„De KLM en
MAC heb ik
niet nodig"
Joodse onderduiker
werd burgemeester
W
Gemeenten hebben aan
macht sterk ingeboet
fr
DUITSERS VERTROUWDEN
HEM; ONDERGRONDSE
KREEG GEGEVENS VIA
ZENDINSTALLATIE
Prof. dr. H.A. Brasz meent:
RAUWE HOEST? ABDIJSIROOP!
SAMENVOEGING
IS MISSCHIEN
NOODZAKELIJK
k
7
WOENSDAG 18 JANUARI 1967
Transavia: offensief
op toeristenmarkt
CCHIPHOL Op het
moment, dat Schrei-
ner met zijn Schreiner
Airways liet afzei en zich
liet uitkopen door 50
procent-aandeelhouder Van
Ommeren, heeft een nieu
we chartermaatschappij een
krachtig offensief ingezet
op de Nederlandse toeris
tenmarkt. John N. Block
(37), oud-luchtmachtman,
ex-medewerker in Schröders
Martins Air Charter-direc
tie, gaat dit seizoen met
drie DC-6's in groen-zwarte
Transavia-beschildering een
poging doen een eigen aan
deel te veroveren van het
ook dit jaar weer gegroeide
aantal vliegtoeristen.
De geboorte van een nieuwe con
currentieslag. juist nu door het zich
terugtrekken van „Bam" Schreiner
de kans op samenwerking tussen
KLM, MAC en Schreiner Airways
groot leek? Directeur Block ant
woordt omzichtig: „Er zijn vele we
gen om naar Rome te gaan. Ik hoop
op een vreedzaam naast elkaar
bestaan. MAC heb ik niet nodig,
maar voor samenwerking met wie
dan ook sta ik altijd open."
Na zeven jaar de rechterhand te
zijn geweest van Martin Schroder, i
hij voor zichzelf begonnen met de
stevige (financiële) steun van de
Amsterdamsche Crediet Maatschap
pij in de rug. Onenigheid met de
MAC-directeur was er de oorzaak
van, een klantenverlies van Schroder
het gevolg.
Want waar John Block de commer
ciële afdeling onder zich had gehad,
beschikte hij in de reisbureauwereld
over vele relaties. En die leveren
hem voor dit seizoen al 21.000 passa
giers en 275 vluchten. Minder dan
MAC en Schreiner, die er al resp.
70.000 en 84.000 hebben genoteerd,
maar toch voldoende om in f
loop een flink stuk overeind te ko
men.
NIEUWE KLASSE
„Schreiner en Schroder voerden
een moordende concurrentieslag met
hetzelfde materiaal, met toestellen
van dezelfde capaciteit. Schreiner het
zijn Friendships, Schroder zijn Con-
vair en beiden vlogen met de DC-7.
Ik gok op een andere klasse. Op de
toestellen met rond 80 plaatsen. Daar
is een markt voor.
De Friendship en de Convair heb
ben een capaciteit van tussen de 50
en 60 plaatsen en dan volgt ineens de
DC-7 met 100 stoelen. Daartussen lag
een gat. En de ervaring is wél, dat
reisbureaus liever een toestel met 80
stoelen reserveren dan een van 100,
waarvan men nooit zeker weet of het
wel vol zal komen. Het risico van
onverkochte plaatsen is altijd groot
en kostbaar".
Vandaar dat directeur Block twee
DC-6's van buitenlandse luchtvaart
maatschappijtjes overnam. Later
kwam daar nog een DC-6b (met 96
Automatische
telefoniste
bij Hoogovens
IJ MUIDEN Begin februari zal het
Hoogovenbedrijf in IJmuiden als eerste
gebruik gaan maken van een „automa
tische telefoniste". Hierdoor kan men
zelfstandig, door eerst het nummer van
het bedrijf en daarna het toestelnum
mer te draaien, de juiste persoon aan
de lijn krijgen.
Dit systeem wordt in Duitsland reeds
geruime tijd toegepast. Omdat niet iede
re centrale hiervoor geschikt is zal dit
systeem voorlopig in Nederland een
eenling blijven. Alleen de Staatsmijnen
zullen in de loop van het jaar het voor-j
beeld van de Hoogovens volgen.
Met de invoering van het nieuwe sys
teem zal het Hoogovenbedrijf op de
gloednieuwe centrale van Beverwijk
worden aangesloten. De telefoonauto
maat krijgt de beschikking over 3300 J
aansluitingen.
plaatsen) bij. Voor de komende zo
mer heeft hij er een flinke bezetting
voor. Er staan vluchten op het pro
gramma van Verona tot de Cana-
rische eilanden. Voor de wintermaan
den zegt hij zijn toestellen in het
buitenland te kunnen verhuren.
ZELFSTANDIG
Tot nu toe heeft Transavia weinig
moeilijkheden ondervonden van de
nauw samenwerkende KLM en
MAC. „Ik sta helemaal los van hen.
Daar heb ik wel voor gezorgd. Ik
ontwijk de moeilijkheden liever. De
technische dienst is in handen van
Fokker en ook de passagiersverzor
ging en -afhandeling gaat buiten de
KLM om. Schreiner deed dat niet en
viel. Hij werd slachtoffer van felle
tegenwerking. Het afsnijden van zijn
telefoonlijn van de KLM-ccntrale op
Schiphol is er maar één voorbeeld
In zijn kamer in hangar 7 achter
op Schiphol, waar hij enkele kantoor
ruimten huurde, loopt langs de
vensterbank een telefoonlijn van de
KLM. Lachend: „Ik ben er nog niet
aangekomen. Ze mogen hem zo weg
halen. Ik heb mijn eigen lijnen."
Ruimte voor een nieuwe luchtvaart
maatschappij? John Block is over
tuigd van wel. „Schröder heeft mij
gewaarschuwd: ér ontstaat
Transavia-directeur John N. Block met een van zijn in nieuw uniform
gestoken stewardessen voor zijn DC-6: „ik zoek mijn eigen weg".
zen op het belang van vliegtuigen in
de 80 plaatsen-klasse. Hij ging er ech
ter nooit op in. Maar nu ik er mee
ben begonnen, heeft hij ook de DC-6
gekocht."
TEKORT
Van overcapacitiet zal waarschijn
lijk nooit sprake zijn, verwacht de
transavia-directeur. De toeristen-
markt groeit nog steeds en zal blij
ven groeien. Buitenlandse maatschap
pijtjes zien dat nu ook. Gretig wer
pen zij zich op de Nederlandse vakan
tieganger.
w„i Hl uewaaiscnuwu; er .Er »Jn dri.e Spaan» charterbe-
een overcapaciteit. Maar dat geloot d"JYe"- dle mm °f geregeld
chef-vlieger van MAC. Verscheidene
stewardessen vlogen eveneens bij
zijn vroegere directeur. Hij heeft ze
een exclusief uniform gegeven: bruin
met geblokte kraag en aparte gelijk
gekleurde caps. „Straks zullen we er
veel meer nodig hebben. Van de zo
mer zeker vijftig of zestig".
EIGEN WEG
ik niet. Jarenlang heb ik hem gewe-
De Goese leraar, drs. K. F.
Bouwman stond gistermiddag
weer met paperassen op het
Binnenhof. Hij had in een vijf
kwartier durend gesprek met de
Tweede-Kamercommissie voor
buitenlandse zaken zijn petitie
toegelicht.
De heer Bouwman diende 11
oktober j.l. een petitie in met
60.000 handtekeningen waarin
werd aangedrongen op een Ka
merdebat over Vietnam.
In de Kerstnacht verbleef de
heer Bouwman met zijn gezin
enige uren op het Binnenhof, om
zo de aandacht te vestigen op
zijn streven.
Commissievoorzitter Blaisse
vertelde de Goese leraar gisteren,
dat de nieuwe Tweede Kamer
moet beslissen of er een apart
debat over Vietnam nodig is.
Nederlanders naar Spanje brengen.
En ook een Yoegoslavisch bedrijf
komt hier charteren. Als er voor hen
nog ruimte is, dan is die er zeker ook
voor een bedrijf in eigen land".
Problemen ziet Block niet. Eerder
een tekort aan vliegtuigen, in de toe
komst.
„Nu al kan een toch enorm bedrijf
als Douglas zijn passagiersvliegtui
gen niet tijdig afleveren en zijn gro
te moeilijkheden ontstaan. Voor een
belangrijk deel komt dat door de mi
litaire orders voor Vietnam. Maar ook
zonder Vietnam zou men moeilijk
zijn komen te zitten. De luchtvaart
groeit ontzaglijk snel".
In november is het bedrijf van
start gegaan. „Maanden moest ik
wachten voor ik een vergunning had.
Je moet in Nederland financieel wel
heel sterk zijn, wil je voor de eerste
keer kunnen vliegen".
Zestien man personeel telt het be
drijf nu, onder wie de vroegere
Voor de gevestigde maatschappijen
zal hij ook dan echter nog geen ge
vaarlijke concurrent zijn. Niet voor
MAC, die de steun van de KLM en
een aantal grote scheepvaartmaat
schappijen in de rug heeft en niet
voor Schreiner, die dan voor Van
Ommeren vliegt.
Block: „ik ben niet bang voor
ze. Ik ga m'n eigen weg. Tot
nu toe is er nog niet over sa
menwerking met de KLM en
MAC gepraat. Integendeel: er
zijn indicaties, dat het mij net
zoals Schreiner zou zijn
vergaan als ik niet van begin
af aan had gezorgd me niet te
binden. Ik ben vrij gebleven. En
dat lijkt me nog steeds het ver
standigst. Al sta ik natuurlijk
altijd open voor een gesprek.
dant, dat deze blindelings de papie
ren tekent, die de burgemeester
hem voorlegt. En bij die papieren
liggen vaak blanke „Ausweise", no
dig voor de overtocht over de rivie
ren van geallieerde piloten. Mede
dank zij hem vinden velen hunner
de weg naar de vrijheid terug.
Intussen neemt hij contact op met
de „ondergrondse", die zich geluk
kig voelt met het feit, dat een van
haar mensen zo'n belangrijke post
bezet.
Erkenning
De Nederlandse autoriteiten in
Den Haag erkennen hem eveneens.
Amsterdamse Amsteldijk. Hij duikt Hij krijgt de beschikking over gel
met zijn gezin onder ieder van den ten behoeve van de evacuées.
INTER 1944. In Amerongen wordt in besloten
kring feest gevierd. Organisator is de Ortskom-
mandant. Hij wil zijn dank en waardering tot
uiting brengen jegens allendie de evacuées uit de zuid
oosthoek van Utrecht zo voortreffelijk hebben opgevangen
en verzorgd.
Midden in het feest verzoekt de Ortskommandant om stilte.
Hü heeft een belangrijke mededeling. Terwijl hq een van zijn
gasten aankijkt, zegt hij: „Mein Lieber Herr Von Leur. Sie sind
jetzt unser Herr Bürgermeister". Dan wordt het feest voort
gezet.
Wie?
hen op een andere plaats op het
Wie is deze Theodorus Marinus moment, waarop de bezetters met
m - - «mi hun razzia's beginnen. Abraham
Izak krijgt niet-vervalste papieren
op naam van Theodorus Marinus
Leur en huurt een kamer in
Leur voor wie de NSB-burge-
meester het bos wordt ingezonden'
Amerongen kent hem als de mai
buitengewoon grote activi
teit aan de dag heeft gelegd bij het Amerongen, waar hij zich uitgeeft
onderbrengen van de evacuées, die
na Dolle Dinsdag naar Amerongen
zijn gekomen. Hij heeft het grandi
oos gedaan. Hij richtte een centrale
voor een ongehuwde vertegenwoor
diger.
„Werk had ik natuurlijk niet,
maar om de schijn te bewaren ging
Wat belangrijker is: hij krijgt ook
een zcndinstallatie. Nu is hij tevens
in de gelegenheid de resultaten van
de besprekingen met de Duitsers
over te seinen naar het geallieerde
kamp.
Hij doet meer uit het bevol
kingsregister verdwijnen kaarten
van mensen, die in aanmerking ko
men voor deportatie naar Duitse fa-
stichtte een noodzie- <jag de deur uit met een brieken. En hij voltrekt ook het hu-
pakje brood onder de arm. De das ™elUk van Mn ondergedoken Joods
bracht ik dan maar door in de open- hoogleraar.
De Duitsers zijn zeer tevreden lucht."
over hem. Zo tevreden, dat zij hem Dan wordt Amerongen over-
willen belonen. De beloning komt stroomd door evacuées. Van Leur
op de feestavond. U wordt onze bur- stapt naar het gemeentehuis en
de feestgangers bij Theodorus
Marinus van Leur zelf, die later eer
lijk bekent: „Ik knipperde wel even
met mijn ogen..."
Vrijwilliger
Vier maanden
Vier maanden zwaait hij de scep
ter over de Utrechtse gemeente. De
Duitsers vertrouwen hem volkomen.
De Ortskommandant stemt er in toe
Hij laat zijn vrouw, die voor 35
per maand als dienstmeisje in
Amstelveen werkt, naar Amerongen
overkomen. Zij laat zich inschrijven
als weduwe en huurt een kamer.
Van Leur overweegt een schijnhu
welijk met zijn eigen vrouw, maar
de omstandigheden beletten dat.
Keerzijde
Want wie was Theodorus Marinus
van Leur in werkelijkheid? Een on
dergedoken Joodse landgenoot, kan blijven
Abraham Izak Roos geheten. Als de gemeente gebeurt.
dat hij aanwezig is bij alle Duitse zijde. De Duitsers vragen wel eens
besprekingen opdat hij op de hoogte wat van hem. Zo krijgt hij opdracht
i hetgeen er in zijn
Een duidelijke doelstelling is er in
kleine gemeenten te overbruggen.
Dat zijn externe bezigheden.
Meer aandacht verdient de interne or
ganisatie. In gemeentekringen
besteedt men reeds jaren onvoldoen
de aandacht aan de opleiding en de
recrutering van het personeel. Opvol
ging wordt daardoor een moeilijke
zaak en dat betekent weer een ver
zwakking van het bestuursapparaat.
KROMMENIE Voor de tweede
keer binnen een maand heeft een meer
derheid in de gemeenteraad gisteren ge
weigerd, ƒ4200 voor de Bescherming
Bevolking beschikbaar te stellen.
In december torpedeerden PvdA,
CPN en PSP dit (wettelijk verplichte)
begrotingsbedrag. Gedeputeerden ad-1
viseerden het besluit te herzien, maarj
tevergeefs. GS moeten nu zelf het be-
drag op de begroting van Krommenie i
opvoeren, eventueel door verlaging van|
andere uitgaven.
Als andere middelen falen, neem
dan het middel waarop zelden vergeefs
een beroep gedaan is, ABDIJSIROOP
's were'ds beste hoestsiroop.
(Van een onzer verslaggevers)
LEKKERKERK „Het vinden van oplossingen voor gemeen
telijke problemen van allerlei aard levert steeds meer moeilijk
heden op. Dat heeft verschillende oorzaken. Gesteld mag worden,
dat de gemeenten zelf aan kracht en invloed sterk hebben inge-
boet. Oplossingen zouden dus van hogerhand moeten komen.
Dit is evenwel nog niet het geval en daarom kunnen we
spreken van een bestuurscrisis. Het zijn vooral de kleinere ge
meenten, die hiervan de zwaarste last dragen."
Dit zei gisteravond in Gebouw
Amicitia prof. dr. H. A. Brasz van
de Vrije Universiteit te Amster
dam in zijn behandeling van het
onderwerp „Actuele aspecten van
j de samenvoeging van gemeenten",
i Hij sprak tijdens een bijeenkomst,
die was georganiseerd door het be
stuur van de Stichting Krimpener-
waard. Onder zijn gehoor bevonden
zich talrijke burgemeesters.
„Eigenlijk zie ik als oplossing voor de
problemen op het moment slechts
twee goede kaders," aldus prof.
Brasz. „In de eerste plaats zal dc
samenwerking, die in de streek op
bescheiden schaal bestaat, moeten
worden geïntensiveerd en in de
tweede plaats is een oriëntatie nood
zakelijk op de tweede nota op de
ruimtelijke ordening."
De crisisverschijnselen, die zich in het
algemeen bij de Nederlandse gemeen
ten voordoen, achtte prof. Brasz van
zeer ingrijpende aard. Naar zijn me
ning beweegt de crisis zich voorname
lijk op het vlak van de ideeën. „De
burgemeesters denken niet allemaal
gelijk over de gemeenten."
Problematiek
I'„De crisis in de gemeentelijke sfeer
houdt nauw verband met de dood
van de gemeente-autonomie. De
grootste problematiek ligt in het feit,
dat men zoekt naar een nieuwe leer. Prof. dr. H. A. Brasz
kelde samenleving. Landelijke orga
nisaties zijn behoudend ingesteld. Zij
trachten de afstand tussen grote en
feite niet. Dat betekent een gebrek
aan macht.
Macht is invloed. Meer invloed zou
het openbaar bestuur bleef achterwe
ge of is te zwak."
„Eigenlijk," zo vervolgde prof. Brasz,
„ontbreekt de techniek om de conflic
ten op te lossen. Neem nu het depar
tement van binnenlandse zaken.
Daar kan slechts weinig kracht van
uitgaan, omdat dit een van de meest
traditioneel ingestelde instellingen is.
plaats te zoeken voor 1.500 soldaten.
Hij brengt hen onder bij NSB-ers
en Duits-gezinden. Dat gaat nog
wel.
Dan moet hij zestig man aan
wijzen voor de Organisation
Todt. Van Leur weigert. De
Duitsers bedreigen hem met de
dood als hij hun opdracht niet
uitvoert. Zij geven hem nog een
paar uur uitstel. Weigert hij dan
nog, dan wordt er een razzia ge
houden. Van Leur laat intussen
de hem bekende onderduikers
waarschuwen.
De razzia gaat door. Maar wie
de Duitsers kunnen arresteren
zijn hoofdzakelijk oudere
nen, die in het bezit zijn van een
vrijstelling. Onder hen
Van Leur. Zijn rol als burge
meester uit uitgespeeld. Maar
niet die van illegale werker. Hij
komt in Veenendaal bij de Orga
nisation Todt en weet zelfs dan
nog alle mensen van zijn groep
uit Amerongen vrij te krijgen en
acht illegale werkers te laten ont
vluchten.
e gevolgen blijven niet
ontstaat een gevoel van onzekerheid,
met name in de kleine gemeenten.
Grenswijzigingen vormen misschien
een oplossing, maar hiermee kan een
extra probleem gepaard gaan. De wij
ziging van de grenzen zou de sfeer
lange tijd kunnen vertroebelen
een zekere machteloosheid zou daar
van het gevolg zijn."
Het™!^'Vstéedsahetaelfde™ie<^1e0De0'w*et!®,j^f B"»sz.
Gemeenschappelijke Regelingen lost
veel problemen op voorlopig. De
het handhaven van de democratische
norm. „De afstand tussen bestuur en
ervaring leert, dat de gemeenten bestuurden moet gering rijn. De Ne-
daardoor steeds minder te vertellen bevolking heeft eenvoudig
krijgen. Een streekorganisatie van i
men kunnen verkrijgen door een
krachtiger organisatie om te komen
tot een betere plaats in onze ingewik-1
Geivesten
,Op lange termijn achtte prof. Brasz de
invoering van een nieuwe
bestuursvorm noodzakelijk en wel
door de introductie van gewesten.
Met een gewestelijke bestuurslaag
zou het einde van de reeks conflicten
snel komen.
Het is gemakkelijk om je af te zetten
op de verschillende organisaties. De
ze negatieve houding zal echter geen
effect hebben. Als de gemeenten het
onderling niet eens kunnen worden,
dan doet dat me denken aan een
handvol vlooien in een omgekeerde
pet. Ze springen er aan alle kanten
uit.
Men moet zoeken naar alterna-
rieve oplossingen door onderlinge
samenwerking. Daaraan ontbreekt
het maar al te vaak. Mogelijk is
het evenwel zeker. Het kan, zoals
Gedeputeerde Staten voorstellen,
met grenswijzigingen. Het kan ook
anders. De keuze is aan de bestuur
ders, die er het nauwst bij betrok
ken zijn."
Ontdekking
Na de oorlog trekt hij met zijn
vrouw een maand door Neder
land op zoek naar zijn kinderen.
Hij vindt zijn zoons in Friesland
en in Groningen. Maar hij ont
dekt tevens nog zestig Joodse kin
deren op zijn speurtocht....
Theodorus Marinus van
Leur heet al weer lang
Abraham Izak Roos. En hij
woont weer in Amsterdam.
Er zijn er maar zeer weini
gen, die weten, dat hij eens
burgemeester was, evenals
er zeer weinigen zijn, die hij
inzage heeft gegeven in de
vele dankbetuigingen en
verklaringen van Engelse,
Amerikaanse en Nederland
se instanties en organisaties.
Abraham Izak Roos wil het
verleden vergeten.
Chrysler neemt
Rootesgroep over
LONDEN Met goedkeuring van de
Britse regering heeft de Amerikaanse
Chrysler Corporation de Britse Root
esgroep overgenomen. Rootes fabri
ceert auto's van het merk Hillman,
Humber. Sunbeam en Singer.
Rootes stond er niet zo best voor. In
het jaar dat op 31 juli eindigde werd
een verlies geleden van 30 miljoen.
De daarop volgende maanden brachten
in de toestand nog een verslechtering.
Chrysler zal 200 miljoen in de Root
esgroep investeren. De Britse regering
heeft de verzekering gekregen, dat het
bestuur van Rootes een Britse meerder
heid zal behouden.
