uit
OPEN
BLAD ZIJ
Past Sinterklaas
nog in onze tijd?
van
ZATERDAG 3 DECEMBER 1966
UNIEKE EXPOSITIE
IN RIJKSMUSEUM
De grote parasol met gouden knop en punt:
waarlijk koninklijk bewerkt in Point de Gaze de
Bruxelles met enig kloskant, uit Brussel, circa 1875.
PAST Sinterklaas nog in onze tijd? Hoe kan zijn
knechtje door de schoorsteen kruipen als je
centrale verwarming hebt, hoe komen de cadeautjes
dan in je schoen en mag dat zo maar, een paard op
het dak? Hoe komt dat paard er dan op? Enis
Spanje nog een land vol dreigementen voor onze
kinderen die er 's zomers gaan kamperen?
KONINGIN JULI ANA heeft de kantverzame
lingen van haar moeder en grootmoeder in
langdurig bruikleen aan het Rijksmuseum ge
geven. Hoewel uit beide verzamelingen zowel
oude als nieuwe kant voor tentoonstellingen wer
den uitgeleend, wordt nu voor het eerst het
geheel geëxposeerd. Het is een kostbare, waar
lijk koninklijke verzameling geworden. Het
accent ligt door de aard en de opbouw van de
collecties duidelijk op de kanten uit de tweede
helft van de vorige eeuw. Wie even narekent
weet, dat het leeuwedeel door koningin Emma
verzameld werd.
Met grote nauwgezetheid
hield zij, de 21-jarige bruid
van de weduwnaar koning
Willem 111, haar inventaris
bij.
Ze moet grote belangstelling
voor het oude naald- en klos-
werk gehad hebben. Zij schaf
te namelijk niet alleen eigen
tijdse kanten aan, die bij
vooraanstaande firma's zoals
Sacrè en Böval-de Beek te
Brussel werden besteld, maar
kocht ook voornamelijk oude
stukken aan via veilingen.
Het werd een echte „ge-
bruiks"verzameling; wie zich de
beminnelijke koningin Emma
Voorstelt ziet altijd kant: aan de
randen van japonnen, hoeden,
zelfs narasols; Emma verzamelde
oruikbare stukken die ze dan
ook droeg. Van de verzameling
van koningin Wilhelmina werden
uit héar inventaris slechts enkele
niet eens de oudste kanten
als erfstukken aangemerkt. Er be
vinden zich enige moderne kan
ten uit Apeldoorn, Sluis en Den
Haag onder.
Status-symbool
In ruim zeventig grote vitrines
ligt al het kostbaars uitgestald.
Achter de kanten, soms met, dan
weer zonder traliegrond, met rijk
geschakeerde bloemtekeningen,
naald en kioskanten ziet de aan
dachtige bezoeker de schoonheid
en minutieuze nauwkeurigheid
waarmee draadje voor draadje
bij °lkaar geklost werd. Het be
zit van zoveel moois, weelderige
versiering waarmee men zijn
welstand placht uit te drukken,
was status-symbool in zeventien
de en achttiende eeuw voor bur
ger en adel.
Wij, snellevende twintigste eeu-
wers. vinden eenvoud in kleding
juist status-symbool en hebben
kostelijke kanten ingeruild voor
weekend-huis, vaatwasmachine
en auto Wat niet wegneemt dat
je niet uitgekeken raakt op de
fichu's (batisten doeken met kant
die kruiselings over de borst wer
den gelegd en soms met lange
einden op de rug vastgestrikt),
de shawls, fapes, brede en smalle
tie als in fijne Alengon-naald-
kant. Er is een zeldzame sluier
en een buitengewone japonover-
trek van witte gekloste zijde
„Blonde"-kant. Alle technieken
zijn vertegenwoordigd: kenners
vinden er de prachtige Binche-,
de Mechelse- en de Valenciennes-
kanten en ook Oostenrijkse en
Slavische.
Sprei
Het oudst bekende familiestuk
van de verzameling is een sprei
met kussenovertrek, beide met
het wapen van koningin Sophie,
de eerste gemalin van Willem
III. Hierbij hoort een doopjurk,
een mutsje, een sluier en een
draagkussen uit omstreeks 1840.
Van Sophie van Wiirttemberg is
ook het verfijnde batisten zak-
Voor de kleintjes past Sint-Nl-
eolaas zéker in deze tijd, zegt me
vrouw dr. E. Steenwinkel-Mühlei-
sen, zenuwarts voor moeilijke
kinderen en zelf moeder van drie
spruiten. Echter wel met dit voor
behoud, dat we niet schermen
met de zak, waarin een stout
kind wordt meegenomen. Zwarte
Piet moet geen pressie-middel
worden in de opvoeding. Dat is
trouwens een bewijs van on
macht van de opvoeder, die de
politie ook op deze manier kan
misbruiken om de kinderen
angst aan te jagen.
Tot de lagere schoolleeftijd ge
looft het kind in de Sint. Vroeg
wijze vriendjes of vriendinnetjes
helpen hen op de grote school al
gauw uit de droom. Moeten we
ze voor die tijd maar liever zelf
„voor-lichten?" Jazeker, zegt dr.
Steenwinkel, anders is het een
prestigeverlies van jezelf en een
ondermijning van het vertrou
wen dat het kind in de ouder
stelt. Het Sint-Nicolaasfeest is
een heerlijk feest van geven, van
olagerijtjes over onhebbelijkhe
den, laat het daarbij blijven en
noud de dreigementen eruit
Batman doet
meer kwaad
I dan Piet I
lllllllllllllllllllii-
Geen paniek
Doopjurk
japonstroken, een japonovertrek, stroken geklost op grond van tu-
waaiers, zakdoeken. parasols, lejn halflinnen in zwart, dat als
doopjurken met toebehoren' en Chantilly-kant de handwerkge-
fijngetekende spreien. sc'niedenis inging en ook een
F,r zijn 387 zwarte en witte Drachtige waaiercollectie.
Kanten uit de zeventiende tot de
twintigste eeuw. Er zijn lange ye|e technieken
Hoezeer de baby Wilhelmina
reeds bezit was van de natie,
blijkt uit de voor haar vervaar
digde doopjurk die met het Ne
derlandse wapen erin geklost
werd. Erbij behoren mutsje, slui
er en draagkussen.
De jonge vrouw Wilhelmina,
trouwens ook haar moeder, droeg
graag een kanten parasol. Zowel
in haar verlovingstijd als met
baar koninklijke moeder zien we
Wilhelmina op zomerse dagen
met de prachtige kanten parasol.
U raadt het, ze zijn te bewon
deren op deze tentoonstelling die
een gang naar het Rijksmuseum
dubbel en dwars waard is. Som
mige stukken hebben een ge
schiedenis, zo! ook de loper in
Point de gaze, die Belgische
vluchtelingen., in 1918 aan ko-^
ningin Wilhelmina aanboden,
een ontwerp van Isidoor de
Rudder, die het stuk signeerde.
stof
D broekje achter 1 x knippen dub
bele stof
E kraag 1 x knippen aan de stofvouw
of 1 x knippen dubbele stof plus naad
MA.
F Zakkleppen 2 x knippen dubbele
stof
G mouw 1 x knippen dubbele stof
H gulpstuk 1 x knippen dubbele stof
en 3 x knippen enkele voering
I tailleband 1 x knippen aan de stof
vouw dubbel vouwen
Voor tiet model Tea 'rhoet u uiter
aard de delen C, D en H niet gebrui
ken doch rokje C van het patroon.
kantoren verkrijgbaar:
Supplement 7 ls uit!
een vijfbladig patronenset maten 36 t/m 48 éénmaal
kopen, verder kijken f 2,50
mapje met uitleg en patronen, rokken pantalons,
avondkleding ..2,25
supplement elk 35 modellen nrs. 2, 3, 4, 6. en 7 per stuk 1,41
kinderpatroons met uitleg: leeftijd van uw kind ls maat 4.—
Geef bjj bestelling de maat op! Ontvangst na storting op giro
39639 tji.v. Dagblad De Rotterdammer te Rotterdam. Op bet
6trookje: afd. Service, dan wel na betaling bU bet bur. v. d. blad.
De kantsoorten zijn zoveel moge- De verzameling is te bezichti-
Empi re-kanten zowel in applica- heeft om de prachtige foto's.
Eenvoudig
menu voor
Sinterklaas
Sinterklaasavond vraagt om
een eenvoudig menu; er wordt
toch al volop gesnoept. Wij von
den er een voor u, waarbij de
aardappelen desnoods tevoren
kunnen worden gekookt en de
schotel kant en klaar op tafel
kan worden geserveerd:
ANDIJVIESCHOTEL
1 kg andijvie, 1 kg aardappe
len, 250 g in blokjes gesneden,
mager varkensvlees, 1 ui, plm.
2dl melk, 50 g geraspte kaas,
75 g boter of margarine, zout
(peper), nootmuskaat.
De aardappelen schillen en gaar
koken. De andijvie schoonma
ken, snijdenwassen, goed laten
uitlekken en even laten slinken.
De ui fijnsnijden en met het
vlèep. en *k].tian. de hoeveelheid
boter of margarine bruinbakken.
De aardappelen met de melk tot
puree verwerken en op smaak
afmaken met zout (peper) en
nootmuskaat. De oven voorver
warmen Een vuurvaste schotel
vullen met een laagje aardappel
puree. andijvie en het
vleesmengsel en weer afdekken
met de rest aardappelpuree. De
schotel afwerken met geraspte
kaas en iets boter of margarine.
Dit gerecht middenin een matig
hete oven in plm 15 minuten
bruinbakken.
jaar? Een Medisch Opvoedkun
dig bureau antwoordde ons op de
ze vraag: Als er angsten zijn,
dan zijn die al langer gegroeid.
Dat heeft niet specifiek met
Zwarte Piet of de zak te maken.
Ook dr. Steenwinkel kent uit er
varing geen extra moeilijkheden
met kinderen gedurende het Sin
terklaastijdperk van het jaar.
Zelf bedenken
Overigens is het feest een ty
pisch gezinsgebeuren. Voor ieder
gezin ligt het feestaccent anders.
Als je centrale verwarming hebt,
kun je maar moeilijk een ver
haal van door-de-schoorsteen
heen ophangen. Je zult in die
situatie iets moeten vertellen
wat het kind geloofwaardig
vindt, daar is geen algemene
stelregel voor te geven. Goed en
kwaad is voor een kind heel
acceptabel. Maar maak niet van
Sint en Piet een machtmiddel.
Zwarte Piet is het vrolyke
knechtje, en geen boeman.
Als de kinderen in bed gaan
plassen omdat het Sinter
klaasfeest wordt, schieten we ons
doel voorbij. Weet u wat ik
vind? zegt mevrouw Steenwin
kel. Dat Bat-man voor de klein
tjes méér kwaad doet!
Deze week alweer de
laatste Dialoog over „spa
ren"; maar goed ook, want
de decembermaand doet
ons de lust tot sparen wel
vergaan. Maar mevrouw
G. te L. kan vrolijk uitge
ven: dank zij haar stuiver
tjes-spaarvarken voor haar
geen december-zorgen.
„Elk stuivertje dat ik krijg,
per week ongeveer veertig
stuks, doe ik in een spaar
varken. Per maand gaat er
ongeveer acht gulden op
de spaarbank, de spaar
bankauto komt op het dorp
bij ons langs, erg gemak
kelijk dus. Voor Sinter
klaas ga ik al 't gespaarde
uitgeven, op dat ogenblik
kost het mij niets, dank zij
mijn spaarvarken. Ik doe
het zo nu al vier jaar, en
het bevalt mij prima."
Sparen moet je altijd"
mdt mevrouw K. te R. ,.Er
Kunnen altijd omstandighe-
ien zijn dat je ineens geld
nodig hebt. Eén van onze kin
leren heeft eens acht weken
;oor eigen rekening in het
•iekenhuis gelegen. Er was
oen nog geen verplichte ver
kering.
Als we op bezoek gingen
noesten we een uur fietsen
"oor toe er waren, met de
nis gaan kon niet om het
leid Dat was wel niet hei
■rgste. maar die dubbele span
ning' Hoe loopt het met ons
eind af en hoe lang zullen wc
nog kunnen betalen? We zijn
>r zonder schuld doorqeko-
nen en het allermooiste: on
•cino kwam genezen te-
Dan is deze tijd toch heel
wat beter, de tegenwoordige
leugd kan wel eens smalend op
merken dat we van de wieg tot
het graf verzorgd worden,
maar iemand als
ondervindt dat dat toch een re
den voor grote dankbaarheid is.
Mevrouw T. te U. schrijft:
„Sparen is voor mij geen nood
zaak meer, want de noodzake
lijke dingen kunnen we altijd
wel kopen. En voor de „oude
dag" wordt wel gezorgd. Toch
heb ik altijd een spaarpotje,
eerst voor de vakantie en daar
na voor de decembermaand.
Want. we vieren Sinterklaas
met liefst zoveel mogelijk pak
jes en dat kost natuurlijk extra
geld.
Met de meeste briefschrijf
sters ben ik het wel eens,
maar ik wil nog even in
haken op de brief van me
vrouw D. te M. Zij sparen niet
voor de kinderen, omdat zij
zelf maar moeten sparen van
wat ze verdienen. Kinderen op
de lagere school verdienen
dialoog
niets. Met geld omgaan leer je
ze wel door hen veel boodschap
pen te laten doen. Onze kinde
ren van twaalf tot achttien jaar
krijgen een normaal bedrag
aan zakgeld. Zo nu en dan
vraag ik eens hoe ze het beste
den. Meestal gaat het aan ca
deautjes weg, want in een
groot gezin zijn nu eenmaal
•eel verjaardagen.
Onze oudste heeft doorgestu-
leerd tot hij tweeëntwintig
was, nu pas verdient hij. De
meeste studenten hebben hun
zakgeld hard nodig voor kamer
huur en levensonderhoud, aan
sparen komen ze dan niet toe.
Wij doen ieder jaar van het
vakantiegeld op ieder boekje
een bepaald bedrag. Zelf zijn
we met niets begonnen en dat
vond ik niet prettig, daarom
ben ik blij dat we onze kinde-
Stimulans
,Het sparen bij de Zilvervloot
stimuleert velen", vindt me
vrouw K. te V. „Al blijven' er
altijd mensen die het nut van
sparen niet inzien. Wij vinden
het heel belangrijk, ook dat
van die spaarbrieven lijkt ons
heel nuttig. Daar is ook hel
land mee gebaat en welvaren
der geworden."
„Van sparen moet men een
sport maken. Dan is het fan
tastisch. Dc ene keer boekt
men verlies en de andere keer
winst Niet opgeven als hel
eens een maand of langer te
genzit. maar volhouden. Dan
Is men zeker van een overwin
ning. Dat heb ik zelf onder
vonden toen ik niets meer
over had dan mijn gezondheid
en mijn handen", schrijft me
vrouw S. G. te L.
..Een mevrouw verzucht dat
studeren er voor haar kinderen
niet bij is", schrijft mevrouw
L. tc D. Terecht merkt u op:
..Nooit van studieverzekeringen
gehoord?" Mag ik haar dan uil
de praktijk vertellen dat ieder
kind met aanleg de kans krijgt
om te studeren?
Mijn man is kappersbedien
de. ons gezin telt vijf kinderen
De oudste is op de
kweekschool, de volgende op
de universiteit, dan zijn er
twee op de HBS en nog één op
de lagere school. Wij hebben
steeds veel medewerking van
leraren en betreffende autoritei
ten ondervonden. Onszelf is
het, met Gods hulp. ook wel
wat offers waard. Gerookt
wordt er in ons gezin niet. op
de kleintjes passen hebben we
de kinderen jong geleerd. Spa
ren: b.v. op aardappelen, hoe
veel wordt er door dik schillen
niet verspild? Hoe vaak wordt
niet vergeten het gas behoor
lijk te temperen als 't eten een
maal aan de kook is? Hoeveel
brood wordt niet onnodig weg
gedaan? Hoeveel garen niet on
nodig verspild door na ieder
naadje twee lange draden af te
knippen, in plaats van de naad
aan te schuiven en door te naai
en? Sparen is ook woekeren
met geschonken talenten!"
Kwetsbaar
„Sparen is iets waaraan een
voudig niet is te ontkomen!" al
dus mevrouw C. B. te Z. Zonder
sparen zou ons aller levensstan
daard snel dalen. Wat is een
gezin zonder financiële reser
ve? Het is zo kwetsbaar aan
alle kanten, het gaat bergaf
waarts omdat nu eenmaal alles
aan slijtage onderhevig is. Ook
de stijgende prijzen maken een
financiële reserve nodig. Voor
de gemiddelde spaarder is de
geldontwaarding niet zo eenvou
dig, maar heeft men door ver
standig te sparen een eigen
huis, dan kan dat een grote
rijkdom betekenen.
Leven zonder sparen is voor
mij een boven je stand leven,
en dat geeft geen vreugde. Ook
voor de vakantie een extra cent
je sparen, betekent voor een
gezin grote vreugde, zelfs voor
de leveranciers! Sparen is de
enige manier voor land, volk
en gezin om welvaart te heb
ben, zowel gezamenlijk als
voor ieder van ons."
Over gezag
Dat leek ons een mooie zin
aro dit onderwerp af te slui
ten. Ons nieuwe onderwerp
is: „Over gezag". Vindt u dat
zich een gezagsverschuiving
voordoet? Welke symptomen
ziet u: is het winst of verlies?
Waaraan ontleent gezae zijn
waarde? We vragen maar
weer en zien uit naar een zin
volle twee-spraak. Doet u
mee aan ons gesprek?
A L EEN TIJDJE vragen enke-
Tv le moeders of ik eens iets wil
zeggen over de omgang tussen jon
gens en meisjes. Och, denk ik dan,
de zeer verschillende brieven door
bladerend. zal ik dat nu wel doen?
Wéér een stem erbij.
Je kunt de krant niet opslaan of
er staat een gesprek, een verslag
over een bijeenkomst in die een
stukje van de uitgebreide stof „om
gang" tot onderwerp hadden. En
je kunt de krant niet dichtslaan of
op de achterkant wordt melding
gemaakt van leidinggevende boe
ken over dit onderwerp.
Klinkende namen van psychia
ters, sociologen, dominees, pedago
gen. psychologen vergezellen deze
werken en gesprekken: waarom
zou ik nu heel onvolledig en veel
minder weloverwogen nog eens be
ginnen?
Daai is een brief van een moe
der wier zoon eD aanstaand schoon-
rlochtsrtjj '.en studentenhuwelijk
willen sluiten. Het meisje is dok
ters-assistente en wil blijven ver
dienen. Ze zijn drie en een half
jaar verloofd, 26 en 23 jaar. De
jongen moet op zijn minst nog
twee jaar studeren.
Een andere moeder heeft
een dochter op de ulo, 15 jaar.
En nu heeft dat kind een vast
vriendje, 17 jaar, 4e HBS. „Wij
dachten er wijs aan te doen hem
thuis te vragen. Maar daar zitten
ze nu hand in hand en soms zo
kleverig, echt Chris, de schrik
slaat me om het hart.
Eerst dacht ik nog: ach, ze zoe
nen nog niet, maar daarvan ben ik
nu helemaal niet zeker meer.
Waar moet dat heen? Wat zou jij
doen?" Moeders die dochtertjes
van schoolfeesten thuiskrijgen:
waar kom jij zo laat vandaan?
Grut het feest was niet eerder af
gelopen-
Moeders met grote zoons die in
eerlijke gesprekken toch zo heel
andere opvattingen hebben dan
hun ouders. En natuurlijk is er in
al die variaties eigenlijk helemaal
niet sprake van het probleem van
de omgang op zich zelf; maar van
het liefhebben.
Hoe leer je je kinderen dat toch
en jezelf tussen twee haakjes
dat liefhebben de grootst mogelijke
vrijheid en tegelijk vrijwillig geko
zen discipline oplegt?
HOE kun je nu als jong mens
zo heerlijk leven dat deze
twee samenvallen, vrijheid en
discipline? Werkelijk met de an
der willen leven, je laten verande
ren in een enthousiast samen-zijn
met de ander voor een heel leven,
hoe kom je zo ver, hoe bereid je
je daarop voor en hoe bereiden
ouders hun kinderen daarop voor?
Ik geloof niet dat het in veel
gezinnen lukt dat vader en moeder
in deze donkere, vale dagen jube
lend en met innige knikjes naar
elkaar aan het ontbijt zitten en zo
in de gedachten van hun kinderen,
als deze zich in de storm begeven,
voortleven als duidelijke voorbeel
den van „hoe liefhebben is".
Fietsen zulke kinderen langs b.v.
een bioscoop waar dwars over do
gevel een sterke held een bijna
blote jonge dame vastklemt, dan
kan het niet anders of zij zullen
veronderstellen dat vader en moe
der nog een ander leven hebben.
Dat leven mogen zij, de kinde
ren, dan niet zien. Want ergens
moet dat leven toch wel zijn, ze
zijn toch eens verliefd geweest,
wordt ongemerkt sexualiteit geac
centueerd.
Elke jongen van 13 die een mid
dagje naar het strand gaat of bij
de tandarts in de wachtkamer in
keurige tijdschriften zit te blade
ren, wordt er met de neus opge
duwd. 't Schijnt iets fijns te zijn.
Komt daarbij dan nog de omstan
digheid dat hij een meisje in zijn
klas of elders bijzonder lief vindt,
dan is het hand-in-hand niet ver
meer. En wat de oprechtheid van
gevoelens betreft is daar ook niets
Het gaat om de ontwikkeling
van de gevoelens, de vorm die de
ze ontwikkeling aanneemt. Je
geeft kinderen dan een bezig le
ven; dat hébben ze al naar ik
Naast huiswerk sport en b.v. het
leren bespelen van een muziek
instrument, boeken. knutselen,
kamperen, excursies met de klas,
verjaarsfuifjes allemaal evenzo-
vele lessen in de omgang met ande
ren, in dat leren-kennen waarop
de wil tot samen-leven volgt.
TAAN zijn er, al maken we de
U levens van onze kinderen nog
zo vol, al doen ze graag en vurig
aan allerlei activiteiten mee, toch
nog na een paar jaar 15-jarigen en
15-jarigen. De een is zo ontroerend
groen dat je er 's avonds samen
om lacht. De ander is snel gerijpt,
lichamelijk, geestelijk.
Daarom is het moeilijk te zeg
gen of een 15-jarige een vriendje
thuis mag halen, ja dat mag na
tuurlijk altijd, maar door dat
thuis-verkeren naar nieuwer ont
wikkeling van gevoelens, naar
nieuwe ervaringen mag toegroei-
Waar gaat dat heen? is dan ook
de angstige vraag die doet vermoe
den dat alle ervaringen tè vroeg
zullen komen, dat een kind van 19
a 20 jaar ongeveer alles beleefd
zal hebben wat man en vrouw kun
nen beleven en, heeft zij of hij
toch nog een grens gesteld, dat er
dan op andere wijze omgangsvor
men zijn gevonden die het als sur
rogaat voortreffelijk doen.
Op den duur gaat het dan net
als met de surrogaat-koffie in de
oorlog: als er geen bevrijding
komt weet je niet beter meer.
Daarom moet de angstige vraag ge
volgd worden zonder verwijt
aan jezelf of aan je kind door
openheid van ouders èn kinderen.
Niet praten en moraliseren maar
jezelf prijs geven aan je kind. tot
behoud. Dat kan een heel moei
lijke zaak zijn, maar het heeft el
ke keer de mogelijkheid in zich
een prachtige zaak te worden.
Daarom zijn sommige studenten
huwelijken zo verdraaid eerlijk en
fijn als je als ouders snapt dat het
niet aangaat een ionge man acht
jaar te laten studeren, vaak nog
met een paar jaar militaire dienst
erachter of voor, en dan maar te
denken dat zijn liefde tot zijn
meisje zich niet ontplooit en naar
vervulling reikt.
Men zegt wel dat het tegenwoor.
lig wel lijkt of liefde niets anders
soms komt het me voor dat
ger de dingen werden gescheiden,
als je maar huisje baantje, radio
cn meubeltjes had, dan „mocht"
het. terwijl nu allereerst geldt dat
het immoreel is elkaar pijn te
doen, dat twee-eenheid betekent el
kaar te trouwen.
Nu, volgende keer verder.
