Staphorst
schuwt
camera's
Kookboekje
voor de
vrijgezel
ÜPEN
BRIEF
MARIANNE DOMMISSE: HONDERDEN
FOTO'S IN DRIE MAANDEN, MAAR
van Christine
Herfst laat veel
decoratie over
dialoog dialoog dialo
BLAD ZIJ
ZATERDAG V> OKTOBER 1%«
JTAPHORST, plaatsje dat
nogal eens in het
nieuws is om het hand
haven van zijn tradities,
waar taboes nauwelijks
doorbroken worden. Stap
horst een vreemde bevol
king? „Bijzonder harte
lijke mensen daar in Stap
horst, en geweldig gast
vrij voor een ieder!" zegt
fotografe Marianne Dom
misse uit Den Haag. Zij
kan het weten, want met
tussenpozen maakte ze
in een periode van drie
jaar honderden foto's in
de Overijsselse gemeente,
waar bij een gemeente
verordening fotograferen
verboden is
„Mijn vriendin Sticn Eelsingh,
schilderes, woonde op een boer
derij in Staphorst. Ik kwam er al
jaren. Drie jaar geleden nam ik
daar mijn intrek om telkens
weer terug te komen. Aanvanke
lijk was de bedoeling om een
foto-reportage te maken. Dat
groeide uit tot het idee een foto
boek; ik loop altijd met dergelij
ke rare ideeën rond." Uitgever J.
Boom in Meppel vond het hele
maal niet raar, want het foto
boek komt er met grote foto's in
zwart-wit en in kleur over de
gewoonten, de klederdrachten, de
kinderen, de akkers in alle jaar
getijden, maar ook over de typi
sche boedcrijcn met strodaken
en kleine ruitjes en fclgcschil-
derde luiken „Het boeide me
allemaal zo", zegt Marianne, „het
liet me niet meer los."
Zij liet haar enige zoontje
DE TELEVISIE-KOK Ben Knyper is een veelzijdig mens
en hij houdt zijn wijsheden niet voor zich. In de serie
Stokpaardjes van Zomer en Keuning verscheen van
hem Koken voor jezelf (88 blz. geb. ƒ5.90). Dit kookboekje
is gericht op de vrijgezel, de kamerbewoner, de alleen
staande. Zij hebben uiteraard geen zeeën van tijd om in
kopen te doen, en geen fut om na een dikwijls lange werk-
of studiedag nog uren in de kookhoek te staan voor een
lekker menu. Hierin voorziet Ben Kuyper. Gezellig schrijft
hij over inkoop, warenkennis, voedingsleer, keukenappara-
tuur en kook-kennis. Want als je niet weet wat sauteren,
fruiten, smoren en binden is, wat heb je dan aan een kook
boek? Hij besluit met 141 eenvoudig tc bereiden en smake
lijke recepten, onderverdeeld in soepen, slaatjes, eier-, vis-,
vlees- en aardappelgerechten, meelspijzen en stamppotten.
Een overzichtelijke en betrouwbare handleiding.
I Gerechten
vol
zon
TMiinmiiiiiiiini
imiimitmmiiir
achter in een Haagse crèche.
„Echt heilzaam voor hem, kon
hij met andere kinderen spelen
en het is erg verfrissend om eens
afstand van je huishouden te
nemen. Vrouwen zonder baan
zouden ook eens hun kinderen
een dagje moeten stallen in zo'n-
crèche er dan die vrije tijd
helemaal aan zichzelf besteden,
knap je van op!"
Rouwtijd
Heeft ze ergens een tikje
schuldgevoel om dat evenwicht
vinden tussen haar werk waar ze
aan verslingerd is en haar moe
derschap? ,.In Staphorst zijn de
mensen al'emaal abnormaal dol
op hun kinderen. Ze slepen ze
mee naar 't land als het moet en
daar mogen ze lekker rond-dar-
ren," vertelt ze. Tja. die kinde
ren in Staphorst. Die werden
K<raat4K8cK»c8c*ca
ONGETWIJFELD
is de herfst het
boeiendste jaar-
getijde met zijn
kleurschakeringen
en glanzende bes
sen. Door de om
laag dwarrelende
bladeren wordt
het silhouet van
bomen cn liees-
ters zichtbaar. Het
is een tijd die de
tuinbezitter met
weemoed vervult.
Maar wie nu met
open ogen door
tuin en natuur
gaat, zal er toch
veel schone vor-
men en materia-
len vinden, waar-
mee hij zijn huis
kan versieren.
Juist in een tijd
ran betrekkelijke
schaarste aan
bloemen leren wc
hoe we met enkele decora
tieve vormen een arrange
ment kunnen maken, waarbij
het om de lijn gaat.
Bekijkt u het afgebeelde
schaaltje maar eens. Het zijn
alleen de twee bronskleurige
chrysanten op de voorgrond,
overgebleven van een boeket.
die een levend element vormen.
de rest is dor of dood en toch
kijken we er met Diezier naar
t door de zwierige lijn. Iedereen
jn een bos of park wel
eens een stuk boomschors vin
den. Hoe grilliger, hoe leuker
het effect.
We gebruikten hier een stuk
1 boomschors dat wc een tikje
schuin vast zetten in een prik
ker op een dot plasticine (kin-
i derboetseerklei! aan de rand
van de schaal. Een elegant gebo
gen tak van een Cotoneaster
horizontalis was als naakte
vorm precies een luchtig tegen
wicht voor de massieve
boomschors. De kale onderzijde
wordt een tikje gebroken door
goudbruin verdroogd blad van
de Amerikaanse eik en de lijn
van de tak werd ten slotte
voortgezet in de twee chrysan-
ten. die tevens de klei en de
voet van de boomschors camou
fleren.
Zeker geen fleurig geheel,
maar opvallend door de lijn en
daardoor de moeite waard als
wandversiering. De chrysanten
kunnen geregeld ververst wor
den terwijl het geraamte blijft.
In plaats van bloem restanten
zullen we ook trossen bessen
kunnen gebruiken, hetzij van
i duindoorn, vuurdoorn. Gelderse
roos. Cotoneaster salicifolia floc-
cosa, hetzij de paarse kralen
van Callicarpa of de purperen
vruchten van Pernettya mucro-
nata.
Vindingrijk
De herfst maakt vindingrijk
en wie geen gelegenheid heeft
om de natuur in te trekken zal
zeker ook op de markt en bij
een bloemist materiaal vinden
voor zo'n typisch najaarsta-
freeL
Hebt u nog een oude brood
plank of een oud fruitmand-
je. dan kunt u daar nog wat
levendigs van maken, door te
gen een achtergrond van een
boomstronk of schors enkele
sierkalebassen te draperen,
die voor enkele dubbeltjes te
koop zijn.
Hebt u een klimop in de
tuin. dan kunt u nog met een
enkele rank langs de stronk het
stukje meer lijn en kleur ge
ven. Kies minstens drie sierka
lebassen in verschillende kleu
ren en vormen. En eventueel ge
bruikt u de achtergrond als ba
sis voor uw echte fruit. Appels,
peren en druiven doen het
prachtig tegen een boomstronk 1
en waarom ook niet eens een
paar paprika's, citroenen of een
aubergine. De herfst biedt vari- i
atie genoeg, je moet er alleen
oog voor krijgen!
A. C. MULLER-IDZERDA
soms van de fotografie wegge
houden alsof ze beschermd moes
ten worden tegen een of ander
kwaad. Zelfs de kinderen hebben
daar alles met rouwtijd te ma
ken.
De rouwtijd speelt een grote
rol in het leven en de kledij van
die van Staphorst. Normaal voert
het vrolijke rood de boventoon,
de klederdracht is beeldschoon,
nèt niet te lang, namelijk voet-
vrij, zwierig, mooi bewerkt. De
kraplappen, de omslagdoeken, de
mutsen en oorijzers met zilveren
gespen en gouden krullen, Ma
rianne Dommisse ving ze alle in
haar lens. „Ze hebben hun eigen
motieven, die vind je nergens in
Nederland. Maar in de rouwtijd
wordt het rood vervangen door
blauw, soms door paars. Dat is
vooral op de kleurenfoto's heel
mooi geworden."
Enclave
Marianne hoopt dan ook veel
van de folklore vast te leggen
voor later. Lnagzaam maar zeker
zal de enclave, want dat Is het,
ontsloten worden. Het moderne
verkeer heeft er toegang, alle
jongens gaan in militaire dienst,
toeristen gaan en komen. Overi
gens is de Staphorster trots op
zijn isolement, dat is echt waar,
weet ze. Hoe ging dat met die
gemeente-verordening, vragen
we. bent u al eens op de bon
geslingerd? „Dat viel wel mee. Ik
kreeg wel eens een waarschu
wing van de politie die kende mij
natuurlijk ook. Jammer genoeg
is de schilderes twee jaar gele
den gestorven, zij zorgde voor de
meeste contacten en werd, al was
ze import, niet als buitenstaander
beschouwd. Zij kon goed met de
Staphorsters overweg en maakte
Maak servies
„slipvrij"
Al geruime tijd zijn er dekla
gen van kunststof op de markt,
die uw tafel „dinnerproof" ma
ken. We kunnen er alcohol en
andere „scherpe" stoffen
morsen zonder dat het opper
vlak wordt aangetast. Zo'n coa
ting van kunststof is nu ook in
Engeland verkrijgbaar. Onder
een hoek van zeventig graden
gingen borden, voorzien van de
ze „coating" niet schuiven. De
stof schijnt op praktisch elke on
dergrond aangebracht te kunnen
worden. We voorzien grote moge
lijkheden voor de onderzijde
van onderzetters, borden, kleu
ters „nachtwacht", de bovenzij
de van een dienblad en wat niet
al. Het spul wordt aanbevolen
voor kleerhangers, de kle
dingstukken gaan geen glijbaan
tje spelen. Het materiaal is niet
giftig, wordt niet aangetast door
alcohol en zuren en kan vrij ho
ge temperaturen verdragen.
de eventuele fouten die ik be
ging weer in orde. Natuurlijk
bleef ik de vreemde eend in de
bijt. Maar ze zijn alleraardigst
als je ze maar goed tegemoet-
treedt, zonder make-up, mini-rok
of pantalon, maar gewoon, dege
lijk gekleed op liefst schoenen
met platte hakken.
Is er belangstelling voor het
boek? Ja. er komt een Engelse
en een Duitse uitgave, zegt Ma
rianne. De moeiijkheid is nog de
tekst, die moet kort en pakkend
zijn. Marianne was oorspronke
lijk land- en tuinbouwkundige.
Hoe ze in de fotografie is be
land? Ook al via een vriendin.
„Ik ga op mijn eigen vaardigheid
af en houd niet van poseren."
Stiekem
Hoewel Marianne zegt dat ze
nooit achterbaks heeft gedaan
met haar camera en haar bedoe
lingen, denken ze daar in Stap
horst toch wel even anders over
Natuurlijk, velen wisten dat ze
gefotografeerd werden, „maar
niet dat het voor een boek was"
verweert zich mevrouw De vos
die jarenlang Stien Eelsingh ver
zorgde en nu op haar boerderij
op nummer E 53 woont Ja, ik
ken Marianne Dommisse goed.
ze kwam hier wel eens een week.
Maar als de mensen wisten dat
het voor een foto-boek was,
hadden ze het vast niet gedaan"
zegt de Staphorster boerin
vriendelijk maar beslist. Vindt
zij het dan niet van belang dat
veel van nu voor later wordt be
waard? Dan doet ze een beetje
afwerend: er zijn al boekjes over
Staphorst verschenen. Laten we
hopen dat de Haagse fotografe
er in slaagt haar boek zonder
juridische moeilijkheden uit te
geven. Er is al zoveel naars de
buitenwereld ingegaan over
Staphorst Laten de frisse guitige
gezichtjes van de meisjes, de
prachtige kanten kerkmutsjes, de
stemmige rouw-kleuren, de nij
vere boer op het land, de ouder
wetse kinderwagens op hoge
wielen met van welstand blaken
de babies daarin, voor zichzelf
spreken. Als het ooit waar is dan
hier: één plaat zegt meer dan
duizend woorden...
TPfINA BORN geeft ons geu-
rige gerechten uit de landen
om de Middellandse Zee met
haar kookboekje ,Zon op tafel"
(Uitgave De Arbeiderspers Am
sterdam. 75 blz. 4.90). Som
bere volken hebben een sombere
en blijmoedige volkeren een blij
moedige keuken, zegt ze, en als
we iets nodig hebben in ons
zwaartillende Nederland dan is
het af en toe wat sierlijke le
venskunst. Zij wil ons daartoe
inspireren met een keur van
recepten uit Zuid-Frankrijk,
Spanje, Italië, Griekenland, Tur
kije en Noord-Afrika. Achter
elk hoofdstuk noemt ze de be
langrijkste wijnen die bij de ge
noemde gerechten gedronken
kunnen worden. Bepaald niet
voor beginnelingen in de kook
kunst, deze stevige pocket. Wie
culinaire herinneringen op wil
halen aan een zonnige vakantie
kan hier terecht.
Dat „even" komt zelfs terecht in
de titel van een kookboekje van
de COOP Consumentendienst,
Even iets lekkers ma
ken (160 bladzijden ƒ1,75 op
giro 481093 van COOP-Neder-
land Rotterdam). Auteurs zijn
de medewerksters van de con
sumentendienst. De schrijfsters
geven vlug-klaar recepten voor
onverwachte gasten, in de va
kantie, voor de zieke, op klei
ne en grote feesten en een
serie tips als moeder in de keu
ken vërvangen moet worden. De
plezierigste voorlichting vonden
we op het laatst (met recht lest
best) namelijk een lijstje van
wat we altijd in huis behoren te
hebben voor onverwachte eten
tjes. tips voor tafel dekken, wat
drinken we bij gerechten en de
gewichten van vele ingrediënten
per eetlepel afgemeten. Twee
blanco blaadjes achterin geven
ruimte voor eigen aantekeningen.
Goedkope, prettige hulp in de
keuken.
Blij wonen
met bloemen
ÜLIJ WONEN MET BLOE-
MEN. de decoratieve kunst
van het bloemen schikken door
Ida Noble Borletti. Nederlandse
vertaling drs. M. G. Schenk. (144
blz. tot 31 dec. 22,50, daarna
24,50, uitgave Zomer Keu
ning, Wageningen).
Schrijfster en vertaalster hou
den van kunstzinnige en blije
dingen en dat kwam tot uiting in
dit feestelijke boek, een prachti
ge uitgave met tekeningen en 103
detailfoto's in kleur en 29
zwart-wit. Ida Noble Borletti
stamt uit een kunstzinnig
geslacht en haar man is beeldhou
wer. Ze leidt in het dorp Idanie
aan het Gardameer een kleine
school voor tuin-architectuur.
Daar kweekt ze haar bloemen.
Ze had twee jaar nodig om een
veelheid van bloemen uit alle
jaargetijden te verzamelen, tot
composities te schikken, die dan
ook nog passen op antieke meu
belstukken, bij de kleur van de
vaas of harmoniëren met het inte
rieur. Haar grote smaak en liefde
voor bloemen stralen uit Iedere
bladzijde. Maar het werd meer
dan een kijk-boek: vazen, hulp
materialen, de techniek van het
schikken, verzorging van materi
aal en bloemen, talloze tips, uit
leg en beschrijving van Ikebana,
de Japanse bloemschik-kunst en
dat alles op een prettige manier
beschreven. Het bloemen-schik-
ken als hobby wordt hier tot
kunst verheven, een kunst die te
leren is.
Met verhuizen probeer
je er beter op te worden;
de familie B. te V. ver
huisde drie keer maar
kon geen huis vinden dat
aanstond. Mijnheer B. is
toen een Woningbureau
begonnen (we spreken nu
van jaren her Thans
woont de familie goed
naar de zin. Een originele
oplossing, vindt u niet?
„Ik heb echt zin u ook eens
over verhulzen te schrijven, al
ben ik dan niet getrouwd",
schrijft mejuffrouw I. D. te S.
„Ik ben in totaal vijf ke-er
verhuisd. De eerste keer met
één koffer en één tas per trein.
De tweede keer per fiets, mijn
schamele bezittingen waren in
één keer over. De derde keer
meermalen per fiets daar er het
een en ander bijgekomen was.
Vierde keer per trein en de
vijfde keer per auto van mijn
vader, 't Was toen erg koud
letterlijk: bedstro. Hoe moe
der nog tussen al die verhui
zingen door veertien kinderen
ter wereld kon brengen is mij
nog steeds een raadsel!
..Wij zijn al vierenveertig
jaar getrouwd, en nog nooit
verhuisd. Maar om voor een
ander te verhuizen is ook wat",
schrijft de heer H. D. te Z.
..Mijn schoondochter ging. om
van haar ziekte op te knappen,
een paar maanden naar haar
ouders in Canada. Er waren
wel verhuisplannen. Plotseling
kregen wij bericht dat we de
sleutels konden halen. Nu geef
ik het u te doen om als groot
ouders, met vier kleinkinderen
te verhuizen. Zaterdags hadden
we al wat kleine dingen over
gebracht. Toen mijn zoon zon
dags naar de kerk wilde, bleek
één schoen al verhuisd te zijn.
Het was een verhuizing om
nooit te vergeten. Het mooiste
afschuiven op de kerk. We
merkten gauw genoeg of ons
bezoek op prijs werd gesteld of
niet. Sommigen waren dolblij.
Anderen vroegen hoe ik daar
nu bijkwam. Als ik dan zei dat
we dit deden om met andere
kerkleden kontakt te houden
vonden ze dat maar vreemd."
Dubbel
Een dubbele verhuizing is
nog een probleem apart be
grepen wij wel. Wij laten
mevrouw D. te R. aan het
woord: Afspraak was dat de
kisten vanuit Rotterdam ge
bracht zouden worden. Eén
dag voor de verhuizing nog
geen kisten. De mensen met
wie we ruilden wisten het
adres van de verhuizer, wij
niet. dus we konden niet
bellen. Toch aan het werk:
inhoud van de kasten in do-
De dominee bracht mij
kele maanden een persoonlijk
bezoek, wat ik zeer gewaar
deerd heb."
„Bij onze verhuizing van een
klein naar een groot huis heb
ben we alhes door de verhuizers
in laten pakken", schrijft me
vrouw L. V. te T. ..Een succes
was dat niet, omdat het huis Actiever
nog niet helemaal klaar v -
zetten ze alles in een kamer
was echter, toen mijn schoon
dochter in Amsterdam met het
vliegtuig aankwam, ze niet wist
waar ze woonde. Wij hadden
het haar niet geschreven..."
meer vinden. Ons jochie moest
met een badhanddoek om naar
zijn bedje. Dagen achtereen
hebben we warm eten uit
schaaltjes gegeten; de borden
wilden maar niet tevoorschijn
komen. Bij de volgende verhui
zing zal ik toch zelf maar
inpakken!"
Op strozakken
„Over verhuizen wil ik ook
wel een duit in het zakje
doen", schrijft mevrouw
B. te L. Wij waren thuis met
een groot gezin, veertien kin
deren. en zijn vijftien maal
verhuisd: In die tijd sliepen
wij op strozakken. Steeds als
we verhuisden werden die
strozakken nieuw gevuld, dus
..Wat een leuke onderwerpen
snijdt u steeds aan", vindt me
vrouw V. te R. ..Ik heb me al
vaak voorgenomen om eens te
schrijven. Nu gaat het over
iets. waarvan ik kan meepraten.
Zes keer ben ik verhuisd, drie
keer met mijn ouders. Het was
steeds weer leuk. Bij de ver
huizingen van mijn ouders MnHrfoi
hielp ik natuurlijk wel. maar IV,oaaei
had geen verantwoordelijkheid.
zen (kruidenier helpt altijd).
In de broodtrommel bleek
heel wat serviesgoed te kun
nen. De volgende dag kwam
de verhuiswagen compleet
met spullen en mensen. Wat
gaat zo'n dubbele verhuizing
handig: een helft van de
wagen was leeg daar kwa
men onze goederen in. Een
stoel van de ene partij naar
boven en van de andere naar
beneden. Vergissingen zijn er
niet gemaakt."
Maar de keuken was verschrik
kelijk. We dachten dat er In de
gootsteen een laag cement lag:
1 bleek vet te zijn. Onder de
gootsteen allemaal modder. Met
een plamuurmes en kokend so
dawater zijn we alles te lijf
gegaan. Het heeft lang geduurd
voor we op orde waren."
„Niemand zal om zo'n dolle
reden verhuisd zijn als ik"
schrijft een lezeres. „Het was
in een hotel in voormalig Oost-
Indië. Tegels, hitte, een twee
persoonskamer met per persoon
een bed en kast. Er woonde al
een juffrouw. Ik had op een
keer iets vergeten zij hield
haar siësta, ik bleef altijd over.
Kloppen wachten ik ben
het juf in kimono, in mijn
bed onbekende man. Ik begreep
plotseling waarom mijn bed al
tijd zo ontstellend warm was
(even uitstrekken voor het ba
den). Ik had het aan de tropen
geweten. Motief om te verhui
zen: prettiger voor Jou, zo. Wat
vrijer, hè?" Verhuizen, dat
deed mevrouw P. samen met
haar buurvrouw per bakfiets,
de één op het zaael. de ander
liep ernaast of er niets af viel
en duwen als we de hoek om
moesten. Gelachen dat we heb
ben...
Sparen
Ik
Kra
vorl
kwamen naar buiten
kijken, maar helpen? Nee hoor!
Toen we getrouwd waren en
van een paar kamertjes naar
een flat gingen, gingen we op
eigen houtje leden van de kerk
die nieuw waren verwelkomen
Er wordt zo gauw gezegd: „De
kerk bemoeit zich niet met
ons" maar de leden moeten zelf
actiever worden en niet alles
Mevrouw S. te Z. schrijft:
„We gingen van een mooie flat
naar een oud benedenhuis. We
hadden wel gezien dat de be
woners niet zo proper waren.
Daar het tijdelijk was besloten
we het huls toch te nemen. Om
kosten te besparen deden we
met één verhuiswagen. Toen
het huls leeg was sloeg de
de pakken zijn gaan neerzitten.
De kamers gingen wel, al bleek
dat de grijze verf wit was.
kwam. dacht Ik dit keer niet In
de roos geschoten te hebben
met ons dlaloogonderwerp. Nu
liggen er nog een stapel brie
ven naast me. die Ik met veel
plezier gelezen heb en die he
laas... u snapt het al, geen
plaats meer. Probeert u het
eens met „sparen", onze vol
gende gesprek-stof. en... schrUf
metéén. Iedere keer vallen er
laatkomers af. Hoe spaart u.
waar spaart u, wal (linnengoed,
munten, effecten) en sparen
de kinderen van het zakgeld?
Wat vindt u van spaarloon? Jon
gelui hoe doen Jullie dat voor je
trouwen, spullen kopen alvast
of geld sparen? In onze vol
gende dialoog weten we het.
Bent u ook zo benieuwd?
\T ANMORGEN kreeg ik een
brief van iemand die niet veel
zin had in de dag. Daarom was ze
dan ook maar temidden van de
grootst mogelijke rommel aan mij
gaan schrijven. Maar dat heb jij
zeker nooit, zegt ze zo'n ongegron
de hekel aan alles. Lieve kind, je
slaat me alweer te hoog aan. Ik
heb soms ontzettend de mier aan
alles. Het is niet zo dat ik tegen
de huishouding opzie en dat de
Open Brief me dan weer sereen
maakt zo van: zich bewust van
haar hoge opdracht zette zij zich
aan de schrijfmachine...nee.nee, ik
heb dan ook een vreeslijke hekel
aan de Open Brief. Mijn hele le
ven vind ik op dat moment dom
en nutteloos. Rijen en rijen woor
den. allerlei medemenselijke bezig-
heidjes, vergaderen alsof het lot
van de wereld ervan afhangt ont
bijt en warm eten voor je mans
gezicht neerpoten en hij maar eten
en eten, wel ja. kamers gezellig
en netjes maken en iedereen ploft
maar neer. met kinderen de stad
in en als de een wat heeft wil de
ander aan de beurt komen, tog
maar, het kan niet op. Het is na
tuurlijk ook onzinnig dat hij, ik, I
(dat is nog een briefv -ndln) en
talloze anderen zich zo it elkaar
laten leven. Weet Je wat ik denk?
Dat de generatic na ons weer lek
ker luilakkende vrouwen zal ken
nen Langoureuze vrouwen op so
fa's. Met fijn slanke handen die
nimmer een dweil aanraken. Ook
nooit een schrijfmachine trouwens.
Die het heil van de gemeenschap
achterstellen bij bloemschikken.
Hoe het dan allemaal gebeuren
moet, eten koken en wat dies
ier zij, weet ik niet, maar dia
vrouw komt er, en als ze er een
maal is, knikken en buigen de le
vensomstandigheden wel mee, dat
zul Je zien. De slanke handen be
wegen reeds geheel klaargekocht
eten uit de ijskast zoura het er uit
is, wordt het vanzelf warm, zoiets.
En die affaire van half 8 tot half
9 kachels, pap koken, thee zetten,
brood mee jongens, fiets naar bui
ten, en dan de ontontredderde ont
bijttafel, de ja aangrijnzende dag.
niets ervan, elk ontbijt komt met
dc lievelingsgrammofoonplaat uit
het nachtkastlaatje glijden, op tem
peratuur, op stem, je hoeft 's
avonds maar het uur aan te geven,
je man en kinderen kussen je goe
demorgen, dompelen hun bordjes
en kopjes in de afwasmachine en
gaan er vandoor terwijl Jij na een
heerlijk tukje je liefste vriendin
opbelt voor een afspraak om 11
uur zodat je dag mét de eerste
stap uit je bed je toelacht Nou,
hiervan moet ik even op adem
komen En dat nog allemaal naar
aanleiding van de correspondentie
over de flinke vrouw!
WE zijn ons na twee OPEN
Brieven wel bewust geworden
van ons echt West-Europees pro
bleem, vindt u niet? Vrouwen van
nomaden leven anders. Vrouwen
van Indianen ook. En moet u eens
de Nijl afzakken of zoals dezer
dagen gebeurt iets over Tibet ho
ren. Eskimo-vrouwen zijn er met
zoveel, vergelijkenderwijs dan,
maar het werelddeel Afrika is
groot, om van Azië maar niet te
spreken. En in Amerika waar in
derdaad vrouwen, niet allemaal na
tuurlijk maar toch enkele, een ge
polijst leven leiden, daar zie je dat
zulke dames hun neurosen probe
ren kwijt te raken door Wild West
kampeerpartijen: vuurtje stoken,
wild spietsen, op een paard over
heuvels sjokken, „echt" natuurlijk
doen. Zolang we geen tijd hebben
voor piekeren, omdat de maag
knort, omdat wc de onzen cn
onszelf moeten beschutten, zijn er
existentiële vragen. De
een huis met gangen, lopers, trap
roeden. slaapkamers, sanitair, ser
viesgoed, natte kleren, gordijnen,
ga maar door. al de dingen die
maken dat de natuur ons niet meer
onderduwt, die stuk voor stuk ons
natuur-beheersers noemen, precies
die zijn er in zo grote hoeveelheid
dat we hen weer moeten dienen,
dat we in een dag werk net niet
toekomen aan wat we wilden wor
den: groots levende mensen. Juist
toen we dachten: nu heb ik dat
allemaal, nu kan al dat spul me
dienen, ik hoef niet in de grond te
krabben voor vuur, voedsel, ik
hoef niet op de grond tc slapen, ik
hoef geen dierehuid te kauwen om
schoenzolen te hebben, juist op dat
moment hadden we al zoveel te
doen aan onze dienaars dat er aan
leven weinig overschoot. Met een
was, of dat liefde dc arbeid, ook
het poetsen en schrobben droeg,
maar zoveel huisvrouwen na het
DRIEFSCHRIJFSTER: het is
L» Jouw leven. Twee brieven gelc-
je streven Hij weet dat je erbo
venuit wilt. Hij zegt: ook dat U
5roots leven. Het is goed zoals je
oet, ook Je onrust ls bekend bij
Hem. Juist dc cultuur maakte ons
hoofd voor dat streven vrij. In
menszijn was dat streven begre
pen.
Ti l AAR dat wil niet zeggen dat
elk morgenhumeur nood weer
spiegelt. Jij en ik mogen onszelf
niet voor de mal houden. Om
niet uit elkaar getrokken te wor
den mag ik af en toe wel
i mijn bezigheden optellen. Dat
én ding. Maar als ik gewoon
geen puf heb. dan moet ik
niet verbeelden dat ik met tallo-
wcldige slagzinnen in de lucht
hangen, maar kleedjes uitkloppen
blijft nog steeds een eenvoudige
