ONDMjij
BLAD
Vakantiegeluk
klein
ZATERDAG 27 MEI 1967
van Hollandse „buiten
landers" naar een stuk
je veelal nog onbekend
Nederland. De WV's
juichen dat toe. Geld
brengende toeristen
kan de provincie ge
bruiken. Maar de echte
Fries staat gereserveerd
tegenover die nieuwe
stroom van vreemdelin
gen. Want anders dan
als vreemden ziet hij
zijn landgenoten nog
steeds niet.
"TMIIESLAND met zijn
groene polders, zijn uit
gestrekte meren, zijn stadjes
waar de klokslag lijkt ver
traagd en zijn verlaten bos
sen, bereidt zich voor op be
zoek. Nieuwe recreatiege
bieden zijn in aanleg en het
hotelbedrijf zoekt uitbrei
ding.
De toerist van vandaag zal
daar nog weinig van merken. Hij
vindt Friesland nog zoals het
eeuwen was. De stadjes, Stave
ren, Hindeloopen, Sloten, (om er
een paar van de kaart te pluk
ken), lijken nog even rustig in
slaap als door de eeuwen heen.
Alleen de centra aan de meren,
trekpleisters voor elk jaar meer
sportzeilers, schrijven toerisme
met een hoofdletter.
Maar toch: de plannen zijn er,
al is het nu nog op papier. Eén
ervan: het recreatiecentrum De
Kuilart, daar waar de Morra
overgaat in de Fluessen, waar
plaats komt voor 150 tenten en
caravans, waar 34 bungalows
verrijzen, waar watersportlief
hebbers een zwembad en een
jachthaven voor een dikke veer
tig boten vinden. Ruim anderhalf
miljoen gulden is er ingestoken
om volgend jaar de eerste gasten
te kunnen binnenhalen.
Door
Dick Ringlever
ONDER: De scheve toren I
van de hervormde kerk I
van Hindeloopen, ook een I
trekpleister voor Fries- I
land-gangers.
Steeds meer
Friesland een vergeten gebied?
Toeristenorganisaties zeggen: elk
jaar minder. En de spoorwegen,
die toeristen uit Holland aanvoe
ren met de boot EnkhuizenSta
veren: er worden de laatste ja
ren records gebroken. Vervoerde
de driemaal daags varende boot
in 1965 31.000 passagiers (in en
kele reizen uitgedrukt), vorig
jaar waren het er 10.000 meer en
dit jaar rekent men op een
kleine 50.000.
Dat is dart nog mpar een deel
van de trek. Want groot is het
aantal dat per auto reist, of per
Wat dat laatste betreft: steeds
meer watertoeristen trekken
naar het noorden op. Naarmate
de Zuidhollandse meren voller
raken, groeit de belangstelling
voo de Friese. En toegegeven:
de echte zeiler vindt er meer
ruimte dan in het volle Holland.
Friesland biedt nog het avon
tuur voor de scherpe zeiler, die
het buiswater wil voelen en
urenlang onbelemmerd de hori
zon tegemoet wil varen met
slagzij en gebogen mast.
Dat kan in het Friese. En
steeds grotere groepen ontdek
ken dat. Vooral de zeilerij met
grotere schepen is bezig noord
waarts „op te schuiven" door
de voortschrijdende inpoldering
van het IJsselmeer.
De plannen van steden als
Hoorn, Enkhuizen en Medemblik
tot uitbreiding van jachthaven
accommodatie getuigen daarvan.
Evenals de activiteiten aan Frie
se zijde, in Lemmer, Staveren,
Workum en Makkum.
Afwisseling
Maar niet alleen de zeiler biedt
Friesland attracties. Ook te land
heeft het zijn specialiteiten. De
VVV-folder zegt het zo: „Ner
gens langs de 1100 kilometer
lange Groene Kustweg, die van
Rotterdam dwars door Friesland
naar Kaap Skagen leidt, ligt een
gebied met zoveel gezichten.
Nergens grenzen toeristisch
avontuur en romantiek, passieve
rust en dynamiek, charme en
mystiek zo nauw aan elkaar als
in dit gewest van wijde, klare
verten."
Natuurlijk, dèt is de taal van
de propaganda, die overtreffend
aanprijst om beurzen te openen.
Maar wie Friesland proefde,
zal beamen dat het de vergetel
heid van het verleden niet ver
diende. Hij zal de Friezen hun
chauvinisme graag vergeven bij
het zien van wat de provincie te
zien geeft.
Want dat die 3200 vierkante
kilometer grond binnen de groe
ne dijken alleen uit polders zou
bestaan, is een wijdverbreide
misvatting.
In zijn zuidwesthoek biedt de
provincie een afwisseling, die
maar in weinig andere streken
van ons land wordt gevonden.
Gaasterland staat dan ook bo
venaan op de offerte aan toeris
tische fijnproevers. Omdat men
er nog de rust vindt, die men in
vele andere bosrijke streken te
vergeefs zoekt. Omdat men in
derdaad vrijwel nergens de klok
zover kan terugdraaien.
van Nederland) tonen nog het
gezicht van eeuwen terug: mar
kante oude geveltjes, onberoerde
grachtjes, nauwe verstilde stra
ten, rustieke bruggetjes. Com
mandeurshuizen herinneren aan
de gouden eeuw, aan heldentoch
ten van Friese zeevaarders naar
de wateren rond IJsland en
Groenland.
Aan sommige van die huizen
hangt nog het anker, dat vroeger
het dorp liet weten of de kapi
tein thuis was of op zee: het
eerste als het anker omlaag hing.
het laatste als het omhoog was
gehesen.
Vergane glorie, maar ook: on
aangetaste romantiek. Want al
trekt WV-propaganda dan elk
jaar meer toeristen, onder wie
ook duizenden Duitsers, het ka
rakter van de Friese
bleef ongerept.
toe, dat het toerisme hem een
aantrekkelijk'extra beleg Op het
dagelijks brood oplevert, maar
hinderlijk commercieel is men er
vrijwel nergens door geworden.
Wie in Hindeloopen antiekwin
keltjes bezoekt, kan er nog voor
matige prijzen (in ieder geval
lager dan in het westen) antiqui
teiten met het bekende Hinde-
loopens schilderwerk krijgen. En
wie onvervalste antieke tegels
wil, hoeft er in Friesland maar
een tientje voor rteer te tellen:
dezelfde prijs wordt van wester
se inkopers gevraagd.
Concurrentie
Antiek en oudheid: men vindt
het in deze stadjes in elke straat.
Elke stad heeft haar eigen beko
ring en. daar gaat zij ook prat op.
Hoe vriendschappelijk de ver
houding tussen burgemeesters
ook moge zijn, wanneer het hun
gemeente aangaat, voelt men
zich ineens concurrent en eta
leert zonder de békende Friese
nuchtere reserve de attracties.
Geen toerist zal bijvoorbeeld
de scheve toren van de hervorm
de kerk in Hindeloopen mogen
(en kunnen) voorbijlopen. Een
eeuwenoud, wat vervallen bouw
werk met boven de zware eike
houten deur de woordspeling:
„Des Heeren woordt met een
dacht hoort, komt daertoe met
hoopen als hinden loopen".
En wie Sloten bezoekt, zal
zeker niet het grachtje in het
centrum voorbij mogen gaan:
een volkomen verstild brok oude
romantiek met oude gevels en
bijna even oude bomen langs het
rimpelloze water. De toerist, die
per boot over het Slotermeer
aanvaart, ervaart het als een
schilderij, met als enig versto
rend element de torenhoge nieu
we veevoederfabriek.
Het gemeentebestuur van het
700 zielen tellende stadje heeft er
van buitenstaanders al veel kri
tiek óver moeten horen.
Maar de burgemeester moti
veert: „Als u in onze schoenen
had gestaan, had u er ook de
vergunning voor gegeven. Van
schoonheid alleen kan een dorp
niet leven. En al brengen de
toeristen dan geld binnen, dat is
lang niet genoeg om de begroting
sluitend te houden."
Vandaar ook de plannen van
de gemeente voor de aanleg van
een jachthaven met botenhuis:
men wil méér toeristen.
de glooiende heuvels, Finland in
de tien grote en tientallen kleine
meren en Friesland overal."
Zeven steden
Trips
Ongerept
De middenstand geeft graag
Zo'n tocht door Gaasterland (u
kunt de Friese meren-route van
de ANWB daarvoor uitstekend
gebruiken) gaat door meer van
zulke schilderachtige plaatsen.
Maar zij leidt ook door onver
moed grote en verlaten bossen.
Een ideale trip voor hen die de
polderhorizon te wijd en het gras
te mals vinden.
De toerist ervaart er dat de
buitenwereld hier nog maar nau
welijks is doorgedrongen. Hij
maakt er kennis met typisch
Friese gebruiken en bouwwer
ken. Met de klokkestoelen bij
voorbeeld op vele kerkhoven, die
de stadsbewoners nog regelmatig
het memento mori aanzeggen,
met de typische kop-hals-romp-
boerderijen met de uileborden:
topversieringen met zinnebeelden
als zonnerad of harp tussen
zwanehalzen met de zadeldakto
rens en de terpen.
Urenlang kan men er dwalen
door de „wouden" om dan ineens
aan de IJsselmeerkust te staan
met kliffen en in holennesten
broedende zwaluwen.
De Friezen zelf bevelen aan:
„Uw vakantiegel-uk zit in een
klein (zuidwest)hoekje. Neem een
snuifje Denemarken, een snuif
Finland en een hele grote snuif
Friesland. Meng die drie zorg
vuldig en u hebt die zuidwest
hoek. Denemarken vindt men in
Als aantrekkelijke intermezzo's
fungeren er de zeven steden:
naast de trekpleisters Sloten en
Hindeloopen nog vijf andere, die
alle hun aparte bezienswaardig
heden etaleren. Staveren heeft
sinds het Vrouwtje haar veto
heeft uitgesproken, aan betekenis
en dus ook aan rijkdom ingeboet,
maar het heeft z'n boot naar
Enkhuizen, z'n gemaal en z'n
Workum moet men eerst be
kijken van de brug aan de
zuidkant af: het is een smake
lijk voorproefje voor een uitge
breider bezoek (o.m. aan de
kerk).
IJlst stelt voor verrassingen en
één ervan is, dat men niet verder
kan dan de weg langs dat schil
derachtige grachtje. Maar wat
zou het? Het geeft gelegenheid
het grachtje nóg eens te zien.
En dan liggen er nog twee
steden aan de rand van de
zuidwesthoek: Bolsward met een
rijk stadhuis en een machtige
kerk met daarnaast het stand
beeld van de dichter Gysbert
Japicx en Sneek met zijn water
sport, zijn raadhuis, het Fries
scheepvaartmuseum en niet te
vergeten de gezelligheid rond
de jachthavens.
Per fiets
Wie die tochten niet met eigen
auto doet, kan ook op de fiets
stappen. Behalve de dagtochten
per bus door Gaasterland organi
seren de NS bijvoorbeeld specia
le fietstrips: men gaat per trein
naar Enkhuizen, vaart over naar
Staveren en kan daar de twee-
wieler nemen.. Uiteraard ziet men
dan meer, want veel weggetjes
door het bosgebied zijn voor
auto's gesloten.
Het is een uitstekende gele
genheid om VW-slagzinnen ver
werkelijkt te zien. En om kennis
te maken met buitenlandse land
genoten: de Friezen.
Met gulle hartelijkheid zal
men er niet worden ontvangen.
Maar daarover hoeft men niet te
rouwen.
Een Fries is er nu een
maal niet de man naar om
uitbundig te verwelkomen.
Maar dat hij stug zou zijn,
ontkent hij beslist. „Wie zijn
privacy wil bewaren en an
deren hun privacy laat, is
alleen anders", werpt hij
tegen. Vandaar misschien,
dat ook Friesland anders is.
Maar wèl bijzonder...
DE PLANOLO
GEN hebben
het gezegd: als
over pak-weg
vijf jaar de weg door de
polders gereed is, zal
Friesland nog maar een
uur rijden van Amster
dam liggen. Een uit
hoek van het land staat
op het punt uit zijn iso
lement te worden ge
haald. Friesland, dat
zich altijd maar node
als deel van een groter
geheel beschouwde, zal
weer een stap dichter
bij Holland komen.
Dat betekent: krachti
ger druk op de deur,
die de provincie eeu
wenlang gesloten hield.
Ofwelgrotere toevloed
LINKS: Echte Friese
sjezen, kunstig bewerkte
rijtuigen, trekken door
Workum. En niet alleen
voor de toeristen
RECHTS: Bollende zeilen,
water, wind en schuim: dat
is het beeld van Frieslands
meren in de zomer. Tien
duizenden trekken er elk
seizoen weer naar toe. En
nooit is het er zo druk als
op Hollands water.
MIDDEN: Actie tijdens een
van Frieslands jaarlijkse
attracties: het skütsjesilen,
enerverende race van
beurtvaarders.
