Karli Frigge bindt bijbel in voor prinses Margriet Jong meisje doet monnikenwerk Net iets andere kookboeken dialoog HEUWE LEIDSE COURANT ZATERDAG 31 DECEMBER 1966 KARLI FRIGGE heeft het blozende frisse gezichtje dat bij haar 23 lentes past. Tóch hangt er een fluï dum van wijsheid om haar, dat ont springt uit haar wezen. Haar kleding is sober: donkergroen ribbel jack met erop genaaid een zwarte col, daar onder zwart recht rokje. In haar werk- en slaapkamer, hoog in haar huis aan de Schoonderloostraat in Rotterdam, spreekt ze vlug en vriendelijk, terwijl haar handen vaar dig stempeltjes hanteren en lief kozend een stuk leer aanvatten. Karli beoefent het oude ambacht van boekbindster. Vóór haar op de werktafel ligt de huisbijbel die prin ses Margriet straks aangeboden krijgt na de huwelijksinzegening in Den Haag. Maja Krans borduurt met haar kookboekje op het thema etén'met-z'n-tweeën. Het werden complete menu's met net dat tikje extra dat ons aan het fanta seren zet in de keuken. Plezierige handleiding voor het allerkleinste gezin, samenwonende vriendinnen, studenten, de vrijgezel die een gast ontvangt. Een inleiding over keukeninrichting, voorraad, woordenlijst en basisreceptuur bevorderen de kook- kennis. De recepten werden in vier boeketjes geschikt naar de jaargetijden. Het boekje sluit met een aantal tips en een praktische inhoudsopgave. 128 blz., 5,90) der Frigge steekt haar loofd om het hoekje van de Jeur. Dat was de calligraaf, egt Karli even later uit. Of ;r wapens of de initialen van iet bruidspaar bij mogen. De 'rinses wil het allemaal iterst eenvoudig, en dus kan [arli de calligraaf geen uit- luitsel geven. Drie jaar werkt Karli Frigge zichzelf en ze is een van de reinige ambachtsvrouwen in ons ind. Boekbinden wordt tegen- oordig machinaal gedaan. De tfhebber die een geheel eigen ind wil hebben, moet met een larsje zoeken naar de ind-boekbinder. Het ambaeht erft uit De liefde voor het ambacht teft Karli van huis-uit. Vader is schrijnwerker hij maakte uilen en versieringen, maar de isis kwam en vader Frigge liet h omscholen. ibriek Karli is het vierde kind in de van elf. Toen ze veertien jaar s, moest ze gaan verdienen, jiachinaal boekbinden op een fa- •iek, zo saai als het maar kan. was in die tijd een beschei- kwetsbaar zieltje. Daarom cht ze naar een beroep „waar- ee je alleen kunt zijn". Ik koos het boekbinders-am- icht. Mevrouw Aalberse in Voorburg nam haar als leerling. Dat was een soort gunst, want na Karli's brieven weigerde zij aanvankelijk les te geven. Karli: „Dat kan niet, dat kan eenvoudig niet, die weigering. Ik had geen begrip voor een anders privéleven, ging er heen, stond daar in al mijn verlegenheid op de stoep. Ze moést, die mevrouw Aalberse". Enfin, de kunstenares in Voor burg dééd het. Lesgeld had Karli niet. Daarom werkte ze twee da gen in het huishouden van haar lerares, de andere twee dagen leerde ze boekbinden en leerbe- werken. Eén ochtend ging ze naar de Grafische school, een avond naar de ulo, devier ande re avonden naar de Academie voor beeldende kunsten en 's za terdagsmiddags leerde ze stempel- maken op de etscursus. 's Zon dags maakte ze haar huiswerk. Tijdens een les van Otto Dicke moest ze eens kantkleedjes ma ken. De kleine motiefjes: punten, streepjes, vierkantjes kun je ein deloos variëren, ontdekte ze. „Sindsdien heb ik mijn eigen stijl". Stralend Ze toont bijbels, boeken, dicht bundels gebonden in leer en per kament. Haar motieven lijken op sneeuwkristallen, of een stralen krans, gestileerde bloemetjes, het straalt allemaal iets van fijnheid en blijheid uit. De petroleumkachel walmt een beetje, het spirituslichtje geeft een eigen geur. Op haar boeken plank staan Hans Andreus, Nij- hoff, Gabriëll Smit, Fem Rutke en Neeltje Maria Min broederlijk naast ëen bundel Glorieklokkep. „Al werkende ben ik alle rem mingen kwijt geraakt", zegt ze. Haar handen reiken naar een agaat, een halfedelsteen op een eiken handvat. „Dat is een bru- neertand, daarmee worden de goudsneden gemaakt". De ambachtsvrouw maakt ook de schutbladen waarvoor ze zelf een eigen procédé bedacht dat iets heeft uit te staan met caro- gheen, een mostachtig zeewier. Dat mos doopt ze in een bak met verf en chemicaliën, dc verf kristalliseert en het beschilderde mos drukt ze tegen het schutblad aan. Daarmee borduurt ze voort op het principe van „marmeren", u weet wel de gevlekte snee van kantoorboeken. Karli maakt ook zelf haar stem pels van hard koper voor de versiering van de omslagen. Zij erfde een reeks stempels van boekbinders. Haar verzameling antieke stempeltjes bevat roco co-, biedermeier-, meander-,re naissance- en achttiende eeuwse motiefjes, allemaal lieflijk. Heel fijntjes stempelt ze daarmee gou den randjes op bijvoorbeeld een donkerrode lederen band. Het is dezelfde manier waarop monniken vroeger kostbare ban den versierden. Die monniken maakten ieder een onderdeel van het boek: de een de schutbladen, de ander de snee, weer een an der maakte stempels en bond in. Karli heeft dat werk allemaal in één meisjeshand. „Ik vind dat niet erg, dan blijft het één geheel." Het boek- bindersleer is al gekleurd als ze het koopt Het kapitaaltje, dat ge borduurde randje boven aan de snee, borduurt ze zélf. Geen diploma Toen ze haar eerste opdracht kreeg drie jaar geleden, een boek voor de president van Mexico dat prins Bernhard hem overhan digde, dacht ze: Ik kan het nu best alleen. „Ik heb geen diplo ma, je l^unt geen examen boek bindster afleggen. Dat' geeft last met dp Kamer van Koophandel. Want de wet is nog niet aange past aan dit vrije beroep. Daarom is het moeilijk voor mij om spul len te betrekken in de handel". Overigens heeft Karli Frigge nog meer koninklijke opdrach ten gekregen. Ze vervaardigde een prachtig receptie-album voor prinses Irene, bond de Mart Kem per uitgave van de Bijbel voor prinses Beatrix en prins Claus in wit perkament. Op de band her haalde ze de kandelaar van het 200 Recepten die men niet in elk kookboek tegenkomt, door R. Lotgering-Hillebrand. Uitga ve Hollandia Baarn. Wie mevrouw Lotgering regel matig op de radio beluistert, weet dat zij goede en goedkope recepten samenstelt Haar boekje „200 Recepten" beleefde een vier de druk ook zij schikt naar seizoenen. (95 blz., 4.50.) Van dezelfde uitgever versche nen herdrukken van kleine kook boekjes die elk 4.50 per deel kosten. Het Kookboek voor ver liefde lekkerbekjes wil het jonge meisje leren hoe de liefde van de man door de maag gaat „zodat hij een teder minnaar zal zijn". Niet ieder zal het met plaatjes en opmerkingen eens kunnen zijn, de recepten „puur" doen het best. Vreemde landen Vreemde landen als het ware op de tong laten proeven kan met de boekjes In de Spaanse lekkerbek, door W. M. Treichlin- ger, In de Hongaarse lekkerbek door C. J. Tauber en In de Itali aanse lekkerbek door Eva Maria Borer. Alle recepten van over de grens komen in deze drie boekjes uit de keukens van die landen en schutblad. „Ik heb er geen eigen stempel op gedrukt mag een am bachtsman een eigen stempel op zijn werk zetten? Ik weet het niet. De kloosters signeren met hun kloosterembleem", zegt ze peinzend. Karli is lid van de GKF de gebonden-kunstenaars-federatie. Ze geeft in Amersfoort les aan zeven mannen en twee vrouwen, allemaal leerlingen die al bij het onderwijs werkzaam zijn en hun diploma handenarbeid willen ha len. Daar in Amersfoort in het Ka pelhuisje onder de oude gotische toren krijgt ze volgend jaar een maand lang een tentoonstelling. Ze werkt er nu naar toe. Prachti ge perkamenten banden, boeken, albums, en, héél fijntjes een ge dichtbundeltje dat ze met de hand (over) schreef op Japans rijstpapier. Het zijn minnezan gen van Harriët Laurey, langs de kanten van de doorzichtige bla den stempelde ze gouden kant-motiefjes en daar komt dan een wit perkamenten bandje Misschien kan de kenner (hope lijk koper) daar ook het schitte rende herbarium van Karli be wonderen. Dat heeft ze wél ge merkt. Op de achterzijde staat: „hier werkte Karli Frigge". werden niet ver-Nederlandst. Wie zucht: alwéér hutspot... moet eens in deze boekjes duiken. Kleintjes Ben J. Kuyper, Tv-kok, ver volgt zijn serie kleine kookboek jes „Het neusje van de zalm" met pasta-, kip-, gebak-, fondue recepten en heerlijke desserts, elk vijftig recepten per boekje, de fondue dertig en bij elk re cept weer twee variaties. Han dig, beknopt, mèt tijdsduur en uitleg, maar ook met reclame Aanwinsten voor eigen bibliotheek POLLY met plissé-rok stofvouw. B. rug 1 x knippen dubbele «lol. Gebruik mouw van model Maya en stik in 2ijnaad Opti* ling van 22 cm. Ion BÜ kantoren verkrijgbaar: i t/m 48 éénmaal Supplement 7 is uit! 0 een vijfbladig patronenset maten kopen, verder kijken 2.50 mapje met uitleg en patronen, rokken, pantalons, avondkleding 2.25 supplement elk 35 modellen nrs. 2, 3, 4, 6 en 7 per stuk 1,45 kinderpatroons met uitleg: leeftijd van uw kind is maat 4.— Geef bij bestelling de maat op! Ontvangst na storting op giro 39639 t.n.v. Dagblad De Rotterdammer te Rotterdam. Op het strook je: afd. Service, dan wel na betaling bü het bur. v. d. blad. „Uw onderwerp deed mij direct denken aan mijn vroegere onderwijzer, be gint mevrouw T. de R. die vandaag de reeks opent. „Hij had gezag, maar dat ging practisch altijd samen met vriendelijkheid en tact. Juist daarom bewon derden wij hem zo. Hij stond naast ons, maar toch ook altijd boven ons. Dit vind ik dc juiste ge zagsverhouding tegenover het kind, of ik nu spreek van ou ders. onderwijzers, kinderrech ters of jeugdleiders. Iemand die op deze manier gezag uit oefent zal een enorme invloed hebben op de openstaande kin derziel. Tot slot ook dit, ie mand die gezag uitoefent t.o.v. het kind dient het de ogen te openen voor andere gezagsverhoudingen zoals overheid-onderdaan, maar bo venal de gezagsverhouding God-mens." „Gezag is een woord dat de mens tegen de borst stuit" schrijft mejuffrouw N. L. te B. „Maar als het zou worden aan vaard dat de overheid (met al haar tekorten) als een dienares van God gezien werd, zou dit gezag op goede grond geëerbie digd worden. Eveneens het gezag in huis. op school, in kerk en maatschappij. De bijbel spreekt overduidelijk over de verplich tingen tegenover allen die „over ons gesteld zijn." Waar Gods woord gezag heeft, is de grondslag gelegd voor alle gezag, 't Is soms verschrikkelijk moeilijk om be paald gezag te aanvaarden en te billijken. Maar volgens mijn opinie is het van de grootste betekenis als je Gods genade kent en daarom als een Christen deze problemen bena dert. Iedere dag ga ik met pubers om en merk er niets bijzonders aan. Hun recalcitrante houding tegenover alles, dus ook tegen hen die boven hen geplaatst zijn. is slechts een leeftijdsver schijnsel. Wél merk je of ze thuis worden opgevoed en opge- Rust Als. je in deze bezeten tijd rust kunt uitstralen, leiding kunt geven en dus (onopval lend) gezag bijbrengt, zal dit door de kinderen al is het soms na jaren als prettig er varen worden. Beginnen bij je zelf is positief meewerken aan opbouwend gezag". „Begin van de oorlog moest ik meewerken aan een serie van ca. twintig lezingen voor de burgerij betreffende zelf bescherming en EHBO. De op komst was verplicht, per avond waren er ca. tweehonderd mensen. De tweede avond werd er stiekum gezongen. Ik ging op onderzoek en vond onder de banken drie jongens van onge veer twintig jaar. Zij bekenden eens lekker keet te willen schoppen, ze wer den naar buiten gestuurd en gingen daar de deur met stenen bombarderen. De andere mor gen werden zij door de politie van hun werk gehaald en kre gen met de gummistok, zo hard dat zij een paar dagen niet kon den werken. Alle volgende avonden hoef de ik maar eenmaal om stilte te verzoeken of een paar jonge lui speciaal te waarschuwen, en je kon een speld horen vallen. Niet dat ik die tijd zo goed vond, maur het gezag werd ge- handhaafd" aldus de heer H. te Z. Gehoorzaam „Onlangs woonde Ik een le zing bij over „verhouding poli tie cn burgerij", waarin o.a. geklaagd werd over de wijze waarop door ouderen over overheidspersonen wordt gesproken" schrijft mevrouw D. T. te S. „Vroeger werd af breuk gedaan aan het gezag in boeken als Dick Trom, In deze tijd ook door t.v. uitzen dingen (o.a. Bromsnor). Zou het niet hoog tijd worden dat we in de opvoeding met derge lijke factoren rekening gaan houden? Uit gemakzucht geven ou ders het kind vaak de zin en denken hierbij niet aan de ge volgen. Als we gehoorzame kinderen willen hebben die nen we als ouders zelf eerst gehoorzaam te zijn en een voorbeeld van gehoorzaam heid t.o.v. Gods gezag. Of spreekt in deze tijd het voor beeld van Eli die zijn zonen niet eens berispte ons niet Geen angst Mejuffrouw A. te R. schrijft hoe vroeger de onderwijzer met dc lineaal op de knokkels sloeg als de handen van de leer lingen niet schoon waren. „Ge lukkig is die tijd nu voorbij, de kinderen hebben nu niet meer zo'n angst voor volwassenen, ge zag is goed. maar niet als hel angst opwekt" eindigt zij. Wij tekenen hierbij aan, dat het beslist geen gezag was van die onderwijzer, alleen maar dres suur. Gezag is geen lichamelijk maar een geestelijk overwicht dat zich desnoods lichamelijk kan uiten.... Vaste regel „Wat thans in het alge meen gesproken in de —ugd tot uiting komt is volgens mij de vrucht van wat veel ouders hebben gezaaid" schrijft me vrouw O. te R. „Mag er dan geen kritiek zijn? Ja, natuurlijk, dit moet zelfs, als de een of ander zijn boekje te buiten gaat, moet hij of zij daarop gewezen worden en zonodig gestraft. Maar ik zou alle ouders deze goede raad willen geven: houd er zo moge lijk een vaste regel van om ge zamenlijk aan tafel te gaan en tijdens of na het eten een bab beltje te maken over allerlei ac tuele onderwerpen waarmee ie der persoonlijk te maken heeft. Leef mee met hun problemen en moeilijkheden en lees met hen samen de Bijbel. Tracht el kaar tot steun te zijn. Leer hen achting te hebben voor mensen met kunde en karakter van wel ke Godsdienstige of politieke gezindheid dezen ook mogen zijn. Geen tijd is beter besteed en de kinderen zullen u daar al tijd dankbaar voor zijn." „Daar veel ouders weinig tijd hebben voor hun kinderen wor den ze vroeger zelfstandig, en dan naar eigen inzicht, ze wor den niet meer geleid" schrijf* mevrouw A. K. te G. „Veel kin deren kunnen dit natuurlijk niet aan en laten zich leiden door vrienden of vriendinnen, hetgeen wel eens goed uitvalt, maar ook een fiasco kan zijn Tegen de overheid zien ze niet meer op. Ze weten zelf alles zo goed. De vader verliest ook aan gezag daar de vrouw op komt met haar gezagspatroon Het brengt voor de vrouw wel hele verantwoording kaar staan en alles openlijk overleggen. Wat betreft het ge zag in ons land en daarbuiten: openheid en eerlijkheid duurt het langst". Allen die dit jaar deelna men aan onze dialoog: harte lijk dank voor uw gespreks- deelname. en we wensen u een goede jaarwisseling en... rekenen ook in 1967 op uw aandacht en meeleven. voor een bepaald soort pan waar Ben mee dweept. Per deeltje 2.50. Uitgave Zomer Keu- ning, Wageningen Theorieboek Met naald, draad en schaar, door Margarete Kalle. Uitgave Zomer Si Keuning, Wagenin gen. Autorijden, zwemmen en naai en kun je niet uit een boekje leren, wat niet wegneemt dat een theorieboek een hele hulp kan zijn. Zo'n hulp in het huishouden wil bovenstaand boek zijn. Men moet wel een zekere handigheid bezitten om plezier aan dit boek te beleven. Het geeft Je nodige warenken nis over 'textiel, aanwijzingen voor naaien en afwerken, verstel- naaien, breien, haken, borduren. Naaipatronen kunnen met be hulp van ruitpapier worden over- getekend, de borduursteken zijn tot en met smocken en doorstop- pen verwerkt, een paar bladzij den zijn aan_ kruissteekmotiefjes gewijd. Alsof dat nog nipt genoeg is komt de hele wasbehandeling aan de orde compleet met vlek- kentabel. De schrijfster werkte met Duitse grondigheid mis schien had de vertaalster kunnen wijzen op het gemak voor dc huisvrouw van ons textiel-etiket waardoor veel van wat in dit hoek staat, overbodig wordt. Met mondelinge begeleiding we denken aan cursus, clubhuis of jeugdwerk uitstekende voor lichting. (286 blz. 12.50.) 'T'OEN plotseling bleek dat een 1 Open Brief vóór Kerst niet in de krant-structuur berekend was. voelde ik me een moment lichte lijk onthutst. Het is gek om plomp verloren iets te moeten overslaan. En dan maar weer doorschrijven alsof er niets gebeurd is. Daarna gaf het een gevoel van vrijheid, net of vier avonden van me afvielen inplaats van één. Zeul ik die Open Brief zó met me mee? dacht ik. Trek ik me de woorden, de brieven, dat wat aan me ge schreven wordt, dat wat ik ant woord, zó aan dat ik me bepaald licht in het hoofd voel als het on verwachts niet 1 -«eft? Of hebben we Kerst en Oud en Nieuw alle maal met elkaar vol eisen: innig heid en diepgevoelde woorden ge stopt? VfU ja, de laatste week van het -IA jaar is er niet voor luchthar tigheid. Als jc zegt: ik wens u heerlijke Kerstdagen, of: een goede jaarwisseling samen, kijk je toch op z'n minst gepast ernstig, er is geen schaterlach aan verbonden. Nietwaar? Dat is ook niet erg. Als er maar niet een druk ontstaat van het nóg mooier, nóg gevoelvoller te moeten zeggen dan vorige keer tjes. Misschien was het deze strijd om de variatie die me, toen het niet hoefde, zo'n vrij, vakantie achtig gevoel gaf. Nou, daar ben ik dan van opgeknapt. En Kerst feest is het natuurlijk toch wel ge weest. gelukkig. Dat kan zonder woorden. Trouwens, hoe veelzeggend zwij gen kan zijn, hebben we toch op z'n minst genoteerd bij de protest marsen, de vastende en op post staande ouderen en jongeren dezer dagen. Al zou deze stille bewo genheid ons niet eens tot nadenken brengen, dan toch hebben we, al leen via de krant reeds, er bij ge staan en er naar gekeken. WIE weet hebben sommigen zich zelf herkend. Niet zeggen: kom nou. of: dat is ver gezocht. Natuurlijk kan ik niet op riiijn vingers aftellen welke Open Brief- vriendinnen met een deken om 48 uur zouden gaan zitten vasten voor het gemeentehuis van hun woon plaats. maar wel zijn er steeds meer. en vooral het voorbije jaar steeds meer vriendinnen die aan hun bestaan, aan hun ga-zo-maar- door zouden willen rukken. Als je niets doet. verandert er niets deze woorden verbinden hen met de demonstranten om streeks de Kerstdagen. Als je blijft eten koken, man en kinderen bedienen, goed, goed, maar laten we even zeggen be dienen, af en toe een boek leest, nu en dan een concert, een lezing be zoekt, maar nooit genoeg, nooit mei systeem, allemaal brokwerk, moet je dan niet beginnen iets an- dèrs te doen. iets totaal anders? Niet uit wispelturigheid of onvrede, maar omdat je je anders nooit een gaaf, geheel mens voelt, een per soonlijkheid? Want pas als persoonlijkheid kun je weer tot taak en tredmolen te rugkeren. Christine, ik heb eens dit en dat geleerd, een paar jaar verpleging, typen, ik heb eens Engelse conver satielessen gevolgd, 'k heb vroeger aan pottebakken gedaan, vier jaar heb ik in een grote comestibles- zaak gestaan, vond het fantastisch, en nu tol ik een stuk van de dag on\, doe niets dat van enig rich- tingsgevoel getuigt, 'k heb een baantje geprobeerd, maar werd te nerveus, moest te vroeg weg. kwam te laat terug, was dolblij dat het afgelopen was alsjeblieft vertel eens hoe ik uit mijn vicieuze cir kel moet komen, anders groei ik nooit meer uit cn daar hebben ze thuis ook geen plezier van. De een kocht boeken, begreep ze niet, de ander abonneerde zich op een tijdschrift dat haar na de eerste verheven ogenblikken ver schrikkelijk op de tenen liet staan IK geloof, na wat aftasten van mogelijkheden bij ieder apart, dat het geheim niet ligt in inkeer, in aanvaarden van taak in dee moed; noch in een goede voorop leiding op zichzelf plus de kans deze in een bij de hand zijnde om geving te gebruiken; dat kan, maar het is niet het geheim. Heer. geef ons een teken, riepen eens mensen die de wereld maar zagen oorlogen, chicaneren en om hanne sen in goed en kwaad, liefde en haat, alsof er geen Heiland was! Maar zij kregen geen ander teken dan dat van Jonas, de man die drie dagen in een vis zat. je nu voor. Net als bij die i wordt de vraag nu bij ons gesteld en het antwoord is weer: de ge boorte van een Kind, eerste stap op weg naar een kruis. Met andere woorden, en dat is het geheim meteen voor onszelf: deze wereld en wij erbij worden niet gaaf en harmonisch door ons roepen om persoonlijkheid, om tekenen, in tegendeel. onze groei tot waarach tig mens begint bij luisteren, want God roept ons eerst. Dan kun je best zang gestudeerd hebben met ijselijk dure lessen, maar als je op een dorp woont in de rimboe met een hard werkende man en ver fietsende kinderen, helpt het willen-jubelon op grote avonden niet Als je luistert breng je misschien wat lekkers naar je buurvrouw- met-griep of je past een paar uur op de kleuters van een overbelaste moeder. Altijd weer hetzelfde liedje, zonder zang en studie dit maal. Het liedje van om je heen zien en jezelf vinden Het is dat liedje dat heeft ge maakt dat ik dit jaar weinig heb geholpen, wel veel begrepen. Maar begrip is gelukkig het be gin van hoop. En het begin van gesprek. Mogen die twee. hoop, uit zicht én de weg erheen in het je betrokken weten oi> de ander ons rijk bezit zijn in 1967.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1966 | | pagina 19