RUK NAAR LINKS IS RUK TERUG
Festival in
N.-Brabant
J~~Afwijzende reactie van c.h. en a.r. jongeren
i op meer radicale koers van jonge socialisten i
RUIMTE
ADIEU HAPPENING1
ZATERDAG 8 OKTOBER 1966
DE BOER (tweede voorzitter Arjos):
Ik zou het ronduit verschrikkelijk vinden als Nederland geen
monarchie meer zou zijn. Het Oranjehuis heeft te veel goeds ge
daan om er zelfs maar een strijdpunt van te maken. De ARP zegt
in haar beginselprogram dat geen staatsvorm op zich de enig
juiste is, maar dat houdt niet in dat we geen diep respect mogen
hebben voor ons Koningshuis, waarin de eenheid van ons volk zo
duidelijk wordt gesymboliseerd.
HUIJSEN (voorzitter c.h. jongeren):
Steeds weer blijkt dat de band tussen Koningshuis en volk zeer
hecht is. Laten we dankbaar zijn voor de zegen van dit koning
schap, want onder deze leiding zijn we een welvarend volk ge
worden. We zijn sterk voor een herwaardering en aanpassing van
deze staatsvorm, maar meer toch niet, want de monarchie vormt
een factor in het staatkundig bestel, die de stabiliteit en de con
tinuïteit bevordert.
innemen. Het verschil tussen ARP en
CHU zou je ook zo kunnen samenvat
ten: de ARP weet alles en begrijpt
niets, de CHU weet minder, maar be
grijpt meer."
TE 01%PAS
TWEE vrijwel gelijkluidende
reacties op een evenduide-
lijke uitspraak van acht jonge
socialisten, deze week gedaan in
het boekje Tien over Rood, waar
in onder meer wordt geconclu
deerd: Na koningin Juliana, de
republiek. De beide jonge poli
tici hebben weinig moeite met
dit nogal omstreden punt. De
geschiedenis herhaalt zich, zegt
de heer H. A. de Boer (29) als
hij vanuit zijn bureaustoel aan
de Haagse Trompstraat zijn wel
overwogen oordeel geeft. Vroe
ger moest de SDAP ook niet veel
van thet Oranjehuis hebben, ook
toen was er een flinke minder
heid voor de republiek.
Gelukkig is gebleken dat de leden
van de koninklijke familie normale
mensen zijn. Als het Oranjehuis ech
ter een strijdpunt wordt, dan scheiden
de geesten zich naar links en naar
rechts. Laten we dit toch proberen te
voorkomen. Beiden (volk en Vorstin)
moeten zich aan de spelregels blijven
houden, alleen op die manier is de
rust verzekerd.
isolement
DOOR
Leen de Ruiter
H. A. DE BOER
De heer Jac. Huijsen die zojuist een
boekje over het moderne koningschap
heeft geschreven, keert zich scherp te
gen deze houding van de jonge socia
listen. Als Nederland een republiek
zou zijn, zou ik dat respecteren. Zo
moet hpt omgekeerd ook zijn. En par
tij die ageert tegen het Koninklijk
Huis dringt zich in een isolement
Men zou dan zelfs kunnen spreken
van een niet-bonafide partij.
Het is duidelijk dat de PvdA op
haar retour is. Haar enige uit
gangspunt is: de tegenstanders, de con
fessionele partijen, moeten zich maar
opheffen. Verder komen ze niet. In
deze tijd is echter een vernieuwing
van binnenuit noodzakelijk. De KVP
heeft dit zeer juist gezien, getuige het
onlangs gepubliceerde structuurrap
port. In plaats dat de PvdA een nieu
we ontwikkeling doormaakt, valt zij
terug op oude socialistische stellingen.
De „ruk naar links", die de acht jonge
ren voorstaan, is in feite een ruk te
rug. Datzelfde geldt voor de „groep -
Vrij Nederland", voor Jan Nagel („Ha,
lie PvdA"), voor de groep van 44 die
veer iets linkser wil.
KOEKOEK
;/Dit hap-hap-happens in Amsterdam"
PROVO-PROFEET Roel van
Duyn heeft gezegd: „We
moeten er maar mee op
houden. ons happenen wordt te
kunstmatig." Hij had minder Geheimtaal
wijze woorden tot zijn mede-
provo's kunnen richten. Reeds
lang geleden is de happening een
natuurlijke dood gestorven.
De voor onze tijd natuurlijke
dood van veel spontanespeelse,
kunstzinnige, dwaze, en van het
normale afwijkende verschijnse-
is de cgmmercie. Wie iets
nieuws brengt, wie in de publici
teit komt, onderwerpt zich aan
de wet van vraag en aanbod,
werkt soms ongewild mee aan het
massaconsumptiebedrijf, dat
thans samenleving heet.
Het is de „tragiek" van de provo's
dat zij als strijders tegen de mas
saconsumptiemaatschappij -- door
Voorts: „De happenings gaan terug
tot processies in de oudheid, zwarte
en witte missen, middeleeuwse myste
riespelen, reizende kermissen, carna
vals, circus en pantomime."
DOOR
Huib Goudriaan
het opbouwen van hun „image", zich
niet aan deze wetmatigheid hebben
kunnen onttrekken.
Ofschoon de provo's hun ver
diensten hebben (zii geven uiting aan
een te respecteren onbehagen over on
ze al te gladde maatschappij) zijn ze
niet afkerig van hun deel van de ver
dienste
Maar er wordt verdiend totdat de
markt is verzadigd, en iedereen vol
doende heeft geslikt Een van de
laatste te consumeren happen van de
maaltijd provo's, lastig Amsterdam en
happenings, is thans geserveerd.
In „Dit hap-hap-happens in Amster
dam" wordt verteld hoe de happening
werd geboren in Nederland. Vervol
gens komen de eerste happeners met
hun tragi-komische geheimtaal aan
het woord. Zo spreekt Robert Jasper
Grootveld., uitvinder van de anti
rook-happening:
Jk tracht in de happenings waar
ik op een of andere manier de hand in
hebte komen tot een zinvolle ere
dienst. Een zinvolle eredienst tot wat
ik gemakshalve noem God Jan Pu
bliek. Ik erken in onze westerse as-
faltjungle eigenlijk maar één godheid,
dat is God Jan Publiek, de almachti
ge afnemer van de bromfietsen, de
televisietoestellen en de roomklop-
pers."
Dit laat aan duidelijkheid niet te
wensen over, maar verderop orakelt
Simon Posthuma: „Mijn brain is een
plastic highborn. Ik heb ontdekt dat ik
hypnotische gaven heb, en coïnciden-
teel hebben we ontdekt dat Johnny
(the Selfkicker) vliegen kan."
Op deze manier doen heel wat hap
peners van het eerste uur hun al
leszins zelfbewuste woordje. Ook
wordt het verhaal verteld van de pro
vocaties, de botsingen met de politie.
Schrijver Henk J. Meier laat hoofd
inspecteur van politie J. Heyink over
de happenings zeggen: „Hier wordt
een taal gesproken en een gevoelsle
ven geopenbaard, dat door ons als
politieambtenaren (maar ook een hoop
burgers) niet begrepen wordt".
Mfct aUvml. mi
iWwi w™**
■ajjBÉuii
Vervreemding
Dessert
Het is het boekje „Dit hap-hap-hap
pens in Amsterdam" Deze happe
ning-hap is in ieder geval luchtig uit
gevallen: zoals het een dessert be
taamt.
Free-lance journalist Henk J. Mei
er, fotograaf Cor Jaring en
lay-out man Jacques Teljeur hebben
ten gerieve van NV De Arbeiderspers
een kostelijk vluchtig boekje over ge
noemde fenomenen in elkaar gezet.
Happening" als begrip overge
waaid uit Amerika betekent letter
lijk: gebeuren. In de jaren zestig werd
de happening meer bekend als
kunstuiting. Simon Vinkenoog
omschreef, als eerste in de Neder
landse literatuur, de happening als
volgt: ,(Het) is een synthese van
verschillende kunstvormen, het uitstij
gen boven de twee dimensies van de
meeste artistieke scheppingen."
De inspecteur geeft aldus uiting aan
het gevoel van vervreemding dat de
burger reeds overvalt bij het alléén
maar bekijken van de langharige,
niet-geïnteresseerde, of agressief uit
dagend? nieuwe generatie van onze
jaren zestig.
En wie het boekje van Henk J. Mei
er leest zonder zich óóit te hebben
verdiept in de achtergronden van de
Amsterdamse „gebeurtenissen" zal het
zelfde ervaren.
Maar wellicht te weinigen beseffen
dat, ondanks (of misschien juist door)
alle verworvenheden onze gestroom
lijnde maatschappij kiemen van verve
ling bevat, die sommige jongeren liet
uitgroeien tot „onruststokers".
Zij hadden immers behoefte aan
een „gebeurtenis", en schiepen die
tenslotte zelf. Maar de kloof tussen de
generaties was te groot: aan weerszij
den kwam de bevreemding.
Deze vervreemding is een alge
meen proces: de jeugd wordt mondig
en reageert hypergevoelig op alles
wat riekt naar bevoogding. De
laatste bladzijden van het boekje beel
den de botsingen uit Om tenslotte te
eindigen met een soort verantwoor
ding, waarin wordt gezegd dat het
verslag geen „poging tot volledigheid"
In feite heeft Koekoek de partijen
aan het denken gezet, zegt de heer
Huijser (27). Men moet eerst de hand
maar eens in eigen boezem steken en
dat geldt in het bijzonder voor de
PvdA. In plaats daarvan gaat zij ech
ter andere partijen verwijten maken.
Het wordt hoog tijd dat de partijen
die nu in de „ban van de haalbaar
heid zitten" nuchter en reëel de huidi
ge politieke situatie onder ogen zien.
Men loopt met oogkleppen op en ziet
zodoende de realiteit niet.
Maar laten we vooral de roep om
meer „duidelijkheid" niet overdrijven.
Kijk eens naar Engeland, waar La
bour een grote meerderheid heeft in
het parlement, terwijl ze nog niet
eens de helft van het aantal stemmen
heeft behaald. Of naar de Verenigde
Staten, waar president Kennedy en
gouverneur Wallace, de grote te
genstander van rassenintegratie, in
één partij zaten...
Dat „een verkiezingsprogram van
de PvdA een minimum moet bevatten
zonder de uitvoering waarvan de
PvdA niet aan coalitieKhbinetten zal
deelnemen", kan de heer Huijser ook
wat de CHU betreft onderschrijven.
De minimale eisen moeten worden in
gewilligd bij kabinetsformaties. En als
de fractieleider meent in het
landsbelang hiervan af te moeten
wijken, zal hij sterke argumenten op
de partijvergadering op tafel moeten
leggen.
Een belasting van 99 procent op er
fenissen boven een ton. is niet meer
dan een socialistisch stokpaardje en
Varen de a.r. jongeren en de ARP
in het algemeen een wat linkse koers,
vragen we de heer De Boer, die geen
onbekende in de praktische politiek is,
heb een hekel aan de woorden links
en rechts. Ze worden te veel te pas en
te onpas gebruikt. Vooral de mensen
die tegen de PvdA aankijken hebben
het zo niet makkelijk. De ARP wil
een politiek voeren die aan de eisen
van het Evangelie voldoet.
Wie zegt tegenwoordig dat hij
conservatief is? En bovendien, wat
vroeger rechts was is nu links en om
gekeerd. Zullen zij die „rechts" zijn,
pas de vlag uitsteken als er helemaal
geen overheidsinvloed meer is, en zul
len de mensen die zeggen „links" te
zijn, wachten op het moment dat de
Staat alles regelt?
De belastingheffing van 99 procent
vindt de heer De Boer maar een bela
chelijke zaak. Liever sag hij de be
lasting op het kansspel verhoogd van
vijftien tot bijvoorbeeld 50 procent.
Het uitgangspunt „loon naar werken"
wordt nu geweld aangedaan.
ook de „twee procent ontwikke
lingshulp in 1970" is maar een goedko
pe kreet.
Moet Nederland uit de NAVO tre
den als Portugal er in zit? Neen, want
een totalitair regieme verzwakt men
het best als men het in verbinding
brengt met de democratie. Dan wor
den de mensen ontevreden, dan gaan
zij de waarde van de democratie pas
onderkennen.
JAC. HUIJSEN
HOUVAST
Er is een nog veel belangrijker fa
cet, zegt de CHJO - voorzitter tot slot.
Hij doelt op het verschil tussen libera
len en socialisten. Dc socialisten ken
nen meer bewogenheid, die echter
niet gericht is op de toekomst Dc
liberalen raken nooit zo geroerd dat
zij hun beurs open doen. wel voelen
ze zich geraakt en dan delen ze een
klap uit! De vraag: als we helvarend
zijn of als de Internationale heerst
wat dan? komt niet aan de orde. De
christelijke politieke partijen hebben
tenminste een zinvol doel, dat veel
verder reikt Zij hebben houvast aan
de boodschap van liet Evangelie.
Van de uitdrukking „een evange
lische politiek" die de ARP nogal
eens gebruikt moet de CHU niets
niet grnag vast: dat is christelijke poli
tiek (thans het sociaal - links - zijn
van Berghuis) om er dan twintig jaar
later van terug te komen. Liever be
lichten we bepaalde politieke facetten
dan dat we een duidelijk standpunt
PORTUGAL
De Navo had nooit Portugal binnen
haar poorten moeten toelaten, maar
als men dit land eruit zet wordt er
evenmin iets bereikt. Hetzelfde geldt
voor Zuid - Afrika, als men het los
wil maken van het Gemenebest Het
komt in een isolement te verkeren en
wordt dan de martelaar die de slagen
krijgt. De heer De Boer is het met de
jonge socialisten eens, dat Oost -
Duitsland moet worden erkend. Hij is,
na zich enkele malen ter plaatse op
de hoogte te hebben gesteld, tot de
conclusie gekomen dat we het ooste
lijke deel alleen niet erkennen uit
vriendelijkheid tegenover de West-
duitse regering. Een vreemd stand
punt, zegt hij.
Ook de Vietcong moet erkend wor
den, „niet dat we nu ambassadeur»
motten gaan uitwisselen". De Viet
cong moet men als gelijkwaardige
gesprekspartners zien. Deze mening
wint ook bij de Amerikanen steeds
meer veld.
De ontwikkelingshulp levert voor
deze Arjosser in hart en nieren geen
moeilijkheden op. Het percentage dat
beschikbaar wordt gesteld is niet
doorslaggevend, zegt hij. Wel is het
zaak scherpe controle op de financiën
uit te oefenen. Zo wordt de belangstel
ling voor het land, waaraan hulp
wordt verstrekt, levendig gehouden.
Hoe moet het nu met ons politieke
bestel? De Boer: De ARP zal vooreerst
duidelijk moeten uitspreken dat zij
gaarne met KVP en CHU het land wil
dienen, voor het overige zal ze zich
niet moeten vastleggen. Ook niet in
die iin dat het „lood om oud ijzer" is
met wie ze in het kabinet gaat zitten.
Het gaat er maar om hoe we ons
program het best waar kunnen ma
ken.
Vast staat voor hem, dat de
jonge socialisten met hun op
merkelijke ideeën weinig aan
hang bij de (jonge) kiezers zul
len krijgen.
welwaren
speelse typografie
is, maar ook „als happening" moet
worden gezien.
Het heeft inderdaad de voorlopig
heid, vitaliteit, wazigheid en onduide
lijkheid van de happening.
Wie de geschiedenis, de sociaal-psy
chologische achtergronden van dc hap
pening en het provotariaat wil lezen,
zal worden teleurgesteld. Daarvoor is
dit boekje ook niet gemaakt. Mede
door de typografische vormgeving is
iDit hap-hap-happens in Amsterdam"
een speels adieu geworden.
Adieu happening, maar ook adieu
provo's? Over hen is het laatste
woord nog niet gezegd, ook niet
geschreven.
„Dit-hap-hap-happens in
Amsterdam", N.V. De
Arbeiderspers, f 430.
TANIGE tijd geleden
hebben wij een on
derzoek ingesteld naar het
schouwburgbezoek in de
agrarische streek rondom
Tilburg. Het resultaat was
niet zo best. We ontmoet
ten in de verschillende
dorpen een ontstellend on
begrip voor cultuur. Niet
alleen bij de oudere men
sen. Integendeel! Juist, de
jongere generatie interes
seert het weinig of niets".
Organisatie
De man die dit zegt, direc
teur L. N. den Brabander van
de Tilburgse stadsschouw
burg, wil daar spoedig ver
andering in brengen. Hij nam
een tijdje geleden contakt op
met de katholieke platte
landsjongeren in Brabant en
opperde de idee een festival
voor plattelandsjongeren te
houden.
De katholieke jongeren wa
ren meteen enthousiast. Men
raadpleegde met zusterorganisa
ties en verlegde het „werkter
rein" van Brabant naar heel Ne-
JEUGDIG OIYBEGRIP VOOR CULTUUR:
derland. Er werd een commis
sie in het leven geroepen die
het festival zou moeten orga
niseren. Samen met de heer
Den Brabander schreef men
naar musici, beeldhouwers,
schilders en andere kunste
naars. De reakties van deze
mensen kwamen zo snel binnen
dat reeds eind november het
eerste festival van start kan
gaan.
„Grootheden"
Naast vele onbekende kunste
naars werken enkele „groothe
den" aan het festival mee. 2t
zal de directeur van het Nieuw
Rotterdams Toneel, Robert de
Vries, een inleiding houden, ter
wijl de toneelgroep Ensemble
en het operagezelschap Forum
voorstellingen zullen geven.
Overdag zullen schilders
beeldhouwers, pottebakkers
en andere kunstenaars iets
over hun werk vertellen. Zo
zal de filmcriticus Peter van
Campen met de festivalgan
gers een gesprek hebben over
de film van vandaag.
Vierhonderd jongelui kun
nen het festival bijwonen. Ze
zullen 's nachts worden onder
gebracht in pensions en jeugd
centra in Vught, Oosterwijk,
Middelbeers en Sprang -Capel-
le.
De kosten bedragen voor dc
deelnemers voorlopig veertig
gulden per dag. De heer Den
Brabander hoopt dat de rest,
ongeveer zestig gulden door ge
meente, provincie en rijk zul
len worden betaald.
Minister
„Wat de gemeente Tilburg be
treft zit het wel goed en ook de
provincie heeft er veel be
langstelling voor. Het wachten
is nu op de minister. Ik heb er
goede verwachtingen van", zegt
de directeur. „Maar je kunt
nooit weten, in deze tijd van
bestedingsbeperking".
Als het festival slaagt gaat
men er in Tilburg mee door.
Studenten van de Economische
Hogeschool zullen onder de
deelnemers een enquête hou
den. Die zal moeten uitwijzen
of een tweede festival verant
woord is
Voorlopig houdt men het er
op dat alles slaagt „We moéten
de vrees van de plattelander
ten opzichte van de kunst door-
breken'\ zegt de heer Den Bra
bander. „Voorlopig schijnen de
jongelui genoeg te hebben aan
de televisie en de bioscoop..."
