DINGEN DIE ON
TUSSEN IDYLLE EN PANIEK
CODE VAN LEVEN ONTCIJFERD
over
GOD
KERSTBIJLAGE 19Hfi
Men heeft de wetenschappen wel vergeleken met land
kaarten: de werkelijkheid wordt in kaart gebracht, overzich
telijk gemaakt, in zekere zin ook beter hanteerbaar ge
maakt, omdat men weet waar men moet zijn.
Dat is ook de bedoeling van deze pagina's, zonder dat we
zelfs maar de illusie kunnen koesteren alle facetten, die
onze toekomstige samenleving beïnvloeden, in kaart te heb
ben gebracht of de enig juiste kleur te hebben gegeven.
Simpelweg: de lezer aan het denken zetten. Dit zijn ont
wikkelingen van morgen. Nee. van vandaag. Een ontwikke
ling die nu van de mens uitgaat en in de nabije toekomst op
die zelfde mens inwerkt.
Het tempo van de vooruitgang is veel vaker onderschat
dan overschat. Het kan lichtzinniger zijn veronderstellingen
inzake opmars van wetenschap en technologie te verwerpen
dan te aanvaarden.
Niet alles staat op deze kaart, zeer weinig zelfs. Maar
niettemin, zij is een hulpmiddel om ons te bepalen bij de
werkelijkheid. Een werkelijkheid die niet meer veraf is en
die, ondanks sombere geluiden, hoopvolle perspectieven
biedt
Aan de mens de taak in de wirwar van gebeurtenissen het
vaste punt te vinden om de, in vele opzichten, ontstellende
toekomst positief te beleven.
De redacteuren die aan deze pagina's hebben meegewerkt
zijn (in alfabetische volgorde):
Henk van Balkum, Jan J. van Capelleveen, Henk Ester,
Huib Goudriaan, Ev. Grolle, Ton van der Hammen, Ton
Hydra, Wim de Regt, Dick Ringlever en Kees van der Wild.
Het bijna voorbije jaar
is politiek een van de merk
waardigste jaren in onze
geschiedenis geweest.
Nog maar kort geleden was
er alle reden om steen en
been te klagen over een
ontstellend gebrek aan politie
ke belangstelling, bij de oude
ren, maar vooral bij de jonge-
Vergaderingen van kiesvere
nigingen trokken nauwelijks
meer dan tien bezoekers. Het
aantal lezers van kranten
verslagen over parlementaire
gebeurtenissen daalde met de
dag.
Enquêtes wezen uit dat ver
reweg de meeste Nederlan-
ders niet in staat waren de
naam van hun minister-presi
dent te noemen. Langdurige
tv-uitzendingen van Kamerde
batten wekten de woede op
van miljoenen kijkers, die
hun avondje amusement niet
vergald wensten te zien door
onbegrijpelijke leuterpraat
over onbegrijpelijke onderwer
pen.
In 1966 is die politieke apa
thie plotseling omgeslagen in
een bijna fanatieke belangstel
ling voor alles wat min cf
verbrokkeld
Nu eerst wordt in volle om
vang en daarom met diepe
verontrusting ervaren, dat het
evenwicht verstoord en ons
cultuurpatroon verbrokkeld
is. Met het wegvallen van ge
borgenheid en zekerheid voe't
de mens, en vooral de kunste
naar, zich door duist.vi.is et»
chaos bedreigd. Ingeschapen
oerbeelden van schaduw en
e icersen zijn leven.
Veel kunstenaars lijden aan
de overweldiging door inner
lijke machten, die zich in hen
demonisch baanbreken. Er is
sprake van scheppende ontbin
ding: protoplasmatisch
(voorstellingen van levenscel
len en weke lichaamsdelen,
vaak vermengd met oeroude
resten), vormloos. voorwe
reldlijk, atonaal disharmo
nisch.
Gecomprimeerd weergege
ven, zijn dit uitspraken van
de dieptepsycholoog Erlch
Neumann in zijn „Kunst und
schöpferisches Unbewusste",
laatste deel van de trilogie
„Umkreisung der Mitte".
Prof. Crane Brinton, hoogle
raar in oude en nieuwe
geschiedenis aan de Har-
vard-universiteit, stelt in zijn
boek „Ideeën en Mensen", dat
de onrust van onze ii.d voor
een belangrijk deel is te ver
klaren uit het grote probleem
dat velen, onder wie vooral
wetenschapsmensen en Kunste
naars, intens bezighoudt, ril.
hoe toch de kloof ie ove. brug
gen tussen „wat is" en „wat
zou moeten zijn", tussen ge
drag en ideaal.
Een van de kracnMgste ele
menten in het christendom is
de vergeving. Zij die zien v;el
van de kloof bewust z:jn,
maar het begenadigin.zsele-
ment door ontkerstening
niet meer kennen, voelen zich
onzeker en ongelukkig. Com
pensatie wordt gezociit in al
lerlei „ismen", die zij vaak tot
pseudo-religies idealiseren.
Wij zien dit verschijnsel in
secretarisme. socialisme, na
tionalisme, fascisme en com
munisme. maar ook in de ex
treme beleving van sport, cui-
tuur en seksualiteit.
Als deze pseudo's missen
echter het vertroostende en
harmonie-herstellende ele
ment van de vergeving. Nie
mand. aldus prof. Brinton, is
met deze „ismen" in staat, de
kortsluitingen in onze mense
lijke relaties het hoofd te bie
den, Iaat staan on;edaan te
maken.
Voor degenen die in pseu-
do-waarden vluchten, wordt
de kloof slechts groter. Het ge
volg is, dat hun pessimisme
groeit en daarmee hun verzet,
hun onbehagen en onzeker
heid.
Van dit gegeven uit :c mede
het chaotisch en nerveus zoe
ken van de moderne Kuast te
verklaren. Neumann sluit zich
hierbij aan, waar i ij zegt:
„Hoe kan de mens. wiens we
reld door chaos wordt be
dreigd, het laten, allereerst de
ze chaos scheppend ie verhf el-
den?"
meer met politiek te maken
heeft. De mensen zijn wakker
geschrokken.
Niet ineens, want al in 1964
en '65 werden ze in hun poli
tieke winterslaap gestoord
door de kwestie-Irene, het ru
moer rond „Zo is het..", de val
van het kabinet-Marijnen, de
herrie over het huwelijk van
de kroonprinses, het optreden
van provo's en aanverwante
groepen enz.
Daar had iedereen z'n me
ning over, een mening die
botste met die van de buur
man en de collega's op het
kantoor. De gemoederen raak
ten verhit, er ontstond beroe
ring, spanning, onbehagen.
De jeugd gaf daarin de toon
aan. Een linkse, provocerende
töon, die bij de ouderen reac
ties uitlokte. Overwegend reac
tionaire reacties, die door de
slimme boer uit Bennekom
knap werden uitgebuit.
De veelbesproken uitslag
van de staten- en radenverkie-
zingen wekte de laatste dom-
melaars uit hun sluimer. Alle
politieke wekkers, die jaren
lang hadden stilgestaan, be
gonnen eensklaps luidruchtig
te ratelen. Het was vijf voor
twaalf. De democratie nader
de het uur U.
Koekoeks schrikbarende suc
ces was geen bominslag, maar
het ontploffen van een tijd
bom, die jarenlang onder ons
vermolmde politieke bestel
had liggen tikken.
Hoe een tweede explosie,
een' volledige ravage van het
democratisch gebouw, te voor
komen? De discussies daaro
ver duren onverminderd
voort. Over één ding is men
het eens: het systeem van par
tijvorming deugt niet meer.
Er zijn te veel oartijen ir Ne
derland. Er wordt met te veel
partijen geregeerd.
In de compromissenbrei v;.n
de wisselende regeringscoali
ties gaat het laatste restje poli
tieke duidelijkheid teloor. En
de kiezers verlangen duidelijk
heid, linkse of rechtse, maar
duidelijkheid. Die krij
gen ze, zegt men, niet in de
confessionele partijen, die
nooit een duidelijk standpunt
kunnen innemen omdat ze al
tijd hun linker- én rechter
vleugel te vriend moeten hou
den.
Vandaar de roep om „decon
fessionalisering" van de poli
tiek. De KVP wil die richting
wel op. In haar bekende struc-
tuurrapport heeft ze zich in
principe bereid verklaard
haar karakter als confessione
le partij op de mestvaalt van
de geschiedenis te gooien. Zo
ver zijn ARP en CHU, laat
staan SGP en GPV. nog niet.
t
Geleerden beginnen de bete
kenis van het geheimschrift
dat het ontstaan van het le
ven verborgen hield, te ont
dekken. In de jaren zestig is
duidelijk geworden, dat
oordelend naar geslaagde
proefnemingen in de laborato
ria over twintig jaar de
verandering, de mutatie, van
het menselijk lichaam en de
menselijke geest een realiteit
en een ethisch probleem zal
De celkern waaruit het
menselijk leven ontstaat, kan
met een knot wol worden ver
geleken. De knot telt 46 dra^
den: chromosomen zeggen bio
logen. Op deze chromosomen
bevinden zich als parels op
een snoer de genen.
Sprong in
heelal
Jules Vernes dromen werke
lijkheid op nog een enkele
stap na: de maan is binnen
bereik van de mensenhand.
De foto enkele weken terug
van de krater Copernicus, ge
nomen door de Amerikaanse
Lunar Orbiter, leverde er het
bewijs van.
De mensheid is gereed voor
de sprong in het heelal, na
zich jarenlang daarvoor te
hebben voorbereid. Eerst door
het lanceren van satellieten
met als sensationele eerste de
Russische Spoetnik. Toen met
bescheiden sprongen door de
mens zelf. En thans heeft
Amerika zijn Gemini-pro-
gramma afgewerkt en staat
het Apollo-project boven aan
de p'.annenlijst.
Tienduizenden foto's heb
ben geleerden inmiddels een
indruk gegeven van wat de
eerste maanreiziger staat te
wachten. Foto-satellieten
ontsluieren geheimen, die se
dert het bestaan van de we
reld vragen bleven.
Verder dan de maan kwam
de mens ook. En al liggen Ve
nus en Mars dan voorlopig nog
niet binnen bereik, foto's zijn
er wel van. In relatief korte
tijd werden resultaten ge
boekt, waarvan men dertig
jaar terug niet had kunnen
dromen: de ruimte is geen on
bekend terrein
De genen, dragers van de
eigenschappen van het nog te
ontstane individu, zijn molecu
len die zich op hun beurt aan
eensluiten tot een microsco
pisch kleine „band" van al
weer een vergelijking een
bandopname-apparaat. De
„tekst" bevat de aanwijzigin-
gen voor de opbouw van het
organisme.
De adembenemende ontwik
keling, in 1961 begonnen, is
dat geleerden de tekst kunnen
ontcijferen, sinds zij hebben
ontdekt, dat de moluculen uit
een bepaalde chemische stof
bestaan.
Hiermede komt de mogelijk
heid van een kunstmatige ver
andering van het menselijk li
chaam, van het bepalen van
de eigenschappen van een in
dividu, in zicht.
„Er is geen reden waarom
we niet in staat zouden zijn,
nieuwe erfelijkheidsfactoren
kunstmatig in te bouwen,"
zegt de Amerikaanse Nobel
prijswinnaar Linus Pauling.
Het beheersen van schep
pingskrachten door biochemi
ci is verder voortgeschreden
dan algemeen wordt beseft.
De in Amerika wonende
Chinese geleerde dr. Choh
Hao Li heeft een poeder uitge
vonden, dat de mensen sneller
kan laten groeien: HGH (Hu-
man Growth Hormone). Met
dit preparaat zijn reeds resul
taten bereikt. Een 14-jarig
Amerikaans meisje werd bin
nen 18 maanden 20 cm groter.
Dr. Li meent dat zijn ge
heimzinnige poeder ook eens
zal kunnen worden gebruikt
in de strijd tegen kanker en
ouderdom.
Dr. E. S. E. Hafez, een bio
loog werkzaam aan de
Washington State University,
ontving onlangs van een
vriend in Duitsland een hele
kudde schapen in de vorm
van een konijn. Het konijn
droeg 100 embryo's van scha
pen in de baarmoeder. In de
VS aangekomen werden de
embryo's weer na in
Duitsland kunstmatig te zijn
ingebracht verwijderd en
overgebracht in de schapen
moeders.
mensen zou kunnen worden
toegepast. „Over tien jaren
zullen moeders een embryo
kunnen bestellen."
Dr. Daniele Petrucci in Bo
logna is er trouwens in
geslaagd via kunstmatige inse
minatie embryo's onder glas
te kweken; een ervan leefde
59 dagen.
In de Verenigde Staten en
Europa wordt kunstmatige
inseminatie voor mensen
reeds toegepast. In de VS
wordt zelfs gebruik gemaakt
van anonieme sperma-donors.
Kerkelijke lauwheid en the
ologische interesse zijn de el
kaar schijnbaar tegenspreken
de facetten van onze tijd. De
cijfers van de Mar
griet-enquête mogen het onge
loof flatteren, de kerkelijke
statistieken geven op hun
beurt allerminst de werke
lijke kracht van het geloof
weer.
Maar tegelijkertijd is het
boekje van de Engelse bis
schop John T. Robinson „Eer
lijk voor God" een bestseller,
hebben de publiciteitsmedia
een verrassende belangstel
ling voor de nieuwe radicale
theologie en loopt onkerkelijk
Londen te hoop om Billy Gra
ham te horen.
Waar het werk van de kerk
gericht is op eigen vernieu
wing blijkt de belangstelling
onverwacht groot te zijn. Kar
dinaal Alfrink sprak al van
tienduizenden gespreksgroe-
De denkende machine
komt de besluit-
verre zij beter denken dan de het oordeel van machines, dan
menselijk geheugen een be- houden,
perkte capaciteit heeft. De ma
chine heeft weliswaar geen
fantasie, maar kan in te-
wuiui ueiiceiai uuur eöïi
genstelling tot de me"s ters. Aangenomen wordt
feilloos alle mogelijke oorde°,
„r.rr.Hinotioc hoHonL-or, net ooraeei
Het hart van het Ameri-
lanse verdedigingssysteem
wordt beheerst door compu-
snel
nieuwe combinaties bedenken.
De machine kan bovendien
lessen trekken uit de erva
ring.
Hel is voorgekomen dat een ^chto-enwicht.
computer, speciaal gebouwd
voor het damspel, de eerste
wedstrijden van meester-dam-
mers verloor, maar
dag
dat
Kennedy in
Cuba-crisis werd
beïnvloed door berekeningen,
die kolossale elektronische
breinen maakten van het
achtsevenwicht.
Het machinaal vertalen is
de laatste jaren met sprongen
een vooruitgegaan. In het Tho-
spelen onoverwinnelijk ^±1^"V
Ook zijn er schaakmachines - de myd« .door een mMhl-
die het tegen middelmatige
spelers kunnen opnemen. Bot-
het Engels vertaald.
Tenslotte een voorbeeld 1
winnik heeft voorspeld dat in de verbijsterende i.
de toekomst zelfs grote geval amusante mogelijk-
meesters het zullen verliezen heid tot combineren, die een
van de machine. denkmachine heeft. Toen een
De revolutie van de mecha- regeringsautoriteit in
nische intelligentie heeft ons Duitsland een grapje met een
overrompeld. In enkele jaren computer wilde uithalen, door
tijds is het zover gekomen dat te vragen welke vrouw hij
gasrekeningen, girobiljetten het eerst kuste, antwoordde
de aanmaningen van de be- het mechanische brein: „Laat
lasting via computers ons huis dat maar een geheim van ons
bereiken. tweeën blijven."
pen in het kader van het
pastoraal concilie.
Maar onmiddellijk wordt
dan ook weer het protest ge
hoord dat de vernieuwing ou
de zekerheden overboord
dreigt te zetten. In de R. K.
Kerk wordt een petitie aan de
paus gestuurd, in protestantse
kerken worden oppositiebla
den gesticht. Een nieuw
woord voor deze reactie-bewe
ging is „confrontatie-menta
liteit".
Terwijl „oecumene" het
nieuwste toverwoord is in r.k.
kring, lijkt het wel of de be
langstelling voor kerkelijke
eenheid in protestantse kring
wat taant. Waar zijn de „Acht
tien?" Wat is eigenlijk over
van de grootse plannen van
de Oecumenische Raad? Hoe
staat het met het her
vormd-gereformeerd gesprek?
Paus Paulus kan nog oproe
pen om het kerkelijk leerge
zag niet te vergeten, maar in
werkelijkheid heeft dat gezag
zowel bij Rome als bij de Re
formatie een gevoelige klap
gekregen. De kerk is onze na
oorlogse publiciteit binnenge
treden met herderlijke brie
ven, maar in hervormde kring
worden die nu al vergeleken
met een preek, die zelf al aan
gezag heeft ingeboet.
Nauw daarmee verbonden
is het feit dat de kanselkonin
gen in onze tijd de mensen
veel minder aanspreken dan
weleer. Ideeën boeien meer
dan de sprekers.
Zo'n boeiend idee van het
afgelopen jaar was de nieuwe
radicale theologie, waarin de
filosofie als het ware een theo
logische wedergeboorte beleef
de. Maar nog eer de eerste
wat oppervlakkige inzich
ten uitgediept konden wor
den, stelt de Duitse wiskundi
ge. Max Rohrbach (rector
magnificus van de Universi
teit van Mainz) op het wereld
evangelisatiecongres in Ber
lijn vast, dat zij gevangen is
in een verouderd wetenschap
pelijk denken.
Op geheel andere gronden
komt dr. H.M. Kuitert (De rea
liteit van het geloof blz. 152)
ook tot de conclusie: deze
„stormloop op de metafysische
theologie is in het slop ge
raakt."
Reacties op deze theologie
variëren van fel afwijzen tot
diepgaande bezinning. Voorlo
pig blijken de reacties nog het
duidelijkst in Duitsland en
Amerika, waar deze theologie
ook haar diepste wortel!
heeft.
In Duitsland sloten ortho
doxe protestanten zich aaneq
tot „Kein anderes Evangeli.
urn", welker protestvergade
ringen op hun beurt tot pro.
testen aanleiding gaven. Maa;
ook wie niets verwacht
deze demonstraties, zc
vaak wel mee naar een j
woord vpor deze tijd.
In Amerika klinkt de r _r
orh eén eigentijdse apolegetieij
die niet alleen afwijst, may
tegelijkertijd een bezinning in.
houdt op de plaats en taal
van de orthodoxie in de we
reld van vandaag.
Terwijl^de theologen zoekol
en tasten om tot een nieu\«J
verwoording te komen
daarbij de Bijbel weer m
dan in het verleden laten spre-
ken, buigen steeds meet
mensen zich ook zelfstandig
over de Bijbel, meestal in
huisbijbelkringen die geen en
kele kerkelijke band hebben
Het gesprek over de kerk mo
ge tanen, het gesprek over
God is op gang gekomen.
Echt vrij
Vrijetijdsbesteding if
probleem, dat pas de laatste
jaren de aandacht heeft gekre
gen die het verdient. Daar
voor was het onderwerp nie:
zo actueel, omdat het zich nau
welijks manifesteerde.
Het vraagstuk deed zich p
in al zijn omvang voor, to
de werktijden korter werden
en er op zaterdag niet meer
werd gewerkt. Het merkwaar-
dige was toen, dat het al i
korte tijd een kunst bleek,
zijn vrije tijd door te bren
gen.
Dat was het ogenblik, waar
op plotseling iedereen actief
werd en probeerde richting te
geven aan allerlei mogelijkhe
den. Het waren lapmiddelen,
goed bedoeld, maar weinig ef
fectief. De problematiek is zo
veelomvattend, dat alleen een
grootscheepse aanpak oplos
sing kan bieden. Dat is er tol
nu toe niet van gekomen!
De heer Th. K. Rijks (43),
die tien jaar lang directeur
Recreatiecentra vanwege de
Hervormde Kerk is geweest,
meent, dat met name de Ker
ken grote kansen voorbij heb
ben laten gaan om positieve
bijdragen te leveren. „Zij zij:
op verbijsterende wijze tekort
geschoten". I i
„Van synodes en ambtsdifi
gers hoeven we niets te vr/
wachten. Zij denken te ai»/
cratisch en daarom spreta!
de kerken grote groept,
mensen in onze gedifferenti
eerde samenleving niet meer
aan. Mondige leken zijn nodig
om het vraagstuk van de vrij
etijdsbesteding op te lossen".
Wat is het kernpunt? „We
moeten af van de gedachte,
dat de mensen moeten wor
den beziggehouden. Zij moe
ten zelf initiatieven ontplooi
en. Voorwaarde is echter, dat
er ruimte wordt gecreëerd,
waar de noodzakelijke te
genstellingen tussen werken
en vrije tijd tot hun recht ko
men".
BEELO-BAN
Televisie is een volledig aan
vaard medium, ook zij het
na enige aarzeling in pro
testants-christelijke kring.
Een onderzoek onder
NCRV-leden heeft hierover in
teressante gegevens opgele
verd.
Het orthodoxe volksdqel,
dat in de jaren van 1959 tot
1962 een stroom van protesten
ontketende over diverse soor
ten programma's op de beeld
buis, heeft zich genuanceerde'
De mens leeft helemaal op
de toekomst gericht, maar hij
weet niet wat er morgen gaat
gebeuren. Hoe sneller hij
leeft, des te dringender vraagt
hij zich af waar het naartoe
gaat.
Van twee kanten komt er
een antwoord. De wetenschap,
op grond van gegevens waar
over zij vandaag beschikt,
waagt zich aan voorspellin
gen. Deze toekomstverwach
tingen hebben een statistisch
karakter; zij zien de wereld
als werk- en levensruimte en
de mens daarin als massa
verschijnsel.
Het tweede antwoord is dat
van de bijbel. Hij ziet de we
reld niet technisch en kwanti
tatief. maar als de baarmoe
der van de kerk. Hij ziet de
afzonderlijke mens als uniek
en onherhaalbaar en kent de
collectiviteiten alleen als ste
den, volken en koninkrijken.
De massamens is in de Schrift
onbekend. Nergens is hij
naamloos. onvindbaar, on-
aansprcckbaar.
Deze beide antwoorden
gaan langs elkaar heen. De
wetenschappelijke prognose
heeft niets aan de bijbelse
eschatologie en de Schrift
zinspeelt hoogstens op een ver
menigvuldigde wetenschap.
De bijbel voorspelt geen
wonderen van de techniek,
maar kondigt gerichten aan.
Hij heeft het niet over wat de
mens kan, maar wat hij niet
kan. Hij houdt zich niet bezig
met de prestaties, maar met
de wanprestaties van de
mens. In de Schrift is de toe
komst van de wereld niet be
paald door de hersenen van
de mens, maar door het hart
van God.
Voor de pure wetenschap
slaat het antwoord van de bij
bel als een tang op een var
ken. De kerk is geen
gesprekspartner meer, ook
niet als ze de bijbel ijverig
ontmythologiseert en buiten
adem achter de vooruitgang
aanholt, zwaaiend met een ge
reduceerd en door de vaag
heid nauwelijks waarneem
baar evangelie.
Aan de andere kant: de
kerkelijke traditie is terechtge
komen in een haar volkomen
vreemde wereld. Ze heeft niet
alleen haar gezicht verloren,
ze is nergens meer.
Een goede eeuw geleden
kon het christelijk geloof de
mensen althans op zondag nog
in een idylle verplaatsen. Je
zus was een liefelijke figuur,
wijzend op de kinderen en op
de leliën des velds. Met een
beroep op de schone natuur
zei Hij dat men niet zorgen
moest voor de dag van mor
gen.
De burgerij die er warmp
jes inzat, kon zich omringen
met preken, gedichten, schil
derijen en plaatwerk die het
evangelie in het vriendelijke
en liefelijke vertaalden. Deze
idyllisch vervormde heils
boodschap zakte ook af tot
de kleine burgerij en ver
valste misschien minder de
preek dan wel het pastorale
werk. De zieleherder werd
zalf.
Met twee harde slagen: we
reldoorlogen I en II, is dit
idyllische evangelie verbrij
zeld. Terwijl de kerken bezig
zijn zich te heroriënteren,
staat de individuele gelovige,
wie men zijn idyllisch zon
dags feestkleed heeft ontsto
len, in zijn hemd in de kou.
Aan zichzelf overgelaten kan
hij de gang van zaken alleen
maar zien als verval, onder
gang, gericht. En ziende op de
wind en op de golven raakt
hij in paniek. Heer behoed
ons, want wij vergaan!
Te midden van de uitver
koop van idyllische Kerst-
restanten en oog in oog
met de verbijsterende toe
komstbeelden die de we
tenschappen ons gebundeld
als mogelijk, ja waarschijn
lijk voorleggen, compleet met
jaartallen, staat de gelovige
einde 1966 en geeft zich re
kenschap.
De meest voor de hand lig
gende oplossing lijkt de toe
komstvisie van de wetenschap
en de bijbelse leer aangaande
dc toekomst naar elkaar toe
te buigen. Men merkt dan al
ras dat de wetenschappen,
met hun pretentie van exact
heid (ook waar ze mogelijkhe
den voorspellen), onbuigzaam
zijn. Elke afbuiging betekent
hier buiten de wetenschap ge
raken.
Dan maar de bijbelse
boodschap naar de we
tenschappen toebuigen. En
dat vaak met de beste bedoe
lingen: Gods Woord moet toch
aan de mens van vandaag
worden gepredikt! Er is dan
ook een enorme theologische
inspanning gaande om de
kern van de evangelische
boodschap uit de mytholo
gische schil te pellen, zoals
dat heet.
Ondertussen is, dacht ik,
heel iets anders gaande. Ter
wijl velen hun hele aandacht
concentreren op een (of het)
kerugma dat in doeken gewon
den in het evangelie ligt, op
een „iets" dus, is Iemand, de
Heer Jezus Christus in leven
den lijve, bezig zich te bevrij
den van de bouwsels die in de
loop van ruim 1900 jaar om
Hem heen zijn opgetrokken.
Men heeft al die tijd wel
geweten dat Hij er is en dat
Hij leeft, maar er moest zo
nodig een tabernakel voor
Hem worden gebouwd: een al
taar met wijn en hostie, kerke
lijke documenten, bibliothe
ken vol godgeleerdheid, belij
denissen en tegenbelijdenis-
sen, eindeloze acta van ontel
bare synoden, beschouwingen
over de Christusfiguur, discus
sies over het begrip „de leven
de Heer".
Als Christus dit alles zijn
gang liet gaan, zou men erin
slagen Hem volkomen in te
metselen. Maar er zijn grote
dingen aanstaande. Uitgestrek
te gebieden van de aarde ko
men open te liggen voor de
verkondiging. Satan en zijn
demonen worden tot het ui
terste gebracht om deze voort
gang van het evangelie te stui
ten.
Pascal zei in een beroemde
passage dat Christus tot het
einde der tijden in agonie
(doodsstrijd) zal blijven. Maar
is het niet bijbelser te stellen
dat Hij steeds bezig is op te
staan? Strijden wij voor dc
waarheid? Hij i s de Waar
heid. Discussiëren wij over
methoden? Hij is de Weg. Zoe
ken wij naar vernieuwing?
Hij i s het Leven.
Maar wij zijn bang voor
zijn presentie. Dit alles zal
zijn waarde hebben, maar het
heeft ook zijn grens. Wij moe
ten ons durven wagen In het
hemels krachtenveld van
zijn nabijheid, op gevaar af
voor zijn voeten dood neer te
vallen. Hij gaat misschien de
kerk in. zulk een uiterste ver
twijfeling brengen, ook wat
haar denken betreft, dat zij
naar Hem Zelf gaat schreeu
wen als het hert uit psalm 42.
Tussen idylle en paniek
schrijdt Hij voort, van alfa
tot omega. Hoe zal men de te
kens van de tijden ernstig
kunnen nemen zonder Hem
ernstig te nemen?
Dr. C. Rijnsdorp.
Film. toneel, cabaret en bal
let werden in die periode als
de „wereld" gezien en daarom
regelrecht in strijd met de op
vatting: „Wij zijn wél in de
wereld, maar niet van dt
reld".
De conflictsituatie is verle
den tijd en heeft plaats ge
maakt voor begrip. In een lut
tel aantal jaren heeft de tele
visie voor een ommekeer in
veler denken gezorgd.
Zij heeft een barrière opge
worpen tegen ongemotiveerde
vooroordelen en misvattingen
ten opzichte van andere groe
peringen in de samenleving.
Dr. P. H. van Gorkum, sociolo
gisch onderzoeker, typeert de
ze ontwikkeling als „ont-my-
thologisering".
Niet zo merkwaardig i;
televisietoestellen pas ir
begin van de jaren zestig ge
meengoed zijn geworden in
protestantse gezinnen. Het i
illustratief voor de aanvanke
lijk afwijzende houding, dit
geleidelijk heeft plaats
maakt voor algemene aanvaar
ding van het medium.
Gelijke tred daarmee hield
de aard van de reacties. Eerst
waren zij zeer kritisch en fel.
daarna uitzonderingen
daargelaten milder van
toon.
Het is niet te ontkennea
dat de invloed van de tele
visie in betrekkelijk korte tijd
meer effect heeft gehad op de
verandering in geestesgesteld-|
heid dan de pogingen van de
kerken om richting aan nieu
we denkwijzen en begripsvol
le interpretatie te geven.
Dat ligt voor de hand: tele
visie is indringender, effectie
ver en bereikt een veel groter
publiek.
Er is meer. Informatieve en
educatieve programma's ver
rijken de kennis. Zij zijn een
prikkel om zich te verdiepen
in allerlei onderwerpen, die
vroeger nauwelijks aandacht
kregen. Het kijkerspubliek
gaat zich mondiger voelen:
het wordt „geruisloos geëman
cipeerd", aldus dr. Van Gor
kum.
De vrees, dat televisie tot
algemene vervlakking leidt,
deelt hij niet. Het tegendeel is
waar. Zij werkt verdieping in
de hand.
