RUIN PAKJE ONDERWEG
De Chinese affaire
Laatste zilver verdwijnt
uit onze portemonnee
WOENSDAG 21 SEPTEMBER 1966
DOOR
ONZE SPECIALE
VERSLAGGEVER
LINK VAN BRUGGEN
TSU-TSAI
een omstreden dode
Een gifgas mei een vernietigende uitwerking, door prof. dr. Stanis-
law Rutkowski in Polen uitgevonden, is voor de Amerikaanse inlichtingen
dienst, de CIA, aanleiding alles op alles te zetten om dit in een oorlog
belangrijke strijdmiddel in handen te krijgen. Het eerste operatieplan,
dat een overval op het laboratorium in Zyrzyn beoogt, mislukt, omdat
de GRU, de Russische geheime dienst er tussen komt. Op het hoofdkwar
tier van de CIA in Langley wordt een nieuw, bijzonder gewaagd plan
uitgedokterd. Men besluit een belangrijke functionaris van de Chinese
inlichtingendienst, dr. Sun, in te schakelen, een dubbelspion, die tegen
een hoge beloning ook voor de Verenigde Staten werkt. Ir. Hsu Tsu-tsai,
wiens raadselachtige dood op 17 juli j.l. in Den Haag de aanleiding wordt
tot een langdurig beleg van het Chinese legatiegebouw, waarin zich acht
lastechnici schuil houden, wordt door dr. Sun benaderd om in Nederland,
tijdens het Internationale Lascongres in Delft, „een pokketje" aan een
ClA-agent te overhandigen. De ingenieur, die een groot deskundige op
het gebied van de Chinese rakettechniek is, heeft toch al het plan over
te lopen. Voor het dubbele van de aanvankelijke omkoopsom, die een
miljoen dollar bedraagt, toont hij zich bereid de Verenigde Staten nog
een extra dienst te bewijzen.
De vorige afleveringen van deze geromantiseerde serie werden
respectievelijk op 30 augustus en op 2, 7 en 13 september geplaatst.
Celmski gaapt. Hij wordt door el
kaar geschud ais de bus door een kuil in
het wegdek bonkt. Nog een dik half uur,
schat hij; dan zal hij zich kunnen
uitstrekken in een comfortabele stoel
van het vliegtuig, dat hem zonder schok-
van Warschau naar de luchthaven van Praag
kjfct brengen. Het is nog vroeg. In de straten, die
,e de buitenwijken naar het centrum voeren,
„e int het maandagochtendverkeer op gang te
jji ïen. Jonge vrouwen, gekleed in vrolijke, zon-
kleren, bewegen zich licht en vlug tussen de
nen in meer sombere tinten,
elmski denkt aan Maria. Zaterdag, als dit
s achter de rug is, zal hij haar van kantoor
l. Twee weken de bossen in. Heerlijk vissen
sn rustig stekje. Met Maria. In zijn binnenzak
lt hij de omtrekken van het kleine zakje, dat
inj aanleiding is van zijn reis naar Zwitserland.
Ijl pakje scheidt hem nog van Maria en het
je-
lejotpakje, denkt Chelmski.
dl
bi;
ie--W E
BP'
d JC
E gezette man legt voorzichtig een klein
ipakje, gewikkeld in goorbruin papier, voor
Chelmski op tafel.
,Je ticket voor het vliegtuig; treinkaart-
en geld krijg je straks. Je vliegt vanmor-
naar Praag en vandaar ga je met de trein via
c ïen naar Zürich. Woensdagmiddag tussen half
e en twee uur ontmoet je de contactman in
restaurant van het station van Zürich. Je kent
Daarna reis je terug via Bazel en Ber-
[ezi. Begrepen?"
vaj helmski, klein maar betrouwbaar radertje in
"JPoolse spionagemachine, knikt. De schema's
,de dikke" kloppen altijd. Even webgt hij het
je op zijn hand en steekt het dan weer in zijn
ienzak. Bij de deur vraagt hij
ik er op rekenen dat ik vanaf zaterdag
ben?"
la jij maar met je Maria genieten van de
enbloemen", lacht de ander.
Is de voetstappen op straat zich hebben ver-
gd met het laarzengeklok van arbeiders op
1 naar hun werk, ploft „de dikke" neer in een
J 1 en steekt een grote sigaar op. Hij zal blij
als deze zaak achter de rug is. Overmorgen
j er vanaf, als alles goed gaat. Ach, wat kan
igenlijk mis gaan. Chelmski is een stomme
Geen man van de afdeling operaties is
[geschikt voor dit soort karweitjes als
ski. Moet anders wel een belangrijk zaakje
jeinst „de dikke". En die Chinezen doen ook
ongedurig. Wel vijfmaal wilden ze de verze-
hebben dat de Poolse lijn betrouwbaar is.
als de handel belangrijk is en de Chinezen
indijk op gebrand zijn, dan is het zaak om
uit te kijken. Die jongens van de GRU
neus voor dit soort akkefietjes.
fET water van de Limmat suizelt onder
Munster Brücke in Zürich. Het is kwart
I over een, woensdagmiddag 6 juli. Max
l-Chelmski wandelt op zijn gemak het druk
ke handelskwartier Kleine Stadt in.
- als gebruikelijk vlot verlopen,
[slentert op zijn dooie akkertje door de Bahn-
;e. In een kleine chocolaterie koopt hij
Jgroot stuk Zwitserse chocola. Daar is Maria
>p, herinnert hij zich. Onopvallend bestudeert
ie mensen, die in en uit het station lopen,
ij Chinees te zien. Had hij die dan verwacht?
1 haalt bijna onmerkbaar zijn schouders op en
t de restauratie van het Hauptbahnhof bin-
Bier". De ober laveert tussen de tafeltjes
het buffet. Chelmski kijkt even snel
en pakt dan wat papieren uit zijn tas, die
or zich op tafel uitstalt.
rode secondenwijzers van de stationsklok-
wijfelen even op de nul en springen pas weg
een volgende geruisloze ronde, als de grote,
wijzers nadrukkelijk deftig en koket een
je hebben gemaakt. 13.46 uur.
'irdon. Is deze plaats vrij?"
lange, slanke man buigt zich verontschuldi-
naar voren, een hand aan de leuning van de
tegenover Chelmski. De ogen gaan schuil
een zonnebril. De gezichtstrekken wijzen
elijk op een Aziatische afkomst,
tfaar natuurlijk. Gaat u zitten."
nax maakt een vaag gebaar en verdiept zich
1 in zijn stukken. Zou dit de man zijn? Hij
hem in vlekkeloos Duits koffie bestellen,
is het beu. De laatste maanden heeft hij het
1*1 voor zijn kiezen gehad. Zo gauw mogelijk dat
1 weg en dan naar huis.
unt u mij zeggen hoe laat het is?". Met een
k draait Chelmski automatisch zijn hoofd om
111 de klok achter hem. Het is vijf voor twee.
»h, twee voor vijf", zegt hij gespannen,
an hebben we nog tijd genoeg voor een kop
;re 'e"> zegt de ander kalm. Chelmski probeert
'fdi de ogen achter de zonneglazen te peilen.
ida t
een kort gebaar drinkt hij zijn pils op, en
met de achterkant van zijn hand de lippen
H Jmstandig begint hij te rommelen in zijn tas
Snlü» papieren bijeen te zamelen. Met een ge-
'or van opluchting loopt hij daarna het perron
donker gebrilde vreemdeling trekt even sma-
de mondhoeken op. Hij pakt de Neue Zür-
Zeitung, die hij heeft zitten lezen van tafel
sn laat het kleine pakje, dat eronder ligt,
d-A ïopvallend mogelijk in zijn zak glijden.
E vi
(i Lu
eko
MBASSADEUR Li Chang-huan knikt.
Chiang Li-ang maakt een korte buiging en
verlaat de kamer geruisloos over het dikke
tapijt Op het bureau, voor de ambassa
deur, blijft het kleine pakje in goor-bruin
liggen.
dif>k>nel Li Chang-huan staat voor het raam
zijn werkkamer in de witte villa met het
puntdak aan de Kalcheggweg in Bern en
linj t nog eens. De ondergaande zon veegt even
ker frood over de pieken van de bergen; dan zakt
G( duister snel over het zenuwcentrum van de
Jent 'ese geheime dienst in Europa.
is chef van de sectie West Europa. Van 1949
Bern al het hoofdkwartier. En als het in de
alü van Li ligt blijft dat zo.
deel van zijn werk heeft overgenomen, nadat
ident Charles de Gaulle zijn vriendschappe-
politiek met Peking en Moskou begon. Geluk-
^[0 dat dr. Sun zijn advies overnam om de lijn
Den Haag niet via Parijs te 'aten lopen,
-direkt over Brussel.
m3: mo t niet te machtig worden, denkt Li.
kolonel Li, kan met deze blijkbaar hoogst
belangrijke zaak weer eens bewijzen dat Bern
toch maar de aangewezen leiding heeft, als het
gaat om zaken van werkelijke importantie. Parijs
hoeft hier geen extra lauweren te verzamelen.
Laten die het vuile werk maar opknappen. Daar
heeft hij altijd al een hekel aan gehad.
Ambassadeur Li loopt naar zijn bureau, neemt
het pakje op en verlaat de kamer.
DR .Sun, een van de vingers aan de mach
tige hand van de Chinese geheime dienst,
zit rustig in een boek te lezen, als hij een
zachte klop op de deur hoort. Hij heeft
gisteren zijn intrek genomen in de kamer,
die de Bernse ambassadeur altijd voor hem in
gereedheid houdt. Li weet dat Sun maar voor
korte duur hier is, maar het juiste tijdstip van
vertrek blijft altijd een vraagteken. Dr. Sun komt
en gaat op de meest onverwachte ogenblikken. Li
deert dat niet. Hij weet dat zijn zaakjes altijd in
orde zijn, ook als dr. Sun plotseling binnenvalt.
Dr. Sun kijkt van zijn boek op, als de ambassa
deur binnenkomt.
„Gaat u zitten", zegt Sun, want ook al is Li zijn
ondergeschikte, hij behandelt hem altijd als am
bassadeur. Het personeel van de ambassade hoeft
niet te weten welke rol Sun in feite speelt.
„Mijn speciale koerier heeft mij zojuist het
pakje gebracht", zegt de ambassadeur en legt het
voorzichtig op tafel.
„Prachtig", zegt dr. Sun. „Wanneer gaat het ook
alweer verder?"
De ambassadeur kent zijn lesje van buiten.
„Morgen, donderdag, vertrekt de koerier naar
Brussel. Daar overhandigt hij het aan een
persoon, die alleen aan u bekend is. De koerier
kent de herkenningscode. De tweede man brengt
het naar Den Haag, waar weer een speciale man
u kent hem alleen zorgt dat het verder
komt."
Dr. Sun knikt goedkeurend. De ambassadeur
hoeft niet op de hoogte te zijn van het hele plan.
Hij heeft hem allang duidelijk gemaakt dat het
om een zeer grote zaak gaat, en Li heeft Suns
bemoeiingen zonder vragen geaccepteerd.
Dr. Sun draait zich om en gaat met zijn rug
naar Li zitten. Snel controleert hij de inhoud van
het pakje. Voor zover hij kan zien, is alles aanwe
zig. Hij maakt het pakje weer goed dicht en geeft
het aan Li terug. Zelf bij zich houden, kan hij
niet. Li zou argwaan kunnen koesteren. Dr. Sun
is weliswaar een machtig man, hij is zelfs de
auteur van de operatie, de ambassadeur van Chi
na in Bern kan in dit soort zaken echter alleen
handelen op instructies van Peking. Authentieke
bevelen. Voor Li is Peking heiliger dan dr. Sun.
NOG iets aan te geven?"
André van den Yepenhove vangt nog
net een glimp op van de groen geünifor
meerde douaneman, die ongeïnteresseerd
door het middenpad van het blauwe Bene
lux NS-treinstel loopt. Hij maakt een vaag ge
baar naar het net boven zijn hoofd, waarin zijn
koffer ligt. maar de douaneman is al door gelo
pen.
lamp-terieur
exclusive home
•till* veerkade 42 - telefoon 180676 - den haag.
Vrijdagmiddag 8 juli. Het is bijna tien voor
half zes. Met een lichte schok koppelen zich twee
groene „hondekop"-treinstellen aan het blauwe
treinstel langs het perron van station Rozendaal.
Dadelijk gaat de reis verder in de richting
Amsterdam.
Van den Yepenhove heeft uitstekende connec
ties met de Grippagroep. Dat is het clubje van
nog geen vierhonderd Belgische communisten, die
het oog van Moskou naar Peking hebben afge
wend. Jacques Grippa, leider van deze „scheur
makers", is als een vorst onthaald, toen hij Pe
king bezocht. Die roem laten de Grippa-volgelin-
gen op zich afstralen, maar Van den Yepenhove
is slim genoeg zich in het openbaar niet al te
zeer met deze Belgische Pekingmannen te ver
eenzelvigen.
De kleine Belgische zeeman met de fijne ma
niertjes van een fat, voelt zich niet geroepen de
Mao-doctrines, waarvoor hij zichzelf trouwens he
lemaal niet interesseert, uit de dragen. Zijn con
tracten gaan net ver genoeg om verzekerd te zijn
van periodieke, rustige opdrachtjes, die overigens
meer geld opbrengen dan valt af te meten aan
de aard ervan.
Het moet deze keer anders wel spannend zijn.
Die blijkbaar hoge Chinees is zelf naar hem toege
komen Het heeft kennelijk alles te maken met
het kleine pakje in goor-bruin papier, dat hij
veiligheidshalve op zijn lichaam meedraagt.
Die half-Chinees, Sjang-bang of zoiets, deed
ook al zo overdreven geheimzinnig, toen hij hem
vanmorgen het pakje gaf in het halfduister van
de vroegmis in de Cathédrale Saint Michel in
Brussel. Overigens een overdreven gedoe. Hij
moest en zou in Antwerpen de trein van 16.47 uur
nemen, waar hij dus eerst met de auto naar toe
moest. Al dat gesakker. Die trein begint nota
bene in Brussel. Enfin, hij zou wel zien. Eerst
maar eens die Chinees opzoeken in Den Haag en
zien dat hij hem het pakje kan toestoppen.
HSU Tsu-tsai ademt diep de avondlucht
in. De deur van Prins Mauritslaan num-
ler 17 slaat achter hem dicht. Het is stil
op straat. Gedempt klinkt van verre het
verkeersrumoer van de Johan de Wittlaan
en de Scheveningse Weg. Even verder in de laan
knarst een gele tram door de bocht. Langzaam en
bedaard begint hij de straat af te lopen in de
richting van de Stadhouderslaan. Een verre klok
laat acht langzame slagen horen. Het is vrijdag
avond, 8 juli.
Met acht andere Chinezen, allen expert op het
gebied van de lastechniek, is hij begin deze week
in Nederland aangekomen. Morgen begint in
Delft het Internationale Lascongres, waar experts
uit alle belangrijke landen hun ervaringen en
gegevens komen uitwisselen. Veel heeft hij nog
niet gezien van dit land. Wat plekken groen,
rechte sloten en in de verte, door de nevels heen,
de vage contouren van een grote stad, toen de
wielen van het vliegtuig met een bons neerkwa
men op de landingsbaan van Schiphol. Vandaar
per auto rechtstreeks naar Den Haag, naar het
pand Prins Mauritslaan 17, waar het hele ge
zelschap gedurende zijn verblijf in Nederland
woont.
Het is een groot, grauw herenhuis, gelegen op
een hoek van de Prins Mauritslaan. Aan de voor
zijde grenst het trottoir direct aan de gevels. Aan
de achterzijde is een kleine tuin, van de zijstraat
gescheiden door een bakstenen muur. Verder is er
kraak noch smaak aan het huis. De Chinese lega
tie, gevestigd aan de Adriaan Goekooplaan,
slechts op enkele minuten gaans van het huis aan
de Mauritslaan, heeft het pand gehuurd als depen
dance. Voor de duur van de huurovereenkomst is
nummer 17 daarmee automatisch exterritoriaal
gebied geworden. Dat wil zeggen dat de politie,
of, ruimer gezien: de Nederlandse overheid, zon
der toestemming van de Chinezen dit gebouw
niet mag betreden.
TREIN 330 remt piepend af langs het per
ron van het Haagse Hollands Spoor. André
van den Yepenhove stapt uit, recht tegeno
ver de uitgang. Het is 18.24 uur. Hij heeft
,og wel even de tijd. Eerst maar eens een
hapje eten. Hij wandelt de Stationsweg in, de
Wagenstraat door. Halverwege schiet hij een Chi
nees restaurant binnen, waar hij altijd eet, als hij
voor „zaken" in Den Haag is. Via zijn voorliefde
voor Chinees eten is hij in Antwerpen destijds in
contact gekomen met de mensen, die hem dit
werk laten verrichten.
Het is zo'n beetje het enige eethuisje in Den
Haag, waar hij zich op zijn gemak voelt. Zijn
kennis van de Residentie strekt zich trouwens
niet veel verder uit dan het rosse kwartier bin
nen de driehoek Hollands Spoor - Staatsspoor -
Het Binnenhof.
Na een gewone Fu Yong Hal en een pilsje stapt
hij weer op en bereikt op het Spui de halte van
lijn 8. Terwijl hij op de tram staat te wachten,
overdenkt hij hoe verdraaid simpel de uitvoering
van dit soort opdrachten eigenlijk is. Er is vrij
wel geen risiko en het betaalt goed. Hij moet er
anders niet aan denken een missie niet precies
volgens de richtlijnen uit te voeren. Zijn opdracht
gevers zullen hem snel en dodelijk weten te tref
fen, zonder dat er verder een haan naar kraait.
Hij huivert, als hij in de tram stapt.
HIJ kan het niet lezen, maar de grote
letters op het bord moeten aanduiden, dat
hier het congresgebouw van Den Haag
komt, weet Hsu Tsu-tsai, als hij de Prins
Mauritslaan is uitgewandeld en rechtsaf
geslagen is. Zo te zien wordt het een groot com
plex, waar overigens nog wel enige tijd aan ge
werkt zal moeten worden.
Wonderlijk gemakkelijk is hij er in geslaagd
die avond alleen een ommetje te gaan maken. De
bewaking van de lasdelegatie is doeltreffend, maar
niet streng. Hsu merkt dat blijkbaar instructies
zijn gegeven hem met enig ontzag te behandelen,
omdat hij als de belangrijkste en meest gezagheb
bende expert wordt aangemerkt.
Hij heeft er direct na zijn aankomst een ge
woonte van gemaakt rond deze tijd een korte
wandeling te maken. Hij zorgt ervoor bij zijn
terugkeer aan deze of gene te vertellen wat hij
gezien, of opgemerkt heeft tijdens zijn korte toch
tjes. Argwaan heeft hij nog niet kunnen ontdek
ken.
VAN den Yepenhove is eerst over de Jo
han de Wittlaan langs het congresge-
bouw-in-aanbouw gelopen en wandelt er
nu omheen. In de verte ziet hij een Chi
nees naderen. Hsu herkent Van den
Yepenhove van de beschrijving van dr. Sun.
„Weet u waar de Prins Mauritslaan is?", vraagt
de Belg in het Engels.
„U moet zeker op nummer zeventien zijn", ant
woordt Hsu.
„Precies", zegt de Belg.
Als Hsu hem de weg wijst, stopt Van den
Yepenhove een klein pakje in zijn linker hand.
Hij bedankt vervolgens beleefd en loopt door.
Hsu wandelt via een kleine omweg terug naar de
Prins Mauritslaan. Zijn ommetje neemt precies
dertien minuten ln beslag.
Copyright Het Kwartet/
N.V. Periodiekenpers
IN DE VOLGENDE
AFLEVERING
Hsu Tsu-tsai wikt en weegt
BRONS EN NIKKEL
BLIJVEN OVER
Van een onzer verslaggevers
UTRECHT In de loop der
jaren heeft het muntenstelsel
in ons land verschillende wijzi
gingen ondergaan. Sommige
munten werden uit de circulatie
genomen, andere ondergingen
een wijziging in de metaal-sa
menstelling of werden van een
geheel andere metaalsoort
gemaakt. Binnenkort zal de
regering weer een wijzigings
voorstel indienen: nu om de
rijksdaalders en de guldens van
nikkel te gaan maken.
Dat is veel goedkoper: de aan
maak van een zilveren gulden
kost 70 cent, van een nikkelen 8
cent van een rijksdaalder resp.
1,65 en 12 cent!
De rijksdaalder en de gulden zijn
altijd van zilver geweest. Het gehal
te zilver bedraagt 0,720 gram. Dat is
aanzienlijk minder dan voor 1919,
toen de gulden een gehalte van
0,945 gram had. In de eerste jaren
van de oorlog was dit muntstuk bij
na niet in omloop, voornamelijk
doordat de Duitse bezetters het in
beslag namen en door een muntbil
jet vervingen. In 1956 werden nieu
we muntstukken vervaardigd die
een middellijn van 25 mm (voor
heen 28) en een gewicht van 6,5
gram (voorheen 10) hadden.
In 1961 werden de rijksdaalders,
die in 1929 in omloop gebracht wa
ren, vervangen door kleinere stuk
ken: een gewicht van 15 gram (voor
heen 25) en een middellijn van 33
mm (voorheen 38). Het zilvergehalte
van de rijksdaalder die voorlopers
had in de zilveren daalder en de
zilveren dukaat, bleef gehandhaafd
op 0,720 gram.
De kwartjes en dubbeltjes warer.
oorspronkelijk ook van zilver. Tij
dens de oorlog werden ze vervangen
door zinken en in 1950 kwamen de
nikkelen stukken in omloop.
Het zilveren dubbeltje werd pas
in 1960 uit de circulatie genomen.
Dit kwam omdat na 1953, toen de
zinken stukken geen wettig betaal
middel meer waren, ten gevolge van
de nikkelschaarstc de hoeveelheid
nikkelen dubbeltjes nog te gering
was om in de behoefte aan
tien-centsstukken te voorzien.
De nikkelen stuiver, die vierkant
was met ronde hoek, werd na de
Tweede Wereldoorlog vervangen
door ronde bronzen munten In 1819
werd de koperen cent in omloop
gebracht, in 1877 vervangen door de
bronzen en tijdens de oorlog door
zinken munter.. Na 1948 werden ze
weer vervaardigd van brons.
De halve cent werd in 1819 in
koper uitgebracht. In 1877 werden
het bronzen munten. Tegelijkertijd
kwamen ook tweeëneenhalve-cent-
stukken van brons in omloop. In de
1 oorlog werden ze weer vervangen
door zinkgeld, waarna zowel halve
centen als halve stuivers in 1948 uit
de omloop werden genomen In dat
jaar verdween ook definitief de (zil
veren) halve gulden.
efficiency beurs
kantoormachines
kantoormeubelen
kantooruitrusting
reproduktieapparatuur
20 tm 28 sept 66
geopend van 10 tot 18 uur
22 en 23 september
ook van 1930 tot 22 30 uur
zondags gesloten toegang f250
<19 specioio N.S,-regeling.
