Onwerkelijk daaraan te werken?
Moderne bedrijfsvoering
is van vitaal belang
VREDE OP AARDE
Eenvoud
Kleinste
Weg
Tranen
KERSTBIJLAGE 1966
Mevrouw Van Emsf:
„Hij wil de
geringste gebruiken"
mij een hunkering meer van God
te weten, met Hem in relatie te
staan. In Eden Hills keek ik eens
naar de wolken en meende daar
in Maria en het kindje Jezus te
zien. Voor mij was dat toen het
bewijs dat „God was". En als ik
daar vandaag nog wel eens aan
terugdenk, dan realiseer ik me
dat de blik van een kind vaak
helderder kan zijn dan die van
een volwassene. Er wordt toch
nadrukkelijk over „kinderlijk ge
loven" in de bijbel gesproken?
Hoe het zij, deze religieuze be
trokkenheid heeft mij meegehol
pen de bijbel te ontdekken. Dat
Woord begon mij steeds dieper
te treffen als een licht in mijn
persoonlijk leven.
Mag ik van daaruit iets probe
ren te zeggen in verband met de
vrede? Op mij heeft altijd in
druk gemaakt de Lofzang van Za-
charias, die in Lucas 1 staat. Spe-
DOOR:
Ton van
der Hammen
waar, al wat aardig, al wat
rechtvaardig is, al wat rein,
al wat beminnelijk, al wat
welluidend is, al wat deugd
heeft en lof verdient".
Paulus heeft het daar ook
over de vrede Gods „die al
le verstand te boven gaat".
Met andere woorden: Pau-
lus wist het ook niet. Hij
wist alleen, dat we het in
eenvoud moeten zoeken. Hij
zei zoveel als: doe het in
alle simpelheid, want dan
heb je de sleutel tot de
vrede in handen.
Dit Bijbelwoord toont ook
aan dat het zoeken naar
(wereldlvrede e«* altijd is
gewéést. Daar g*eft het
Woord 'rouwen' voorbeel
den genoeg van: behalve
aan Christus, de grootste
Vredestichter wil ik den
ken aan figuren kis Abra
ham. David. p?l""ti; de
grote «rof®'e« -*•» aposte
len. Uit de oudere vader
landse geschiedenis denk ik
aan Willem de Zwijger:,
meer contemcoraine figu
ren zijn miins inziens (ge- JB
weesU een Ghandi. een
Wilhelmina. een Kennedy,
en nu een Oe Thant. En
dan is er uiteraard dat grote
leger van naamlozen die je fak
keldragers voor de vrede kunt
bombardementen, die voor de burgers
vermeldt in de jaren 1940—'45 40.000
n 50.000 gewonden
|JEN frêle vrouw uit Voorburg tussen veertig
en vijftig, echtgenote en moeder van twee
lagere-schoolkinderen. Ze heeft één hobby
ach ja, zo formuleer ik het maar en dat is:
alle tijd die ze ervoor beschikbaar heeft daad
werkelijk te ijveren voor vrede.
Ze schrijft zinvolle brieven over vrede in
het algemeen en haar plan in het bijzonder
aan wereldgroten, Verenigde Naties, de Paus
en het Rode Kruis. Ze gaat ook wel persoon
lijk pleiten als dit letterlijk en figuurlijk op
haar weg ligt. Haar bedoeling, heel concreet:
een periodiek wereldgebed voor de vrede.
beurd was en kennelijk weer ko
men ging zo diep schrijnde.
Niet in het minst zijn voor Pa
tricia van Ernst bepalend ge
weest de vijf oorlogsjaren, die zij
in London actief mee moest bele
ven. Zij was al die tijd als me
disch secretaresse verbonden aan
St. Mary's Hospital, waar tussen
haakjes prof. Fleming de penicil
line ontdekte (een onaanzienlijke
man van wie je iets dergelijks
wel in de allerlaatste plaats zou
hebben verwacht). St. Mary's
was opvangcentrum voor slacht
offers van bombardementen.
Het was de taak van de me
dische secretaresse voortdurend
de minst ernstige patiënten naar
ziekenhuizen elders over te 'doen
brengen opdat er voldoende ruim
te bleef om weer nieuwe gewon
den op te kunnen nemen.
In al deze gebeurtenissen en
nog andere zegt mevrouw Van
Ernst, hoorde ik Gods stem in
mijn hart, die duidelijk maakte
dat ik in mijn leven een vre-
desopdracht moest uitvoeren.
Aanvankelijk zei ik er „neen"
op. Merkwaardigerwijze werd ik
dan steeds weer op hetzelfde
spoor teruggezet. Ik kon er niet
omheen.
Bij het ouder worden ben ik
duidelijker gaan zien, dat het bij
ieder mens gaat om de keus tus
sen twee uitersten: het rijk van
God te negéren of ervoor te kie
zen. Ik heb heel bewust willen
kiezen voor de tweede mogelijk
heid.
In beginsel opteerde ik daar
voor eigenlijk al in mijn prille
kinderjaren. Al vroeg was er bij
ciaal deze woorden: en gij
kind zult uitgaan voor het aange
zicht des Heren cm Z'jn wegen-
voor te bereiden... om hen te
beschijnen die gezeten zijn in
duisternis en schaduw des doods,
om onze voeten te richten op de
weg des vredes". Die woorden
zong ons schoolkoor destijds. Ik
heb ze nooit vergeten.
Een omlijnde opdracht zie ik
heel duidelijk in Paulus' woord
aan de Filippenzen, waarin ge
zegd wordt dat de God van de
Vrede met ons zal zijn indien wij
in toepassing brengen „al wat
Vredestichter-zijn is een gave.
God moet het je hebben gegeven
fakkels te kunnen dragen van de
hoop. vee" :c'~' uitstralen
dat de wei wordt verlicht voor
anderen. Ik dacht dat er veel
mensen zijn die deze gaven heb
ben ontvangen, maar ze niet ge
bruiken.
Voor mij staat vast, dat je zon
der geloof nimmer vredestichter
kunt zijn. Je moet je onvoorwaar
delijk onder Gods leiding stellen.
Dat lukt niet altijd, omdat je als
viiand het Kwaad hebt. En hier
mee wordt misschien duidelijker
'M het -«et a eer- m eer e
met verstomd kanongebulder
gaat. maar dat het alternatief al
tijd blijkt de keus tussen goed en
kwaad.
De opdracht is dus niet alleen
voor de vrede te ijveren veraf,
maar ook dichtbij, in je eigen
situatie. Dan alleen werk je naar
de grote, Messiaanse vrede toe.
Die voleinding, waarin het lam
metje weer met de leeuw gaat
spelen, komt niet zonder moeilijk
heden. Dat leert de Bijbel duide
lijk.
Christus heeft alles volbracht,
maar wij staan nog in de gebro
kenheid: onrust onder de volken,
rampen, oorlogen, kortom: het
kwaad. Hier voert de satan nog
een hevige strijd met het rijk
van God. Dc moeilijkheden die
hij veroorzaakt zullen, (zie de Bij
bel) steeds heviger worden. Daar
om temeer zijn alle (vre-
des)krachten nodig om een
geestelijke ark te bouwen tegen
de zondvloed van verderf in al
lerlei gedaanten van geestelijk
tot nucleair kwaad die ons of
onze kinderen nog te wachten
staat.
Het appel moet, dacht ik zijn:
Doet aan de wapenrusting Gods.
En dan niet vechten op een dwin
gerige manier, zo van: „We zul
len wel eens eventjes". Neen: „it
alle simpelheid", zoals Paulus
zegt. want: alles op Gods tijd
Hij blijft de Baas!
vattend: s!r:,i<
de vrede heeft een wijd persp»
tief. Het is „gewoon" de oud
kwestie v2n goed cn kwaad. Cï
wil, dat de mensen naar hemt
komen. En satan houdt ze te»
ll
andere oorlog ontketenen, dan 1™|
pen de mensen bij u weg. Maai
God wacht rustig af tot het Ziji
tijd is. Hij wil intussen he
kleinste mensje gebruiken vou
Zijn zaak. Tot de overwinning is
bereikt.
Haar naam is Patricia van
Emst-Back. Ze is Engelse van ge
boorte, hetgeen haar accent di
rect verraadt (het Nederlands
spreekt se overigens prima).
Soms, bijvoorbeeld als haar over
het algemeen schuchtere betoog
trant overgaat in een bewogen
pleidooi, vergéét ze even Neder
landse te zijn en vliegt het En
gels haar van de lippen.
Volhardend, bescheiden, ijve
rig, haar taak als echtgenote en
moeder niet vergetend, werkt ze
verder. Ook al wordt haar stapel
dossiers met vriendelijke reacties
uit de wereld een unicum op
zichzelf steeds groter en lijkt
(soms) de kans om te komen tot
een universeel gebed over de ge
hele aarde steeds kleiner.
Onthullende lectuur ook, die re
acties. Brieven van Thant en de
Dalai Lama even goed als van
aartsbisschop Nlkodim van Mos
kou en Makarios. Typerend trek
je het westen reageert door
gaans kil, weinig bewogen in
glad gepolijste zinnen.
Terwijl in de meeste gevallen de
toon uit het oosten daaraan pre
cies tegenovergesteld is. Het lijkt
of daar veel meer hunkering
naar vrede en broederliefde
bestaat (Dat lijkt niet zo, het is
werkelijkheid, corrigeert me
vrouw Van Ernst).
Hoe komt een mens ertoe op
deze laten we eerlijk zijn: wei
nig vruchtdragende manier nu
al vele jaren bezig te blijven?
Niet vanwege interessantigheid,
nog minder vanwege dweperig
idealisme of hoogmoed. Maar wel
„omdat ik dit door de jaren heen
steeds duidelijker heb leren zien
als op mijn weg te liggen". Op
dracht van Hogerhand, Ja, dat
mochten we er best van zeggen.
Resultaat? „Dat ligt niet aan
mij te bewerkstelligen.
Door de jaren heen: „vergeet
niet, dat ik van kindsbeen af met
mijn neus op het vraagstuk van
oorlog en vrede ben gedrukt ge
weest". Zij doet een greep en
zegt: mijn grootvader was kolo
nel bij de Britse landmacht tij
dens de Eerste Wereldoorlog;
twee broers van mijn vader wa
ren officieren bij de artillerie
aan het Westelijke front; mijn
vader zelf en diens jongste broer
waren bij de RAF. Hun verhalen
over loopgravenoorlog en andere
verschrikkingen hebben mij er
iets van leren beseffen. Mijn moe
der was een begaafd zangeres (ze
vervulde rollen in Die
Schöpfung en The Messiah). In
de oorlogstijd was ze verbonden
aan een concertgezelsohap dat uit
voeringen gaf voor frontsoldaten
en gewonden. Zij vooral heeft
mij door haar onbaatzuchtige
houding geïnspireerd.
Na wereldoorlog I, ik was toen
twee, woonde ons gezin acht jaar
in Eden Hills bij Adelaide,
Australië. Toen ik een meisje
van zeven, acht was, maakte de
jaarlijkse dodenherdenking daar,
de zg. Anzac Day Parade, een on
uitwisbare indruk op me. Als
kind voelde ik toen klaarblijke
lijk al iets van het onwezenlijke
je te moeten realiseren dat je nu
plechtig stond bij een monument
voor duizenden gesneuvelden,
mensen, die willens en wetens
door andere mensen waren ge
dood. In dit geval Australiërs bij
Gallipoli en elders op de slagvel
den.
Later terug in Engeland ont
roerde mij misschien nog dieper
de jaarlijkse dodenherdenking
voor de miljoenen, gestorven in
de wereldoorlog 1914-1918. De
twee minuten stilte en de para
des van veteranen onder wie tal
loze invaliden, beleefde ik intens,
grepen me aan, brachten me in
opstand.
CCHEELT het u ook twee dagen werken nu Eerste Kerstdag én
Nieuwjaar deze keer op zondag vallen? De zondag is immers al een
dag waarop we het wat kalmer aan doen. Ik zeg niet: rustdag. Volgens
een enquête van Philips besteedt op zondag de huisvrouw gemiddeld
honderd vijfendertig minuten aan eten verzorgen, veertig minuten aan
onderhoud huis, vijftig minuten aan de zorg voor het gezin. Op zondag
werkt ze nog vier en een half uur gemiddeld, en 45 pet. van de Neder
landse huisvrouwen besteedt vijf kwartier aan kerkbezoek die dag.
BEZINNING OP
HUISHOUDING
Bijna ondragelijk was de
Britse nationale herdenking vlak
voor Wereldoorlog II, die ieder
een (het was 1939) toen voelde
aankomen. Bij de Cenotaph in
Whitehall, Londen, hoor ik nog
het spelen van de Massed Band
of the Guards en de treurmuziek
van de Schotse doedelzakken,
voordat The Last Post en de Re
veille langs de grote ministeriële
gebouwen echo'den. Wat moet er
omgegaan zijn in die duizenden
mensenharten, toen de hele me
nigte tenslotte de beroemde ge
zangen „Abide with me" en „Let
we forget" zongen? We stonden
allemaal met tranen in de ogen,
omdat het verdriet over wat ge-
IJET IS eigenlijk een tikje triest
als feestdagen voor de huis
vrouw extra werk betekenen.
Is het niet een gevolg van onze
eigen instelling ten opzichte van
onze taak: immers de huis
vrouw is haar eigen werkgeef
ster. Probeer het werk eens zó
te organiseren dat er voldoende
ruimte over blijft voor persoon
lijke ontplooiing.
Bekijk de taakverdeling In
het gezin eens. De taak van de
huisvrouw is in veel gevallen
zwaarder dan voorheen. Huis
houdelijke hulp is in veel ge
vallen onbetaalbaar en schaars.
Doe-het-zelf-karweitjes zijn aan
de orde van de dag als de gla
zenwasser, schoenmaker en ver-
stelnaaister verstek laten gaan.
En arbeidsloon is duur.
De zwaardere schoolopleiding
is een belasting voor de ouders.
De zorg om lichamelijke en
geestelijke volksgezondheid rust
op de vrouw. Arbeidstijdverkor
ting, vrije weekenden en lange
vakanties dwingen ons tot een
andere manier van huishouden,
om over verantwoorde geldbeste
ding dan nog maar te zwijgen.
Bedrijfsleven en kerk gaan in
toenemende mate een beroep
doen op de vrouw.
Mogen we dan „nee" zeggen,
omdat er stof op de vensterbank
blijft liggen en de gordijnen wat
minder genassen worden? De mo
derne tijd roept ons tot het afwe
gen van taken. Een goede be
drijfsvoering is meer dan ooit ge
wenst
Delegeren
Bekijk eens of u het dragen
van verantwoordelijkheid kunt
delegeren aan huisgenoten. Het
verschaffen van doelmatige hulp
is een stuk opvoeding. Kleuters
van vijf kunnen voortreffelijk
hun bed openslaan voor en recht
trekken na het ontbijt. De grote
ren houden daarnaast hun kamer
opgeruimd. Met een gladde vloer
bedekking kunnen ze stof en rom
mel bijeen zwabberen en even op
zuigen met de stofzuiger.
Voor u blijven dan de controle
en de grote beurten over. Uw om
geving kan uw taak verlichten.
Een portie zelfkritiek op dit punt
kan geen kwaad. Bekijk het ver
loop van uw arbeidsdag eens van
minuut tot minuut. Schrap af
wat teveel tijd kost, wat u aan
anderen over kunt laten en wat
een beetje minder kan. U wordt
Praktisch: alles bij de hand
de hele dag gestoord door de bel.
Veel boodschappen aan de deur
kunnen worden voorkomen. Be
taal verzekeringen, kwitanties,
abonnementen en lidmaatschap
pen per giro.
In de loop van uw leven hebt
u zich een bepaalde manier van
werken aangewend. Is die ma
nier nog rationeel? Veel oudere
of zwakke vrouwen die noodge
dwongen wat minder poot-aan
moesten spelen erkenden: waar
heb ik me vroeger toch eigenlijk
druk om gemaakt, het gaat nu
ook.
Indeling
In het oog springt dat we ons
niet kunnen laten drijven op
stemmingen van zin
of géén zin. Maak
een werkindeling.
Schrijf karweitjes
die per week, maand
of kwartaal moeten
gebeuren, op, ook
die brief aan de nicht
in Canada erbij zet
ten. Dat betekent: te
voren bepalen wat
we zullen doen en
hoeveel tijd en geld
we erin steken. On
nodig geloop in huis
voorkomt u door
planning.
Laat niet zonder
meer beslag op uw
tijd leggen door een
praatje van de buren
of een verzoek van
mm de kinderen, die na
de bezigheden ook
nog ingewilligd kun-
■ynen worden. „Straks,
•iiei. rt* aIs mamma klaar is"
geeft hun de verze
kering dat ze niet
aan uw aandacht ontglippen.
Kent u ook zo'n avond waarop
u doodmoe uitroept: en ik heb
vandaag niets gedaan! Bekijk uw
werklijst en schrap eens af wat
er gebeurde: telefoontjes naar
onderhoudsdienst wasmachine,
brief geschreven, naar schoenma
ker geweest, ziekenbezoek ge
bracht. Vervelende dingen stelt u
niet zo gauw uit, als u ze telkens
op papier voor u ziet.
Arbeidsbesparing kan verkre
gen worden door een doelmatige
aanschaf. Vraag u bij elk nieuw
te kopen artikel af: is het gemak
kelijk in onderhoud? Gelukkig
geven de moderne stoffen als dra-
Ion, terlenka, kreukvrije katoen,
de mooie houten meubelen die
met een wrijfbeurt eens per half
jaar tevreden zijn, ons veel ge
mak. Arbeidsbesparende schoon
maakmiddelen zijn overal te
koop.
Woonkeuken
Een her-indeling van de ma
nier van wonen is zeker op zijn
plaats. In de streekverbeterings-
gebieden is in de vernieuwde wo
ning altijd een woonkeuken ge
pland. Voordelen: geen onnodig
geloop, u eet waar u kookt, de ta
fel kan bekleed zijn met vrolijk
formica, de vloer glad, dus mak
kelijk te reinigen. In een bestaan
de keuken kan misschien langs
de muur een smalle eetbar ge
creëerd worden, schuif er kruk
jes onder. Houden we de huiska
mer netjes.
Andere mogelijkheden: menu
DOOR:
Jeanne
de Vlieger
vaststellen voor één week,
minstens eenmaal in die week
peulvruchten eten, die kunnen te
voren gekookt worden. Aardappe
len kunnen voor twee dagen tege
lijk gekookt worden; de volgende
dag bakken of purée maken, vita-
mineverlies compenseren door ci
trusvrucht of rozebotteljam.
Een stevige soep kan een dag
tevoren klaargemaakt worden,
evenals rijst voor de nassi. Inge
bouwde diensten verlenen: droge
soepen, blik-groenten, bliksoe-
pen, instant produkten als aard
appelpuree en vla.
Er zijn dertien soorten diep
vriesgroenten in de handel, twee
soorten soepgroenten, maar ook
kroketten, bitterballen, kabel
jauwmoten van honderd gram.
Industrie en groothandel houden
de ontwikkeling van de diepvries
goed in de gaten: research labora
toria en proeftuinen, culinaire ad
viseuses cn vrouwelijke inge
nieurs komen eraan te pas.
De indexcijfers van verse
groenten vergeleken met diep
vriesgroenten wijzen aan, dat het
prijsniveau van de diepvries
gunstig ligt.
De was kost veel tijd. Hier ligt
de kans tot vereenvoudiging voor
het oprapen. Grote was de deur
uit of ermee naar de wasserette.
Het tijdrovende drogen, ophan
gen, afhalen, vouwen wordt dan
tot dat laatste beperkt. Veel kan
meteen de kast in. Pyjama's keu
rig opgevouwen vragen alleen
om een strijkijzer erboven op,
't kreukt toch als je er vijf minu
ten mee in bed ligt, evenals de
lakens, die krijgen alleen een
strijkijzer over de vouw en langs
de bovenrand. De nieuwe voor-
weekmiddelen sparen een bonte
was uit. Een centrifuge is dan
nog eerder nodig dan een wasma
chine. Celstof- of papieren luiers
zijn niet goedkoop, maar beteke
nen een heel gemak, evenals de
blikjes babyvoeding.
Tijd vrij
Voor dat gemak moet betaald
worden. Ga er echter niet van
uit, dat arbeid van de vrouw
niets kost. U maakt tijd vrij: wat
staat daar tegenover? Misschien
een cursus verstellen of kinder
kleding naaien, een part timt
job, een verenigingsavond? Hebt
u een vast doel voor uw vrije
tijd dan zult u eens zien hoe u
gespitst raakt op een goede be*
drijfsvoering.
Ik ken een schrijfster die zo
een dag vrijmaakt voor bezoek
aan bibliotheek en museum en in
de stad eet. Ze komt verfrist te
rug. Een vrouw van een gezag
voerder maakte van haar keuken
een pantry, compleet met eetbar
en kopjes aan haakjes. Ze heeft
een taak als voorlichtster naast
haar gezin met opgroeiende kin
deren. Een vrouwelijke arts met
praktijk aan huis zegt: heerlijk
dat er zoveel routinekarweitjes
in het huishouden zijn. Onder
het strijken, afwassen en aardap
pelen schillen kun je zo heerlijk
je gedachten laten gaan. Doelma
tig werken kost niets.
Ten gevolge van de maatschap
pelijke ontwikkeling zullen onze
jongens later meisjes trouwen
die maar voor een klein deel van
hun leven aan kinderen gebon
den zullen zijn. De man wil zijn
vrouw naast zich als partner en
niet als huishoudster. Vroeger
waren kelder, kinderen en keu
ken het domein van de vrouw-
Het wordt tijd dat we er een
plaats inruimen voor de man.
Schroom niet mannen, groot en
klein, in te schakelen. Wat voor
u een vervelend karwei is, kan
voor hen wel ontspanning beteke
nen.
