ZENDELINGEN
ONDER DE
INDIANEN
Journalist
Mikken
in Varto
Dr. Jan Taal vertelt
bekeringsverhaal
Dc
-BEZOEK AAN TURKS RAMPGEBIED
ZATERDAG 1 OKTOBER 1%S
Rie en
John
Greenfield
Van onze kerkredactie
den om uitgezonden te worden gels spreken. De school is twee
en een daarvan was de United jaar geleden geopend, na negen
Indian Mission, die onder de Indi- jaar gesloten te zijn geweest. Er
is alleen een kleuterklas i
v ISR jaar geleden schreven wij in het Zondagsblad (van 14 juli 1962)
over Rie Dedecker, de Dordtse verpleegster, die in de Moeliavallei van anenwerkt
Nieuw Guinea werkte. Zij was in 1958 aangekomen in het centrale berg- Ze werden aangenomen en be- JJj*
,j n gin 1964 vertrokken ze naar de
land en werkte sindsdien onder de Papoea s die daar wonen en nog maar „vloer" van een zij-canyon van
net het Stenen tijdperk Ontgroeid Waren. de Grand Canyon, een gebied
dat minstens zo geïsoleerd ligt Een groot probleem bij de Ha-
Zonder hulp van een dokter begon zij haar medisch zendingswerk. Met een ff j- yasupies is dat van de drank,
hele.primitieve uitrusting een paar instrumenten, een soort huisapotheekje en
verder een grote steen, de zogenaamde polikliniek ging ze aan de slag. RH1
Toen ze in 1962 met verlof kwam kon Rie veel vertellen. Over de framboesia- de Havasupies. In het Neder- toch^^gesmokkeld^ 'De'^Indirnen
ziekle, die grote zweren veroorzaakt, maar die ze langzamerhand onder de knie betekent dat „mensen van Worden dan verschrikkelijk
kreeg, over de moeder-en-kind-hulp en over de aluminium kliniek, waar Simavi 'et auw-9Toene water
voor zorgde.
IMaar terwijl ze haar medisch werk deed, probeerde ze ook te praten met nooiazaKeu k van ae toe „om„
deze Papoea's, evenals de andere zendelingen en zij mochten bijzonder rijke risten^^fe^iet'aïleerT'in de dal- Hildronk*vee]Ten kwanTnoólThi
vruchten zien. Graag was Rie na haar verlof weer teruggegaan, wat ook oor- kloof'van de Colorado rivier (de de kerk. Eens in een dronken bui
spronkelijk de bedoeling was.
Indianenkinderen op
kosten van het gouvernement
een kostschool.
Guinea. Beneden in de cannon Hoewel de stam zelf heeft ver-
woont een kleine IndianenstamZ0Cht dat er geen alcohol naar
van ongeveer driehonderd man; beneden zal komen, wordt deze
vechtlustig en vaak moeten
John en Rie ingrijpen omdat er
lmi waier is van ue rivier en
de watervallen. De Indianen le- andCrs ontstaan,
ven hoofdzakelijk van de toe- Daniel was een van de ergste.
Dat het allemaal zo anders U
gelopen vertelt ze, nu ze na vier
jaar weg te zijn geweest voor
een tweede keer met verlof in
ons land is. De Moeliavallei in
Nieuw Gftinea is voor een zij-ca
nyon van de Grand Canyon in de
Amerikaanse staat Arizona ver
wisseld. De Papoea's door India
nen. Eu Rie is Rie Dedec-
ker-Greenfield geworden en
heeft nai een zoontje Leonard
van twee jaar. Ondanks alle radi
cale veranderingen is zij echter
haar zendingsopdracht trouw ge
bleven, evenals haar man de zij
ne, zij het op een heel andere
manier dan ze ooit hadden kun
nen denken.
Taalstudie
Toen Rie in de Moeliavallei
van Mieuw Guinea werkte was
de Amerikaanse zendeling John
GreenJield bezig de taal van de
Papoce's van het Sterrengebergte
op schrift te stellen. Hij had in
Dallas theologie gestudeerd en
was rtu uitgezonden door Wicliff
Bible Translatere. In Kiwi begon
hij ook met een school, waarvoor
de leesboekjes natuurlijk zelf
wcrdcjrt geschreven.
Rie in het centrale gebergte
van Hieuw Guinea en John in
het 0?bied tegen de grens met
Australisch Nieuw Guinea cor
respondeerden inmiddels met el
kaar. Beiden gingen met verlof,
ieder naar zijn eigen land met de
bedo^ing om terug te komen.
Maar een ziekte van John zette
een streep door de rekening.
In 1983 ging Rie naar Amerika
en trouwde ze met John. Toch
heeft ze nog altijd contact met
de mensen, die in de Moeliavallei
werken: twee Amerikaanse zen
dingsechtparen. Zij geven hoofd-
zakelijk onderwijs en leiden op gouvernementsverpleegster ge- dmgswerk met was afgelopen
in het geestelijk werk. Een klei- daan. vertelt Rie in de Zeister flat aan
ne gesneente is ontstaan met ei- „Het was helemaal ons plan de rand van de bossen. Ze na-
gen Dani voorgangers. En het niet om in Amerika te blijven, men contacten op met,—
j,«- 1- it u/a imoWonnric zen- dingsins tan ties voor moeel
kan eigenlijk nog niet uiteindelijk een onafhankelijke
W§Ê georganiseerde gemeente gemeente te krijgen.
was ook "dronken." De vol- Daniël en Vera gedoopt.' In deze worden gesproken. De opkomst Maar zover is het nu nog niet.
Canyon) bezoeken, maar ook ging hij zover, dat hij zelf zijn wil om christen te worden, even-
naar de zij-canyon afdalen. Door hele huis verbrandde.^ Zijn als zijn vrouw. Vorig^jaar ^ijn
die rivier kunnen ze ook wat be
en groenten.
bouwen: maïs en groenten gende morgén heeft hij zichzelf dienst werden voor het eerst in de kerkdienst verschilt tussen Als Rie en John met de kleine
Om hun nieuwe werkterrein te aangegeven. Hij werd berecht en mannen gedoopt. de 20 en 25 volwassenen. De be- Leonard volgende week weer te-
«taalde boete Omdat er tot nu toe zo weinig doeling is om de mannen meer ruggaan na een verlof van vier
De zondag daarop kwam hij Havasupie mannen bij de kerk erbij te betrekken en meer ver- maanden zal er weer genoeg
echter in de kerk en toonde de horen, in tegenstelling tot de antwoordelijkheid te geven en werk op hen wachten.
i het stamhoofd van de Havasupies met zijn dochtertje.
medische werk wordt door een We voelden dat
bereiken moesten Rie en John betaalde boete,
eerst met de auto langs een grote
hoofdweg 110 km rijden; een ru
we weg met een soort grint. Aan
het eind is een soort plateau
Hill-top genoemd. Daar moest de
auto blijven staan om verder te
voet of te paard de resterende 13
km te gaan. Die paarden worden
door de Indianen naar boven ge
bracht als dit is afgesproken,
evenals voor de toeristen.
De kleren gaan in een knapzak
en de levensmiddelen in een kist.
Eenmaal op de bodem aangeko
men omgeeft een rotswand van
duizend meter de plek, waar de
Havasupies wonen. Soms is het
er 45 graden of hoger, een warm
te die 's nachts blijft hangen
door de hoge wanden.
In 1948 is hier een kleine kapel
neergezet door de Episcopalian
Church. De Greenfields hebben
namelijk voorgangers gehad: zo
wel mannen als vrouwen en in
1956 het eerste echtpaar. Zij hiel
den zich bezig met het gods
dienstonderwijs zondagsschool
houden, sociaal en medisch werk.
John preekt zondags. Door de
week zijn er de bijbelstudies,
bidstonden en huisbezoeken. Rie
doet veel medisch werk. De dok
ter komt namelijk maar eens in
de drie weken naar beneden. Ko
men de mensen bij Rie, dan pro
beert zij te zien wat er aan de
hand is en de dokter wordt opge
beld voor advies of medicijnen.
Dat bellen is een ramp, want er
is wel een telefoon, maar de ver
binding is meestal zo ontzettend
slecht, dat er veel tijd mee heen
gaat.
Voor de kinderen is er ook een
zondagsschool waar Indiaanse
vrouwen helpen, want de klein
tjes kunnen nog geen Engels
spreken. Op school wordt echter
in het Engels les gegeven. De
mogelijkhe- grotere mensen kunnen dus En-
.DOOR VRIJ DENKEN TOT CHRISTELIJK GELOVEN'
(Van onze kerkredactie)
|OOR vrij denken tot christelijk geloven.
Onder deze wat merkwaardig aandoende
titel (in laatste instantie komt hij juist niet
door zijn denken, maar door de religieuze erva
ring tot het geloof) heeft de Goudse oud-stads
archivaris dr. Jan Taal zijn „bekeringsverhaal"
te boek gesteld.
Het is een interessant boek
geworden, omdat Taal bij
zijn zoeken een groot deel
van het protestantisme door
wandeld heeft en het nu van
een afstand beoordelen kan,
want zijn zwerftocht eindigde
in de Catholica. En hij schiet
met dit boek geen kogel door
de kerk. Het is geen om
zien in turok. Integendeel,
piëtisten, confessionelen, ethi-
schen (die vooral), doopsge
zinden, vrijdenkers, hij heeft
genomen, meer soms dan
hij zichzelf bewust was en hij
noteert ook dankbaar het goe
de, dat bij hen te vinden was,
„Iedereen wil met Ankara spreken", verontschul
digde de Turkse telefoonbeambte zich tegen me,
toen ik al een paar uur had zitten wachten op een
verbinding. Kennelijk was Ankara niet erg spraak
zaam die morgen. Ik herinnerde me het droevig lot
van Kiplings Engelsman die „het Oosten wilde op
porren", en ik begon voor de vierde maal aan een
serie brochures over Turkije die ik die morgen ge
kregen had. „Nu kunt u naar Israel," zei een adver
tentie op een voorpagina. Zij suggereerde dat het
land meer verlicht is dan haar Arabische buren.
Buitenlandse toeristen konden
lezen dat de Turkse stoomvaart
maatschappijen een reductie ge
ven aan „onderwijzers, acteurs,
diplomaten (dat is een opmerke
lijke categorie), sportlieden en
godsdienstige leiders. „Journa
listen krijgen nog meer reductie,
zelfs 50 procent van dc Turkse
spoorwegen, schepen en bussen,
als ze een perskaart kunnen to
nen van dr regering. Ik had dat
alfemaal arrtirld mrt dc Turkic I
imbi.Mdc In landen. Tcnmlnilc sea Mlar dc consul die IK moest ^ordr„ wa, derpelijlce „age.
Dr. J. D. Douglas, de (Schot
se) hoofdredacteur van het
Britse blad „The Christian"
reisde door Oost-Turkije. het
gebied dat onlangs door een
aardbeving werd getroffen.
Hij schreef voor onze krant
bijgaande impressie van wat
hU zag en beleefde.
ook al kon hij er geen rust
bij vinden.
De ondertitel protestants
religieus leven in Nederland
tijdens de eerste helft van de
20ste eeuw" is niet juist. Het
boek eindigt als de zwerver
rust vindt, in het jaar 1925.
Maar van het protestantisme
in de eerste kwart van deze
eeuw geeft het een boeiend
verslag, beleefd van binnen
uit. -
Taais jeugd lag in Den
Haag, wat het boek voor ou
dere Hagenaars bijzonder
boeiend maakt. Zijn vader
was 31 jaar godsdienstonder
wijzer van de hervormde ge
meente daar.
Vader had een sterk metho
distische inslag. Wesley, Whi-
tefield en Fletcher hingen
thuis aan de muur. De jonge
Taal werd veel meegenomen
naar samenkomsten van het
Leger des Heils en elk jaar
op 10 april, als William Booth
jarig was, moest hij een felici
tatiebrief schrijven naar Lon-
Later komt Johannes de
Heer bij vader vertellen over
de opwekking in Wales. „Ik
herinner mij nog, hoe ik als
jongen van 1314 jaar niet
erg begeesterd was voor de
„opwekking" en hoe ik meest
naar mijn kamertje vluchtte,
als de methodisten op visite
kwamen". Maar Taal schrijft
ook van de bundel van De
Heer: „Ik zou wel willen, dat
vele van zijn liederen bij de
katholieken in het lof werden
gezongen." Taais moeder was
een dochter van het Réveil.
Boeiend vertelt hij over
de toen nog in de
Prinsenstraat), die hij be
zocht, met de directeur De
Visser Smits. Over het ver
maarde Haagse predikanten
corps van die tijd: Van Gheel
Gildemeester (bakkebaardjes
boel. Maar ondertussen was een een bus nemen voor een
deel van oostelijk Turkije door tien uur over bergwegen
een aardbeving verwoest, die zerum. De dienstregeling zei ze-
het leven eiste van 2.500 mensen ven uur, maar de bus kreeg mo-
en 1.800 anderen verwondde. De torpech.
meesten van ons hebben alleen jn Erzerum wees een
eens 90 minuten oponthoud ge
had. En zo bracht ik, gekleed in
een overhemd met korte mou
wen, een lichte „zonnebroek en
sandalen, de nacht door in het
dorpje Hinis, ongeveer anderhal
ve kilometer boven de zeespiegel
en nog 55 kilometer van Varto.
Hinis maakte al deel uit van het
getroffen gebied. Er waren 127
mensen onder het puin bedolven.
Zelfs de mensen wier huizen nog
geheel intact waren sliepen op
straat Vroeger op de avond, toen
ik in een café een kop thee
dronk voelden we weer een tril
ling in de grond. Iedereen holde
weg, behalve twee oude mannen.
Ik begreep dat zij zich overge
geven hadden aan de wil van Al
lah, een filosofie die in dit ge
bied veel voorkomt. Een paar da
gen later verwoestte een nieuwe
aardbeving alle huizen die nog
overeind stonden, maar zover ik
na kon gaan gingen toen geen
levens verloren.
Tafel
Ze hadden het in Hinis, waar
geen mens Engels sprak (en
Turks is een van de vele talen
die ik niet spreek) goed met me
voor. Ze schoven drie tafels te-
gen elkaar aan en gaven me een verlenen. Niemand, behalve de le kartonnen dozen met thee, sui- wagen benzine te geven. Op een
deken die niet lang genoeg was plaatsvervangende gouverneur kcr, een olielamp, een oliekachel- tafel van het spoorwegstation in
om tegelijkertijd mijn schouders spfak_ maar ee" woord En- tje en kookgerei. Erzerum stonden twee mannen
en mijn voeten voor kou te be- Sels- MiJn aankomst bleek plots-?- v i op kousevoeten op een tafel om
hoeden en die niet dik genoeg lin8 v<*>r hen een ui„<°mst- JJ* Wereldraad berken hun pijchten waar te nemen.
Vriendelijke mensen uit Neder- rond zeventig ton golfplaten en Toen onze 3 VOQr een lusse_
land hadden honderden blikken isolatiemateriaal, waarvan dertig landing neerstreek in Samsun
Daar lag ik en keek op naar de met vruchten, fruit babyvoedsel ton al was aangekomen om de steeg jongen ui» liep
sterren. Honden jankten Een juk en melk gezonden. Alles zat ech- directe nood te lemgen. In plaats nanrs «f?
ossen sleepte zich voort, een wa- ter door elkaar en de Turkse
gen rammelde voorbij op eon kers die de blikken moesten sor- ten te sturen kunnen de mensen eciJCU a
niet meer dan een teren hadden geen idee wat er in eigenlijk het beste helpen met Wyzing naar de Farizeeën heb-
^WrvcHe^e?^ 'a"E 6£'
en drie kwart hoge hoed, zo
uit een roman van Dickens
weggelopen), Vermeer (gent
leman at every inch), Posthu
mus Meyjes (de confessionele
voorman met een stem als
een klaroenstoot), Schokking,
die voor een arm vrouwtje
uit zijn wijk achter de toon
bank ging zitten, opdat zij
haar kind naar het zieken
huis kon brengen, Van den
Bosch (de Haagse Spurgeon).
Nooit ben ik later bij de
rooms-katholieken sprekers
tegengekomen met de scherp
zinnigheid, de gratie en het
savoir-vivre van de Haagse
predikanten uit het begin van
deze eeuw, zo schrijft hij.
Uitvoerig is Taal in de teke
ning van de opschudding, die
de „ethischen", Cramer en
Gerritsen, in de gemeente
brachten met hun schriftkri
tiek (1906/07). De ethische
richting ging op Taal een
wondere bekoring uitoefenen.
Met name Gerritsen heeft gro
te invloed op hem gehad. De
zielsziekte waaraan deze pre
dikant later leed, had dan
ook zijn directe weerslag in
het geloofsleven van Taal.
Steeds sterker werd bij
Taal het verlangen om predi
kant te worden, maar de twij
fel aan de zekerheden, waar
in hij opgevoed tvas, werd
steeds sterker. Hij doet dan
een noodsprong: in de veron
derstelling, dat maar één
kerk geheel vrij is van dog
matische bindingen, sluit hij
zich daar bij aan, om dogma
tisch vrij te kunnen zijn: hij
wordt doopsgezind. Zo gaat
hij in Amsterdam theologie
studeren.
Het boek doet echter wel
zien, dat hoeveel goede con
tacten hij er als student ook
gelegd heeft, de sfeer van het
het vrijzinnig protestantisme
hem vreemd gebleven is. Na
twee jaar studie is hij zo
verstrikt geraakt in de vra
gen, die hem bestormen, dat
hij zijn jaren gekoesterd ide
aal om dominee te worden op
geeft.
Hij wordt lid van De Dage
raad, krijgt een baantje op
een verzekeringskantoor (hoe
weinig konsekwent hij wel
was, blijkt uit een terloopse
opmerking, dat hij bij zijn
sollicitatie in stilte bad, dat
hij zou worden aangenomen).
De ervaringstheologie van
Gerritsen had hem echter
niet losgelaten en in 1923
het jaar van Gerritsens dood
breekt de ervaring van de
gemeenschap met God ook
bij hem door.
Het boek laat vragen open.
Hoe is het mogelijk, dat Taal,
nadat hij op deze wijze (juist
op deze wijze!) tot Christus
gekomen is, twee jaar later
rooms-katholiek wordt? Hoe
is het mogelijk, dat zijn domi
neesideaal, dat beslissend
meespeelde in al de geloofscri-
ses, na de beslissende wen
ding ineens wegvalt? Hoe is
het mogelijk, dat hij die ge
grepen was door de erva
ringstheologie van de ethi
schen, later is gaan stude
ren in Nijmegen, destijds een
bolwerk van neo-scholastiek?
Het laatste hoofdstuk van
zijn boek overtuigt niet.
Jammer, dat bij al zijn
zwerftochten de gereformeer
den aan zijn aandacht kenne
lijk ontsnapt zijn. Hij kent ze
slechts van de lagere Groen
van Prinster er school en die
ervaring was niet onverdeeld
gunstig de school van de zo
nen en dochters van de
opstrevende anti-revolutionai
ren). Het gereformeerde pre
dikantenviertal van de
Hofstad in die tijd (Van der
Linden, De Moor, Ringnalda
en Schuurman, later aange
vuld met Douma en K. Dijk)
mocht er toch ook zijn? Zijn
vergelijking van de syno
deuitspraken van 1905 over
de veronderstelde wederge
boorte met de rooms-katholie
ke doopsleer (pag. 28) is er
naast en op pag. 27 verwart
hij de Vrijmaking zelfs met
de kwestie-Geelkerken.
Maar toch is dit boek een
waardevol document gewor
den van het protestantisme
uit het begin van deze eeuw.
Een authentiek document van
een geloofsworsteling, waar
van men al lezend tot zijn
verbazing merkt, hoever wij
daar al weer van af staan.
Hoe anders zou Taais ontwik
keling zijn geweest, als Barth
er al was geweest! En dan te
bedenken, dat deze theoloog
voor de meesten al weer ver
leden tijd geworden is!
Door vrij denken tot chris
telijk geloven door Jan
Taal. Uitgave Desclée De
Brouwer. Brugge-Utrecht
(215 blz.; 13,—)
vsm afstand
meter.
Om vier uur gaf ik het op. Ik Blikken
stond op en ontdekte dat vrijwel
het hele dorp me al voor was. Ik
heb nimmer kunnen ontdekken
van voedsel- of'Tnto*rakkèt* PSar PaSSen Va" het vlie«tui®
vandaan en knielde neer om rijn
te zeggen. De ver
bruikt als een excuus.
blikken bij „1, WaarV0°r he' V"' ™groate1ebS
i'esteuronees land Scla Destema IS. TnrlH-ie ic mninr
Rode Kruis, waarbij dan ver
ander IVesteuropecs land
We moeten
met onze
aardbevingen gele- de Turkse Rode Halve Maan (de of mijn twee metgezellen de gehe- met varkensvlees, maar dat
Arabische wereld houdt niet van le nacht gewerkt hadden.
gen de moslims niet eten.
dan weer eens bet krUjS) me een vrachtwagen de rebellerende motor liep weer. wenste wel dat sommige i
bovenop gedrukt aan die op punt stond met tenten We vertrokken om vijf uur na
den van Turkije is water een
kostbare vloeistof en wordt het
per fles of glas verkocht De
Dit artikel hangt een beetje als oosterlingen hebben een gezegde:
n{£ Impressies
veel onderechcidingsver- los zand aan elkaar. Een stuk „Wat weten de mensen van de
u. cvni*t Tk wachtte woraen war een aergeujKe traye- en voedsel naar het getroffen ge- een ontbijt van brood en olijven, mogen bezaten als vrijgevigheid schreef ik in Varto, de rest onder- Jehunrivier van de waarde van
dat dacht ik. Maar de papieren hebben —inutpn voor het d,e betefcent: gezinnen gedood, bied te vertrekken. „Ik heb mijn Kreunend sleepte onze wagen en eerst contact hadden opgeno- weg. Twee dingen vielen mij op het water? Vraag hen die uitge-
U':irpll nnr nirl .1.meekomen. »an- r.inaeilJK. bijl minuien «IW tinrfaran narnmpcrl kiilfM I 1Ai-.... I. m.l An ul. a:;-iLi::, rn -1-1 .1
waren nog niet aangekomen. V
daar mijn pogingen |M
te veretoren van e
Ankara.
..T..aie oeieKem. Bezinnen yeum
Ijndelijk. vijf mmuWn voor h.! kindefen
zich voort naar Varto.
Het stadje herinnerde
Londen tijdens de Duitse lucht-
de rust ££f fk wenl nieti9d ^n da" nog in een afgr- neer Kaai ue VU1KC1IUC wt,KCI1;
zwijgend terug met vprwc. egen gebied dat slechts langs Zij wjsten het niet en dus ver
met een nop oik«bergwegen moeizaam te berei- trokken we. De chauffeur en zijn aam allen
r_ uur lAieT kreeK lk intact wZ net en u"aar de verbindingen maat vergasten me op Turkse lie- gen was met de grond gelijk ge-
wüFklïl# r.u? viïi^ïi Ri, P mo. hfel wat te u,en,e" overlaten, deren en ik hen op Engelse zuur- maakt. Een op de drie mensen
L!2LEJ ik?"f2 208 kl,omet" van het laatste tjes (die kun je niet missen in
gebrek aan de noodzakelljke^Jor ^ent haal je diep ademu bedankt 9poorwegstation Erzerum van- h^t Turkse achterland). ise
de mensen vriendelijk en bijt je daan
op je tong. In ieder geval kreeg
muileren van de Londense ambas
sade moest ik een brief overhan JfB B
digen van het Britse consulaat in ik mjjn perskaart.
Is tanboel. Dat is zo'n moment dat
zelfs een Schot er een taxirit
MWr'Ió'vlug'moïtll'lk ifte'lfs- kaatt^wVbrmBMi to'/ilan- Zwarte Zei vlitgèn en vandaar dag. Motorpech. We hadden al ciaal uitgerust om eerste hnlp te eerale nodig wa» en stuurde gro-
Hoe ver Varto wel lag. ontdek- Motor pech
te ik spoedig. Ik kon geen vlieg-
Het begon allemaal met mijn tulgverbinding met Erzerum krij- Acht uur later stonden we stil.
deel
gen en moest via Trabzon aan de
met dc Turkse ambassade, tijdens mijn verblijf in Turkije, droogd zijn door de zon."
Toch was het goed om in dc ba- 1. De moslim doet zijn Op weg terug naar Erzerum
rak. waar alle goederen werden godsdienstige plichten heel na- kwam ik door Erzincan, de
Rij na rij wonin- opgeslagen. tc zien hoeveel tuurlijk en zonder er zich voor te plaats die zich nimmer helemaal
icnsen uit hoeveel landen daad- schamen. Vijf keer per dag wor- herstelde van de aardbeving van
t-crkelijk geholpen hadden. Er den de gelovigen vanaf de mina- 1939 toen 10.000 inwoners om het
raren zelfs levensmiddelen uit ret opgeroepen tot gebed. Waar leven kwamen. Dit gehele gebied
kenmerk van dergelijke Griekenland (op andere ogenblik- ze zich ook bevinden, ze knielen wordt in het bijzonder geconfron-
rampen dat er altijd meer ken nogal een vijand van Tur- neer om te bidden. Achter mijn teerd met het feit dat de dood
mensen gedood dan gewond wor- kije). De Iraanse „Rode Leeuw bankje in een park in Trabzon snel en angstaanjagend kan ko-
den. en Zon" vertegenwoordigde de knielde een jonge man neer. In men. Dat doet zeer zeker een be-
Het Britse hulpteam uit Bristol Turkse oosternabuur. Het had Hinis lag een pompbediende in roep op onze ontferming met ter-
i het leven gekomen. Het
niet meer verder te gaan die was net vertrokken. Het was spe- precies aangevoeld wat het
i alle godsdiensti-
