H-DAG IN ZWEDEN NADERT Zwolle schaft zebra's af )E Restauratie van Woerdens orgel Zonnige Italiaan in Delftse Oostpoort Elektrische auto kan voorlopig niet concurreren 01 ij vei ïks i Ier nieuwe leidse courant vrijdag 12 mei 196T Piccolo Teatro speelt Goldoni (Van onze kunstredactie) ROTTERDAM Het wereldvermaar de Piccolo Theatro van Milaan komt naar ons land. Dit bericht alleen al zal veel toneelliefhebbers doen water tanden. Onvergetelijk immers blijft de grandioze voorstelling die de Itali anen hier acht jaar geleden hebben gegeven van Goldini's „II servitore di due padroni" (Knecht van twee De Milanezen brengen hetzelfde spel, ook nu in de meesterlijke regie van Giorgio Strehler. en wel op 29 mei in Groningen en de volgende avond In de Rotterdamse Schouwburg. Er is een interessant vergelijk moge lijk omdat het Nieuw Rotterdams Toneel deze Goldoni op het repertoi re heeft in een gemoderniseerde be werking van Ton Lutz en Nicolaas Wijnberg met Luc Lutz als knecht van twee bazen. De voorstelling van het Piccolo Thea tro verloopt in overrompelend tempo en met een radheid van tong, die voor ons Noorderlingen soms aan het onwaarschijnlijke grenst. Echter ook zonder de Italiaanse taal meester te zijn, zal de toeschouwers alle verwikkelingen kunnen volgen, want het uitbeeldingsvermogen van de Italianen is verbluffend. Stuk voor stuk toonden zij zich in 1959 de veelzijdigste artisten die men zich in de commedia dell'arte kan voorstel len. Wij zijn vooral benieuwd naar de Ar- lecchino-creatie, deze centrale rol werd destijds vertolkt door de groot meester in dit genre, Marcello Moret- ti, die-enige jaren geleden is gestor- ZWOLLE Van de 70 zebra's gaat Zwolle er 37 opruimen omdat de poli- tie er het nut niet van inziet. Sinds ze Zoete1 vier jaar geleden werden aangelegd age'lijl is het aantal ongelukken gestegen in n l4°| plaats van gedaald. Het is gebleken, n adat vooral oudere voetgangers een blind vertrouwen hadden in de over- steekbanen en dat zij er zonder op het verkeer te letten opstapten. DELFT Zo hardnekkig als onkruid is het jaarlijks opduiken de en grotendeels teleurstellende verschijnsel dat „Contour onzer beeldende kunst" heet. Ook de nu lopende, zestiende expositie in „Het Prinsenhof" demonstreert de onnutte voortwoekering van het instituut. Opnieuw is geen sprake van een wezenlijke omkadering van ideeën en kwaliteiten. Cou- tour blijft een zeer subjectieve ga ring, die zich dan ook nog beperkt tot negenenveertig exposanten, van wie bovendien een aantal ze ker niet op nationale voet vol doende representatief is. Onder de zes heren die uitmaken wat de burger voor „Contourkunst" heeft te houden, is fikse onenigheid ontstaan, helaas nog slechts over een of andere tendentie, waartegen zij niet eenstemmig ja konden knikken. Met de vermenigvuldiging van ex tremiteiten zullen de ruzies wel in tal en hevigheid toenemen, omdat de geesten almaar verder van elkaar verwijderd raken. De halfslachtige Contour komt aldus (eindelijk) tot zelfslachting. Wij zullen er niet om Om aan te tonen hoe absurd de pretentie van deze „Zoen van Delft" wel is, zullen wij Contour in cijfer- beelden omzetten. Binnen wat gesug gereerd wordt als omtreklijn onzer beeldende kunst bevinden zioh slechts: acht beeldhouwers, vijftien schilders, zeven grafici, drie construc teurs, elf keramisten, twee licht kunstenaars en drie tapijtmakers. SCHEEF dire<) FETAf N.V 1-25445 j at orp 3 sli J voorti logruii HA/| 171251, DAAD VAN CULTURELE BETEKENIS: WOERDEN Het van 1768 daterende orgel in de her vormde kerk te Woerden zal worden gerestaureerd. Een subsidieaanvraag is reeds bij het ministerie van cultuur, re creatie en maatschappelijk werk ingediend. De restauratie is opgedra gen aan de firma Gebr. Van Vulpen te Utrecht, waarbij Lambert Erné namens de Sy nodale orgelcommissie als ad viseur optreedt, een en ander onder toezicht, van de Rijks adviescommissie voor monu mentenzorg. De beroemde Joliann Heinrich Hartmann Bïti (17091770) te Utrecht, van wie in ons land niet veel instrumenten in ongerepte staat meer over zijn, heeft het or gel gebouwd- Voor zover bekend is het Woer- dense orgel het enige Batz-instru- ment, waarvan al het oorspronke lijke pijpwerk nog aanwezig is. Dit is echter door een latere „restaurateur" in een lakbad ge dompeld. Nagegaan zal worden of het mogelijk is, de laklaag zonder schade aan het pijpwerk te verwij- De Vox Humana 8', die oorspron kelijk op het hoofdmanuaal stond, is later verhuisd naar een in 1911 aangebracht bovenwerk. Dit acht stemmen tellende klavier zal bij de restauratie verdwiinen en de Vox Humana haar oude plaats terug. Oorspronkelijk had het orgel twee manualen en pedaal met in totaal zevenentwintig stemmen, verdeeld als volgt: Hoofdwerk: Praestant 16', Roerfluit 8', Baarpyp 8', Quintadeen 8', Octaav 4', Fluit 4', Nagthoorn 2', Quint 3', Octaav 2' (volgens Hess: Tertaan 2%'), Mixtuur (2', 4-6-8 st), Trompet 8', Vox Humana 8',. Rugpositief: Pres- stant 8', Holpijp 8', Octaaf 4', Fluit 4', Superoctaav 2', Nazat 3', Flaje- olet 1%', Mixtuur (1', 4-5-5 st) Cornet (4 st), Trompet 8', Pedaal: Praestant 8', Bourdon 16', Octaav 4', Fagot 16', Trompet 8'. Als „stom me „registers: drie afsluitingen twee koppelingen en twee tremulan- „Ingewijd" Op 25 maart 1768 werd het orgel „geëxamineerd" door Joachim Hess uit Gouda, J. P. Fisscher uit Utrecht en de organist van de „Den 5 Mey daar aan volgende is het zelve des Voormiddags met een zeer gepaste Leerreden plech tig Ingewyd door Ds. W. Prins, over de woorden van Psalm CVIII: 25, vervolgens wierd die plegtig- heid des Namiddags met Vocaal .en Instrumentaal Musicq besloten. Dat dit Werk goed bevonden is spreekt van zelve, dewyl deszelfs Maker was, een deugdzaam, eer- lyk, en teffens kundig Man." Van verscheidene stemmen zijn de discanten dubbel bezet (Praestant 16', Quint 2 2/3' en Oc taav 2' van het hoofdmanuaal), d.w.z. op elke toets spreken gelijk tijdig twee evenhooggestemde pij- Met de restauratie van dit histo risch zeer belangrijke orgel wordt opnieuw een daad gesteld van cul turele betekenis, die niet hoog ge noeg kan worden aangeslagen. De oude orgels worden schaars in ons land: het ene na het andere valt ten offer aan kerksluiting: daarom is het zaak te waken over ons or gelbezit zolang het kan. W. P. VERHEUL Verdelen we de exposanten naar plaats van vestiging, dan zien we op andere wijze geïllustreerd hoe onvol ledig en scheef het zogenaamde over zicht is: Amsterdam 12, Den Haag: 10, Rotterdam: 10 en Delft: 5. Uit deze vier steden werden dus 37 van de 49 paradepaarden geselec teerd. Wat er dan in de rest van het land op het gebied van beeldende kunst valt te beleven zou volgens de Contourjury zijn weerspiegeling vin den in het werk van tien uitverkore nen (want twee leven in het buiten land). Nog altijd levendige kunststeden als bijv. Haarlem en Dordrecht zijn niet vertegenwoordigd. Groningen, Friesland, Zeeland en Brabant schij nen niet te bestaan. Contour is geen debutantenforum en evenmin een re vue van topkwaliteiten. De expositie is ook al niet een overzicht van het nooit eerder vertoonde: integendeel: te groot blijkt het aantal deelnemers dat op de repeterende breuk speelt. Ook de „K l o n t e n" van Ton van Os zijn niet van-de-vrolijksten (detail). kwaliteiten plaatsen wij de Rotter dammer Jan van den Broek op de eerste rang. Zijn stadgenoot Joop van Meel raakt op groot formdbt in de versukkeling met weerzinwekken de verbeeldingen. Dat hij hietoe komt uit de noodzaak, zich van aller lei nare „innerlijkheden" te bevrij den, wagen wij voorzichtig te betwij- „KLONTEN' POVER Er wordt tegenwoordig heel wat gepresteerd op het zo rijk gescha keerde terrein van de grafische kunst. Wie echter denkt dat Contour hem daarvan een behoorlijk totaal beeld zal geven, komt bedrogen uit. Met uitzondering van Nono Rein- holds van geest en technisch kunnen getuigende etsen, vinden wij de gra fische rubriek maar pover gevuld met o.a. de slappe en warrige teke ningen van Gerti Bierenbroodspot en de litho's van Georg Hadeier, beho rend tot de grote groep van jongeren die talent verslingeren aan ziekelijke expressies. De sculpturale afdeling verwekt geen artistieke emoties. Het ingezon den werk is öf reeds algemeen be kend als zijnde van redelijk niveau (Marius van Beek, John Grosman, Piet van Stuyvenberg), óf allang ver velend (Maingay, Bekker). Op het punt van schilderkunstige De groteske figuren en andere „Klonten" van Ton van Os houden de aandacht niet veel langer vast dan de hel geprojecteerde ver- keerstoestanden van de overal aan de weg timmerende Hagenaar Ge rard Verdijk. Bij de keramisten is het, als steeds, plezierig toeven. Naar voren komen de werkstukken van Marian ne Franken, Kees van Rensen en de metaalsuggesties van Jan van der Als wij nagaan wat het sterkst oogbekorend op ons heeft ingewerkt, dan komen we min of meer tot eigen verrassing bij de gobelins van de in Silezië geboren weefster Helga Ottenheym. Haar tapijten zijn krachtig van compositie, als verbeel ding zeer expressief en in kleurwer- king, vooral van dat prachtige, in- tens-warme rood, exempels van nóg maar schaars voorkomende schoon- Van een dergelijke allure hadden we op de tot 10 juni geopende Delft Contour graag meer willen zien. In ruil voor veel overbodigheden en werk van zwak begaafde epigonen. TON HYDRA DELFT Het voorjaarslicht geeft aan die Oudhollandse steden aparte pittoreske bekoring. Een tocht door het aan historische bouwwer ken zo prinsheerlijke Delft loont nu dubbel en dwars de moeite. Liefheb bers van een schilder- en teken kunst. die in haar felheid doet den ken aan de grote Italianen, kunnen tot en met 23 mei gecombineerd ge- De^e gerestaureerde twee-to rens-toegang tot het oudste deel van Delft, herbergt in zijn kunstgalerij ruim twintig werken van de Italiaan Guido Gelcich. Uit, dë wijze waarop hij zijn talen ten gebruikt, blijkt duidelijk dat hij de beste tradities van zijn geboorte land en van zijn uit de Oosten rijks-Hongaarse dynastie stammende familie in moderne versie weet te prolongeren. Zijn schilderijen en tekeningen ge tuigen van respect en bewondering voor mens en natuur. Hij borstelt zijn verven tot beeld met de gran deur van Michelangelo. Achtef de brede toetsen, die hij zo gedurfd en raak aanzet, gaat ook een deel schuil van zijn moderne schildertechnische vorming, na zijn klassieke basisstudie ontvangen van Kokoschka, een van de groten der he dendaagse kunst. Van navolging is intussen geen sprake; er treedt een geheel eigen verwerking aan den dag in zijn sterk aansprekende portretten, o.a. van Giovane, het sprankelende „Fio- ri di Greti" en in de directe kijk op Nederlands succes CANNES De Nederlandse filmer ■John Fernhout heeft voor zijn docu mentaire „Skies over Holland" de gro te prijs voor de korte film op het festi val van Cannes gekregen. De speciale prijzen van de jury gin gen in deze categorie naar „Gloire a Felix Tournachon" van de Fransen André Martin en Michel Boschet en „Een plus een is drie," van de Zuid- slaviërs Ivanko Ranitoric en Zdenko Gasparoric. De film „l'Ploi du temps" van de Fransman Bernard Lemoine kreeg een eervolle veri*#lding. zichzelf. En van zijn landschappen en stillevens gaat iets uit dat blij maakt. Topstuk is „Dallo Studio", een schilderij van zijn huis met atelier dat hij in Genua eigenhandig bouw de, op een rots, hoog boven de zee. Daar woont de nu 39-jarige Guido Gelcich met zijn Nederlandse vrouw. Italië en onze gewesten hebben el kaar vaker cultureel beïnvloed. Als dat ook met deze gast-ex- posant het geval is, mag van hem nog veel worden verwacht Reeds houden zijn gevoelige en kundig ge dane houtskooltekeningen een krach tige belofte in. Wij bij zijn bezoek aan de ten toonstelling bovendien hel geluk heeft het artistenechtpaar Klement te ontmoeten (dat de Oostpoort be woont en beheert) zal aan cultuurge not en enthousiasme heel wat kun nen bijtanken. Ton Hydra Twee misdrukken in Adenauer- penning FRANKFORT - Degenen die een gouden penning ter nagedachtenis van de Westduitse ex-bondskanselier Ko- rad Adenauer hebben laten slaan, zijn dank zij twee fouten in het opschrift verzekerd van goede zaken. In de tekst „cujus ut memoria vivat" (opdat zijn nagedachtenis voortleve) is het eerste woord als „cusus" op de penning gekomen. Voorts staat er als jaar van overlijden MCMDXVII in plaats van MCMLXVII. Zodra verzamelaars de fouten had den ontdekt, werden de penningen te gen zeer hoge prijzen verhandeld. De fabricage van de misdrukken is gestaakt BRUSSEL Het ruim 6.000 ton metende Oostduitse schip Spreewald is gisteren bij het binnenvaren van de Boudewijnsluis in de Antwerpse haven in aanraking gekomen met eer, sluisdeur. De Spreewald liep schade op en moest n?or de haven teruggesleept worden. KNVTO wil nieuw licht voor lijnbus De Koninklijke Nederlandse v niging van transportondernemingen (KNVTO) streeft ernaar extra dub bele knipperlichten op autobussen legaal verklaard te krijgen. Deze knipperlichten, ontwikkeld door het Noordhollandse busbedrijf Naco, zouden de veiligheid bevorderen en bovendien een vlottere doorstro ming van het busverkeer be werkstelligen, volgens de KNVTO. Er is al vergunning gevraagd aan het ministerie van verkeer en wa terstaat. De bedoeling is, dat de lichten op alle 6000 lijnbussen worden aange bracht (links voor en links achter). Wanneer de lichten zijn gelega liseerd, rekent men op de medewer king van de overige verkeersdeelne mers om de lijnbussen, die van een halte wegrijden en het knipper lichtsein geven, voorrang te geven. De KNVTO hoopt, dat deze instal latie en de voorrang wettelijk wor den vastgelegd. Ook in internationaal verband wordt al over een dergelijke rege ling gesproken. Grote Zweedse order voor DAF EINDHOVEN De Zweedse posterijen hebben een belangrij ke order geplaatst bij de DAF- fabrieken te Eindhoven. Zo zal DAF de motor, de Va- riomatic, en alle mechanische componenten leveren- aan de Zweedse fabriek van spoorweg en transportmateriaal Kalmar Verkstads AB te Kalmar voor de bouw van 100 bestelwagens. De serieproduktie van deze wa gens start begin 1968. Van deze 1000 wagens is een proefneming gedurende twee ja ren vooraf gegaan met 10 pro- to-typen, die in alle delen van Zweden onder de meest uiteen lopende weersomstandigheden, waarbij temperaturen van 30 graden onder nul voorkwamen, in totaal 200.000 kilpmeter af legden. De Zweedse posterijen die een studie maken van de volledige motorisering der post en het daarvoor meest geschikte voer tuig zijn tot de conclusie geko men dat een postwagen met Va- riomatic hiertoe de beste oplos sing biedt. Nederlands drukste verkeers knooppunt, de .stuiver" Ouden rijn, is royaal onder politietoezicht komen te staan. Van de 16 meter hoge „duivetil" hebben de ver keersregelaars een uitstekend ovenicht over de verkeersstromen. Al op flinke afstand kan men het verkeer zien aankomen en daar door tijdig maatregelen treffen. Californië, de eerste Ameri kaanse staat waar nieuwe auto's niet op markt mogen komen zonder een installatie die uitlaatgassen onschadelijk maakt, wil nog verder gaan. Gezond'heidsinspecteur Frank Stead heeft de overheid ver zocht aan te kondigen, dat na 1980 geen benzineauto's meer mogen rijden. Volgens hem is dit de enige manier om de autofabrikanten te dwingen haast te zetten achter de ver vanging van de benzinemotor door een andere krachtbron, die de lucht niet bevuilt. Hij doelde op de elektrische auto. Afgezien van de vraag of het pu bliek deze radicale verandering zal accepteren, is het echter ook twijfel achtig of men voor 1980 tech nisch al zover zal zijn, dat er een geperfectioneerde elektrische auto op de markt is. De meest optimistische schattin gen van de auto-industrie rekenen op zeker vijf tot tien jaar ontwikke lingswerk. Het nieuwe enthousiasme voor de elektrische auto vindt zijn oorzaak in de ontwikkeling van lichtere bat terijen voor ruimteschepen, die te vens een langere levensduur heb ben. Ford Motor heeft onlangs bekend gemaakt, dat een natriumsulfaatbat- terij is ontwikkeld, die maximaal 15 maal zoveel energie als de con ventionele batterijen kan vasthou den. De firma denkt dat het zeker nog twee jaar zal duren voordat een batterij van het nieuwe type is ontwikkeld, die voldoende vermo- Prof. Jokinen komt weer studie malcen Het 75-jarig bestaan van de T.V. Leonard Lang's Automobielbedrij ven is voor de directie van dit be drijf aanleiding geweest om met een donatie van 100.000 het „Fonds Leonard Lang" in het leven te roepen. Doel is de Amerikaanse zienswijze op de verkeers- en par keerproblemen in onze steden ken baar te maken. Men wil niet het Nederlandse initiatief verstoren maar het wel inspireren. Het fonds zal worden beheerd door de Stichting Weg, die inmid dels de Amerikaanse ver- keersdeskundige prof. David An drew Jokinen heeft uitgenodigd naar ons land te komen. Hij za' zijn visie geven op het stadsverkee in de grotere steden. Prof. Jokinen, thans verbonden aan de Eastern Michigan Universi ty, heeft al vier jaar in Nederland gewerkt Van 1959 tot 1963 was hij achtereenvolgens als ver- keersdeskundige verbonden aan de Rijksplanologische dienst en de pro vinciale planologische dienst Zuid-Holland. Als raadgever-ingenieur verwierf hij vooral bekendheid door zijn voorstel het stadsverkeer in Den Haag ingrijpend te reorganiseren. Prof. Jokinen zal al in juni een bezoek aan ons land brengen om zijn werkzaamheden voor te berei- Een proef auto van Westing - house Electric. Het wagentje wordt aangedreven door een dozijn 6 Volt-batterijen, heeft een topsnelheid van 35 km per uur en een actieradius van 75 km. Nog geen oplossing van het probleem, maar toch in ieder geval een aardig bood- schappenwagentje. gen heeft om een auto van 1350 kg een actieradius van 110 tot 225 km te geven. Dr. George Hoffman van de uni versiteit van Californië, die een grondig onderzoek heeft ingesteld naar de problemen van de elek trische auto, houdt het op een „lucht-batterij", waarbij lucht te gen een metaal (gewoonlijk lood) wordt gepompt, zodat een electro- nenstroom in het metaal wordt te weeggebracht Hij denkt dat dit type batterij, dat zich nog steeds in een proefsta dium bevindt, een vermogen zal hebben van 50 Watt-uur, waardoor de actieradius 130 tot 260 km zou worden. Het Amerikaanse leger neemt proeven met een elektrische vracht wagen, die door Lear-Siegler Inc. is gebouwd. Hierin wordt een bezine- motor gebruikt om elektriciteit op te wekken, welke de motoren op de zes wielen bekrachtigt. De wagen blijkt 20 procent minder brandstof te gebruiken dan gewone vrachtwa gens van dezelfde grootte. Israël bouwt Triuniph De auto-industrie van Israël, die nog in de kindersohoenen staat, komt met een nieuwe vijfpersoons wagen aan de markt: de Triumph Gilboa. Het is een produkt van Au tocars in Tirat Hacarmal bij Haifa. De wagen heeft een Standard-Tri- umph-motor van Brits fabrikaat, maar voor het overige wordt hij in Israël gemaakt en geassembleerd. Volgende maand hoopt men de produktie op drie auto's per dag te hebben. Topsnelheid van de nieuwe wagen is 120 km per uur. De prijs: een kleine 14 mille. De onderneming heeft voorts plan nen voor de bouw van een eigen fabriek voor motoren en achteras sen. Op de lange duur zouden hier jaarlijks 10.000 motoren moeten worden gebouwd, voorlopig alleen van 1500 cc cilinderinhoud. Ze zullen worden gebruikt voor drie toekomstige modellen. Standard Triumph in Coventry heeft een kwart van de aandelen van Autocars. AUT0SP00K OOK IN BELGIË Het Belgische autopark, dat op het ogenblik 1.800.000 wagens om vat, zal in 1980 naar schatting 3.500.000 voertuigen tellen. Bumper aan bumper gezet, zouden die au to's een file vormen van 15.750 km of vijftienmaal de afstand Brus- sel-Nice. Als in 1980 alle auto's tegelijk de weg op zouden gaan, zouden op het Belgische wegennet van het begin tot het eind vijf files auto's naast elkaar moeten rijden, zo hebben deskundigen berekend. Het autospook lijkt bij onze zui derburen dus welhaast nog dreigen der dan bij ons. Bij de verkeersdiensten in de Zweedse hoofdstad Stockholm is men al hard bezig om voor 3 sep tember, de dag waarop Zweden zal overgaan van links op rechts ver keer, alle nieuwe verkeersborden klaar te hebben. H-dag (H voor Höger-rechts) ligt in het verschiet en dat betekent voor rijk en ge meenten: de geldkraan royaal open Voor heel Zweden komen de kosten op een dikke 400 miljoen gulden, voor Stockholm alleen op ruim 80 miljoen. Met deze monsteroperatie zal Zweden een al van de middeleeu wen daterende gewoonte doorbre ken. De voorbereidingen ervoor zijn al in volle gang. In Stockholm is n«.,i al lange tijd bezig met de aanleg van nieuwe via ducten, met de wijziging van tracés en met het plaatsen van nieuwe ver keerslichten. Enkele cijfers: er moeten 40.000 borden worden overgeschilderd en 15.000 nieuwe parkeermeters wor den geplaatst. Van deze „ombouw" zal tevens gebruik worden gemaakt om de trams te bannen. Een groot deel van de rails is al opgebro- nieuwe bussen. De oude bussen wor den omgebouwd en krijgen in- en uitgangen van de rechterkant. Voor een belangrijk gedeelte zul- zij extra wegenbelasting. (De auto dichtheid is 1 op 4). Voor de omschakeling zal Stock holm van 10 uur 's morgens op 2 ken. In plaats 1 i de trams komen ten dekken: zes jaar lang betalen ten zijn.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1967 | | pagina 7