'agsggk
HARSTER NEEMT ALLE
SCHULD OP ZICH
RUIM 21 MILJARD
VOOR VIETNAM
HUISVROUW BLEEK
BENDELEIDSTER
Nieuwe hoop voor
Tsjang Kai-sjek
Uit de Haagse hof geplukt
AKTUEEL
WOENSDAG 2S JANUARI 1967
Een uitstel
TAE defensiebegroting van presi
dent Johnson lijkt op een be
langrijk punt in tegenspraak met
zijn jongste boodschap over de toe-
stand van het land.
Daarin zei hij, dat Amerika niet
meedoet aan een wedloop met Rus
land wat de bouw van een anti
raket-systeem betreft.
In de begroting vraagt Johnson re-
I serve-kredieten voor eventuele pro-
duktie van de Nike X, op welk
wapen bedoeld systeem berust.
Hieruit kan men afleiden, dat de
president nog geen definitieve be
slissing heeft genomen, hoewel dit
kort geleden wèl zo leek.
Johnson kan voor zijn gewijzigde
houding twee redenen hebben. De
eerste moet in Moskou worden ge
zocht, de andere in Washington.
Wat Moskou betreft wil de president
het resultaat afwachten van bespre
kingen over het verbieden van anti
raket-wapens.
Mochten die onderhandelingen mis
lukken, dan zal Johnson nogmaals
overwegen, of ook Amerika een
anti-raket-systeem gaat bouwen.
Men zou kunnen zeggen, dat de pre
sident met zijn besluit een stok ach
ter de deur van de conferentiezaal
heeft gezet.
Er is echter méér.
Ik was afgestompt door
alle gruwelen
Ik verschool me achter
overdreven gevoelens
Het Congres
JOHNSON vindt een Congres tegen
over zich, dat het hem voor het
eerst sinds zijn ambtsaanvaarding
erg moeilijk zal maken.
Dat Amerika nog niet de bouw van
een anti-raket-systeem ter hand
nam, was gevolg van het verzet van
minister van defensie McNamara.
Het is echter duidelijk, dat het nieu
we Congres voorkeur heeft voor een
dergelijk systeem en mogelijk zal
trachten zijn wil door te zetten.
Noodgedwongen koos Johnson in
zijn defensiebegroting een tussen
weg, die hem nog geruime tijd enige
bewegingsvrijheid kan bieden.
Mocht Amerika tot een akkoord met
de Russen komen, dan is het bij
zonder dure anti-raket-systeem defi
nitief van de baan.
Worden Moskou en Washington het
niet eens, dan zal een felle strijd
ontbranden tussen het Congres en
McNamara.
De minister is ook in dit geval tegen
de bouw van bedoeld systeem. Hij
geeft voorkeur aan zwaardere ra
ketten, die grotere precisie en pene
tratiekracht hebben.
In een eventuele krachtmeting heeft
het Congres echter het laatste
woord.
Protest
In de Apostolische constitutie van
10 januari 1967 herhaalde Paulus VI
wat het Concilie van Trente heeft uit
gesproken. namelijk dat de aflaat heil-
ïaam is en bewaard moet blijven. Nu
deze week van verschillende
ilaatsen gebeden wordt voor de een-
leid der christenen, zou ik willen
foorstellen dat er namens de samen
liddende gelovigen een protest wordt
lezonden naar Paulus VI.
Wat heeft het immers voor zin wan-
leer men samen bidt voor de eenheid,
maar niets doet tegen schending van
de oecumene, die n.b. door de hoogste
leider van de rooms-katholieken
wordt bedreven? Geldt ook in dit ver
band niet: het geloof is dood zonder
de werken?
Velp H. J. Hegger
Gordijn weg
Minister Luns heeft geconstateerd
dat het ijzeren gordijn niet meer
•estaat". Is het communisme dan te-
uggekomen op zijn ideaal van w e -
el d - communisme? Wat zijn we
och blind. Een man. die in Roemenië
net allerlei groten gesprekken heeft
gevoerd, laat zich gewoon inpalmen
door wat geld en mooie woorden.
Vraag: Heeft onze populaire excel-
entie ook in de gevangenis vertoeven-
christenen bezocht, zowel pro-
estantse als rooms-katholieke? En
beeft hij zich laten inlichten door ds.
Wurmbrands beëdigde verklaring
'por de Amerikaanse Senaatscommis-
>at zou naar mijn mening heel
"at verstandiger geweest zijn.
De gruwelijke behandeling van pre-
likanten, nonnen en priesters in de
taatsgevangenis van Boekarest vol
lens ds. W. spreekt toch wel boekde-
en. Heeft Luns zich werkel'tk zand in
de ogen laten strooien of eewoon
maar het devies „het doel heiligt dp
niddelen" toegepast? Want het ijze
ren enrdiin bestaat nog. Heus.
Den Haag C. de Koning
(Van onze speciale verslaggever Link van Bruggen)
1\/TÜNCHEN Een volledige bekentenis, een biecht, „mea
•I'-*- culpa", het leeglopen van een zwaarbelaste man tegenover
z^jn aardse rechters.
Zo kan de tweede dag van het proces tegen de „schryftafel-
moordenaars" van 100.000 Nederlandse Joden worden geken
schetst, een dag, waarop alleen dr. Harster aan het woord
kwam. De climax vormde een bekentenis, die in de ontelbare
rechtszalen, waar nazi-oorlogsmisdadigers werden voorgeleid,
nog nooit is gehoord. De voormalige SS-generaal en bevelheb
ber van de veiligheidsdienst en beveiligingspolitie in bezet Ne
derland, was totaal uitgeput, toen hij hiermee klaar was.
„Het is niet zo", aldus Harster,
„dat alleen maar degenen, die het
oorlogsgebeuren op gang hebben
gebracht, zich moeten verant
woorden. Ik kan slechts tot mijn
verontschuldiging aanvoeren, dat
ik was afgestompt door alle gru
welen, die het bestaan van de
mens in waarde hebben doen in
boeten. In mijn familie en in mijn
wijdere omgeving was ook ik
zwaar getroffen".
„Toen de Jodentransporten in juni
1942 in Westerbork op gang kwamen,
i mijn gevoel me, dat gedeporteerden
de dood zouden worden ingejaagd. Hoe
wel ik niet meer in een wonderwapen
geloofde, en ook niet in de uiteinde
lijke overwinning van het Derde Rijk,
heb ik toch niet de noodzakelijke conse
quenties getrokken. Ik verschool me
achter gevoelens van gehoorzaamheid
plichtsbetrachting, die bij nader in-
_.-j» overdreven waren. Ik neem de ver
antwoordelijkheid op me voor alles
wat de Duitse veiligheidsdienst in Ne
derland heeft misdaan, ook tijdens de
dagen, die ik in Duitsland of elders
doorbracht."
„Het feit, dat ik de dingen zo lang
or me heb uitgeschoven en de zaken
niet bij heb neergegooid, is mijn
zware morele schuld, waarvoor ik moet
boeten."
Doodstil
__jt was doodstil in de grote
rechtszaal van het Münchener Paleis
van Justitie, toen Harster deze woor-
uitsprak. Tijdens de korte
schorsing, die niet lang daarna volgde,
merkte men onder de honderden, die
dit proces bijwonen, ook ontelbare
jonge Duitsers bevinden zich erpnder
een zekere waardering voor de wij-
waarop de kreupele verdachte boete
deed.
„Ik wil nadrukkelijk stellen," zo
bracht Harster naar voren, „dat het
feit, dat ik geen pogingen heb onder
nomen te wetente komen wat er wer
kelijk met de Joden gebeurde, mijn
persoonlijke schuld is."
Aan deze ontlasting, die de voormali
ge SS-generaal zowel innerlijk als uiter
lijk beroerde, is een kwart eeuw van
draaien en ontkennen voorafgegaan. In
Nederland, waar Harster in 1949 tot
een gevangenisstraf van 12 jaar veroor
deeld werd acht jaar hiervan zat hij
heeft hij steeds hardnekkig vol
gehouden niet te weten welk lot de
door hem gedeporteerde landgenoten in
de vernietigingskampen wachtte.
Hetzelfde heeft hij trachten te doen
tijdens het begin van de tweede zit
tingsdag werd dit nog eens door de
officier van justitie, dr. B. A. Huber
onderstreept toen hij van 12 januari
van het vorig jaar af in de Münchener
strafgevangenis in voorarrest zat
Milder
Slechts de confrontatie met de door
hem ondertekende stukken, die door
het Rijksinstituut voor Oorlogsdocu
mentatie ter beschikking werden
gesteld, heeft hem uiteindelijk tot ande
re gedachten gebracht. Zijn drama
tische verklaringen van gistermiddag
moeten dan ook in het licht worden
gezien van het feit. dat de rechtbank,
die voor tweederde uit beëdigde leken
bestaat, bij het tonen van zoveel
schuld en berouw zeker milder zal von
nissen.
De president dr. Karl Göppner besef
te dit. Hij onderbrak de als een water
val pratende verdaehte dan ook voort
durend met vragen, die vaak een psy
chologische inhoud hadden.
„De mens is toch een sociaal wezen,"
zo zei hij. „betekent dat niet, dat hij
vreugde en verdriet met anderen
tracht te delen?" Harster: „Als gene-
iaal -stond ik te hoog om deze zaken
met anderen door te praten. Aan het
gezelligheidsleven heb ik, ook al
deze reden, nooit deelgenomen."
President: „En Rauter. uw chef dan?
Heeft u de door u vermoede vernieti
ging van de Joden vaak met hem door
gesproken?"
Harster: „Rauter is als een moedig
man gestorven, toen hij in Nederland
de dood onder ogen zag. commandeer
de hijzelf het vuurpeloton. Ik had ech
ter weinig contact met hem. Hij was
een SS-er van beroep, ik ben politie-
akman. In de elitekring van de SS
ueeft men hem nog nooit voor vol aan
gezien."
President' „U hoeft geen namen te
noemen, als u bevreesd bent hier door
anderen te verraden7 Ik kan echter
niet geloven, dat u nooit met iemand
deze zaken gesproken hebt. Ik ben
in het leger geweest."
Harster: „Ik heb al deze dingen onder
me gehouden. Het zou misschien an
ders zijn gegaan, als ik iemand in
vertrouwen had willen nemen. Dat
ik dat niet heb gedaan, dat ik de
zaak niet trachtte te helpen op te
helderen, is mijn zware morele
schuld. Ik heb alles willen bedwin
gen. Zolang men niet volledige zeker
heid heeft, blijft men zich voor zich
zelf verstoppen. Als ik deze wel had
trachten te krijgen, had ik gefaald,
omdat ik dan had moeten zeggen:
„Ik ga"....
De laatste woorden sprak de verdachte
met verheffing van stem uit. Eerder
had hij verklaard, dat hij slechts
twee keer Westerbork had bezocht,
nooit ooggetuige was geweest van
razzia's of deportaties, en ook maar
één keer het concentratiekamp Bu-
chenwald, had bezocht. Hij had daar
de barakken bezichtigd, waar de Ne
derlandse gijzelaars waren onderge
bracht. Van gruweldaden had hij
niets gezien.
Van de naar het Oosten gedeporteerde
Joden wist hij na de Wannseeconfe-
rentie van januari 1942 wél, dat ze
slecht behandeld werden, ondervoed
waren en bij rissen tegelijk voor het
vuurpeloton werden gezet. Pas later
had hij van de massavernietigings-
middelen in kampen als Auschwitz
en Sobibor gehoord.
Huber: „Toen u van het vergassen
hoorde, wat betekende dat voor u?"
Harster: „Dat was een extra schok
voor mij".
Huber: „Toen u vernam hoe al die ver
nietigingen in hun werk gingen, wat
dacht u toen?"
Sprakeloos
Harster (totaal uitgeput leunend over
de verdachtenbank) kon plotseling
geen woord meer uitbrengen.
De president greep in. „Er is vandaag
te veel van u gevergd. Een andere
keer zullen we hier misschien nader
op ingaan,,.
De officier van justitie steunde dr.
Göppner in deze bewering.
Nog mocht de rood aangelopen ex-ge
neraal niet gaan zitten. De nevenaan
klager, de Amerikaanse jurist dr. Ro
bert Kempner, die onder meer namens
de nabestaanden van dr. Edith Stein
en van Anne Frank optreedt, voelde
hem nader aan de tand.
„Hoe komt het," vroeg hij, „dat in
Nederland meer Joden werden omge
bracht dan in alle andere bezette gebie
den tezamen?"
Harster, die al eerder had verklaard,
dat het perfecte bevolkingsregister in
Nederland hem en zijn slechts 200
SD-ers van grote dienst was geweest,
antwoordde: „Het was een heel andere
situatie. De lange kustlijn en de afgren
deling met de grenzen van Duitsland
en België maakte vluchten welhaast
mogelijk. Bovendien was 80 procent
van de Nederlandse Joden in Amster
dam geconcentreerd."
ces aanwezig is. heeft een boek geschre-
\en over R.K. gedoopte Joden. Thans
werkt zij aan een boek. dat de nage
dachtenis wordt aan alle mannelijke er
\rouwelijke religieuzen van Joodse hui
ze, die in de vernietigingskampen zijn
omgekomen.
Op de volgende zittingsdag, vrijdag,
'.uilen de voormalige leider van de af
deling IV B4 in Den Haag, Willy Zöpf,
zomede diens vroegere, zelfstandige ge
werkt hebbende secretaresse, Gertrud
Slottke aan de tand worden gevoeld.
De eerste heeft voor de rechter-commis-
saris een soortgelijk bekentenis als
Harster afgelegd. De laatste, die door
de Duitse journalisten, die het proces
verslaan, met de beruchte Ilse Koch
vergeleken wordt, blijft hardnekkij
ontkennen ook maar de geringste rol in
het Nederlandse Jodendrama te hebben
gespeeld.
Göppner: „In België waren de ver
houdingen precies andersom. Daar
kwam 30 procent van Joden
leven. Lag dat aan Seyss Inquart of
aan u?"
Harster: „Dat weet ik niet."
Göppner, die het als zijn grootste
taak ziet het zwijgen van Paus Pius
XII te rechtvaardigen, zei nog: „Ik heb
grote belangstelling voor de rol, die het
episcopaat in bezet Nederland heeft
gespeeld. Hiermee wil ik niet zeggen,
dat de bisschoppen niet hadden moeten
spreken."
Tijdens de uren, die Harster sprak,
was hij uitvoerig ingegaan op de
kanselboodschappen, die op 26 juli 1942
van vele kerken waren afgekondigd, en
gericht waren tegen de maatregelen
van de bezettende macht, in het bijzon
der tegen de deportatie van de Joden.
Onderhoud
Toen de commissaris-generaal voor
speciale taken, Schmidt, hier lucht van
kreeg, had hij eerst een onderhoud met
een deputatie van de Nederlands Her
vormde Kerk en daarna met een depu
tatie van alle kerken. Hij beloofde toen
dat alle Joden, die de christelijke le
vensovertuiging waren toegedaan,
gespaard zouden blijven, als de kansel-
boodschap achterwege zou blijven.
Alleen de Nederlands Hervormde
Kerk had hieraan gehoor gegeven. De
andere kerken, ook de Rooms-Katholie-
ke, kondigden de boodschap toch af.
Dat als vergeldingsmaatregel in
eerste instantie uitsluitend de rk-Joden
werden gedeporteerd, volgens
Harster 200 in getal was onderdeel
van het politieke spel, dat Seyss In
quart en zijn handlangers in bezet Ne
derland wilden spelen. Het lag in de
bedoeling een wig te drijven tussen de
R.K. kerken en de protestantse kerken,
met
Waarde
Amerikaanse begroting
WASHINGTON Ruim vijf
tien procent van de uitgaven van
de Amerikaanse regering zal in
het komende begrotingsjaar in de
Vietnamese oorlog worden gesto
ken. Het conflict zal volgend jaar
21,9 miljard dollar vergen op een
totaal budget van 135 miljard dol
lar. Ondanks een verhoging van
de inkomstenbelasting met zes
procent zal de begroting nog een
tekort van acht miljard dollar
hebben.
Opmerkelijk is de snelle stijging van
de uitgaven voor Vietnam. In
19641965 (het begrotingsjaar begint
in de VS op 1 juli) werd ruim 100
miljoen dollar uitgegeven, het volgende
al vijf miljard, vervolgens 19,5 mil
jard en straks dus bijna 22 miljard
dollar. Hoe groot dit laatste bedrag is
blijkt wel uit de totale militaire uitga
ven. die op 75 miljard dollar worden
geschat.
Ook ?ijn de uitgaven voor de „grote
gemeenschap" (gezondheidszorg, na
tuurlijke hulpbronnen en volkshuis
vesting) aanzienlijk verhoogd.
Daarentegen zal er minder geld wor
den gestoken in de ruimtevaart. Het be
drag van 5,6 miljard dollar dat dit jaar
werd besteed, zal worden terugge
bracht tot 5,3 miljard.
Verder is besnoeid op de federale uit
gaven voor het aanleggen van autowe
gen door de VS. Over de plannen voor
het bouwen van een supersonisch
keersvliegtuig wordt niet eens meer ge
rept. Alles bij elkaar genomen zal 8,3
miljard dollar meer worden uitgegeven
dan in het lopende jaar.
Raketten
Op de begroting staat een post van
375 miljoen dollar voor de produktie
van anti-raketwapens van het type Ni-
ke-X, die moeten dienen om vijande
lijke raketten te onderscheppen. De VS
zullen overigens nog niet overgaan tot
het opbouwen van een anti-raketverde
diging. dit in afwachting
bij van het type Poseidon, die het me
rendeel van de Polaris-raketten moet
gaan vervangen. De voorsprong die de
VS hebben op het gebied van de strate
gische raketten zal worden gehand
haafd, aldus president Johnson in een
toelichting. De VS hebben nu 1500 ra
ketten.
Eind juni 1968 zullen er ruim 3,4
miljoen militairen onder de wapenen
zijn, van wie bijna de helft bij het
leger zal dienen.
De produktie van hefschroefvlieg-
tuigen zal met het oog op de oorlog in
Vietnam sterk stijgen. In anderhalf
jaar wordt het aantal toestellen met
2200 tot ruim 11.000 uitgebreid.
Voor militaire hulp aan het buiten
land zal 800 miljoen dollar worden uit
getrokken (200 miljoen minder dan dit
jaar). Dit kan worden verklaard uit
het feit, dat de hulpverlening niet
- zo sterk gericht is op het afslaan
van een aanval op de gesteunde lan
den, dan wel op handhaving van de
binnenlandse veiligheid van deze sta
ten.
Ontwikkelingslanden
De hulp aan ontwikkelingslanden zal
met vier procent worden verhoogd.
Johnson heeft nu enkele
1. effectieve maatregelen van de onder
ontwikkelde landen om zichzelf te
helpen als voorwaarde voor het ver-
Opmerkelijk was de waarde,
Harster aan het door het Rijksinstituut
voor Oorlogsdocumentatie overgelegde
bewijsmateriaal hechtte. Hij betwisttegesprek met de Russen hierover. Moch-
dit op geen enkel detail. Integendeel, j ten deze onderhandelingen op niets* uit-
hij beweerde zelfs dat het zijn geheu-1 lopen, dan zal de situatie opnieuw wor
gen voortdurend had opgefrist. den bezien.
I Kempner's vrouw, die ook op het pro- - Dit jaar komt er een nieuwe raket
FLENSBURG Een 34-iarige huisvrouw uit het district Sleeswiik blijkt
ie leidster te zijn van een zevenkoppige inbrekersbende die de laatste twee
jaren zo'n 70 inbraken in leven^middeienzaken en automatendiefstallen heeft
gepleegd
De politie in Flensburg vertelde dat de vrouw vier mannen tussen 26 en
jaar oud en twee vrouwen onder zich had: haar man zou niet hebben ge-
Weten dat zij 's nachts op stronntocht uitging.
De gehele bende is gearresteerd. Geschat wordt dat zij voor ongeveer hon
derdduizend mark heeft gestolen.
iu lang en breed terug, heb ik opzij. Stond opeens voor... een baro-
t, dat we veel en veel slim- meter, monumentaal met een ther-
weekweg beleef je veel intenser dan mer hadden kunnen zijn. mometer in de top.
een reis van een maand, die zo ein- Wie weet hoeveel mensen met het- „Kom nou", riepen de anderen en
deloos royaal lijkt, dat te veel uren zelfde euvel in vakanties getobd dromden de kamer binnen. Er -
nonchalant door je vingers glippen. Wri| d i! jggf"
Iedere avond werd dan ook een
plan uitgestippeld voor de volgende Een tip, die slechts heel langzaam pudding glibberend ineen. Maar m
dag.
Een mooiweerplan, een matigweer-
plan en een slechtweerplan. mand een geschenk geven. Niet te al met het pakje in haar handen.
Bij het ochtendgloren peilden we duur, niet te gering. Het moest „iets Scheurde het papiertje af. Bekeek
de kansen op zon, sneeuw,
baarheid van de wegen. En bepaal
den de keus.
Waarmee twee plannen in de
ruimte werden geslingerd. Om nooit
meer uit te voeren. Daar gingen de
zorgvuldig uitgekiende busaanslui
tingen. daar lag de berghut die onbe
reikbaar was geworden en onbeant
woord zou de nieuwsgierigheid blij
ven naar het Oostenrijkse plaatsje
met de gekke engelsklinkende naam
Going
We hebben elkaar menigmaal aan.
gekeken
dienstregelingen en verzucht:
.Wisten we maar hoe het weerbe
richt is.
begaan- blijvends" zijn. Eén nam de voor- stralend de doos.
zichtige taak op zich eens te infor-
Barometer
meren naar wensen. Kwam ver
heugd meedelen: „De hartewens is
een barometer".
Onmiddellijk togen we naar win
kels en schrokken van de prijzen.
Prachtige barometers met houtsnij-
de folders en de werk als van een antieke Friese deemoedig
klok. Forse gevaarten die een gang
zouden vullen. Tot één een barome
ter ontdekte, die in onze prijsklasse aheen
Er was niet anders aan te komen viel. Niet groter dan een flinke wek
ker, kon hangen en staan. - -
Gevieren togen we op bezoek. De de hal. Maar eigenlijk is dat niet
„Stakker", dacht ik, „Hoe moet je
straks kijken?"
Daar ging het doosje open. Een
juichkreet, een stralend gezicht.
„Hoe kun je... „ik wist niet of ik
bewonderen of nooit meer een blij
gezicht vertrouwen moest."
„Mijn hartewens" het klonk heel
diep en mooi.
„Het is maar een kleintje", zei één
tk had nog heel wat
anders op mijn lippen, maar de ont
vangster zag of hoorde niets. Keek
de barometer, die
de hand hield. „Zo blij. Iedere
dag thuis tik ik op de barometer
vragen Maar die spraken allemaal barometer in een mooi doosje, blom
men taal. die nauwelijks enige ver- tietje erop.
vantschap met het nette Duits, dat
"?i geleerd hebben, vertoonde.
We werden er nooit wijzer van.
Een radio was er niet, geen tele
visie
dagen oud.
In de grote hal het gedoe van
mantels ophangen en haren kam
men. Ik vergat echter de spiegel om-
alleen de krant van twee dat er een paar prachtige hertege-
nodig. Je hebt alle weerberichten
Maar op reis, waar je nooit weet
wat het worden zal daar vind je
ook geen barometer. Dit is het nu
orecies: een reisbarometer..."
Wat een tip!
Is er ooit iemand eerder opgeko-
In China blijft de toestand ver
ward. Wat er precies gebeurt
weten de Chinezen zelf nauwe
lijks. Met steeds grotere gretig
heid nemen zij kennis van de
inhoud van de ook steeds grotere
aanplakbiljetten, die op de
muren verschijnen.
Indonesië wijst
Chinees uit
DJAKARTA De Indonesische rege
ring heeft gisteren de plaatsvervangen
de marine-attaché van rood-China,
Sjih Hsin-jen, tot persona non grata
verklaard en hem gelast het land bin
nen vier dagen te verlaten.
Sjih zou eerder deze maand op een
receptie van de Indonesische strijd
krachten ter viering van het einde van
de Islamitische vastenmaand gewei
gerd hebben generaal Soeharto de
hand te drukken.
Het Indonesische persbureau Antara
meldde, dat een vooraanstaand lid van
de communistische partij, Soedjono, is
gearresteerd. Hij wordt beschuldigd
van medeplichtigheid aan de mislukte
staatsgreep van *65.
krijgen van Amerikaanse steun;
2. concentratie op landbouw, gezond
heidszorg en onderwijs:
3. versterkte samenwerking met andere
hulpverlenende landen;
4. bevordering van particuliere investe
ringen in ontwikkelingslanden:
5. het richten van de hulpverlening op
die landen waar resultaat het meest
waarschijnlijk is.
President Johnson noemt zijn begro
ting tenslotte „een zorgvuldige verde
ling van het gewicht tussen de rijke
hulpbronnen van het land en zijn
zwarp -omntwoordeliikheid".
(Van een onzer redacteuren)
TV: jongste ontwikkelingen in communis
tisch China geven de nationalistische
president Tsjang Kai-sjek nieuwe moed op
een zegevierende terugkeer van Formosa
naar het vasteland. Hij zou hiertoe al groot
scheepse voorbereidingen treffen.
De verleiding is bijzonder groot. Nooit sinds
hij in 1949 met zijn troepen naar Formosa moest
uitwijken, leken de kansen van Tsjang zo gun
stig. De onderlinge strijd op het vasteland dreigt
uit te lopen op een burgeroorlog op grote schaal.
Tsjang heeft nog een groot leger op de been, dat
wel eens een beslissende rol zou kunnen spelen.
Zo lijkt het althans op dit ogenblik. Welke mo
gelijkheden zich later nog kunnen voordoen, kan TSJANG
nu uiteraard niet worden beoordeeld. De Kansen restauratie?
van Tsjang zijn in werkelijkheid echter bijzonder
klein. Onder de huidige omstandigheden kan zijn
spelen met de gedachte aan een grootscheepse invasie slechts als een boe
merang werken.
De oude 'generalissimo' moet zich niet vergis-
Vergissillg sen. Op het Chinese vasteland speelt zich geen
strijd af tussen communisten en nationalisten. Er
is een dramatisch gevecht aan de gang om de macht over het apparaat van
de communistische partij. Die macht was de 'grote leider' Mao Tse-toeng uit
de handen geglipt.
Er is in deze rubriek al vaker op gewezen, dat niet duidelijk is, of Mao
zelf de bloedige culturele revolutie wilde, dan wel dat zij hem werd aange
praat door aanhangers, die er persoonlijk belang bij hadden. Het plotseling
naar voren komen van Lin Piao, gepaard gaande met het naar de achter
grond dringen van president Lioe Sjao-tsji, kan hiervoor een verklaring
geven.
Later bleek dat Lioe het partij-apparaat vrijwel overal stevig in de hand
had en wellicht nog heeft. Als het werkelijk op een krachtmeting aankomt
en geen van beide partijen op korte termijn een beslissende overwinning
behaalt, zal de chaos in China compleet worden. De ontwikkelingen kunnen
dan zowel de maoïsten als de aanhangers van Lioe uit de hand lopen.
Zo ver is het echter nog niet. Tsjang Kai-sjek
maakt een grote fout als hij denk, dat zijn be- Niet geWCBSt
trekkelijk grote leger in de machtsstrijd op het
vasteland een beslissende rol kan spelen. Niemand zal hem om tussenkomst
vragen, omdat dit op politieke zelfmoord zou neerkomen. Na meer dan acht
tien jaren zijn Tsjang en zijn troepen in China minder gewenst dan ooit.
Dat blijkt al voldoende uit de mentaliteit van de Chinese massa, die zelfs
aan de bevoogding van Mao Tse-toeng is ontgroeid. Arbeiders en boeren
scharen zich openlijk achter hen, die niet nóg meer revolutie maar een be
tere toekomst beloven. Beter dan onder Tsjang en beter dan onder Mao.
Zulk een verlangen kan niet blijvend worden onderdrukt.
Tsjang zal er verstandig aan doen zijn tijd af te wachten, wil hij de mao
ïsten en hun tegenstanders niet in eikaars armen drijven. Een geruststel
lende gedachte is. dat de 'generalissimo' niets kan ondernemen zonder toe
stemming van de Verenigde Staten.
Washington is nog steeds garant voor de veiligheid van Formosa. Het
waarborgt echter tegelijkertijd, dat van Formosa af geen aanval op het vas
teland wordt gedaan.
Op Formosa beseft men terdege, dat Amerika geen medewerking zal ver-
