Bouwbedrijf in de greep
van de hoge rentestand
Preiveld bracht zijn geld op
Aardgasleiding
kapotgereden
N.V. Centropa
failliet
KENIA
NIGEBIA
IVOORKUST
PERU
in de agrarische sector in de technische sector in de medisch-sociale sector
3
Huren
moeten
omhoog
Akkertjes
7
WOENSDAG 16 NOVEMBER 1966
nEN HAAG Een voertuig van een
«nnemingsbedrijf heeft gisteren nabij
^termeer de afbiaasapparatuur of
veiligheid" in een aardgaspersleiding
ipotgereden. Met een kracht van ne-
tntien atmosfeer stroomde het aard- j
js er toen uit.
Omdat brandgevaar aanwezig was j
moesten de brandweren uit de omge
ving. waaronder die van de vliegba
sis Ypenourg naar de plaats van on
heil worden gedirigeerd.
De treinen van Den Haag naar
Itrecht vice versa moesten ter plaatse
ngzaam rijden.
De gasvoorziening In Zuid-Holland
ndervond geen hinder van het lek,
,ordat onverwijld een parallelleiding
as ingeschakeld.
In de 'oop van de avond kon de
tanning in het lekke buisgedeelte
eer op normale hoogte worden ge-
racht.
Weer aardgasvondst
in de Noordzee
LONDEN Voor de derde achtereen-
eigende maal heeft de Gas Council-
moco-groep aardgas aangetroffen en
Noordzee.
De jongste vondst werd gedaan in
ok 49/23, ruim 50 mijl ten noorden
an Great Yarmouth en vijf mijl ten
uiden van de eerste vondst van de
roep in blok 49/18.
Ex-directeur
van Vascomij
aangeldaagd
MAASTRICHT Namens een aan-
il schuldeisers is bij de rechtbank een
lacht ingediend tegen de voormalige
lirecteur van de Vascomij, de heer J.
lil Geleen. De Vascomij zou met onge-
fkte cheques hebben gewerkt om deze
chuldeisers te betalen.
Het totale bedrag dat met deze (ver
moedelijke) oplichterspraktijken ge-
noeid is kan niet precies worden ge-
agd, maar deskundigen schatten dat
an ongedekte cheques voor enkele mil-
oenen kan zijn afgegeven.
De klacht is ingediend namens acht
ïditeuren. Er zijn evenwel meer
löuldeisers die op dezelfde manier „be
ding" hebben gekregen. Het onder-
oek, dat thans zal worden geopend,
an derhalve justitiële stappen tegen
«-directeur J. tot gevolg hebben.
AMSTERDAM De raadkamer van
Amsterdamse rechtbank heeft giste-
n het faillissement uitgesproken over
NV Centropa Chaletservice. Dit ge
urde op verzoek van de curator van
NV. Eerder was surséance van beta
^verleend.
uptropa had een schuldenlast van
ta J,3 miljoen gulden en heeft onge-
WT 300 crediteuren. Van hen zijn 200
personen die aan de financiering van
e'ebouw van bungalows iiï Italië heb-
ten deelgenomen.
Wij zeggen: het Westen moet de ontwikkelingslanden
helpen. En dat is juist. Maar voor effectieve hulp is het
zenden van geld en voedsel niet voldoende. Effectieve
hulp is er op gericht hulp overbodig te maken. Wat de
ontwikkelingslanden broodnodig hebben Is kennis en
vakbekwaamheid. Die kennis moeten w[] brengen. De
Stichting Nederlandse Vrijwilligers vraagt thans voor
een aantal projecten Nederlandera tussen 21 en 35 jaar,
bij voorkeur ongehuwd, die op korte termijn
beschikbaar zijn en gedurende 2 jaar willen helpen bij de
opbouw van landen in ontwikkeling. Aan de uitzending
gaat een voorbereidingscursus van circa drie maanden
vooraf. Wie belangstelling heeft voor deze vorm van
hulpverlening en over vakkennis en ervaring in één van
de hieronder genoemde sectoren beschikt, wordt
uitgenodigd de informatiestrook te zenden aan de
Stichting Nederlandse Vrijwilligers,
Bezuidenhoutseweg 153 te 's-Gravenhage,tel.070-854300.
cultuurtechnici en landbouwers (LLS, MLS, HLS),
tuinbouwers en vruchtboomkwekers (MTS, HTS), tropische
landbouwkundigen (Deventer), entomologisch laboranten
bouwkundigen (UTS, HTS), topografen, topografisch
tekenaars, werktuigbouwkundigen (UTS, HTS), metaalbewerkers,
auto- en elektromonteurs
vroedvrouwen, verpleegsters, operatiezusters, medisch analisten,
apothekersassistenten, kinderverzorgsters, kleuterleidsters, huishoud
kundigen (N XII, XIX, XXI), leraren(-essen) lichamelijke opvoeding
Ik verzoek u om nadere inlichtingen
over financiële en sociale voorzieningen en
werkzaamheden van de vrijwilliger
Naam
Adres
Woonplaats
Telefoon
Geb.datum
Vakopleiding
Beroep
Gehuwd/ongeh.
o»
wmm m
CD
CA
zer>d«n In gesloten envelop en els brief frenkere
UEFA stelt voor WK
eensin driejaar
ZüRICH Tijdens de bijeenkomst van
de besturen van de Europese voetbal
unie (UEFA) en de FIFA zal donderdag
een voorstel worden ingediend, waarin
wordt gepleit het tornooi om het wereld
kampioenschap elke drie Jaar in plaats van
elke vier jaar te organiseren.
In het voorstel, afkomstig van de UEFA,
wordt verder de suggestie gedaan, dat
bet Europees kampioenschap voor landeq-
téatns, dat momenteel vóór de eerste
maal wordt georganiseerd, dan als kwalt-
ficatietornooi voor de strijd om de wereld
beker, de Coupe Jules Rimet, kan gelden.
De vergadering is een onderdeel van
een reeks bijeenkomsten van FIFA-com-
mitees, welke dinsdag |n Zürich begint.
Onder de velen, die gisteren het verloop van de veiling van de gouden
munten met belangstelling volgden, behoorde de familie Christiaanse, op
Vasco-drama zal zich herhalen
Moeilijke tijd voor de bouw
(Van «HM aoelaal-economlsetia redactie)
UTRECHT De kans is reëel aanwezig, dat na Vascomij an In
vests nog meer bouwbedrijven in financiële moeilijkheden zullen
komen. Overigens waren deze beide niet de eerste. Vorig jaar deden
zich dezelfde moeilijkheden reeds voor bij de VLAM, de Vlissingse
Aannemingsmaatschappij. In Utrecht staan op het ogenblik honderden
flats te koop of te huur van de Intervam, waarbij de Hollandse Beton
Maatschappij sterk financieel is geïnteresseerd. Ook in andere delen
van het land doet dit verschijnsel zich voor.
Steeds gaat het om grote bedrij
ven, die bijzonder snel een opzienba
rende expansie aan de dag hebben
gelegd, en nu het eerst in moeilijkhe
den komen. Het geforceerde groeitem
po heeft extra risico's geschapen. Zo
is Investa een bedrijf dat nog geen
tien jaar bestaat.
Drs. A. J. Drewes en mr. J.
Oosterhoff, wetenschappelijke
dewerkers van de Ned. Chr. Aanne
mers- en Bouwvakpatroonsbond, wij
zen op twee belangrijke oorzaken, na
melijk het werken tegen te scherpe
prijzen (om daardoor zoveel mogelijk
opdrachten binnen te krijgen) en de
fors gestegen kapitaalrente.
Bij de VLAM is het vooral de te
scherpe calculatie geweest, waardoor
het bedrijf tenslotte niet meer uit kon.
Bij Vascomij en Investa heeft de hoge
rentestand waarschijnlijk de belang
rijkste rol gespeeld. Dit zijn beide
maatschappijen met eigen exploitatieri
sico's. De geïnvesteerde bedragen heeft
men als gevolg van de gestegen kapi
taalrente niet rendabel kunnen maken.
De Vascomij bouwde gedeeltelijk
AMSTERDAM ,£)eze veiling ligt op een
bijzonder hoog niveau, ik ben zeer tevre
den en de kopers kunnen dat ook zijn", zo
zei gistermorgen vergenoegd de heer
Jacques Schulman, nog maar nauwelijks
twee uur nadat hij een begin had gemaakt
met het veilen van de munten, waarvan de
vondst voor de families Christiaanse en
Van den Broeke uit Serooskerke een gou
den tijdperk had ingeluid.
be belangstelling voor de veiling was enorm.
Uniek in de muntgeschiedenis"aldus de heer
Schulman. Hij had in het Carltonhotel twee
zalen moeten afhuren om de meer dan drie
honderd kopers en toehoorders onder wie
Duitsers. Engelsen. Fransen en Belgen een
goede plaats te kunnen aanbieden.
Uniek was misschien ook wel. dat het meren
deel van de munten, en in het bijzonder de
zeldzame „stukken" ver en ver boven de ta
xatieprijs van de hand gingen.
Tot die zeldzame „stukken" behoorde de 's Heeren-
berg-ducaat, zonder jaartal en geslagen onder
Willem IV, met een afbeelding van Sint Oswald
en aan de achterzijde de wapens van 's Heeren-
berg, Egmond, Moers-Saarwerden en Culemborg
De ducaat, in de catalogus „zeer fraai en uniek"
genoemd, was getaxeerd op 2.500. Na veel lo
ven en bieden werd de Nederlandse Bank voor
de prijs van 5.100 eigenaresse. Later op de
morgen kocht de Nederlandsche Bank nog een
Gouden Rijder uit Zeeland, zeslagen in 1606. een
„uiterst zeldzaam stuk", voor de Drijs van
f 4.700, taxatieprijs 3.000
Een Rozenobel zonder jaartal, geslagen in Gorin-
chem met het wapen van Arkel op de voorsteven
van het schip een van de zeldzame imitaties
van de Rozenobels van Edward IV van Engeland
bracht ƒ5.000 op, tweemaal zoveel als was
getaxeerd.
BIJZONDER
Bijzondere gasten op deze veiling waren de onge
veer honderd Zeeuwen, die onder aanvoering van
de burgemeester van het vroegere Serooskerke,
nu Veere, de heer A. de Kam, en vijftien leden
van de families Christiaanse en Van den Broeke,
's morgens vroeg per autobus naar de hoofdstad
waren gereisd. In de eerste plaats omdat het per
slot „hun" munten waren die onder de hamer
kwamen, daarnaast omdat ze wel eens wilden
weten hoe het op een veiling toegaat Enkele
Zeeuwse boerinnen waren in Zeeuwse kleder
dracht. De buitenlanders keken hun ogen uit op
de fraaie w.tte kappen met de gouden oorijzers.
De heer Schulman had voor bijzondere tractaties
gezorgd. Op de lange tafels stonden vele schaal
tjes met snoep zeer toepasselijk: chocolade
rijksdaalders en gouden tientjes in zilver- en
goudpapier verpakt, en natuurlijk grote dozen
echte Zeeuwse boterbabbelaars. En omdat Neder
land in deze weken in het „marsepeinen tijd
perk" leef^ bood hij de vader van de heer P.
Christiaanse. Adri van den Broeke en de echtge
note van burgemeester De Kam een marsepeinen
prei aan. Immers, het was de prei, die de munten
boven de grond bracht.
dri van de Broeke, de knecht van boer Christi
aanse. had gisteren 's konings wapenrok moeten
aantrekken. Maar om hem in de gelegenheid te
stellen de veiling bij te wonen, hadden de militai
re autoriteiten hem een dag verlof eegeven.
het loven en bieden niet onbetuigd. Zijn eerste
bod deed hij op een van de mooiste munten uit
de zeventiende eeuw, een Gouden Rijder in 1608
in Gelderland geslagen. Bijna prachtig, vermeld
de de catalogus. Er waren meer gegadigden,
maar Adri van de Broeke had de langste adem.
Hij telde voor de Gouden Rijder 2.050 neer,
450 meer dan waarop de munt was getaxeerd
Een 1/2 Gelderse Gouden Rijder, geslagen in I
1619 een „zeer fraai", kocht hij voor 875. Met
beide munten was hij zichtbaar in zijn nopjes.
De meer dan duizend gouden munten die het prci-
veidje van boer Christiaanse prijs gaf, bestonden
uit Nederlandse en buitenlandse munten. Giste
ren werden de Nederlandse geveild. Onder de
belangstellenden waren zeer grote verzamelaars,
die bereid bleken hoge prijzen te betalen. Een
ducaat uit Zeeland, te Middelburg geslagen in
1586. en getaxeerd op 300, ging weg voor
1.000. Het museum te Middelburg kocht voor
3.500 een Zeeuwse ducaat uit 1609, een tot nu
toe onbekend jaartal. Het was een zeer fraai
exemplaar, dat in de catalogus voor 1.500 stond
genoteerd.
De hoop, dat de Nederlandse munten in Nederland
zouden blijven, is ijdel gebleken. De heer Schul
man had van vele buitenlandse relaties opdrach
ten tot kopen ontvangen En zo gaan er Neder
landse munten naar Australië, Amerika en naar
Canada.
Vndag kwamen de buitenlandse munten aan bod,
waarvoor een nog grotere belangstelling bestond.
En die belangstelling was een graadmeter voor
de opbrengst.
De heer Schulman had de totale opbrengst geschat
op ruim 500.000. Het zal (belangrijk) meer zijn.
De ongeveer 200 munten, die gistermogen wer
den geveild, brachten al 138.590 op terwijl ze
waren getaxeerd op 110.000.
in opdracht en gedeeltelijk voor eigen
rekening- De leningen, waarmee dit be
drijf werkte en waarvoor weliswaar de
gemeente Heerlen garant stond,
moesten tegen steeds hogere rente opge
nomen worden.
Investa beperkte zich tot grondaan
kopen, ontwerpen van bouwplannen en
aanbesteden van bouwobjecten
Stijging van de rentestand heeft ook
hier roet in het eten gegooid. Bij een
normale exploitatie van vaste goederen
blijkt het niet meer mogelijk de ge
vraagde rentevergoeding uit het rende
ment te betalen.
TE LAGE HUREN
De huidige moeilijkheden in het
bouwbedrijf bestaan dan ook niet uit
problemen bij de bouw zelf, maar uit
de stagnatie in de exploitatie van
roerend goed. Koopflats van 40.000
vinden geen koper, maar ook geen
huurder, omdat de huur meer dan
800 In de maand zou moeten bedra
gen.
Hier wreekt zich het feit, dat na de
oorlog in Nederland een enorme wo-
ningvooraad is gebouwd onder het regi
me van de huurbeheersing. Er bestond
nog steeds een grote achterstand in
huurniveau, maar de hoge rentestand
heeft deze achterstand nog versterkt,
wat voor enkele bouwmaatschappijen
de nekslag is geworden.
Maar niet alleen de bedrijven, die
voor eigen risico bouwen, ook de onder
nemingen, die allen in opdracht wer
ken. dreigen in moeilijkheden te ko
men. De animo bij particulieren tot het
verstrekken van bouwopdrachten is im
mers sterk teruggelopen. Voor hypothe
ken moeten 7 en hogere rentepercenta
ges worden betaald.
Om de bouwmarkt aan het werk te
houden en nog zoveel mogelijk drin
gend noodzakelijke woningen te doen
bouwen, zou minister Bogaers naar hel
oordeel van de NCAB-functionarissen
dienen te overwegen, aan particuliere
bouwers een subsidie te geven ter over
brugging van het grote renteverschil.
Deze subsidies zouden de schatkist
aanmerkelijk minder kosten dan gefor
ceerde opvoering van de woningwet-
bouw voor woningzoekenden, die zelf
een woning kunnen financieren.
DE OVERHEID
Lang bestaande bouwbedrijven met
een goede reputatie zullen niet zo
gauw in te grote moeilijkheden komen,
maar wel zal ook hier de activiteit
afnemen en zal er personeel ontslagen
moeten worden. Hetzelfde geldt voor
de kleinere bedrijven, die nog wel
de slag weten te blijven, maar ook niet
veel meer dan dat.
Drs. Drewes vindt het geen abnorma
le zaak, dat de overheid hier het be
drijfsleven financieel de helpende hand
biedt, omdat de overheid in de na-oor-
logse periode ook altijd aan de kraan
van het bouwbedrijf heeft gestaan. De
continuïteit in de bouw werd maar al
te dikwijls door het vergunningenbe
leid van de overheid doorkruist. Thans
dreigt deze continuïteit zij het door
andere oorzaken, opnieuw in gevaar te
komen.
Overigens zag hij in de huidige
gang van zaken nog eens bevestigd,
dat het voor een bouwonderneming
uitermate gevaarlijk is tegen te scher
pe prijzen huizen te gaan bouwen,
ook al juicht de minister dit toe.
Bedrijven die dit doen, prijzen zich
op den duur uit de markt, en komen
thans zeker in moeilijkheden. AUeen
van de groei kan op den duur geen
bedrijf bestaan. De gemeenschap
moet toch zelf weer voor de lasten
opdraaien, zoals bij de VLAM en
Vascomij al is gebleken.
DE LONEN
Werkgevers en werknemers in het
bouwbedrijf zullen zelf als bedrijfstak
de moeilijkheden zo goed mogelijk het
hoofd kunnen bieden, indien zij, naar
het oordeel van drs. Drewes, bereid
zijn verstandig op te treden. Dit bete
kent uiterste voorzichtigheid naar alle
kanten, ook naar de lonen.
Te hoge loonstijgingen zullen de
toestand erger maken, de betalingsba
lanspositie nog verder verslechteren en
de werkloosheid in de hand werken.
Hij verhulde niet, de 5 tot 7 pet.
loonstijging, die voor de „metaal" reeds
in een langlopend contract is vastge-
een ongelukkige complicatie te
vinden. Hij hoopte, dat bij de beslissin
gen in de bouw het nuchtere verstand
een duidelijk woordje zal meespreken.
Opstelling Sparta
Trainer Guttmann
verwacht geen
veldslag
SCHIPHOL „Na storm komt goed
weer", zei gistermiddag Bela Guttman,
de trainer van de Zwitserse ploeg Ser-
vette, die vanavond zal uitkomen tegen
Sparta in dc tweede wedstrijd tuscen
beide ploegen in het tornooi om de
Europacup voor bekerwinnaars.
Trainer Guttmann verwacht behoor
lijk voetbal en geen veldslag zoals .vorige
week in Genève, toen Sparta met negen
man spelend met 2—0 ten onder ging.
Van een verzoek of een advies van
Spartaanse zijde om maar niet naar
Nederland mee te komen, zei Guttmann
niets te weten. „Stel je voor dat het schip
hier zonder kapitein aan zou komen. Ik
ben helemaal nergens bang voor. Ik heb
aan Nederland veel te prettige her
inneringen."
Het elftal van Sparta zal er als volgt uit
zien: doel: Doesburg; achter: Ter Horst,
Laseroms, Eykenbroek en Benzon; mid
den: Bosma en emper; voor: Bouman,
Onsman, Bosvf ?n Vermolen.
Mocht de L 'A de in de uitwed
strijd gegeven waarschuwing aan links
buiten Vermolen ernstig genoeg vinden
om tot strafmaatregelen over te gaan.
dan zal de Spanjaard Vidal Vermolens
Let op, dat U de originele Akker-
cachets krijgt, met de onovertroffen
werking bij pijnen griep!
Schaakolympiade
Spasski en Fischer
speelden remise
HAVANNA Op óf Schaakolympiade
Is het cm
Verenigde Staten en Rusland in een overwin
ning voor de Russen geëindigd. De eerste
overwinning van Sowjet-schakers kwam op
naam van Mlchail Tal. die Robert Byrne
versloeg. Spasski kwam na 56 zetten remise
overeen met Bobby Fischer, nadat de Ameri
kaan in gewonnen positie had gestaan. De
ontmoeting tussen Polugajevskl en Evana
eindigde in remise, evenals die tussen 8teln
en Benkö.
Rusland is i
/elk team 25 punten
In groep 2 verloo
egen Israël in de tl
2(41)4 zege welhaast
;e plaats ln de elncL.
:en totaal van 26", pun-
leldlng. ZIJ
■r de Verenigde Staten.
r het Nederlands team
ende ronde twee partij -
-tijen werden afgebroken. Neder-
de leiding ln deze groep met 27
2 afgebroken partijen. Tweede
irljk met 25 punten en derde
23 punten en twee afgebroken
Adri v. d. Broeke, de knecht van
boer Christiaanse, die de eerste
gouden munt ontdekte, kocht voor
de prijs van f 2.050 een zeldzame
Gouden Rijder.
Anton Geesink naar
Duitse titelstrijd
DEN HAAG Zaterdag worden in
Frankfort de open Duitse judo-kamploen-
schappen gehouden, waarvoor reeds 300
deelnemers hebben ingeschreven. Behalve
Olympisch, Europees en wereldkampioen
Anton Geesink en Wim Ruska, houder
van de Duitse titel ln het zwaargewicht,
dat hy driemaal achtereen op zyn naam
bracht, zyn nog vier judoka's in het Ne
derlandse team voor deze kampioenschap
pen opgenomen.
Vergroting van het betalingsbalanste-
kort van 300 tot 800 miljoen, heeft Hel zijn Jan SnUders, derde bq de
de kapitaalmarkt nog verder verkrapt wereldkampioenschappen in Rio de Ja-
en de vooruitzichten voor de bouw nog 1?lro- Martin Poglajen. Europees kam-
verder verven,herd. Een herhaling van "„„f ™ovJ?fr!5d™
werklozen achtte^ dejEuropese kampioenschappen van dit Jaar
de Nederlandse junior-
