MODERNE MENS
VROOMHEID
Kerken jr
Indonesië
blijven
groeien
Christus'
kruisdood
menselijk
misverstand
zoekt nieuwe vormen van
GEESTELIJK
LEVEN
ZATERDAG 11 MAART II
(Van onze kerkredacteur)
Vrome mensen zijn vervelende mensen. Ze zijn eigenwijs, hooghartig, zelfzuchtig, farize
ïsch en bovenal dom. De moderne mens haalt zijn neus voor hen op en steekt (denkbeeldig)
zijn tong tegen hen uit. Vroomheid is omgeven door de ouderwetse geur van motteballen. Met
de vadermoordenaar en het vest heeft de mens van vandaag zijn vroomheid afgelegd.
Maar de twenners van nu hebben het fantasievest weer
opgedoken uit grootvaders kamferkist. De tiener loopt ver
rukt op rozen in de rijglaarsjes van overgrootmoeder. En
jonge theologen beginnen te praten over een „eigentijdse
vroomheid."
(Van onze kerkredactie)
DE kerken van Indonesië melden nog steeds 4
wonderbaarlijke groei. Het aantal christenen
dat land is nu toegenomen tot tien miljoen op a
bevolking van waarschijnlijk 109 miljoen mens
Voor de communistische coup waren er al d
agrarische gebieden die grote groei meldden,
komen de berichten vrijwel uit de gehele archil
In enkele jaren tijds namen sommige kerken n
minstens 100 procent toe.
In 1961 telde het district van eerd werd tot 3000 leden.
Semarang slechts 30.000 christe- evangelist doopte in een
nen. Hun aantal is nu gegroeid tljds 420 mensen,
tot meer dan 100.000. Uit Mid
den- en Oost-Java komen berich-
In het Karo-land in No<
ten dat niet slechts individuele ?uma,„ra zl>n enkele weken
personen in grote getale, maar den 1909 PA"5®" 8eaooPl ln
hele plaatsen tot geloot komen. dienst- Achtduizend mensen -
en In Bandoeng, op West-Java f®" daar belijdenis- (ot
isch werd een gezamenlijke massa- doop-) catechisatie,
ioen evangelisatie actie gehouden, zo
de als deze georganiseerd wordt
op door Billy Graham. De samen
komsten maakten grote indruk.
Soortgelijke kruistochten werden
gedoopt in I
«yn
werk 1
Niemand weet hoe die „eigen
tijd»* vroomheid" er uit ziet.
„Bidden is", zei bisschop Ro
binson in sijn pers-stof verwek
kend boekje „Eerlijk voor God":
„Verantwoordelijkheid aanvaar
den om anderen te ontmoeten
met alles wat je hebt, bereid
zijn het onbegrensde te ontmoe
ten in de begrenzing, verwach
ten dat Je God onderweg zult
ontmoeten."
Maar veel innerlijke voldoe
ning vindt de doorsnee moderne
mens in zo'n definitie niet. Onbe
wust voelt hij dat Robinson dc
ontmoeting met de medemens
vooraf wil doen gaan aan de ont
moeting met God. En al even on
bewust heeft hij het gevoel dat
God dan op het tweede plan
komt en dat irriteert hem.
Definities
En. met de definities van ande
re jonge theologen weet hij al
evenmin raad. Die boeken boei
de jonge intellectuelen van
Pas toen de docent met de
hij: „Het zijn uitstekende diag- groep de bijbel ging lezen, ging
nostici, maar geen therapeuten." een geheel nieuwe wereld open.
lang heeft dc.
en maandblad
rol gesebreven).
I^EERTIEN jaai
C. A alders
geredigeerd (en
gewijd aan de
oersoonlijk geestelijk leven,
was toen hervormd predikant voor
bijsonder kerkewerk in Den Haag.
IN 1963 werd h\j tot wetenerhap- IN het blad Gemeentetoerusting
pel ijk hoofdambtenaar aan de is aojuist een briefwisseling ge-
Rijksuniversiteit van Utrecht be- opend over „persoonlijke vroom-
noemd, waar hjj de leiding kreeg beid". In Duitsland wordt gezegd
tigenlijk zijn het verschillende
woorden: Vroeger zeiden we
.vroomheid", Kuitert noemde het
„realiteit van het geloof", ds. Aal-
Hij der» spreekt over „disciplina" en
weer anderen over geloofsbele
ving.
TERWIJL hij eerst persoonlijk en
via zijn blad velen in en buiten
de kerk hielp om tot een per
soonlijke geloofsbeleving te ko
men, heeft hij nu tot taak om
predikanten en aanstaande predi
kanten te helpen deze weg te
e-vroombeid. In een vraaggesprek
zei de rooms-katholicke hoogle-
•aar prof. dr. W. K. Grossouw,
jat hij tegenwoordig veel minder
bidt en mediteert dan vroeger,
maar dat voor de geestelijke ge
zondheid een of andere vorm van
mediteren en zich geestelijk con
centreren onmisbaar ia.
JUIST op hel mo.
wegens tijdgebrek de uitgave naar een nieus
van zijn blad moet staken, duikt likel beschrijft
een oud woord opnieuw op, of Jan J.
ordt gezocht
indere vorm",
rm. In dit ar-
kerkredacteur
Capelleveen dit zoeken.
tijd geen kans meer krijgt Com
municatie. gemeenschap, seculai
re solidariteit zijn wezenlijke as
pecten van onze samenleving en
zullen dus ook onze geloofsbele
ving bepalen." Er is dus geen
ruimte meer voor de vroomheid
die zich terug trekt met het
boekje in een hoekje. Als we in
onze tijd de bijbel lezen, leest de
ander over onze schouders mee.
Worsteling
Zelfs in een papieren bekertje kan de avondmaalswijn gegeven uord
in een rieten mandje het gebroken brood. Zo zocht het oecurr
jongerencongres naar een eigentijdse avondmaalsviering als een ra
voor onderweg. Pater J. Kilsdonk (en niet zoals wij indertijd schrei
oud-katholieke pastoor Keet) reikte de tekenen van gemeenschap
deze foto.
Bijbel
naar de toekomst kunnen blokke- nieuwe verwachting bezield",
ren. God kan hele andere dingen zegt hij.
op het oog hebben dan wij.
velen met hem, zijn
niseS-d"6 """h °°k ge°r?a~ Bijbelgenootschap besloten hp
Deze samenkomsten hebben
sen bulten do bels in de Karo-taal te laf
r ook hun stem- drukken. Op West-Borneo
dankbaar dat onze ogen open klank zal krijgen is echter de pel gedrukt op de kerken zelf. den in het afgelopen jaar dei
Maar echte nieuwe structuren gen van de Heilige Geest. Hij eens, nu het maandblad
Alleen al in Djakarta zijn vijftig
bijbelkringen gevormd.
Maar ook van buiten Java ko-
nauwelijks zicht- ziet in onze tijd
baar en ds. Aalders gaf me de lijke worsteling om tot
bestaat. Maar men dergelijke berichten. De jon-
1 nieuw woord ge christelijke kerk van Zuid-Su- met
gemeenten geïnstituet
met 500 belijdende leden,
noordelijk Celebes ontstond)
drie nieuwe zelfstandige kerk
geloofsbeleving te komen: geboren worden om een nieuwe matra groeide van 500 een jaar
.Velen in de kerk zijn met een geloofsbeleving te omschrijven, geleden toen deze kerk geïnstitu- christenen.
Structuren
1 theolologie, maar bieden geen leren bidden,
geneesmiddel. De jonge theolo- maar zeggen dat het moet.
gen zijn er nog niet in geslaagd we leren de 1
Onze tijd heeft een eigen ge-
Als^ we alleen loofsbeleving nodig. Daar zijn de
"-et moet. en meeste zoekers naar een „nieuwe
niet hoe het vroomheid" het grondig over
een nieuwe visie te formuleren, kan. dan blijft de oproep in de eens. Wij zijn anders dan de
mensen uit de middeleeuwen, of
dan onze voorvaderen uit 1800.
Maar welke vorm die eigentijdse
beleving van het geloof zal vin
den durft niemand nog te
Aalders had dit reeds VOOrspellen.
maar hebben wel discussies op lucht hangen,
gang gebracht.
Maar even onvruchtbaar, me
nen velen, is ook de oproep tot
de mens van vandaag om terug
te keren tot bijbellezen en ge
bed. Dat gebeurde bijvoorbeeld
in het zogenaamde „verschra-
Dieper
WIJ kunnen in elk geval wel aannemen, dat Jezus
bij zijn verhoor iets heeft gezegd, dat in het
oog van de Hoge Raad op „Godslastering" neerkwam
en om welke reden men tot de conclusie was gekomen
dat hij nu zeker de dood had verdiend.
eel eerder ontdekt tijdens zijn
vangelisatie werk in Den Haag.
lingsrapport" van de gereformeer- Hij zei me: „We moeten niet zeg
de synode, dat nu al lang in de gen dat de mensen hun bijbel hge eeuw nu adequaat kan func-
acta weggeborgen schijnt te zijn moeten lezen en weer moeten tioneren. Elke tijd heeft zijn ei
en niet meer functioneert. Er gaan bidden. Ze weten niet hoe. ?en problematiek
jWe moeten dieper beginnen en Ving en
uitgaan van de verhouding van vroomheid.'
de mens ten opzichte van zijn looft niet
Nu zijn er schrijvers geweest, aantasting
die het Jezus' aanklagers zeer eu-
,Ik geloof hebben geduid, dat zij aan
hankelijk tegenover Pilatus hele-
het Romeinse op
pe'rgezag uitsluitend ter beoorde-
de Romeinse rechter.
Met betrekking tot de feiten
maal over die Godslasteringwaarvan de leden van de Hoge
hebben gezwegen. Maar Pilatus Raad Jezus aanvankelijk ver-
geloofsbele- zou er zijn schouders voor opge- dachten, kon de Hoge Raad dan
ook niet als „rechter" maar al-
Studie over
Scholing
Op een bijbelsehool werd
paar maanden geleden een serie worden." En hij vervolgt:
lessen gegeven over „praktische moderne mens staat daarvoor
ing en dus ook zijn eigen ^aald hebben.
Toomheid." Maar ook hij ge- Anderzijds
.ooft niet nu reeds te kunnen klagers geen
leefwereld en medemensen. Ik zeggen, hoe een nieuwe vroom- zélf te oordelen over de 'feiten, Tot zover bladzijde 36
heb miJnuwerk_^ltlid, 1e'd er uU ziet: »Alles ^aat zo waarvan zij Jezus bij Pilatus Dood van Jezus van Nazareth
een scholing. De hele attltuae snel ln onze tljd dat wat ik nu bcschuldipden Zoa?s nGodslaste- het licht van geschiedenis en
de„ ™*nsuze£ morgen reeds achterhaald ring- in de zin van de Joden rechtspraak" door mr. W. de
is-" geheel tot de rechtssfeer van de Vries te Vught, raadsheer in het geschrift
Maar hH i. -r nan ftvori..ioft Joden zélf behoorde, zo stond gerechtshof te 's Hertogenbosch
Maar hlj ls er van overtuigd Vr|cs w„ me, lljn
dat het individualisme ui onze --- -
ven". Voor een christen is in de tot het Avondmaal. Geên
dood van Christus uiteindelijk verder,
slechts één ding belangrijk: Zijn
offer. Zijn redding
Mr. De Vries heeft met
de boek op een gewoon menseli
mensheid door dat offer. Zijn vlak zaken uiteengerafeld, die
DfOCGS Jezus opstanding. Dat is Goddelijk, al- derdaad tot de historie behorf
le rest is mensenwerk. maar teeeliikertiid op een Go
le rest is mensenwerk.
Mijn Joodse vriend wilde hele
maal niet zeggen,
kruisdood van Christus een
en tot de mensen in het alge
meen. De docent ging er van uit
dat deze jongeren die opgeleid
worden vooi* zrndings- of cvan-
Hij verlangt diep in zijn hart
naar een echte geloofsbeleving."
Die scholing noemt ds. Aalders
„disciplina". een woord dat hij
moesten bepaalde bijbelgedeel
ten lezen om zo richtlijnen
vinden voor hun
geestelijk leven.
na" tegenover „doctrina" (leer)
Dat laatste woord spreekt van
persoonlijk iets objectiefs, het eerste van
iets subjectiefs. Een ploert kan
Ineens bleek dat ook daar een theologie bedrijven, maar disci
nieuwe generatie ln de college- pijna" of „vroomheid" vraagt om
weigerde
gen waarover je niet sprak, «ei-
henen. De groep ethische vooronderstellingen,
bloe. Dat waren din- daarbij gaat.het om de heiliging
van het leven.
Maar toen het probleem ver
der werd doorgesproken, bleek
4uidelijk dat de moeilijkheid
niet was, dat ze er over weiger
den te spreken, maar dat ze er
niet over konden spreken. Met dat
de andere bijbelse vakken had
den ze geen moeite, die vroegen
om een objectieve studie, maar
Heiliging
En als ds. Aalders dat woord
.heiliging" gebruikt, bedoelt hij
jat ..meer en meer de beletselen
wegvallen, die ons onbruikbaar
maken voor de dienst van God."
Ds. Aalders hielp in zijn
Haagse tijd vooral intellectuelen.
Hij stichtte zijn blad Disciplina,
om zoveel mogelijk mensen
maandelijks te bereiken en
dat waren er altijd zo'n duizend.
Nu heeft hij tot taak dit zelfde
werk in de pastoraal - psycholo
gische leergang voort te zetten
met mensen die hun kandi
daatsexamen theologie achter de
mg hebben. En zo groot is de be
langstelling dat er plaatsgebrek
is in zijn afdeling. Op een heel
andere manier probeert dr. J.
ran der Werf ditzelfde in zijn
boek „In het leerhuis", dat on
langs op deze pagina besproken
In de catechisatie moet niet al
leen de leer van de kerk. maar
nok het leven van de mens aan
de ordt komen. Dit proberen de
docentm ook duidelijk te maken
op de maandapat'ondbijbel-
rursussen in Rotterdam en Dor
drecht. De Internationale Bijbel-
bond met zijn hulpmiddelen bij
historische
beschouwing geven van de ge
beurtenissen in de laatste dagen
van het leven van Jezus van Na
woord, datzelfde hem gewijde gebeurtenis was. boven gaat",
'olk vrij te pleiten.
Mr. De Vries poogt als jurist
maar tegelijkertijd op een Go
delijk vlak liggen, een vl
de waarvan wij zelf in de kerk
zeggen, dat het „alle verstand
juridische ujteen te zetten, wat de Hoge nig respect kon opbrengen
Raad bewoog tot zijn aanklacht,
waarom de Hoge Raad verstrikl het geval z<
geraakte in misverstanden. En
hij toont aan, dat Pilatus niet
Volgens sijn eerste hoofdstuk z°'n s>aPPa fieuur was als men
riet hij alles wat rich in de "^.gewoonlijk voorschildert.
laatste dagen van Jezus' leven
Men kan de zaken Gods
eenmaal niet louter door
menselijke, ook geen juridis
zulks niet bril bezien, dan ziet men ze e
voudig niet in hun volle
In de tweede Joodse tempel te vang. Het is zelfs totaal onmog L
feruzalem was het allerheiligste. ijjk de7e zaken in hun volle 01 v
Het is bijzonder boeiend
rondom Hem heeft afgespeeld j03'?1 Maar
door de bril van een Neder- d°°d van Jezus en al wat daar.
landse rechter, hetgeen, zoals hij ;'°°r dfromheen geschiedde
schrijft, wil zeggen: zonder voor- ,mak,®" voorwerp van ju-
pgezette mening, fouter afgaand "st®r'J? J* legde d'e vraag
op en oordelende naar. de tel- aa"
geen mens mocht binnen
dringen. Er stond niets in: de
•st Gods is voor onze zintui-
vrng te bezien.
De Jood wacht er hel erna
ten.
Om zoveel mogelijk zelfs maar
de schijn van een beschouwing
van godsdienstige aard te vermij
den schrijft mr. De Vries niet
van Jezus Christus maar van Je
zus, of van Jezus van Nazareth.
Actualiteit
Zijn boek is zeker niet het
eerste op dit gebied en over dit
onderwerp. Door de recente
historie van het Joodse volk. de
catastrofe waarvan het tijdens
de oorlog het slachtoffer werd,
de ontwikkeling daarna, de poli
tieke spanningen in het Mid-
len-Oosten en de rol. die Enge-
'and daarin speelde, ten slotte
de stichting van de staat Israël
rijn de bijbel en het leven van
Christus op een welhaast griezeli
ge wijze in de actualiteit geko-
aan goede Joodse vrienden. Zij
haalden eenvoudig de schouders
op en gingen op een ander onder
pleit wordt van schuld
kruisdood van Jezus Christi
We mogen dan ook dit boek ni ;r
zien als een bijdrage aan h r.
gesprek tussen kerk en synag
Indirect heeft een boek als c
meer te maken met de schu[]
van de christenen, dan die
z )r onze z,f"ul" niet op tot hij door ons vrij g'.
Maar heeft het zin de een immers mei waarneembaar it ®ordt v'an schuld 3an 11
Die lege. donkere ruimte W"
*-én enkele plaats op aarde, a
God gewijd, te heilig voor de
Wij hebben een geestelijke
olaats, te heilig om door mensen
voeten te worden betreden: het
hen zei het bloedoffer van Christus, waar- v
ronduit: „Je moet daar afblij- aan wij slechts kunnen naderen dg" jJJjjgn"gr ligt een ker
geschiedenis van eeuwen acht
ons met kruistochten, pogron
uitsluiting en vernietigingskamp
pen, een kerkgeschiedenis waa^
in de kerk vaak verkeerd gespfl
ken en nog vaker verkeerd g
zwegen heeft. J>
Een jurist kan ons aantoiirii
dat wij op een volkomen
keerde basis een verkeerde
dachte hebben aangeklaa)
Maar die schuld wordt niet uitg^
delgd door de aanklacht
trekken. Die schuld
slechts gekwijt door de
schuldige aan te klagen. En i
ware schuldige wist Revifl
reeds te noemen: 't En zijn
Joden niet Heer Jesu, die
kruisten...
Schuld
Nog meer dan de protestantse zijn de rooms-katholieke vormen van vroon
beid verouderd. De moderne mens, die vraagt naar het functionele, ook i
het geloofsleven, ziet in dit barrevoets gaan geen heil meer.
Spreekt het menselijk gewe
ten? Gevoelt de westerse mens
dch op de een of andere manier
verantwoordelijk voor of zelfs
schuldig" aan het lot van de
Toden tijdens de oorlog? Is er
Iets gaan knagen?
Nadat eerst het Joodse volk
„de schuld in de schoenen werd
geschoven" voor de dood van
Christus beijvert men zich nu ln
De dood van Jezus van
Nazareth in het licht van
geschiedenis en recht
spraak. door mr. W. de
Vries. Uitgave J. H. Kok
NV, Kampen.
K. van Akker hem in een
voorwoord aan de lezers
voorstelt, lid van de Doops-
qezinde Gemeente in s-Her-
'ogenbosch.
De conclusie van mr. De
Mr. W. de vries gaf zijn Vries is. dat er eerder sprake
boek als ondertitel mee: „Een schijnt te zijn van een serie
historische en juridische be
schouwing van de gebeurte
nissen in de laatste dagen van
het leven van Jezus van Na
zareth". Hij heeft, los
theologische inzichten, die ge
beurtenissen getoetst
recht zoals het in die dagen
ragische misverstanden dan
j an aanwijsbare schuld.
Geen der figuren „rond het
'a'rfe '<ruis" acht mr. De Vries zo
slecht, als christelijke traditie
ril: in de moordenaarsen
Barabbas ziet hij leden en
werd uitgeoefend, aan de leider van een anti-Romeinse
hoogst gecompliceerde
verzetsgroep, Pilatus spreekt
olicht ten behoeve van het
'andsbelang, Jezus heeft Zijn
dood aan niets anders te dan-
Vooral gaat mr. De Vries ken dan aan het feM dat nie-
in op de misverstanden en ntand Hem en Zijn uitspra-
verwarring, die Jezus' uit- 'cen zou klinncn hebben be
en óók aan onze modernt
ideeën over de rechtspraak
van nu en die van toen.
die dagen wel irijpe n.
moesten wekken op het
Mr. De Vries heeft, zoals
geen enkel opzicht daarop blijkt uit de uitgebreide litte-
voorbereide volk.
Mr. De Vries
hervormde predikant ds. N.
ratuurlyist, een groot aantal
zoals de bronnen geraadpleegd (141
blz. f 7.90).
Dat mr. De Vries als jurij
met de getuigenissen van d
evangelisten wat „in zijn
zit is te begrijpen. Een evangel
is nu eenmaal niet een gerecht!
lijk stuk. Het is een kronif
door gewone, maar in Christf
nelnvende mensen, die niet
ders hebben willen doen,
aan te tonen dat Christus in
daad de Messias is en dat. t
de Paasgroet in de Oosterse kei
ken luidt. „Christus waarlijk
opgestaan.'"
HANS W. LEDEBOtf
