IS op u
gevestigd"
DALAI LAMA VERTOLKT HET LIJDEN VAN ZIJN VOLK
Desnoods
trek ik
me terug
DONDERDAG 20 OKTOBER 1966
Kinderen lijden altijd het meest;
ook onder de Tibetaanse vluchte
lingen.
over de balk, terwijl er ook geen cent
aan de strijkstok kan blijven han
gen.)
BOVEN
Do balling zwijgt eveneens over zijn
vriendschapsbanden met de soeverein ?en calamiteit, die politieke consequen- rijkdom, de pracht en praal, zijn weg.
van Tibet wilde aanknopen, de laatste ties kan hebben. Ook het isolement, dat zowel natuur-
in Peking toefluisterde dat godsdienst
vergif voor het volk is. Een kleine Niet vreemd overigens, want de llJk al« kunstmatig was.
variatie op het aloude Marxistische geestelijke en wereldlijke leider van
thema, dat de op dat moment 20-jari- Tlbet heeft veel vijanden, zowel in als EiGE1% CWJM TWJtlR
ge jongeman vol afschuw verwierp. buiten zijn land. Trouwens, welke Da- KMfwÏjiV tlLftlff
lai Lama is een natuurlijke dood
gestorven? Alleen de dertiende, naar ».We proberen onze cultuur, onze re-
men aanneemt. De overigen werden l'gie en onze identiteit in India staan-
BEOREiGD vergiftigd bij het geheimzinnige He- de te houden", verklaardt de Dalai
melse Meer. De regenten, de machtige, Lama. „Het lukt nog wel. vooral ook
feodale heren, die Tibet in feite re- omdat we eigen Tibetaanse scholen
Het is niet gemakkelijk tot de villa geerden, zouden hier eeuwenlang de hebben. De 60.000 vluchtelingen, die oudere broer Gyalo Thandup, die in
in Dharamsala door te dringen, waar hand in hebben gehad. z>ch thans aan de zuidkant van de Europa en in de Verenigde Staten
de veertiende reïncarnatie van de god Het Hemelse Meer Swarg Ash- Himalaya bevinden, geloven nog in de doende is de aandacht van de wereld
Bodhisattwa Avalokitaschwara van ram. zoals de op 2300 meter hoogte *erugkeer naar hun vaderland. De JP de nood van de Tibetanen te vesti-
1960 af verblijft. Sinds de Dalai Lama gelegen residentie van de balling in aggers onder hen zijn er bijvoor- g™. Bekend is dat de verhouding tus-
na een gruwelijke tocht over de Hima- de Himalava heet. betekent Hemels beeld1 met toe te bewegen bodembouw sen beiden slecht is. Thandup wordt
laya het ..heilige land" India bereikte Verblijf. Niet de Dalai Lama heeft °P ,lan«e termijn te plegen. De verweten ten voordele van zichzelf
in 1959. toen hij moest vluchten deze naam gekozen, maar de gepensio- oogsten, waarvoor ze werken, moeten een ondermijnende aktie tegen het ou-
voor de Chinese bezetter, die in de neerde Brit, die er vroeger woonde. ?p korte termijn in klinkende munt de regime te voeren. Weer een andere
Tibetaanse hoofdstad Lhasa voor de Er was toen nog geen afscherming unnen worden omgezet". broer, Thubten Norbu, is gastlector in
volledige machtsovername complot- van prikkeldraad gemaakt, er waren -god-koning", die leider is Amerika, doch zou geheel buiten de
teerde is New Delhi bezorgd ge- geen wachttorens en geen soldaten. van.. z^Senaamde geelmutsenorde politiek staan,
weest dat hem iets zal overkomen. Het gebouwtje, waar thans Indiase die de hoogste Tibetaanse graad in Slechts vijftig vluchtelingen
Men vreest een aanslag; men voorziet ambtenaren zetelen, die zelfs camera's
op explosieven nakijken, was tien
jaar geleden nog als bediendenwoning
in gebruik.
Slechts
de wetenschap van de metaphysica iaar slagen er momenteel nog in over
de stenen barrière van de Himalaya
DOOR
Link van Bruggen
Geen Potala dus, geen kloosterlijke
winterburcht als in Lhasa, waar de
daken van sommige tempels van blin
kend goud zijn. Geen grote hofhou-
meer er
raadslieden in de rang van minister heeft behaald, slechts aanstipt, zijn de hoog in de bergen aan barre verschrik-
-. geen goed gevulde kelders met eieen verwachtingen. Hij is bepaald |<in5en b'oot Ook de situatie in mijn
net optimistisch. De ballineschaD J*T" J-
stoffen en granen, die boeren en no- p
te komen De Dalai Lama ontvangt
hen allen. Hij kent alle kampen, waar
zijn landgenoten worden onderge-
aracht in het hoge noorden van
India alleen al 73.
„Het is een verschrikkelijk bestaan
daar", verzucht hij met diezelfde onbe
grijpelijke lach. „De meeste Tibetanen
zijn als wegwerker ingezet en staan
maden ootmoedig aandroegen. De tijd
de herendiensten is voorbij; de
,0il land verslechtert met de dag. Uit de
hem en zijn landgenoten zal tenminste sPaarzame berichten, die mij berei-
SOMBERE LEIDER:
generatie duren. ken. blijkt dat het aantal zelfmoorden
Ook vertelt hij er niet bij dat zich hand over hand toeneemt Al onze
nu reeds verschijnselen van desinte- ho?p 's op u gevestigd, op u, die een
;ratie voordoen. Behalve Tibetaans vrijheidslievend volk vertegenwoor-
leren de kinderen van de vluchtelin- dlgt- Alleen de vrije wereld kan ons
gen Hindi op school Sommigen, die helpen
zelfs al Engels spreken, hebben een
uitgesproken hang naar het westen
met zijn welvaart en zijn beat-mu-
ziek.
Wel zegt de Dalai Lama dat de
„openlegging" van Tibet op 't punt
YERDRIKKING
Het is allemaal gemeend wat de Da
lai Lama zegt. En het is nog waar
lend kunnen zijn één li
chaam, of vele; mensen, maar
ook dieren kan er een keuze
worden gemaakt. Toen ik als
wereldlijk en geestelijk leider
van het Tibetaanse volk werd
uitverkoren, moest er in eerste
instantie een selectie uit zeven-
jen kandidaten worden ge
maakt en in laatste instantie
één uit drie. Natuurlijk moet
een volgende keuze gebaseerd
zijn op spirituele kwalificaties.
Ik hel> er geen enkel bezwaar
tegen een gewone monnik te
worden en te leven volgens de
253 regels, die voor de laatste
gelden."
„Onze religie en onze cultuur
komen uit India", zegt de vroe
gere bewonderaar van Mao
Tse-toeng. „Voor ons. Tibeta
nen. is India het pelgrimsland.
Voor China kan ik. ondanks al
les, nog veel sympathie opbren
gen. Dat komt door de hoge
standaard van beschaving daar.
Ik ben verontrust over het re
cente optreden van dc Rode Gar
de. die bewust tegen het erfgoed
van de cultuur is gericht. Het is
een vorm van decadentie bij de
enkeling. Jammer, heel jam-
Guerrilla
Hoewel hij erkent dat in het
noordoosten van Tibet een wre
de guerrilla-oorlog woedt, be
weert „Zijne Heiligheid" (als zo
danig spreekt iedere bezoekei
hem aan) geen bindingen mei
fanatieke strijders als de Kham-
pa's te hebben. Wel spreekt hij
van de wanhoop van het Tibe
taanse volk, dat zich niet door
de Chinese bezetter wil laten
knechten en waarvan tienduizen
den zijn uitgemoord. Met een
glimlach, die tot zijn vast recept
blijkt te behoren, voegt hij hier
nog aan toe dat het rode regime
in het openbaar heeft gezworen
hem „uiteindelijk" te zullen li-
kwideren.
Van de 60.000 Tibetanen, die
als vluchteling in India, Nepal.
Bhutan en Sikkim verblijven,
worden er 30.000 in staat geacht
zelf aan de kost te kunnen ko
men. De rest is afhankelijk van
hulp, die door India en door en
kele organisaties in het buiten
land wordt verleend.
„Er zijn zo'n 20.000 moeilijke
gevallen", aldus de Dalai Lama.
„Ze leven al jaren in de meest
behoeftige omstandigheden en
ze moeten geholpen worden.".
De wijze waarop is voor de
theocratische balling lood om
oud ijzer. Als de tentenkampen
maar verdwijnen, waarin de Ti
betanen. die als wegwerker in
de Himalaya zijn ingezet, een
uitzichtloos bestaan leiden.
Wie betaalt
„India heeft niet genoeg land
voor ons", meent hij. „We zijn
dan ook gedwongen over de
grenzen te kijken. Er zijn al
meer dan 300 Tibetanen in
Zwitserland een aantal, dat
tot 1.000 kan worden opgevoerd.
Ja zeker. Zwitserland kan als
een tweede vaderland worden
bestempeld. Mijn verwachting
is dat er van dc Tibetaanse
vluchtelingen tussen de 10.000
en 15.000 zullen moeten emigre
ren. Waarheen? Canada, de Ver
enigde Staten. Argentinië. Bra/i
lië, misschien Abessinië. In de
bergen en op de hoogvlakten
daar zouden we kunnen leven.
Alleen—wie betaalt dal alle-
verdrukking.
Zijn landgenoten, die naar de vrijheid
vloden, hebben deze alleen mentaal
■'ond een feit te worden, toen hij met Zli V* tV™"
-ijn familie, zijn adviseurs en zijn stof- volk 1,1 b»rb""» verdrukking
'°ud te paard uit zijn land moest
vluchten. Hij toont zich een voorstan- e, -7-
der van politieke medezeggenschap naakt* bc5taan 18 voortdu
van het Tibetaanse volk, van vrije rend 'n 8evaar-
verkiezingen ook voor de voormalige Ik verlaat de man, die, ondanks alle
lijfeigenen, die hij regeerde. verdeeldheid in zijn naaste omgeving.
Een hond, een pekinees met een met het lot bewogen is van alle Tibeta-
volle. grijze vacht snuffelt wat aan de nen. die als pauper in het verpauper-
versleten leunstoel van de hoge- de India verblijven. Hij leest Jamea
priesterlijke Boeddhist. De groene Bond, hij speelt tafeltennis, maar daar-
muur achter hem schilfert af. Het naast bidt hij dagelijks urenlang. Hij
langwerpige,^ gouden altaar in de hoek richt zich tot een andere God dan die
ik ken. Er komen orakels en waarzeg
gers aan tc pas. Niettemin gaat het
om mensen als u en ik, om schepselen,
die geboren zijn om aan het aardse
bestaan een klein beetje vreugde te
beleven.
Een licht gebogen, gedrongen vrouw
loopt voor me uit. Ze draagt een bril
en haar Mongoolse trekken zijn vrien
delijk. De vrouw, de moeder van de
Dalai Lama. heeft zestien kinderen ge
had. Tien zijn er gestorven, zes heeft
ze er nog over.
Een tolk vertaalt haar woorden:
„Gelukkig? Zoudt u gelukkig zijn in
een land. waar u gedwongen bent als
vluchteling te verblijven? Ik ben bij-
j__ t-.,, «n hinderen
ÉÉJV TIBET
De „god-koning" met de vier donke
re pokkenlittekens op de ontblote rech-
terbovenarm spreekt met een hoog ge
giechel zijn afkeuring uit over de wei
gering Tibet toe te laten tot de Vere
nigde Naties. Drie keer is deze zaak
aan dé orde geweest: in 1959. in I960
en in 1965. Tegenstemmers waren o.m.
het A fro-Aziatische blok en de staten
van Latijns Amerika.
De vraag, of het juist is dat er Tibe-
UUM viurhlrlingrngrorprn in India mndér 'ïiÏÏj ~da"t"ik
zijn. waarmee zijn organisatie niets te
maken wil hebben er zijn er ten
minste veertien met eigen gereïncar
neerde lama's, de zogenaamde Rinpo-
'hes ontwijkt hij met diplomatie'
ke handigheid.
..Er is maar één Tibet" brengt hij dm"li"o^ ™e land déntal'-
naar voren, ..en er zal altijd slechts
één Tibet blijven". Niets over de
Pantsjen Lama. zijn „Chinese" rivaal,
die inmiddels weer is afgezet. Niets
over de splinterpartijen, die hem wel
ils geestelijk, maar niet als wereldlijk
leider willen erkennen en daarom
verstoken blijven van elke vorm van
handreiking van zijn kant
naar Dharamsala heb kunnen meene
men tijdens die dramatische, onverge
telijke tocht door de bergen. Maar
toch: ook al ben ik dan een Tibe
taanse moeder, die dankbaar moet
zijn. ik moet steeds aan m'n familiele-
/MIRBKV
Duidelijk is dat de Europese inza-
•nelinovaktie, die maandag a.s. voor
ie Tibetaanse vluchtelingen start,
niet alleen voor de door de Dalai
Lama erkende groepen is bestemd.
Iedereen profiteert er in gelijke mate
van mee. De plannen, die zowel voor
de noodhulp als voor permanente op
lossingen zijn gemaakt, worden niet
afhankelijk gesteld van het inzicht
-an 'iet Bureau van de Dalai Lama
ti e'fs we' van dat vm het :ooe-
•laatnde Central Re'iet Cnmnv"ce in
New Delhi u-nar,n <rn 'ertegen
woordiger van de Indiase regerin
■>ls secretaris-generaal zitting heeft
Er is een Europees controle-apparaat,
dat de touwtjes vast in handen houdt
Met de handen samengebouwen tot
een groet laat ik de moeder van de
Dalai Lama tussen de prikkeldraad
versperringen van het Hemelse Ver
blijf achter. De vader, hij leeft niet
meer. Hij was een ongeletterde boer.
die na de verkiezing van zijn vierja
rig zoontje tot geestelijk en wereldlijk
leider van Tibet, de weelde van het
nieuwe bestaan niet kon dragen.
Wat men van hem vertelt,
staat in schrille tegenstelling tot
de honger, die het Tibetaanse
volk thans met zweepslagen
striemt. Hij voerde zijn paarden
de hete. d;e er in het land
bestonden M'-:e morgen met
"er.se ei-ren. Een man. die al
leen mear een talent voor paar
den had. moest in een religieus
en slechts onder garantie fondsen ter bolwerk als Lhasa toch iets te
beschikking stelt. Geen cent gaat er doen hebben, nietwaar
thando Takla, de enige dochter van de oudste
n de Dalai Lama, is echter met al haar
Jilieleden omhoog gestuwd. Toen zij geboren
1 22 jaar geleden, woonden haar ouders
1 de wijk der bevoorrechten in de hoofdstad
Toen zij opgroeide, gebeurde dat in de
[^hermende sfeer van het Hof. Toen zij als 15-
i meisje moest vluchten door de besneeuwde
ken van de Himalaya werd ze met dezelfde
j omringd als haar oom, die een goddelijke
jcarnatie zou zijn, als haar grootmoeder ook
r moeder en haar neven en nichten.
WESTERS GEVORMD
t ontmoet Khando in de residentie van de
ai Lama in Dharamsala. Een fragiel vrouwtje,
loken in een groene, nauwsluitende japon van
nese zijde, een stenobloc tussen de slanke
1 jers geklemd.
jnders dan haar koninklijke en priesterlijke
iilielid is deze Tibetaanse bijna geheel door
^vesterse wereld gevormd. Uit het mystieke
__*ment dat „het dak van de wereld" haar en
r volk bood, wist ze zich langzaam maar ze-
te bevrijden. Ze vestigde zich in het mistige
vooral cosmopolitische Londen, waar ze met
^:es moderne talen studeerde. Daar ontmoette
iJj°k die Brit, met wie ze over niet al te lange
=3hoopt te trouwen.
tk doe tijdelijk dienst als secretaresse van
l^e Heiligheid", verklaart Khando Takla. „Zo'n
Huur per dag werk ik brieven voor hem uit,
rijl ik elke audiëntie, die hij toestaat, steno-
vastleg. Maar ik doe meer, veel meer.
lire Tibetaan, die iets weet of kent, dient zich
t zetten voor het eigen volk. Ik heb een eigen
iekt: een kamp voor bejaarden, die niets dan
[herinneringen bezitten. Ik heb de plicht ver-
n jYtring te brengen in het lot van deze vaak zieke vluchtelingen. Met mi-
lale middelen uiteraard; geld om te verzorgen is er bijna niet."
DHARAMSALA Bij het af
scheid nemen, houdt de Dalai
Lama lang mijn hand vast. Ik
kijk in z'n ogen, maar zie dat
hij mij niet bewust opmerkt.
Wazig staart hij voor zich uit,
terwijl zijn lippen snel bewe
gen. Dan weer die brede lach,
dezelfde, waarmee hij uitge
putte vluchtelingen ontvangt
en hun noden aanhoort. Het
is een niet-westerse vorm van
relativering. Ik moet er aan
wennen; de ondergrond is
ernst in plaats van luim.
Ik weet niet welke zegen de
balling van Dharamsala mij mee
geeft. Het geprevel is onhoorbaar;
de gebedsmolen, een dagelijks ge
bruiksvoorwerp van de Tibeta
nen, draait niet mechanisch rond.
Zijne Heiligheid doet dit al
tijd", verklaart een secretaris, die
in hetzelfde rood-gele priester
kleed gestoken is als de Boeddhis
tische „god-koning". Het gebed
speelt in het lamaïsme een over
heersende rol".
Ik moet aan Mao Tse-toeng denken,
die, twaalf jaar geleden, toen hij nog
DHARAMSALA
„Als de meerderheid van
het Tibetaanse volk mij
niet meer als wereldlijk
leider wil erkennen, trek
ik me als zodanig terug.
Hetzelfde geldt voor het
andere deel van mijn
dubbelambt. Als dit ge
wenst wordt, geef ik des
noods m'n functie van
geestelijk leider op*'.
Deze opzienbarende verkla
ring noteer ik uit de mond van
de Dalai Lama. De Boed
dhistische „god-koning"'die in
1959 zijn land ontvluchtte, om
dat hij de Chinese inmenging
niet langer verdragen kon, lijkt
goedlachs, doch is in wezen
moedeloos. De orakels en waar
zeggers hebben het hem niet
onthouden: het zal lang duren
eer de voormalige feodale heer
ser. die thans de leer van de
geleide democratie belijdt, naar
„het dak van de wereld" zal
kunnen terugkeren. De schat
tingen liggen tussen de 20 en
30 jaar.
Wedergeboorte
Is zijn bereidheid om afstand
te doen niet in strijd met zijn
geloofsovertuiging?
„De Dalai Lama wordt niet
gezien als de reïncarnatie van
/ijn voorganger, maar als een
van de mogelijke wedergeboor
ten," voert hij aan. „Omdat de
manifestaties hiervan verschil-
DHARAMSALA Als zij niet de nicht van de 14de Dalai Lama
s geweest dan had ik haar nooit ontmoet. Dan had ze als vrouw
dochter van een onbekende, eenvoudige boer in de bergen'van
kster gewoond. Dan was ze als honderdduizenden andere Tibe-
ten ongeletterd gebleven, slechts een schim achter het Bamboe
Mijn.
Iffl WOLK VAN PARFUM
In een wolk van parfum, die haar lijkt te omhullen, loop ik de tenten en
hutten van haar kamp in en uit. Overal ellende, stank en troosteloos-
Hier een lepra-, daar een tbc-geval, elders een blinde. Nederigheid,
ir ook angst in dozijnen paren ogen. Een vertroostend woord, een be
zigend klopje op de schouder van de als een Florence Nightingale rond-
w<pde groene engel.
In het kamp van Khando Takla. die meer dan wie van haar landgenoten
reet wat een menswaardig bestaan is. vegeteren zo'n honderd ouden van
Sn aan de zelfkant van de samenleving. Ze hebben slechts lompen om
gard te kleden en jute zakken om zich te bedekken. Hun eten is niet meer
bekkeen bordje grauwe meelpap, 's morgens, 's middags en 's avonds, dag in
ig uit. Uitzicht is er niet, tenzij er aan de horizon andere engelen ver
ben.
et is eigenlijk heel eenvoudig een afschaduwing van Khando te zijn.
invoudig zelfs dat de engelen bezwaren zouden maken, als u zich met
zou vereenzelvigen.
GEEF ROYAAL'.
Dag der Verenigde Naties, die op maandag 24 oktober wordt gevierd
Jt dit jaar geheel in het teken van de verdrevene van huis en haard. Huis
(huis zal er een inzameling voor Tibetaanse vluchtelingen worden gehou-
Geef royaal, geef veel, denk aan het barmhartige werk van de groene
61. Offers worden van u, welvarende man of vrouw, niet gevraagd. In
6 kan het probleem van „het Hongarije van Azië" al met een fooi worden
flost, als iedere Nederlander tenminste meedoet.
.Aan deze aktie, die een vaderlands initiatief is en die onder de be-
Irming van de Koningin slaat, doet niet alleen Nederland mee. Een
^nationale werkgroep onder leiding van prins Bernhard is er in de af-
jpen twee jaar in geslaagd zo'n twintig Europese landen in te schakelen,
jalve Tibetanen worden ook andere vluchtelingen bedacht, in Vietnam
lorbeeld en in verschillende delen van Afrika.
25 MILJOEN NODIG
1 miljoen gulden is er nodig om de Tibetaanse nood voorgoed uit de
^ld te helpen. Een uitstekend samenspel van televisie, radio, pers, plaat-
Ike comités cn tienduizenden vrijwilligers, die zullen collecteren, staat
borg voor dat Nederland, wat zijn verwachte aandeel aan deze unieke
c betreft, flink in de bus zal blazen.
Wie Tibet zegt, denkt aan nood, wie hulp verleent, denkt aan de
tne engel!
