reekagenda
MêÊ
Verscheidenheid in kleur,
dynamiek en voordracht
Wanneer men in Leiden
op urgentielij st komt
Gunstige exportresultaten
door bloembollenonderzoek
De Wolff
hartelijk
gehuldigd
Voorbereidingen bouw Leids
motel zijn al begonnen
IEUWE LEIDSE COURANT
3
WOENSDAG 22 MAART 196?
Woensdag; (22 maart)
w Steenschuur 6, 8 uur; Leid-
vereeniging van postzegelverzana»-
niwkamer, stadhuis. 4 tot 6 uur
|ng sociale raadsvrouw,
ikenhal, 8 uur: K. en O., lezing over
HAAG Schouwburg 8.15 uur:
Comedie met „Wie is bang voor
a Woolf?"
HAAG Diligentia. 8.15 uur:
•rikaanse pianiste Olegna Fuschi.
f HAAG Kon. Conservatorium,
Beestenmarkt 7, 8.15 uur: eiektro-
e muziek.
tHEVENINGEN Circus-theater,
[uur: Fiesta Gitana.
Donderdag (23 maart)
school Du Reutraat 4, 9 tot 12
tot 4,30 uur: bevolkingsonderzoek
■culose.
,,[ide Singel 236, 8 uur: Leidse Chr.
jrenbond, van Eibergen, voorzit-
C.N.V. over „Sociaal-economische
'actieprogram drie vakcentra-
Vrijdag (24 maart)
'itherse kerk, 10.ÜO u. v.m.: orgel-
mevrouw Blankenstein (wer-
onder anderen Bach en Hin
denburg 10: jeugdontmoetingscen-
Rehoboth. tienersoc. 't Venster,
JGreen pastures.
Zaterdag (25 maart)
ref. kerk. Oude Vest, 8 uur. Boeme-
t iavond, m.m.v. Willem Berkhemer en
l pr Blackmon.
d«J--gebouw Levendaal 101: film-
■«ïburg 10: jeugd ontnpetingscen -
I Rehoboth, open huis vdor ieder-
HAAG Schouwburg, 8.15 uur:
5che Comedie met „De dans van
lant Musgrave."
T HAAG Diligentia, 1 uur: Are-
^et „De zilveren fiets," 8.30 uur
Komedie met „Mama, kijk zon
landen.'*
pglandse Kerkgracht 28, 7.30 uur:
^bijeenkomst De Hooglanders.
Zondag (26 maart)
ben burg 10: jeugdontmoetingscen-
I Rehoboth, soc. 't Roefje, film
n pastures.
feltuingebouw Ten Katestraat, 10.30
feestelijke paasmorgen o.l.v. dr. P
■oonheim.
Welke apotheek?
bpend voor spoedeisende gevallen
_^eek D. C. Kok. Rapenburg 9, te:
,0rptheek R. van Breest Smallenbuig
lorfiderdorp en apotheek Voorschoten
te gehele week geopend
n mera (2.30, 7 en 915 uur): Kortslui-
f®jbp de 27ste étage (14 jaar)
^no (2.30, 7 en 9.15 uur): Actiemao
er (18 jaar).
""lor (2.30. 7 en 9.15 uur): De hete zon
nof*
Amazones (14 jaar),
jdio (2.30. 7 en 9.15 uun Pierrot
m (18 iaarl.
Won (2 en 8 uur): De Bijbel (14
,n j BadinricbtingeD
w gemeentelijke badinrichtingen zïjd
dei| volgende tijden geopend
rergiestraal lb maandag geslotei.
idaiag 911.15 u eu 13.30—17.15 u..
g ckdag gesloten, donderdag 13.30-
larlu, vrijdag 9—11.15 u. en 13.30—18.40
terdag 8—11.15 u. eD '3 30—16.30
der Werfstraat 39: maandag en
m%g gesloten. woen«dag 811.15 eD
/enhl7.15 u., donderdag 8 30—11.15 er
st> rl8.i5 u.. vrijdag 8 30—11.15 u.
"""-18.45
,-16.30 i
bou
af Tentoonstellingen
deijenburg 7.".: tentoonstelling Deense
vank, 17 maart tot en met 3 mei.
teniAcad. Kunstcentrum,
k Vie Walenkamp. Nieuwsteeg 11
'^Snstelling van werk van Van der
ietI (Gent), \/e:stockt (Antwerpen) en
inbranden (Antwerpen), van 4 tot
w\art, geopend van 2 tot 6 uur. zon-
'®r b maandag gesloten
Tsmuseum voor Volkenkunde: ten
evlellin£ Bali, beeld en droombeeld
^joktober.
vaaSSENAAR Kunstzaal Heuff, Hof-
huj, tentoonstelling van aquarellen,
f jies en tekeningen van Mattbieu
jen&an van 20 maart tot en met 6 apnl
jer!ags tot en met zaterdags van 10 tot
nj^ok op dinsdagavond van 8 tot 10 u
gs gesloten.
dat
en R J ~Nerée tot Babberich (Den
R F J Koekebekker (Den Haag):
x. godgeleerdheid: mej. S I Meulen-
!Noordwijk); semi-artsexamen: mej.
tra (Leeuwarden) mej. D Stoelen-
(Den Haag), de heren N Kors (Over-
W V M Perquln (Leldschendam) W
ish4 Vloten (Haarlem; artsex mej
de Brandt (Leiden), mevr M Gtrmi
(Rijswijk) de heren G Burer (Lei-
A R Hltijahubessy (Lelden)
tudf:
Jubileumuitvoering van Ex Animo
O P
LEIDEN De chrisetlyke ora
toriumvereniging Ex Annuo zong
voor de 25ste keer Bachs Mafcthaus
Passion, onder leiding van Herman
de Wolff, in samenwerking met het
Rotterdams Philharmonisch Orkest.
Een om drie redenen merkwaardige
uitvoering dus. Dit drievoudige zil
ver wijst immers op bekwaamheid
en trouw.
Wie niet bekwaam ijverig en
tuigd genoeg is, houdt het zó lang
voudig niet uit. Het publiek, dat jaar op
jaar de Gehoorzaal twee avonden achter
een geheel bezette, zou er, zonder die
onmisbare eigenschappen, al spoedig ge
noeg van gekregen hebben.
Dat de directie, de opvatting van Her-
an de Wolff nog altijd koor en publiek
aanspreekt en bindt, is in onze tijd
menigvuldige dirigentenwisselingen,
weglopen en instorten, op zichzelf al een
prestatie van belang. En welk orkest
blijft tegenwoordig zo lang een amateur
koor trouw als het Rotterdamse?
Zeker, het gewijde meesterwerk zélf
is een machtige steun. Hier behoeft men
tenminste nog niet te klagen over half
lege of nóg legere concertzalen, al spre-
er dan in dit geval zonder twijfel
nog andere dan zuiver muzikale motie
Toch ben ik ervan overtuigd, dat juist
die muzikale waarde, de vormgeving, de
geraffineerde, vaak verborgen en zicb
dan onderbewust openbarende symbolen
taal het hem juist bij de muzikale
hoorders doen.
Er staat in dit werk heel wat. dat
Bach aan anderen heeft ontleend
Het gaat er echter om. hoe hij dit
verwerkte, wat hij er mee kon zeg
Als verkondiger is hij in zeg
gingskracht zeker nauwelijks of in
't geheel niet geëvenaard.
De vertolking door Ex Animo heeft ln
de loop der jaren aah bewegelijkheid,
intensiviteit en aanspraak gewonnen.
Burgerlijke stand
van Leiden
LEIDEN Geboren: Jacoba,
dv H v Duijn en K G Schuitema
ker; Lex J, zv J A de Haas en P
E Oudshoorn; Edwin, zv A G
Kerkman en B J den Hoed; Frans
L, zv L B A v d Putte en L A
Holthuis; Luite N J, zv N J Arent-
sen en G S Ruiter; Richard R, zv F
J M Fens en I Smith; Caroline, dv
P J Groenendaal en W T J M
Aschman; Erwin, zv W J Olde-
man en A W Simon; Thierry A M,
zv C P Fessier en D M J Schie-
stel; Erwin N J F, zv C N v d
Splinter en P W A Winkelaar;
Dina A, dv G Peet en JC Haas
noot; Catharina J E, dv A P G
Oudshoorn en C E Osendarp; Ma-
ryn, dv H Obertop en M B Boo-
gaerdt; Johanna L G, dv N v d
Ploeg en M G Bolleboom; Regina
C, dv A P Koemans en W Geij-
teman; Menno L, zv E N Brons
en M C J Hoogendam; Miranda,
dv H J J Jansen en A N Blans;
Suzanna P M, dv D E Vogel en C
P F Kerrebi.in; Abraham, zv H
Boer en F M Jansen; Floris W,
zv C L Opdshoorn en G M v d
Werf; Roland H J W, zv H J v
Luijk en J C Venhovens; Ingrid,
dv D H Muijzert en C A M van
Wieringen; Johanna M, dv A v d
Bent en C Batelaan; Mark A, zv
J de Graaf en C M Vuijk; Corne-
lis J M, zv C H Versluijs en J
Deegenaars; Antje C, dv G v d
Burg en H G Hilliger; Catharina
M, dv K B Brandt en C ie Febre;
Michaël C, zv S J de Groot en W
Veerman; Alfredo M, zv J M E
Groenewegen en H Noest.
Getrouwd: D H A Kolff en A
Haantjes, B J J R Hurrelbrinck
en R I Wiekhart, H Honsbeek en
A Hof, G M Verberg en J E M
v Klink; J Kossen en C W I van
Vliet, P E I Babeliowskü en L
Mettrop.
Overleden: H Schouten, 92. m;
S v d Poel, 85, m; J Korenhof, 74,
m; W F de Kier, 65, m: A Jansen,
56. m; A Spieksma, 73, echtg v J
de Jong; W de Groot, 74, m; J H P
Strang, 65, m; J Turken. 48, m;
M C Roos. 2 dg. z; C M Schijff,
84, m; J C Kottelaar, 6 dg, z.
Deze belangrijke eigenschappen drongen
zich gisteravond duidelijk op. De routine,
de partijvastheid, het betrouwbare sa
menspel der stemgroepen was er al lang
Maar juist deze keer, de vijfentwintigste
ons de verscheidenheid ln kleur
dynamiek, voordracht.
Ook nu weer was het beginkoor nUH
het meest geslaagde deel van de uit
voering. Het behoorde kennelijk tot d»
aanloop, die Ex Animo behoeft, om tot
zijn niveau te stijgen. Zonder da»
één stemgroep bijzonder opviel (zo was
het juist goed!) hoorden we uitstekende
vaak goed geciseleerde, altijd wel klin
kende uitvoeringen van massa- e»
groerpskoren en koralen, elk met eigen
timbre en persoonlijkheid.
Deze zang mist afwerkingsrafft-
nement, is echter degelijk, eerlijk,
stijlvol en voortvarend. De Wolff
houdt niet van opzichtige nadrukke
lijkheid, wel van doorgaande, onon
derbroken beweging met lichte ac
centen en geringe vertragingen al
leen, waar die beslist nodig zijn voor
de expressie.
Een werkelijk uitstekende, sterk dyna
mische vertolking kreeg „Sind Blitze";
ook de massakoren waren heel suggestief.
Het Rotterdams Philharmonisch Orkest
vormde een welluidend, ditmaal ook
zorgvuldig musicerend medewerkend
ensemble. De solisten deden hun werk
als obligaatspelers (fluit, hobo, vlooL
gamba) met groot vakmanschap. Ve>
melding verdient ook de voortreffelijks
clavecinist Rienk Jiskoot, die de zieke
Hans Schouwman verving.
Chris van Woerkom gaf met zijn pene
trante, gespierde, variabele tenor een
doorleefde vertolking van de evangelist-
partij. Na een wat te traag, te zwaar
begin wist hij doorlopend te boeien.
DEV heeft goed jaar
achter de rug
LEIDEN De Leidse tuiniers- en blue-
mlstenvereniging Door Eendracht Ver
bonden heeft gisteravond in het gebouw
voor Chr. Belangen baar 78ste algemene
jaarvergadering gehouden. Traditiege
trouw stond een deel van de avond in bet
teken van de jaarlijkse onderlinge bollen-
kweekwedstrüd, waarvoor een groot aan
tal leden ditmaal twee potten met In
bloei getrokken narcissen ter beoordeling
had ingezonden.
Uit he jaarverslag van secretaris M.
dén Hartog bleek, dat DEV op een
goed jaar kan terugzien, mede door
toeneming van het aantal leden,
dat ultimo 1966 110 bedroeg. Penning
meester A- Hofman kon weer melding
maken van een ruim batig saldo.
De bestuursverkiezing had tot resul
taat, dat de periodiek aftredende heren
J. H. Smit, H. F. Nederberger (alg. adj.)
H, Wagemans (alg- adj-) werden
herkozen en de heer J. Streefland jr-
als alg- adj. het besuur gaat comj>lete-
Een jury, gevormd door de heren I'.
Staffeleu. P. C. de Haas en D. Koud-
ijzer, velde haar oordeel over de nar-
cissen-kweekresul'taten. waarna eerst
genoemde de uitslag bekend maakte.
Deze zag er als volgt uit: IJ Hofman-
Post, 84 pt; 2 C Nievaart jr 74 pt;
3, 4 en 5 H Wagemans. J B Korenhof
sr en J H Smit. allien 7 pt; 6. 7 en 8 J
Ouwerkerk, G den Daas en K F Neder
berger. allen 64 pt; 9 en 10 M den
Hartog en C Nievaart sr, beiden 6 pt;
12 K G Korenhof en J Korenhof
jr, beiden 54 pt; 13 J Goossens. 5 pt
Voor het puntensitelsel luidde de uit-
H F Nederberger 9 pt; M den
Hartog 74 pt; H Devüee 7 pt.
Gevonden en verloren
in gemeente Leiden
LEIDEN Gevonden voorwerpen in
Februari: sportbroekje. vat met imih,
damesporten-.onnaie, kinderar mbandj e
bedeltje, schakelarmband, schooltas, ket-
tii-mg met hanger, damespolghorloge. ka
naries, halsketting, muMoringband, vul-
heremlhand schoenen, dameshand-
sohoenen, schooletui, kinjderportemoninaie.
dameshandtas, sleutels halsdoek trouw
ring, militaire tas inlh. boeken, kinderbril
diamesbnil. kinderschoen! je, windjack,
damespontefeuiille met inh. rozenkrans,
boodschappentas, rijwieltas, damesring,
bankbiljet, autowieldop, zadeldek, akte-
herenwinterjas. slofjes, damesbeurs,
henenvest. motorkapje, regenbroek, verf
doos, plaid roeiboot, badhanddoek, zwem.
broekje, geldsbedrag, autosteD, sjaal,
overhemden.
Inlichtingen te verkrijgen aan het bu-
eau van gevonden voorwerpen, Nieuw-
;teeg 8. ingang poort op woensdagmiddag
ussen 14 en 17 uur. Telefonische inlich
tingen kunnen niet worden verstrekt
Ook Herman Schey's Christus-inter
pretatie was technisch en expressief be
wonderenswaardig, al kan men zich dezê
partij ook minder zwaarwichtig, dus een
voudiger en menselijker denken.
Karin Ostar, de mij onbekende
sopraan, heeft een mooie, wat kleine
stem, maar verder alles, wat de aria's
tot rondom geslaagde klankstukken
kan maken. Ook haar duet met de
wel bekende, iets vibrerende, overi
gens mooie soepele altstem van Diet
Kloos slaagde uitstekend.
De tenor Ruth Pos was op den duur
beter dan verleden jaar. vooral in weinig
of niet emotionele stukken. Toch vol
deed hij in de moeilijke aria „Geduld"
zeer zeker, maar in de hoogte kan d#
stem niet altijd zijn goede bedoelingen
verwezenlijken
Henry Blackmon zong de kleine par
tijen indrukwekkend en gaf ook een
mooie creatie van de vrij ondankbare
aria ..Gerne will ich mich bequemen
Het heldere, frisse, goed intonerende.
vaste jongenskoor verdient een prijzende
vermelding.
In de pauze werd Herman de Wolff ln
de receptiekamer zeer waarderend toe
gesproken door de bejaarde, nog altijd
vitale ere-voorzitter van Ex Animo. dr.
J. Riemens.
Een grote mand fruit en pracntlge
bloemen voor mevrouw De Wolff ver
tolkten de dank en erkenning van het
JOH. VAN WOLFSWINKEL.
Richtlijnen Huisvestingscommissie
ln Volksh uisves-
aandelijkse mede-
'tn de „Federatie
en omstreken ge-
ingbouwveren igin-
opgave i
LEIDE.\ -
ting, het ttv eer
delingenblad i
van in Leiden
vestigde uioi
gen" troffen u
van de huisvestingnormen, die in
Leiden worden aangelegd. Aan
gezien velen zirli daarvoor inte
resseren maar slechts weinigen
op de hoogte zijn van deze richt
lijnen. geven ivij deze hieronder
Vooropgesteld wordt, dat elke
verzoek tot groepsherziening of
plaatsing in een groep als wo
ningzoekende wordt voorgelegd
aan de door de gemeenteraad op
voorstel van B. en W. benoemde
huisvestingscommissie. Om in
groep I te worden geplaatst, de
urgentiegroep, waarin ongeveer
tweeduizend gezinnen staan inge
schreven. moet men voldoen aan
één van de volgende normen, die
genoemde commissie scherp in
acht neemt:
gehu
lijke
eden,die een gezam en-
leeftijd hebben van teil-
Tweeduizend
gezinnen in
groep I
minste 54 jaar en minstens drie
jaren met hun echtgenote on
der zeer moeilijke omstandig
heden hebben geicoond;
b. gehuwden, die een gezamen
lijke leeftijd hebben van ten
minste 56 jaren en die min
stens twee jaren met hun echt
genote onder zeer moeilijke
omstandigheden hebben ge-
c. huwenden of gehuwden, die
niet over woonruimte beschik
ken en wier gezamenlijke leef
tijd tenminste 58 jaar is:
d. gehuwden beneden de reeds
genoemde leeftijd, doch die
reeds vijf jaren zijn gehuwd
en onder moeilijke omstandig
heden hebben gewoond.
Tweeka merwon i ngen
Voor gezinnen, die in tweeka
merwoningen zijn gehuisvest gel
den de volgende normen om in
groep 1 (één) te worden geregi
streerd:
a. Indien de leeftijd van beide
echtgenoten tezamen 64 jaar
bedraagt en zij bovendien vijf
jaar zijn gehuwd;
1. man en vrouw met 1 (één)
kind. die tenminste 2 jaar oud
is;
2. man en vrouuf met meer kin-
b. Indien de gezamenlijke leef
tijd van beide echtgenoten
minder dan 64 jaar bedraagt:
1. man en vrouw met 1 (één)
kind die tenminste 6 jaar oud
2. man en vrouw met 2 kinderen,
die tezamen 10 jaren oud zijn;
3. man en vrouw met meer dan
2 kinderen.
Diploma's tuinbouwcursus in
Leiden gisteren uitgereikt
LEIDEN In de lagere tuinbouwschool aan de Boerhaavelaan had gis
teravond een feestelijke bijeenkomst plaats: aan 9 geslaagden van de al
gemene tuinbouwcursus werd het diploma uitgereikt. Voorts werden de
overgangen bekend gemaakt van de cursus aanleg cn onderhoud van tui
nen. Beide tweejarige avondcursussen worden gegeven onder auspiciën
van Tuinbouw en Plantkunde. Algemeen cursusleider is de heer A. G.
Klumpers, die door vyf andere leerkrachten wordt bijgestaan.
LEIDEN Hierboven een ma
quettefoto van het Holiday-Iim-
motel. dat aan de invalsweg in de
Mors wordt gebouwd. Reeds gis
teren, een dag nadat de raad zijn
goedkeuring hechtte aan de uit
gifte van de grond in erfpacht,
zijn de voorbereidende werkzaam
heden begonnen. Met typische
Amerikaanse haast willen de bou
wers voor het volgende seizoen
dit grote motel in bedrijf hebben.
Zoals gemeld, krijgt het motel een
capaciteit van 200 kamers met in
totaal 400 bedden. In het plan zijn
ook opgenomen de bouw van een
overdekt zwembad en de aanleg
van tennisbanen en een midget-
golfbaan. Ook een vergaderzaal
met plaats voor 1000 bezoekers be
hoort tot de uitrusting van dit
motel, waarin werk zal zijn voor
ongeveer 130 personeelsleden. De
IBB te Oegstgeest zal het motel
bouwen en KLM en Spoorwegen
nemen deel in de in oprichting
zijnde N.V. Hotelmaatschappij
Leiden.
De stichtingskosten van het motel
bedragen zeven miljoen gulden.
In eerste opzet krijgt het motel
tweehonderd kamers, er is uitbrei-
dingsniogelijkheid tot 300 kamers.
In elke kamer komen twee dub
bele bedden te staan. Het logies-
tarief wordt f 40 per kamer, 1
april volgend jaar hoopt men liet
motel in gebruik te kunnen
nemen. De totale oppervlakte van
het complex is 8 ha. Leiden heeft
hiermee een Europese primeur, het
is de bedoeling, dat na het gereed
komen van dit motel, op verschil
lende plaatsen in Europa nog een
dergelijk motel wordt gebouwd
op afstanden van 300 km. In West-
Nederland zullen er in totaal drie
of vijf komen. Er wordt een be
zettingsgraad verwacht van zestig
tot zeventig procent.
Geforceerde groei tulpenbol
wordt steeds belangrijker
Met 8 ton vlees
de grasberm in
LEIDEN In de nacht van maandag
op dinsdag omstreeks kwart voor drie
is op rijksweg 4a een zes-wielige Belgi
sche vrachtauto met acht ton vlees, be
stuurd door een 30-jarige chauffeur uit
Antwerpen, van de weg geraakt. De
chauffeur, die vermoedelijk door de
slaap was overmand, verloor dc macht
over het stuur en reed de hellende
grasberm in. Dc wagen kantelde en
werd zwaar beschadigd. Persoonlijke
ongelukken deden zich niet voor-
Brandje snel geblust
LEIDEN omstreeks 2 uur gister
middag brak brand uit in een opslag
plaats voor lompen in de Clarasteeg.
Een man was bezig met een snijbran
der en wegspringende vonken vielen
in enkele plassen olie op de grond, die
in brand raakten. Ook enkele auto
banden vatten vlam. De brandweer
heeft het vuur geblust. De schade is
gering.
Bestelauto gestolen
met defecte remmen
LEIDEN Een grijze bestelauto,
merk Opel, die in de Lange Schei
straat stond, is in de nacht van maan
dag op dinsdag gestolen. De remmen
van dc auto zijn defect. Het kenteken
is U-V. 59-54.
Geleerden in laboratorium
zetten onderzoek voort
Op deze slotavond van de winter-
cursus-1967 sprak de heer A. M. Hul
kenberg uit Lisse over zeldzame plan
ten. Ook was een expositie ingericht
door leerlingen vervaardigde tuin-
tekeningen.
De heer Van der Linde van Tuin
bouw en Plantkunde reikte de diplo-
uit. Geslaagd zijn:
L. Berkhey, Katwijk aan den
Rijn; A. Groenhuizen, Leiden; G. de
Jong, Alphen; G. J. Knetsch, Kat
wijk; P. Koek, Zoelerwoude; R. W.
Necleman, Leiderdorp; C. A. M. van
Paridon, Voorburg; H. M. Zoetmulder,
Alphen; M. Polman. Leiden. Afgewe
zen 2.
Van de 17 leerlingen van de cursua
aanleg en onderhoud van tuinen wer
den er twee niet bevorderd.
Borstbeeld voor
prof. dr. Mulder
LEIDEN In de hal van het ge
bouw voor de poliklinieken voor in
wendige ziekten. Wassenaarseweg 52,
zal woensdag 29 maart om 4 uur de
onthulling plaats hebben van een
borstbeeld van prof. dr. J. Mulder.
Prof. dr. Mulder, die hoogleraar was
in de inwendige geneeskunde e ndi-
recteur van de afdeling voor inwen
dige geneeskunde I van het acade
misch ziekenhuis te Leiden overleed
op 1 oktober 1965.
De gelden voor het beeld een schep
ping van beeldhouwer J. G. Wertheim
te Laren (NH) zijn door vrienden,
collega's, leerlingen en patiënten van
prof. Mulder het personeel van de
afdeling van inwendige geneeskunde
en enkele industriën bijeengebracht.
LISSE Nederlandse bollenkwekers en bollengeleerden hebben een
belangryk stuk export geforceerd. Van onze totale export van tulpenbol-
is naar waarde gerekend 65 procent zo voorbchandeld dat de bloem
er eerder uit te voorschijn komt dan in de dienstregeling der natuur was
aangegeven, cn wel op een tijdstip tussen december en het begin van de
normale bloeiperiode. In 1966 was dc export van deze geforceerde tulpen
bollen ongeveer 86 miljoen gulden waard, op een totale exportwaarde van
tulpenbollen van 133 miljoen. Tulpen zyn goed voor veertig procent van
onze hele boilenexport. die vorig jaar 332 miljoen gulden waard was, zijnde
23 pet van de totale Nederlandse tuinbouwexport.
De grondslag van die forceermethode
werd al in 'de jaren tien van deze
eeuw ontdekt door Nicolaas Dames,
een kweker uit de Zuidhollandse bol
lenstreek. Hij ontdekte, dat de perio
diciteit van bolgewassen beïnvloed
wordt door de temperatuur, waarbij
de bol wordt bewaard in de periode
tussen het oogsten in juni of juli
het weer in de grond stoppen in
herfst. Geleerden, verbonden aan
Laboratorium voor Bloembollenon
derzoek in Lisse: prof. Van Slogteren,
dr. Be ij er, bouwden op het werk van
Dames voort en de tegenwoordige di
recteur, prof. dr. ir. P. K. Schenk,
houdt zich nog met het onderwerp be
zig.
Na het oogsten van de bollen gaat
men op het laboratorium in Lisse
wat er uit het groeipunt van de bol
voortkomt. Dat groeipunt is een heel
klein puntje onder aan de bol, dat
eerst heel bescheiden uitgroeit tot
iets dat onder de microscoop op een
klein komvormig vlakje lijkt, maar
vervolgens tot een bloem met bloem
blaadjes, meeldraden en alles, die
kant en klaar, al is het dan nog in
miniatuur binnen in de bol zit te wach
ten tot zij naar buiten kan treden en
zich groot kan maken. Dat hele inge
wikkelde proces binnen in die bol
speelt zich af in een tijd die men
vroeger wel met „rustperiode" aan
duidde.
DROGE BEÏÏAR1XG
binnenshuis bewaard wordt, ook wel.
Een schema voor de temperatuur tij
dens de droge bewaring van te force
ren tulpebollen kan zijn, eerst een
week 34 graden celsius. dan een tijdje
20, vervolgens een tijdje 17 en dan
van half aug. tot 1 okt. negen graden.
Vervolgens wordt de bol geplant cn
de tempertuur die hij de eerste tijd
in het veld het best kan hebben is
ook weer negen graden.
Omdat men de buitentemperaturen
niet zo bijster goed in de hand heeft
zijn aan die methode toch wel be
zwaren verbonden. Omslachtig is ze
ook: de bollen worden in kistje
de grond gestopt. Later worden die
kistjes weer opgegraven, waarna de
bollen naar de kas kunnen om da,
tot bloei te komen.
De laatste jaren is er een nieuwe
methode gekomen, ontwikkeld door
de Nederlandse onderzoeker dr. Beiier
een Amerikaanse collega. De pe
riode van lage temperatuur die de
bol moet hebben kan nu geheel tij
dens de droge bewaring vallen, zodat
het buiten ingraven en weer opgra
ven overbodig wordt. Die nieuwe me
thode heeft de Nederlandse tulpencul
tuur een nieuwe stimulans gegeven.
Een ander belangrijk onderwerp waar
prof. Schenk en zijn medewerkers
op het Laboratorium voor Bloem
bollenonderzoek zich mee bezighou
den is de bestrijding van ziekten.
Voor vele kwalen en kwaaltjes is
de bol vatbaar. Heel veel schim
mels, waarvan sommige desatreus
kunnen zijn, bedreigen hemaal
tjes, diertjes van een mm lang die
bij tienduizenden in een plant kun
nen voorkomen, hebben in het verle
den onze cultuur cn onze export
positie bedreigd. Virussen kunnen
gevaar opleveren. Een bepaalde vi
rus, door aaltjes overgebracht, ver
oorzaakt een gladiolenziekte, zoals
de narcissenvlieg, kunnen vijanden
zijn van onze bolgewassen. En alsof
dat allemaal nog niet genoeg is kun
nen er ook nog afwijkingen ontstaan
als er iets mis gaat bij het bewa
ren.
Mede dank xij het onderzoek van
het laboratorium in Lisse beschikt de
bollenwereld over sterke wapenen om
ziekten te voorkomen of te verdrij
ven.
ZIEKTEZOEKEN
De oudste methode is het „ziekte-
zoeken": mensen lopen door het veld
om aangetaste planten op te sporen en
te verwijderen. Sinds een halve eeuw
is de onderdompeling van de bollen
in warm water een beproefd preven
tiemiddel. Veel parasieten kunnen
geen hoge temperaturen verdragen.
De bollen wel, die gaan er soms zelfs
beter van groeien. In de grond ach
tergebleven parasieten kan men kwijt
raken door de besmette bovengrond
naar beneden en de verse ondergrond
naar boven te spitten.
Vrwger ging dat met de hand, nu
machinaal, maar een heel belangrijke
methode is het gebleven. Het in de
grond injecteren van chemische be
strijdingsmiddelen heeft een ziekte,
die vijftien a twintig jaar geleden de
narcissencultuur in de oude bollen
streek onmogelijk maakte, verdron
gen. Ontsmetting door stomen van de
grond wordt ook toegepast, zij het niet
op grote schaal Vindt men op het
veld aangetaste planten dan kan het
gewas worden bespoten om infectie
van de „omstanders" te voorkomen.
