LITERATUUR:
spiegel
aan de
wand
NEGENTIENDE EEUW: TIJD
VAN PIJNLIJKE GEBOORTEN
Touwtrekken is geen
verheffend gezicht
Prof. dr. J. W. van Hulst (CVO):
De heer J. G. Kohier (CNS):
Ds W. de Graaf (GSV):
Historie
van drie
„groten"
EEN NIEUWE
MENS WORDT
GECREËERD
BEELDSPRAAK:
gedenkboek van CVO
[96(5
ZATERDAG 3 SEPTEMBER 1966
ZES MANNEN hebben
vanaf februari 1962
namens de drie organi
saties voor het christe
lijk onderwijsCNS,
CVO en GSV getracht
de weg te banen voor
een nauwere samen
werking. Op 14 septem
ber zal in Tivoli in
Utrecht moeten blijken
of hun arbeid zinvol is
geweest, of er straks
een Vereniging voor
protestants christelijk
onderwijs komt.
Hiernaast de visies van
de „grote drie".
„Het gaat in Utrecht vooral om de vraagstelling. Wij moeten onderzoeken of er een
samenwerking mogelijk is met behoud van het eigene. De veertiende september zal
een historische dag worden. Waar we uitkomen weet niemand. CVO doet evenwel van
harte mee aan dit experiment. In onze kring wil men het uitgesproken hervormde
karakter niet meer handhaven. Dat blijkt ook uit recente statutenwijzigingen. Utrecht
moet een beslissende opiniepeiling worden. Wellicht zal straks een referendum moeten
uitwijzen of we kunnen doorgaan."
„Voor ons liggen de zaken eigenlijk het minst moeilijk. Wij stellen ons voor dat het op
den duur toch tot een fusie komt, waarbij ieder in de nieuwe vereniging het specifiek
eigen inbrengt. Als dat onverhoopt niet mocht lukken, moeten we in ieder geval stre
ven naar een vorm van federatieve samenwerking."
,,Op de vergaderingen van GSV is gebleken, dat een belangrijke groep voelt voor
fusie, althans nauwere samenwerking, maar er zijn ook uitgesproken tegenstanders.
Het woord van prof. Waterink: „Ongelijke dingen kun je niet fuseren", geldt voor velen
in onze kring. Er is nu een enquête in zee gegaan, die ons moet duidelijk maken hoe de
kaarten liggen. Beslissingen zijn er in ieder geval in Utrecht niet te verwachten. Na
de uitslag van de enquête moeten de concept-statuten ook nog naar de drie organisa
ties."
DAT literatuur het leven spiegelt, is wat de
Duitsers zo leuk noemen een „Binsen-
wahrheit", een waarheid even onaanzienlijk
als een bos biezen. Maar een waarheid blijft
het, althans zolang men die vergelijking niet
al te nauw neemt. Want wat een spiegel is,
weet elk kind, maar wat is het leven? En
geeft een spiegelbeeld niet een vertekening?
Want links wordt rechts en rechts wordt
links. Er moet dus een tweede spiegel bij
komen, die het gespiegelde weer in de juiste
stand terugspiegelt. Het tweemaal ge
spiegelde beeld is misschien iets fletser, maar
rechts is weer rechts en links weer links.
Men is dan weer even ver als men aan het
begin was. Maar nu wordt ons de betekenis
van de lijst duidelijk. Het gaat niet alleen over
het spiegelen, maar over het kader, waarbinnen
gespiegeld wordt. Want wat buiten de spiegel
valt, komt niet in het beeld. Die lijst onthult
ons, dat spiegelen kiezen is. En dan is ook de
plaats van de spiegel beslissend. Gespiegeld wordt
alleen dat wat van die plaats uit zichtbaar is.
U hebt al begrepen dat we schap het leven vandaag nog niet kerken heeft zich gevormd in sym-
helemaal aan dan toch morgen,
het lidwoord moeten schrap-
pen. Literatuur spiegelt niet het desnoods oȑmo"rjen."
leven, maar leven. Er is dus
dubbele beperking: litera-
biose met de Europese cultuur,
maar de kaders van deze cultuur
zijn verbroken. Wie geen persoon-
lijk geloof in Christus bezit („wie
,4 *s c ten diepste wel zo héél op de Rotssteen steunt, hangt aan
tuur spiegelt alleen wat zy bin- veei verschil tussen realisme en geen strohalm meer", zei De Gene-
nen haar grenzen spiegelen kan naturalisme enerzijds, en cstheti- stet), en op de traditie meedreef.
H cisme aan de andere kant? Opper- nergens meer. tenzij hij de tra-
vlakkig gezien lijken het natuur-
lijk twee verschillende werelden:
le rauwe werkelijkheid en
r - de schone schijn. Dat het
het spiegelen zelf aangaat. Wy ^ier ten diepste over één wereld bij de huisdeur vindt ,ucu uC
zien dat nu beter in dan in de gaat> kan ik miSSChien zichtbaar blemen weer levensgroot als
Wd maken aan een schilderij dat vroe-
ger in hei museum Boymans hing.
Het stelt een zonsondergang op
en dat wel gezien van de plaats
waar zij staat.
Het beeld klopt dus wat de
beperkingen betreft, maar het £ie v
gaat niet op wat de daad van <jie
de werke-
krampachtig aan vastklemt, 's Zon
dagsmorgens tussen tien en twaalf
kan bij een goede preek de we-
in het lid komen, maar
me. Het ideaal
lijkheidsschrijver ccii u
na lezing van zyn produkt zou kat' „"„Te'
zeggen: ja, zo is het, zo gaat
in lompen geklede schilder, dron-
(Van onze onderwijsredactie)
/JLS op woensdag 14 september in het Utrechtse\ Tivoli de vereniging
voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs, het Gereformeerd School
verband en de vereniging voor Christelijk Volksonderwijs gezamenlijk
bijeen zijn, kan dat een historische gebeurtenis worden genoemd. Dan zal
er namelijk een waarachtige poging worden ondernomen broeders van een
huis weer bij elkaar te brengen. Gemakkelijk zal dat niet gaan. Daarvoor
heeft de negentiende eeuw te veel pijnlijke geboorten te zien gegeven.
Maar nu dringt een andere tijd. De oude wonden mogen niet meer kunst
matig opengehouden wordenomdat de nieuwe tijd een nieuwe positie
bepaling vraagt. Grote mannen van het christelijk onderwijs: Groen van
Prinster er, Kuyper en Hoedemaker zouden het niet anders hebben gewild.
Als die visie er straks in Utrecht is, is een fusie denkbaar.
tot een hevig dispuut. Tenslotte
diende dr. S. D. van Veen een
motie in van de strekking, dat
lokalen van gesubsidieerde chris
telijke scholen niet mochten wor
den gebruikt in de kerkelijke
strijd. Als die motie was aangeno
men was er wellicht een breuk
voorkomen, maar het aantal
voorstemmers was te gering.
CVO opgericht
oN
het Hier was de vergelijking ken van de kiaurenl,racht die hü
met spiegelen op zrjn plaats. De ,iat WKkt eatatlsch aan I(]n doeki
fictie wordt overeind gehouden terwijl de muze, in de vorm van
dat men niets aan de werkelijk- een jonge vrouw', half achter hem
heid verandert. Men gaat alleen staande een zegenend handgebaar
ergens staan, verandert in spie- maakt. Over de rotte wereld hangt
j-met-lijst en doet zijn werk.
Zo kon de Franse naturalist ook
spreken van „tranche de vie":
men serveerde het leven in
sneetjes.
Totaliteit
schone schijn, een esthetisch
is. Leef en schep vanuit die
schoonheid. Ook dit Is werkelijk-
'd: de rottigheid is er terwille
de glans, de vieze stengel ter
visite op de stoep
hoeveel duizenden men
sen missen die kortstondige Pniëls
en Nebo's!
Verraden
Niemand kan vanuit sijn stu
deerkamer alle consequenties
overzien die de voortgaande ont
kerstening van Europa (ik be
doel hier met name het open
bare leven), de toenemende
tie i
i al die andere bekende en
Wat is de onuitgesproken ge- kGn
de lelie. Juist omdat de z<> vee' besproken verschijnse-
rh zo lelijk voordoet, zo len hebben zullen. De jonge mens
moet de kunstenaar (al- in een postchristelijk milieu
dus de estheet) het schone opmer- (en ook in christelijke milieus)
uor. beschrijven waar het is -
is alleen maar verbijsterd. Hij
negentiende eeuw? Wij kunnen
die eerst nu vaststellen.
Deze gedachte: het leven
is een soliede totaliteit, die
men kan waarnemen en
beschrijven. Men proeft de
invloed van het positivisme
van Auguste Comte. Wat
de zintuigen waarnemen,
wat empirisch kan worden
vastgesteld, wat meet- en
weegbaar is, dat bestaat
alleen, maar dat bestaat
dan ook. Voor ons vandaag
ligt op dit laatste de na
druk. Het leven was voor
heel veel mensen van de
negentiende eeuw werke-
"^NS land heeft een verbeten
1 verbitterde schoolstrijd ge
kend. Geleerden en kleine luy-
den hebben grote offers overge
had voor het goed van het
ichristelijk onderwijs, maar veel
van de kracht is verloren gegaan
in versplintering. Hoe dat is geko
men, is het overwegen waard
aan de vooravond van de veer
tiende september.
Eens bestond er in ons land
één grote organisatie voor het ge
hele christelijke onderwijs: de in
1860 opgerichte Maatschappij ter
bevordering van het Christelijk
Nationaal Schoolonderwijs, waar
van reeds in 1861 de naam werd
veranderd in Vereniging ter be
vordering van het Christelijk Na
tionaal Schoolonderwijs. Erevoor
zitter was
Groen van Prinsterer. Doel van
de vereniging was het stichten Doleantie
en onderhouden van bijzondere
scholen en de zorg voor de oplei- Na _de_ afsplitsing
ding van onderwijzers. Die
Toen meenden de hervormde
broeders dat de tijd gekomen
was om te gaan. Op 23 oktober
1890 werd in Rotterdam de vere
niging voor Christelijk Volkson
derwijs opgericht. De nieuwe ver
eniging stelde zich ten doel her
vormde scholen op te richten en dachte aan een gemcenschappe- waardige samenwerking,
de band tussen school en kerk lijke inspectie is toen overwogen, CNS wilde een eigen inspectie, kelijkheidskarakter werd
Leopold). Ook voor de estheet hiërarchisch geordende waarden
is ingestort. Schutting
woorden hebben voor hem
soms meer werkelijkheids
waarde dan toespraken
van ministers of geestelij
ken. Kan men zich vandaag
als dichter uiten en hoe?
Want het kan een primafr
besef zijn, dat men dichter
is.
De vijftigers zochten het in
typische lees-poëzle. dicht
kunst voor de ogen. Men
bouwde verzen op met mate
rialen uit de banale werke
lijkheid: &-tekens, voetno
ten. gedeelten van artikelen
lijk en kenbaar. De waarnemer te de wereld van alles, maar niet uit verordeningen.
absurd. -w
twee bestuurslede*
i CVO i
twijfelde noch aan zijn wereld,
noch aan zichzelf. Er was veel Wie de hedendaagse litera-
smerigs, lelijks, kleinzieligs, tuur enigszins wil verstaan,
smartelijks, vooralsnog onbegrij- moet haar zien als een voort-
pelijks, maar zo was, ja was het zfU™9onder gewijzigde om- gankelbke pogte, die zich richtte
leven nu eenmaal. Aan het standwheden. Alleen een mnaen tot. het individu., omslaat in een
mengd met absurditeiten
autonome beeldspraak, die in de
plaats gekomen was van de vroe
gere vervoering. Nu lijkt het er op,
de meesten ontoe-
van twintig jaar kan menen
n,el ,i„, ua soori oasisniveau.
zoveel mogelijk te versterken.
dat bleek niet haalbaar, waarbij wel gerekend werd met getornd. Het leven was van alles,
GSV hield vast aan een gelijk- de .belangen van GSV. maar niet absurd. Kan de weten-
Zo ontstonden in de vorige
eeuw drie organisaties, die wuwuwr^-u-iru-L-L-tru^
sindsdien ieder voor zich geschie
denis hebben gemaakt. Onderling
contact is er in de loop der jaren Pr0f. tip. B. J. OOStOPllOff Z
op
verzen bestaan
de uit straatnamen met huisnum
mers. of over verwisselbare dek
seltjes enz. Daarnaast, letterlijk
daar naast, een hysterische opwin
dat hij een volstrekt nieuwe
literatuur schept. Als hij zichzelf
kon analyseren, zou hij zien
hoezeer hij een produkt is van
het verleden. Als dit geldt voor ding die zich in kreten uit. een
GROEN VAN PRINSTERER, oiu
vergetelijk strijder voor de be
langen van het christelijk
weinig geweest. Een enkele maal
kwam het tot besprekingen,
maar resultaten werden er niet
geboekt.
In 1890 werd door GSO nog
een poging ondernomen met CNS
tot een akkoord te komen, maar
CNS wees de voorstellen af. Wel
verklaarde men zich bereid tot
t samenwerking waar dit mogelijk
net was. In 1897 werd in GSO weer
gevraagd zich tot CNS te richten,
maar prof. Noordtzij ontried dit
„léttende op de geschiedenis". In
GSO 1906 werd het Gereformeerd
nog Schoolverband opgericht. Tussen
CNS ontstond toen bijna
conflict, toen GSV
Ti in een ringd wordt door een menigte
literatuur televisie heeft de persoonlijke
wezigheid van de cultuurdrager
onvermijdelijk gemaakt en daar
mee een wisselwerking tusseu
spreker en publiek aan de gang
(Van onze ondcrwjjsredactie)
bepaalde periode
om te vormen naar de beheers
ten van de tijd. Men moet in
een bepaalde tijd volwassen ge
worden zijn om die tijd als zijn
eigene te voelen. De tijd van de -i# pir w
jonge mens is zijn tijd; er is dat Geen "wonder'dateer Literatuur'öp
geheimzinnige contact dat er straat wordt geboren en
ook is tussen generatiegenoten, straattaal geschreven wordt.
Een ander komt daar nooit he
lemaal in. Daar staat evenwel Nieuwe mens
tegenover dat de pas volwassen
geworden jonge mens zijn
Onder dit alles door wordt toch,
heeft CNS in de vorige
niging wenste samen te binden een andere afscheiding moeten GSV
allen die de christelijke grond- meemaken. Oorzaak hiervan was nog
waarheden beleden. Zij sloot de twist ontstaan door de Dolean- aansluiting zocht bij de School- aantal vragen voorgelegd aan prof.
daarbij geen bepaalde kerkbelij- tie- Mannen, meegegaan met deze raad. Schoolraad en CNS konden dr. B. J. Oosterhoff te Apeldoorn, die
denis uit en had er geen bezwaar Doleantie en hervormde broeders aanvankelijk GSV niet anders
tegen, wanneer bij de oprichting stonden in CNS scherp tegenover beschouwen dan als een kring in
van een school belijdenisgeschrif- elkaar. Samenkomsten van de do- CNS. Doch hoewel GSV er geen
ten van enige kerk tot grondslag lerenden hadden vaak plaats in bezwaar tegen had zijn scholen
Hm U~J H ™TC PROF. OOSTERHOFF:
TN verband met de komende toogdag van de vereniging voor Christelijk Na-
van CNS, CVO en GSV hebben wfj tionaal Schoolonderwijs als in het mode-
ramen van het Gereformeerd Schoolver
band. Onze eerste vraag was
zowel zitting heeft in de hoofdcommissie situatie (namelijk dat hij de J"i!ïï?,ï5!tart_„'fïS.
van dp varaninrinir ,r,r.w Pkelcfnliik M., ttnluinteonhofj horoiL-t hoof* on "eU bewustzijn geschapen.
volwassenheid bereikt heeft en Swe mëm gëeSVrd" Lite"..
nu volwassen is) zonder het tuur is vandaag
zich bewust te zijn projecteert schap, of
aanloop
VHBHsgend bond
ig poging daartoe, of
toog- naast is er ook gesproken over de
overgangsvorm van een federatief
verband. Dan wordt een fusie dus
Wij uitgesteld. In het tussenstadium
ma- van een federatie zou er een nau-
samenwerking gerealiseerd
Wat is de
dag als deze?
werden gelegd. Iedere" belijder de christelijke scholen. Daar had- op te wekken ook tot CNS toe te
der Schriften was welkom. den de hervormden bezwaar te- treden, ontkende het slechts een mÓetèn or.ze mensen duidelijk
gen. Zij meenden dat scholen die kring van CNS te zijn. ken dat de veranderde situatie
Grenen gesubsidieerd werden door CNS nieuwe bezinning vraagt inzake de kunnen worden. Ik denk hier
niet mochten worden gebruikt in In het begin van de twintiger organisaties van het christelijk on- 1 1
Deze beginselverklaring geeft de kerkelijke strijd. Dat leidde jaren rezen er tenslotte nieuwe derwijs. Kijk alleen maar eens
tegelijk de grenzen en de ruimte vooral op de jaarvergadering moeilijkheden tussen CNS en Thl'iJtinoi
aan waarbinnen Christelijk Nati- van CNS in 1887 in Amersfoort GSV over de inspectie. De ge- JJJgJ1 elkalr gaan touwtreS 3ere mogelijkheid is
onaal Schoolonderwijs zich be- om een ..eigen" school te krijgen? lijke inspectie, waa
n woog: afstand niet alleen tegeno- ^===============i 'n veel opzichten zijn voorstanders rijn. In zuidwest Friesland zijn oj
Oud ideaal
i wie Is het initiatief uit-
buitenwereld. Dit brengt
de illusie mee dat hij nu pas ^elt ZÜ? De verbijsterde
uteet wat literatuur is. Al wat ab8Urde wereld, de
er vroeger was is waardeloos.
Het leven is zojuist begonnen.
gegaan?
het organiseren
oelijke algemene vergaderingen
aan het uitgeven van één b
de drie organisaties. Een an-
gezamen-
Dit is tot op zekere hoogte een
noodzakelijke, en in elk geval een
vruchtbare illusie. Evenwichts-
.t.ip U1« PROF. OOSTERHOFF: „CVO is constructies zijn nu eenmaal dode-
gemeenschap- eigenlijk de eerste geweest. Bij lijk voor de activiteit. Ontneem
wringen en bet honderdjarig bestaan van CNS aan de jonge schrijver of dichter
één blad 'n 's Gr door CVO gezegd: de illusie dat hij een nieuwe lite-
Moeten jullie nu eigenlijk niet ratuur gaat maken, en er komt
althans dit overgehouden heeft,
dat hij terugstottert. Er zijn althans
„Binsenwahrheitcn" overgebleven,
b.v. dat wanneer dekseltje a op pot
je b past, dekseltje b (en jawel
hoor) ook past op potje a. Wat een
geruststelling welk een bevrijding
Het geeft een ontspannen gevoel,
op het dichterlijke minimum te
zijn aangeland. Maar als men niet
het besef had. dat dit eindpunt een
vertreknunt kan worden,
als vroeger geen nieuwe literatuur Voor de dergelijke b l.o.-tigheden'niet leuk
i-kaiholicisme,
ae maar ook tegenover het vrijzin-
rou-nig protestantisme en tegenover
kiei een kern- en kleurloos christen-
it... dom boven geloofsverdeeldheid in
rui.; de zin van Thorbeckes befaamde
hij uitspraak. Er is duidelijk ruim
te voor velen: baptisten en lu-
thersen, darbisten en doopsgezin
den, hervormden en gerefor
meerden kunnen elkaar vinden in
de strijd voor het christelijk
nen onderwijs.
Te ruim
ien) Toch was deze ruimte van CNS
50 velen te ruim. Reeds in 1868
nes-richtten leden van de Christe-
'lijke Afgescheiden Kerk de Vere
niging voor Gereformeerd School
onderwijs op. Ds. M. Noordtzij,
afgescheiden predikant te Sint
3C3 Anna Parochie en later hoogle
raar in Kampen, schrijft aan
[Groen van Prinsterer: „Onze ver-
urd leniging staat niet tegenover de
tot uwe. zij is evenwel een meer be
perkte dan die van CNSO, daar
zij in plaats van de algemene
grondwaarheden der Hervor
ming, de leer uitgedrukt in de
formulieren der Gereformeerde
Kerk tot grondslag heeft gelegd"
Op 19 april 1906 werd GSO
pmgezet in het huidige Gerefor
meerd Schoolverband, een ver
band van scholen om met elkaar
t« waken en te strijden voor het
(Van onze onderwijsredactie)
Bij het 75-jarig bestaan van de vereniging voor Christelijk
Volksonderwijs heeft de heer P. W. J. Steinz een gedenk
boek samengesteld dat de tekenende titel Beeldspraak kreeg.
Het boek wil, blijkens de toelichting, een levendig en ge
schakeerd beeld geven van de hervormde bijdrage aan het
Nederlandse schoolwezen gedurende de jaren 18901965.
In bonte afwisseling van referaten, e-days en plaatjes schrijft het
zyn verhaal. Het moge een verhaal lijken geschreven door en over
volwassenen, in wezen is het een „kinderverhaal", want over het
kind gaat het in dit gedenkboek.
In de inleiding staat dat het boek het „image" en de spraak van
CVO wil weerspiegelen. Daardoor zal het een kaleidoseopisrh beeld
geven en een zichzelf soms tegensprekende taal uitslaan. De kijker
wete echter, dat de veelkleurigheid der telkens verspringende beelden
ontstaat uil de breking van het ene Licht en dat voor de goede
luisteraar dc disharmonische klanken noodzakelijk -zijd om dc
harmonie te duidelijker te doen klinken.
Beeldspraak bevat een bonte
de bladen, vathnlen rondom d
kweekscholen. Het hoek ig ei
Den Haag 1220 bi».; f 11,90).
-aken. ren overzicht uit
en kenschetsen van de
van J. N. Voorhoeve,
van het christelijk onderwijs het terrein bemcedlgende expen
met elkaar eens. maar in de prak- Bj J~ J!~ ,"-t*
tijk staat men egenover elkaar
Bovendien zien veel ouders de
verschillen niet meer scherp. Bij
de schoolkeuze speelt de afstand
«chool-huis vaak de hoofdrol."
een oud scheppende kunstenaar kan de hls-
ideaal?" Ik geloof trouwens dat cr torie een drukkende last worden:
ook veel voorstanders van fusie Shakespeare. Rembrandt. Bach
rijn onder onderwijsmensen. Zij enorme sta-in-de-wegs.
werken dagelijks in de scholen en Het zou een vruchtbaar onder
zijn vaak niet gelukkig met een werp zijn b.v. het 19e-eeuwsc rea-
fusie gescheidenheid die velen n'?t lisme te vergelijken met dat
weg kunnen staan?
PROF. OOSTERHOFF: „Daai
can ik eigenlijk geen antwoord op
geven. Ik heb het gevoel dat het
allemaal nog wel verscheidene ja-
fusie in de ren kan duren. In ieder geval i
IVaarde loos
r aanspreek*
Wat is het nut geweest van
drie afzonderlijke organisaties?
ordt,
rganisatorischc
•lij
blijven."
PROF. OOSTERHOFF: „Sommi
gen zeggen van niets, omdat er in
de praktijk van de school zo goed
als geen verschillen zijn tc zien.
Toch zijn vooral in de kringen
van het gereformeerd Schoolver
band sommigen bang voor het
waardeverlies van de gereformeer
de confessie in het onderwijs.
Voor CNS liggen de zaken gemak-
keiijker en zal een fusievoorstel scholen zal
op weinig of geen verzet stuiten,
terwijl in CVO er waarschijnlijk
ten we zeker ^datjn^brede _kringen gegroeide. In het verleden waren
- misschien geen andere mogelijk-
Jen, omdat men toen midden in „J
moeilijke kerk- ?n schoolstrijd K(jk diJe e „andaae is od hel
r>P eroanUatio« h»hhDn h,,n Q1® ®r vanaaag is op net
leven en op de wereld. Daarom
vind Ik 'tussen haakjes opge
merkt) de literaire kritiek
het christelijk onderwijs doel C1
bewust naar een fusie gestreefd heden omdat
auncn enorm vee; mo«ilijke
moeilijkheden 2at oe organisaties hebben hun
andaag. Ondergronds is
getwijfeld verwantschap. Ik wil
zelfs verder gaan en stellen, dat
ook op kerkelijk gebied veel dui
delijk wordt als men vergelijkingen
trekt met de toestand gedurende
de tweede helft van ae vorige
eeuw. Maar het ls een overeen
komst bij gewijzigde omstandig-
neden. Het fundamentele verschil
lijkt mij te zijn dc totaal andere
vinden.
Wat mij altijd weer verbaast
is de enorme levens- en aanpas
singskracht van de dichterlijke
aanleg. Dit hangt samen met het
aanpassingsvermogen van de
mens, die in klimaten leven kan.
Zal eens de 20e eeuw de eeuw
van de aanpassing heten? Of met
een vreemd woord: de eeuw van
de her-oriëntatie?
DR. C. RIJNSDORP
ook nog veel verschil in opvatting meerde (in brede kerkelijke zin)
kan niet anders,
diepliggende verschillen
PROF OOSTERHOFF: ..Op de dag. Laten we echter hopen, dat
holen zal er vaa-schijnlijk wei- als het niet tot ccn fusie komt er
nig veranderen. Er zullen -daatse- In leder -?eval een federatief ver-
lijk specifiek hervormde gerefor- band ontstaat als di best haalbare
zal zijn. Voor CNS geldt, dat
een oud ideaal weer in
verschiet ziet, voor CVO zal
Schoolraad, het bedieningsorgaan ten. als
samenwerking. Als
CNS-scholen blijven. Wel mag namelijk niets gebeurt.
- een groeiende goodwill voor bij het oude
het christelijk on^erw'is verwach- een grotere verdeeldheid
eenheid naar bui- door achteruitgang voor he-
,SL- pnderwijs betekenen
Overgangsvorm
PROF. OOSTERHOFF:
ge- in Jonge, zich snel uitbreidende Het i ooms-katholieke onderwij
stadswijken meer samenwerking staat in dit opzicht veel sterker lr
rijn functionering. Dat heeft cei
echte organisatie opgebouwd, li
het christelijk ondei
en dat ook wel gezien
en er is een Convent opgericht da
echter nog weinig van de groni
komt, maar het is wel een bewij
moeten komen. Ik ben echter
eens bang dat er een generatii
overheen noet g2an voor alles kringen
doorgewerkt is. Verder moet men wijs heeft
niet gering denken over de prak
tischc problemen, zoals bijvoor
.Prak- beeld de manieren waarop
tisch door bijvoorbeeld een reorga- helse geschiedenisles gegeven kan dat er aan nauwere samenwcrkini varingen vr.n
de Schoolraad. Daar- worden.'
behoeXte bestaat"
Niet afgestemd
De hedendaagse mens, laat Ik hc'
maar heel eenvoudig zeggen, be
grijpt er niets meer van. Dc in
'identele bombardementen uit de
•orlog hebben plaatsgemaakt voo-
'•én onafgebroken bombardemen
net nieuws van de hele wereld
•ommentaren daarop, meningen c
'cenmeningen. irritatie en teger
rritatie, wereldvraagstukken c
en kapotte band. irioeilijkhedei
n het Verre Oosten en thul-
loeiende en angstige toekomstpv
lelijkheden Het denk-klimar' di
ie christelijke kerken hebbci
leschapen is op de dagelijkse cr
niet afgestemd. De leer van dc
