'Mild oordeel over
veertig jaar politiek
prinses
r
AKTUEEL
Erhards rivalen nu
onderling oneens
DE GAULLE VALT VS
OPNIEUW AAN
alles
goed/
en
wer
DUITSE BEGROTING
WORDT GEWIJZIGDE
doet méér.
-1
prinses
_9_
ZATERDAG 29 OKTOBER 1966
Boeiend boek van drs. G. Puchinger:
Tilanus vertelde mij zijn leven
(Van een onzer redacteuren)
QNZE parlementaire geschiedenis is arm aan persoon
lijke gedenkschriften, zeker als men een vergelij-
king treft met Engeland en Frankrijk. Die lacune moet
§5 wijlen dr. H. W. Tilanus ook voor ogen gestaan heb-
§jjj~ ben toen hij voldeed aan het verzoek van drs. G.
g Puchinger de vertolker te mogen zijn van het verhaal
van zijn leven. Twintig avonden lang heeft dr. Tilanus
herinneringen opgehaald en Puchinger, die reeds uit
nemende interviews en publikaties op zijn naam heeft
staan, maakte er een stuk parlementaire geschied
schrijving van.
Verzoek aan Thant
nog aan te blijven
NEW YORK De veiligheidsraad
heeft gisteren een ontwerp-resolutie
goedgekeurd met het verzoek aan secre-
Dr. Tilanus immers was 41 jaar lid die zijn ontwikkeling het meest be-
van dc Tweede Kamer, vanaf 1922 tot paald hebben, als leraar aan de KMA.
1939 deel uitmakend van de c.h. frac- „In die jaren heeft het christendom
tie, daarna tot 1963 fractieleider van mij voor het leven gepakt. Want toen
de Unie. Vanaf Lohman tot enkele ik uit eigen aandrang het Nieuwe
jaren geleden is hij actief geweest in Testament bestudeerde, begreep ik
de politiek, eerst voornamelijk in het dat dat een schoonheid voor het hart
verband van de CHU, later uitgroeiend bevat, die alles overtreft, die kilome-
tot een figuur van landelijk niveau, ters uitrijst boven de theosofie en
Tilanus' levensverhaal is als zijn le- weet ik wat ik niet al had gelezen",
ven zelf, bescheiden, zichzelf wegcijfe- Tilanus nam in die dagen de krant
rend, maar wel dat van een belangstel mee naar de lessen f
s afgelo-1 overtuiging.
Incident tijdens
proces-Dominas
DORTMUND Eén van de negen be-
laagden in het proces tegen de bende
an Petras Dominas schijnt zich steeds
ïeer te distantiëren van zijn ander
cht bendeleden.
Gisteren bij de behandeling van dri
ibraken in Duitse plaatsen (Domina
tnog dat Dominas bij inbraken ,.net een
cowboy was; hij sloeg direct aan het
Ischieten". Dominas en Gerhard ontken
den alles en noemden de verklaringen
(van Helmut „allemaal leugens".
LONDEN De Britse pogingen om
een "Engelse Hilversum 3" op te richten,
hebben protesten opgeroepen bij de Brit
se musici. Het nieuw op te richten radio-
zendnet zou commerciële programma's
veel grammofoonplatenmuziek uitzen-
Het is bedoeld als tegenhanger van
rotsvaste hij eiste van zijn leerlingen, dat hun
interesse verder ging dan hun eigen
lijke vakstudie.
Enige uitspraken van Tilanus :„Ik
w^ê principe
Die overtuiging gaf hem ook de
moed om na de oorlog, toen een sfeer dot'iïïj "christênên
•ern.euwing door ons land trok „„emool pacifisten dienen te rijn".
JKhten VOOr het bell0Ud „Tot op heden is hel peorpaniseerd
CHU' weinigen hem "een ,eleurstemng gebleve„
kans gaven. Het ts gelukt, de omda uilei„delijk gee„ over,eg
plaats vond. De vertegenwoordigers
der bonden komen altijd met voorop
gezette meningen, zeg maar met
g zelfs vooruit.
ALLERERGSTE
hoog genoteerd, vooral wanneer het
christenen betrof, die er ook de geva
ren van kenden: dat wist hij te waar
deren in V. H. Rutgers, in Welter en
Luns. Maar niet minder hoog aan-
Tilanus gekleed als militair bij de
opening van de Staten-Generaal
in 1959.
(Van een onzer redacteuren)
LUDWIG ERHARD dreigt de geschiedenis
in te gaan als de mislukte kanselier. De
verkiezingsstunt van de Liberale (Vrije De
mocratische) partij kan Erhards rivalen in
eigen partij (de CDU/CSU) in staat stellen,
zijn vervanging te bewerken. Adenauer, die
hem al lang geleden ongeschikt achtte voor
het kanselierschap, zou dan zijn zin hebben.
Onverkwikkelijk was de manier, waarop Adenauer
jarenlang probeerde te voorkomen, dat Erhard hem
als kanselier zou opvolgen. Nog onsmakelijker was
de wijze, waarop hy in de twee jaren vóór de ver- 'êntiAKu
kiezingen van vorig jaar trachtte, zijn opvolger uit mislukt?
te schakelen. En des te opvallender was de grote
overwinning, die Erhard bij die verkiezingen behaalde. Bijna slaagde hij er
in, de in 1961 onder Adenauer verloren gegane meerderheid in de Bondsdag
terug te
Dit grote persoonlijke succes was e
Tog'OHSljIg tegenslag voor Adenauer, president Luebke
Bondsdag-voorzitter Gerstenmaier, de Beierse
CSU-voorzit ter Franz Joseph Strauss, fractieleider Rainer Barzel en anderen,
die zetelverlies en daarmee het einde van Erhards politieke carrière hadden
verwacht. Het zou toen voor de hand hebben gelegen, als deze politici hun
onverdiende kritiek op de kanselier zouden hebben gestaakt. Het tegendeel
was echter het geval.
Erhard werd voor een periode van vier jaar tot kanselier benoemd. Zijn
tegenstanders, van wie vooral Gerstenmaier en Barzel belangstelling hebben
voor het kanselierschap, besloten echter alles in het werk te stellen om
Erhard onmogelijk te maken. Telkens stuitten zy echter op de onverzette
lijkheid van de kanselier, die zei slechts te willen aftreden als een meerder
heid in de Bondsdag hem naar huis zou sturen.
Kiesingcr
Door het uittreden van de liberalen bestaat er
een reële kans, dat dit laatste zal gebeuren.
Echter is thans de moeilijkheid, dat zijn rivalen
het met elkaar eens moeten worden over de opvolging. Mogelijk zullen deze
politici nu ook eikaars rivalen worden. Een van de weinigen, die wellicht
van deze rivaliteit kan profiteren is de premier van Baden-Württemberg,
Kurt Georg Kiesinger, een bekwaam man met een uitstekende reputatie.
PARIJS President De Gaulle heeft gisteren op zijn vermaarde
halfjaarlijkse persconferentie opnieuw het Vietnam-beleid van de VS
aan de kaak gesteld. „Het is verfoeilijk dat een groot land een klein
volk moet bombarderen. Wij zijn ervan overtuigd dat geen van de
partijen in het conflict in staat is de andere te verslaan", aldus de
president voor een gehoor van ruim vijftienhonderd personen, onder
wie de voltallige regering. Het was de veertiende persconferentie van
de president.
Zoals Puchinger in zijn voorwoord
zegt, Tilanus sprak nooit kwaad over
mensen. Het allerergste was, als hij
een heel enkele maal, zei: „Ik zie hem
liever niet meer terug'\ Als hij iets wijsheid! En
met kon verkroppen, had hij geen gro
te woorden en machtige volzinnen no
dig om de zaak tot zijn juiste propor-
Parade der mannenbroeders
spreekt: „Wij jongeren, die in 1918
beneden de veertig waren, hadden
wel degelijk onze idealen. We waren
in ieder geval niet die deftige sufferd
jes, waarover sommigen wel spreken
als ze het boek van Van Kaam gelezen
hebben. En eerlijk gezegd, ik herken
onze generatie ook niet terug in de De
parade der mannenbroeders".
Over prof. Gerretson, die toch niet
zuinig is geweest met zijn aanvallen
op Tilanus: „Ja, die was knap. Zijn
vader, B. J. Gerretson. Tweede-Ka
merlid voor de CHU in 1922. was zach-
minder persoonlijk in zijn ig4Q mee
Igehouden,
dat
Openhartig is Tilanus
Droevig beetje
Het verscl
men dagelijl
|kringen. Het
Het verschijnsel van halfheid kan
dagelijks waarnemen in allerlei
Het manifesteert zich in een
onbewuste verheerlijking
beetje hiervan" cn „een beet-
het Nieuwe Testament. Men bidt
(misschien ook een beetje. En voor hoe
veel andere beetjes zal men een plaats
hebben ingeruimd.... Een beetje twij
fel en een beetje geloofsvertrouwen,
een beetje schuld en een beetje gena
de, een beetje vroomheid en een beet-
beetje in de hel?
Beetje droevig
:m oogsten,
i dr. Bruins
Slot na de dood van Verwoerd. Erger:
:en reactie die duizenden Nederlan-
iers tot in het diepst van hun ziel
jetroffen heeft. Ook in dit blad krijgt
leze figuur nog kansen. Maar, de heer
Slot kan het weten: hij zaaide
oder- AR-volk
Onze tvel veel. n
Den Haag
stormde de Kamer uit. Het
it in zijn grote trouw
niet alles.
L. Kastelein!
D. J. de Geer
beta-
2 de*
'lefje BONN De Westduitse minder- Zoals
WI^eidsregerir>g van bondskanselier Er- waarin
heeft gisteren op haar
"fnkomst na het uittreden van de vier
**e"berale ministers besloten, op korte ter-
am- lijn een aanvulling op de omstreden
fgroting voor het volgend jaar in te
i of lenen.
u| Hierin zullen de wijzigingen worden
im-prwerkt die zich hebben voorgedaan
hds de opstelling van de ontwerpbe-
toting. die gisterochtend eenstemmig
leden van de bondsraad werd
gemeld acht de bondsraad,
vertegenwoordigers van de
bij- deelstaten zitting hebben, het noodzake-
Igewezci
lijk dat de regering met het oog op het
tekort van vier miljard mark op een
totaal bedrag van 73,9 miljard mark
hetzij een nieuwe begroting opstelt, het
zij
aanvullende begroting indient.
Volgens het kabinet heeft de
Bondsraad echter nagelaten met eigen
dekkingsvoorstellen te komen dan wel
zich uit te spreken over de onderdelen
van het regeringsvoorstel.
dan vijftien jaar lang
bezuiniging, uitstellen
afkappen van maatregelen, niets
doeii, ook waar soms urgente noden
aan de dag traden, en men ontweek
andere economische opvattingen, van
mensen die zeiden: Zo kom je er
niet!"
„De verhoudingen zijn vooral na de
laatste oorlog aanmerkelijk gewijzigd:
ministers en Kamerleden bellen el
kaar op, ze tutoyeren elkaar. I don 't
like that, maar er zijn nu eenmaal
zaken in de politiek die je op lange
termijn wint, terwijl je andere ver
liest."
„Op zichzelf vond ik het onjuist, en
ik vind nog, dat de rooms-katholieken
steeds meer zetels en functies opeisen.
Hun groeiende veroveringszucht je
gens hoge staatsfuncties heb ik met
enige zorg gade geslagen".
Colijn, omdat Tilanus geen sigaren
rookte: „Wat ben je toch een ongezelli
ge vent".
„Als Kuyper als minister terecht of
ten onrechte iets kwalijks was aan-
gewreven, was hij misschien afge
maakt, maar wij hielden van Colijn
en stonden achter hem".
„In 1934 stond t
Al vertellend laat Tilanus de
verschillende kabinetten vanaf 1922
tot en met het kabinet De Quay en de
gevoerde politiek de revue passeren.
Misschien juist wel door Tilanus' ob
jectieve stellingname en milde kritiek
is deze bicgrafie van des t emeer
waarde geworden in historisch
perspectief. Vooral de personen die de
politiek maakten, komen in korte ka
rakterschetsen goed uit de verf. waar-
I mee dr. Tilanus bewees een goed
mensenkenner te zijn. We laten Pu
chinger aan het woord:
„Zijn oordeel over de persoon stond
eigenlijk steeds voorop. Vandaar zijn
primaire waardering voor Ruijs de
renhrouck, Colijn cn Drces. voor
hij echte sympathie had. In de
loop van het jaar hoorde ik achtereen
volgens: We hielden van Ruijs! We
mochten Colijn! Dree* is een door en
door integer mens!
Hoog aangeschreven stonden diege
nen van wie hij voor zijn gehele leven
veel geleerd had, waarnaar hij, zoals
hij het noemde, graag geluisterd had.
Vandaar zijn respect voor zijn leer
meester aan de KMA in Breda, de
latere minister van oorlog, dr. J. J. C.
van Dijk. Alle levenswijsheid sloeg
hij hoog aan, vandaar zijn grote
persoonlijke waardering voor het c.h.
Kamerlid J. Bakker.
Savoir vivre stond overigens ook
De Wilde en Deckers.
Echte autoriteiten wist hij te erken
nen in figuren als Nolens, De Vos van
Steenwij k. Van Karnebeek, D. J. de
Geer, Romme en Jonkman. Maar ook
de van afkomst eenvoudigen, die snel
een hoge positie verwierven en die
positie wisten waar te maken, konden
op zijn blijvend respect rekenen:
Terpstra, Beel, Suurhoff, Roolvink en
prof. Andriessen.
LUISTERE*
Dat hoge autoriteiten en bewindslie
den, die in de Kamer op zakelijk ge
bied soms niet erg mededeelzaam wa
ren, in persoonlijk gesprek, onderhou
dend over hun werk en levenservarin
gen konden converseren (Nolens en S.
de Graaff) waardeerde hij zeer: dan
kon hij luisteren! Het betekende trou
wens altijd een pluim, en hij duidde
er een hoge graad van bekwaamheid
mee aan, als hij over sommigen met
nadruk kon zeggen: „Kijk, naar hen
kon je luisteren". Dan sprak hij bij
voorbeeld over knappe bewindslieden
als S. de Graaff, Donner, (voor wie hij
zeer veel achting had), Lieftinck en
Zijlstra.
Hij had gevoel voor wie in eigen
kring ondergewaardeerd werden, ter
wijl zij toch in stilte veel werk deden,
dat door anderen in feite veronacht-"
zaamd werd: Snoeck Henkemans. Over
minister die door hun eigen fractie on
dankbaar en deloyaal behandeld wer
den (Stikker en Visser) kon hij met
bewogenheid spreken! Krachtige be
windslieden die rustig hun gang gin
gen (Kan. Mevnen. Mansholt, Staf) be
wonderde hij in stilte.
Ministers die volgens hem te rad
van tong waren, wantrouwde hij een
beetje. Een zekere zuinigheid met
woorden (Marijnen) wekte daarente
gen bij voorbaat zijn vertrouwen. De
in zijn ogen niet ambitieuze en
oer-menselijke De Quay had zijn sym
pathie, evenals een Kamerlid wiens
leven getuigde dat hij zijn Kamerlid
maatschap meende. (Scheurer).
Sterk principiële bewindslieden als
Goseling. Mulderije en Calmeyer. al
vond hij ze in de Kamer en daarbui
ten wel eens te strak in hun optreden,
respecteerde hij zeer; daar voelde hij
zich mee verwant. Maar bovenal had
hij vertrouwen in evenwichtigheid.
Wat dat betreft won Drees het bij
hem van Colijn, en stelde hij Van
Schaik boven De Visser, al behoeft
men niet te vragen met welke van de
vier hij zich principieel het meest ver
bonden voelde".
GIJZELAAR
Uitvoerig vertelt Tilanus over zijn
gijzeling in Buchcnwald, Haaren en
St. Michielsgestel en zijn kontakten
met vooraanstaande Nederlandse poli
tici. Heel moeilijk heeft hij het geh.id
met de ruzie met dr. J. Th. dc Visser
en de terugkeer naar Nederland in de
oorlog van jhr. mr. D. J. de Geer.
Misschien enigszins om hem zo moge
lijk recht te doen wedervaren, is in
het boek van Puchinger in extenso de
i Ti-
ukt. Een I
ment uit De Geer» brief:
„Toen mijn ministersambt vervallen
was, was voor mijn uitlandigheid dus
geen reden meer. Mijn plaats was
toen aan de zijde van mijn vrouw.
Mijn brochure is niet altijd even
juist begrepen. Zij gaat er van uit, dat
beide elkaar thans bestrijdende groot
machten voor ogen hebben, dat na
deze oorlog de volken in grooter ver
band zullen leven dan totdusver. en
dat dit dan ook het resultaat zal zijn,
„hoe ook de afloop van den huidigen
krijg zal zijn". De samenstelling van
die grootere verbanden laat zij in het
midden. „Met het karakter, de geschie
denis, en de behoefte van elke natie,
ook de kleine, zal daarbij vanzelf reke
ning zijn te houden". Bovendien laat
zij niet in het midden, dat. hoe ook de
samenstelling van de grootere verban
den zijn zal, er in elk geval „vrijheid
en gelijkgerechtigdheid" zal moeten
zijn voor de samenstellende deelen.
Hoe men het een en ander kan op
vatten als een pleidooi voor de supre
matie van een bepaalde mogendheid,
is mij een raadsel. Uit vele sympathie
betuigingen bleek mij, dat een juister
begrip mogelijk is. Een oud-Kamercol
lega schreef mij: „Ik las met niet ge
ringe belangstelling uw brochure, die
zeker een juiste prognose voor de toe
komst geeft". Dat zulk een commen
taar mogelijk was, toont toch wel dui
delijk, dat het onjuiste begrip bij som
mige lezers der brochure (De Synthese
in den Oorlog), meer aan een beslagen
bril dan aan haar tekst te wijten is".
(Uit „Tilanus vertelde mij zijn leven",
door drs. G. Puchinger. Uitgave J. H.
Kok, Kampen. 294 blz., 13,75).
In een volgend artikel wordt de peri
ode van na de oorlog tot 1961 behan
deld: vernieuwing, doorbraak, brief
wisseling met Van Walsum, de overna
me van De Nederlander.
De vrede in Vietnam kan volgens
De Gaulle alleen worden bewerkstel
ligd wanneer de VS hun troepen uit
dat gebied terugtrekken, akkoord gaan
met neutralisering van Zuidoost-Azië
en China erkennen en het in de Veren-
enigde Naties toelaten.
Over de samenwerking met Bonn zei
De Ganlie dat deze was verslechterd
sedert Bonn de banden met Washington
strakker had aangehaald.
EEG
Over de gemeenschappelijke markt en
de Europese politieke eenheid zei de pre
sident dat er politieke samenwerking
tussen de leden moet zijn wil de gemeen
schap blijven bestaan. Wij hebben dit
steeds voorgesteld, op voorwaarde dat
de gemeenschap een Europese politiek
volgt en geen politiek die niet wezenlijk
Europees is. Hij repte met
de toetreding van Engeland tot de
EEG tot grote teleurstelling van de En
gelse regering.
NAVO
De NAVO ter sprake brengende zei hij
dat „binnen vijf maanden vanaf nu er
geen buitenlandse bases
ondgebied zullen zijn". Wanneer bui-
liegtuigen of voor-
jk willen gaan zal
elk geval de toestemming
Frankrijk wil!
val de toestemi
regering moeten worden gevraagd. Zo-
lang zij zich in dat land bevinden zullen
zij onder Frans bevel staan, aldus De
De Franse president ging niet in op
de zaak Ben-Barka
jongste bezoek onlusten
Frankrijk
len deze vraag stellen
mali zijn eigen
illen bi ij vi
ïueL___
tegenwoordigers.
strijdkrachten terugtrekken. In het tegen
overgestelde geval zal Frankrijk dat land'
bl(jven
Prinses verrast haar abonnees (en leder die het
vlug wil worden) met het fraaiste, kostbaarste
geschenk dat een damesblad ooit gaf! Een prach
tige halsketting met banger, compleet met bij
passende oorknoppen. De Prinses-prijs is slechts
f 7.50. De winkelwaarde is zeker het drievoudige.
Want de blfoux zUn met een uiterst dun laagje
goud verguld. In de met de hand gepolijste han
ger en ook in de oorknoppen zijn echte cultivé
parels gevat.
Nog meer voordelen: e
voor kamercultuur voo
grote Prinses-succes van de laatste weken: het wit
collier met de verrassend lage prijs (f4.75 voor
Prinses-abonnees). Bovendien wacht elke nieuwe
jaarabonnee het Groot Beatrix Boek (waarde f 14.90)
als gratis welkomstgeschenk.
Prinses is jong. brengt
elke week weer drie blad
zijden vol kleurrijke avon
turen van Swiebertje.
Prinses is prachtig.
Overtuig u daarvan en
vraag een proefnummer
aan. U krijgt het geheel
gratia thuisgestuurd!
i
Zend mij een proefnummer i
het damesblad dat ais motto voert prachtig, positief, pittig
Woonplaats
Op e
t gefrankeerde briofkaart plakken en zenden aan
REACTIES
In Washington meent men dat De
Gaulles persconferentie geen nieuwe
gezichtpunten oplevert. Men consta
teerde wel dat de standpunten van De.
Gaulle en Johnson wel zeer veel ver
schillen. Uiterst kwalijk wordt geno
men dat Dc Gaulle uitsluitend sprak
over terugtrekking van de Amerikaan
se troepen en niet van de Noordvietna-
In Bonn verklaarde Herbert Wehner.
dat hU Erhard
voor de stilstand in samenwerking met
Parijs.
Rainier Barzel. voorzitter van de CDU-
fractie meent uit de toespraak van de
Franse president slechts de conclusie te
kunnen trekken dat West-Duitsland een
krachtige regering nodig heeft.
Munitiedepot
in Vietnam
explodeerde
Long Binh (24 kilometer ten noorden
van Saigon) gisteren In de lucht gevlo
gen. Hierbij kwamen naar eerste schat
tingen 2 Amerikaanse militairen om het
leven, en werden er tien gewond. Er
zijn nog tal van vermisten.
De munitieopslagplaats, die temid
den van oerwoud ligt, is een groot
Amerikaans bevoorradingscentrum
aan de rand van de Vietnamese
hoofdstad. Er zijn in dit gebied hon
derden militairen gelegerd.
De explosie ging gepaard met een
grote vuurbal en was zo hevig, dat
men aanvankelijk eerst dacht dat hij
in Saigon plaats had. De gebouwen in
de buurt schudden op hun grond
vesten. Bij een aantal kleinere ex
plosies die op de grote volgden, zijn
branden ontstaan, die echter na ander
half uur waren geblust.
Het Zuid-Vietnamese nationale be
vrijdingsfront heeft bekendgemaakt,
dat het in de eerste negen maanden
van dit jaar ruim 20.000 man van de
vijand buiten gevecht heeft gesteld. On
der hen waren 90.000 Amerikanen of
bondgenoten.
Tli a n t betreurt
Chinese proef
NEW YORK De reacties op de
eerste Chinese proef met een gelelde
raket, voorzien van een atoomkop, heb
ben verklaringen opgeroepen tegen het
nemen van atoomproeven.
Secretaris-generaal Oe-Thant heeft
via een woordvoerder verklaard, dat
„iedere atoomontploffing. waar dan
ook en door wie dan ook, is te betreu
ren in de context van resoluties van
algemene vergadering op dit punt".
Uit verklaringen van Amerikaanse
regeringswoordvoerders blijkt dat de
Verenigde Staten zich nog niet bezorgd
maken, over de eventuele vooruitgang
raket- en atoomtechnisch gebied
China. Na Engeland gelooft Ameri-
jka ook. dat de raket een verouderd
I type was."
