hongaarse predikanten bevrijjen; I
die als galeislaven hun leven in df°eIü
Middellandse zee sleten. Iedére Hon,ei-dei
gaarse gelovige kent de naam va£ond>;
De Ruyter. Als Nederlanders ontkwa;vom
men we er niet aan of er moest eepn
kleine plechtigheid bij deze naalj
plaats vinden. j
De heer Laermoes, nestor van d
Nederlandse afvaardiging moest eei
kort woord spreken. Hij deed he LEI
heel kort. Eén herdenkingszin wakn 2
voldoende. En zo herdachten we teprlee
midden van een schare Hongaarsteten
en andere vrienden de Nederlandset R
bevrijding van Hongaarse predikanj
ten. Het viel me op dat dé Britsi
afgevaardigden ontbraken. Die wal
ren nog niet vergeten dat admira^-EID
De Ruyter ook eens de Thames
Op de gedenknaald tussen het Col- érig»
Iëgium en de oude kerk van De- i De
brecen staan de namen van alle jana;
predikanten die indertijd door ad- krigi
miraal De Ruyter zijn bevrijd.
