dj: wereld is
een schip
Grijpt
Papoea
terug op
animistische
cultus
Duitsland drie keer:
1933 -1960 -1975
Kunst en cultuur
aan huis bezorgd
CULTUREEL
VENSTER
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1966
FASCINERENDE KUNST
UIT 12 STIJLGEBIEDEN
VAN NIEUW-GUINEA
GEEN land ter wereld be
zit zovele mooie en nu
zeldzaam geworden cultuur
voorwerpen van Papoea's
als ons land. Het ontbrak
echter aan de geschikte
ruimte om bijvoorbeeld de
zeer hoge voorouderpalen en
de lange zieleprauwen tot
hun recht te laten komen.
Die gelegenheid deed zich
voor door een pauze in de af
bouw van een uitbreiding in
het Rijksmuseum te Amster
dam. Het ruwe betonskelet,
dat is opgetrokken op de
voormalige oostelijke binnen
plaats, heeft als tussenver-
dieping een flinke hal van
750 m2 bij een hoogte van ze
ven meter. Met behulp van
i.a. vezelplaten wist expo
sitie-inrichter Dick Elffers in
deze ruwbouw een fascine
rende entourage te creëren
voor de pronkstukken uit het
rijke bezit aan Papoese kunst
van het Amsterdamse Tro
penmuseum, het Museum
voor Land- en Volkenkunde
te Rotterdam, het Rijksmu
seum voor Volkenkunde te
Leiden, het Volkenkundig-
museum ,,Justinus van Nas
sau" te Breda en het Missie-
nuseum van Steyl.
De tentoonstelling, die tot 26
teptember is te zien (en een
snipperdag waard isrekent af
met de nog vrij algemeen
bestaande mening, dat de Papoe
a's eenvoudig geen cultuur kun-
hebben omdat ze tor voor
kort nog in het steentijdperk
leefden.
Het is waar dat pas ongeveer
een halve eeuw galeden de stam-
het binnenland ke;«nis
maakten met ijzer. Bewoners
van de Sibilvallei in het Centrale
Bergland zagen ijzeren bijlen en
messen voor net eerst van hun
leven in 1959, toen daar een Ne
derlandse expeditie verscheen.
Het niet bekend zijn met male-
len en technieken van andere
hield echter geenszins
tuurloosheid in. Gelijk ieder
volk had (en heeft) de Pa-
een aangeboren besef als
ijfkracht voor zijn uitingen.
;ze cultuurexpressie-van-natu-
maakte evenwel als gevolg
in de geïsoleerde ligging van
Nieuw-Guinea niet die ontwikke-
ingsfasen als die van andere
culturen door.
Aftappingen
Hoe weinig hulpmiddelen de
natuur hem ook bood, de Papoea
sleep er zijn vindingrijkheid aan
wel zodanig, dat hij, zij het
sinds kort, de met vele verwor
venheden beladen Westerse cul
tuurmens verrast en fascineert
Er wordt beweerd, dat de Pa-
joese expressie merkwaardige
verwantschap vertoont met som
mige stromingen in de heden
daagse kunst. Natuurlijk is het
omgekeerde waar: de moderne
cunst vertoont aftappingen van
hun ontwikkeling afgerem
de culturen.
Alle expressies van de in me
nig opzicht van elkaar verschil
lende volkeren in Papoealand
vinden hun oorsprong in een van
de prilste besefbronnen van het
mensdom: het animisme, het ge
loof dus dat alle dingen bezield
üjn. De varianten in deze expres-
ies houden verband met de aard
an de onderscheidene rassen en
Bet de natuurlijke gesteldheid
n het gebied dat de stammen
«wonen. Maar alle twaalf op
S'ieuw-Guinea te onderkennen
«tijlgebieden zijn door ani
mistische draden met elkaar ver-
Korwar"
Na een sterfgeval snijdt de Pa
poea in het stijlgebied van de
Geelvinkbaai uit hout zijn „kor-
'ar", een zittende of staande fi
guur, waarvan hij hoopt, dat de
van de overledene daarin
zijn intrek zal nemen om hem
bij te staan.
De kustbewoners in het stijlge-
ed van de Humboldtbaai ma
ken hun korwars meer rea
listisch. De soepeler vormen doen
vermoeden dat de mensen daar
minder angst hebben voor het do
denrijk. Op hun zeewaardig ge-
Zeemaiisroman van Jan Noordegraaf
JN de Wimpelreeks van de Uitgeverij C. de Boer Jr. te Hilversum is een zeemans
roman verschenen, geschreven door Jan Noordegraaf. Het boek telt 223 blad
zijden en kost 6.50. De auteur, die ook gedichten schrijft, heeft aan zijn boek, dat
in tweeledige zin „het boek van zijn leven" kan worden genoemd, de titel meegege
ven De wereld is een schip. Zoals zoveel goede titels, is die niet bedacht, maar uit
de beweging van het schrijven opgekomen. Op blz. 214 leest men:
mingen wordt beïnvloed. Vele grijpen naar de animistische
voorwerpen dragen dan ook het cultus uit de eeuwen van iso-
stempel van het onherroepelijke; i j- paald
ze zijn als gevolg van gewijzigde ITien 1S ee" vraag die nog met k
levensomstandigheden in on- onbeantwoord moet blijven, tradictio in terminis,
bruik geraakt. De rigoureuze wisseling van
Y - invloeden doet wel twijfel
wi| rijzen.
Of de Papoea niet zal terug- TON HYDRA ijsvoer
Men vergist zich zeer, als men over karakter te schrijven. En afgevraagd of hij zichzelf de weg
uil dit citaat concludeert tot een nog meer moed is vereist om aan naar een tweede boek misschien
soort morele herbewapeningsmen- dat spreken over karakter de ach- versperde. De auteur heeft wcl-
taliteit bij de auteur. De mede- tergrond te geven van het christe- liswaar niet al zijn materiaal ver-
menseliikheid is in de mode. al- lijk geloof. Onlangs besprak ik kwist. maar wel heeft hij zijn
thans dé term. en een woord als prijzend het speciale nummer boodschap in dit boek al zo volle-
„kameraadschap" is met die mo- van het tijdschrift Kentering dig gebracht, dat men zich af-
de nog wel in overeenstemming over het literair engagement, vraagt of er nog wel een tweede
te brengen. Maar wie durft van- Daarin kwam niét het christelijk werk op volgen kan. De professio-
daag in de literaire sfeer over engagement uitvoerig ter sprake, nele auteur gaat slimmer te
..karakter" te spreken? Een ka- dat engagement met zijn tweedui- werk en betracht een bepaalde
rakter veronderstelt normen: zend jaar oude geloofsbrieven en economie wat de stof betreft,
voorts veronderstelt karakter in- zulke geëngageerd schrijvende
zicht om die normen te kennen kleine jongens zoals Pascal, Léon oterKer
en kracht om ernaar te handelen. Bloy, Kierkegaard en anderen. Qnder het lezen dacht.ik eerst:
Dat klinkt in dn Inlterkundlgn "et christelijk geloof is in de dj, een reportagc (met een
ruimte waarin we vandaag leven Mera'u^ niet jmeer) „In en hie- s(erk autobiografische inslag) in
veel te stellig. Bovendien klinkt van jan Ik metnd' al
het woord „karakter" in de oren
van vele orthodoxe christenen be
paald niet vroom. Een zondaar
met karakter klinkt als een con-
Er is karakter voor nodig om
in een hedendaagse roman, die
meer wil zijn dan onschadelijk
de huiskamertafel.
de pakkende, pregnante getreden waren: dan hadden ze in ruimte
Met een boek als dit van Jan tpn hoe het ongeveer «ju
Noordegraaf in de hand ben ik ejn{jigerii maar ik had buiten de
blij te zien dat het ook vandaag waard gerekend. Het pleit voor
mogelijk is om op christelijke de kracbt van dit natuurtalent
wijze geëngageerd een verhaal te dat hel boek sterker wordt naar-
schrijven. mate men erin vordert. Maar
KI laat ik met dit woord „natuurta-
iNatUUrtalent lent" voorzichtig zijn. want welk
Maar laat ik eerst even vertel- een duidelijk literair instinct
len waarover het boek gaat. Ge- spreekt uit het volgende citaat
makshalve schrijf ik de aankondi- (bl. 108):
ging even voor u over. „Westland haalde de Africa Pi-
„Deze roman vertelt ons hoe lot erbij: een beduimeld, afge-
een heterogene bemanning, die leefd bolwerk van de Britse ad-
iiit allerlei typische Nederlandse miraliteit... Voor wie er oog voor
milieus afkomstig is. aan boord had was het inderdaad fasctne-
van het stoomschip Unicum met rende lektuur. Er stonden ter-
elkaar letterlijk en figuurlijk men vermeld die naar kamper-
wordt opgescheept voor een reis foelie en kruidnagelen roken. Le-
naar West-Afrika. Wij beleven zend in die Pilot zag men vreem-
van dichtbij hoe zij zich gedra- de kusten, waarvan de kenteke
pen in een storm over het Ka- nen en bijzonderheden kort
naai, volgen het schip door de maar krachtig-bloemrijk waren
onbewogen, eindeloze vlakte van weergegeven door een slag van
samenzweerders het kig Duitsland, jij produceert. De de Atlantische Oceaan. Op de waarnemers-zeeliedengelijk
aangebroken. God kusten van West-Afrika uindt aan ware taalkunstenaars. Het
dc een aantal dramatische gebeurte- was puur literatuur om op deze
plaats, die de bemanning mamer eerste bevindingen neer
Met onverminderde aandacht
heb ik het lijvige boek van prof. slechts klaar hadden gespeeld. 24 gouden tijd
Freund over de twaalf jaren van uur geen geweten te hebben er
het Hitlerregime uitgelezen1). Zo- met geweld, leugen en misdaad op.
stijl, de duidelijk gekozen
gedood, blik probeert Koch een juiste kijk
het duivels bewind cn Een uitvoerige tijdtafel met nauw- op zijn zo problematische vader-
het feit, dat bij de lectuur honder- keurige data's geeft gelegenheid, land te krijgen, en het komt me
men. Het is m.i. verheugend, da
zulk een boek. waarin „demon Hit
hoofdrol speelt, in Wiechert
Duitsland kan verschijnen.
„Gelukkig worden betekent, zijn ons een klein document
verleden overwinnen", dit woord toentertijd zeer bekend auteur be-
geldt zowel voor enkelingen als waard. nl. vi
voor volken. De Zwitser Max «lJ werd in
Ernst Wieehert-
TeneeTheid aëveëeImeèdT. «oor «n dttttkW w-
die echter no thuishomst meer geslacht. Men kon lezen van
uiteen valt". rocky soil, slopes to the sea, sto-
ny cliffs, peaks and summits, sv-
Noordegraaf is een natuurta- gar-loafed islets; allemaal woor-
hij de D.D.R. buiten 'beschouwing lent, voorts een man met erva- den die een oud heimwee in mij
laat. Hij ziet heel duidelijk, dat rjng en beschouwelijke inslag, terugbrachten dat schrijnde als
H" """'""li alle ongevormd is dit talent stellig een wond die opnieuw was open
e niet. Het boek verraadt ontwikke- gegaan".
"póutt'erbertaerGÏn b.le«„heid, moor niet die
vurigste wens
merkwaardig toeval is Duitsers het wegvallen
j t eon zonegrenS" alleen in de redevoe
ringen van politici bestaat. Geer
politieke partij kan daarvan af-
Frisch noemt in zijn dagboek Gestapo gearresteerd eerst
1938 door de zien. 't zou teveel stemmen kosten.
in de Bundesn
(1958) het opzettelijk openhouden de gevangenis te München en later blik? We produceren twee artil
bedenkelijks. naar het concentratiekamp Buchen- len: welstand
epu-
tike-
„Maar voor een eigenlijk onge- walde gebracht. Op kleine papier-
luk houd ik: het verbinden van tjes_ schreef hij allerlei notities ken
wonden, die nog vol etter zijn -
scholing welke men van boeken Compositie
verwacht die tot de literatuur in
engere zin gerekend kunnen wor-
dea Ik sprak aan het begin van y°"'" "j?-
dit ortiirai „ar. v.»» lanoir „an 7ün vakman die weet te construe-
anti-comrnu- dj^ artikel van het boek van zijn
.Ko^ leven. Daarmee bedoel ik o.a.
is zijn boek vanzelf tot een
dat'zijn ze het vergeten z'jn medegevangenen, zijn stem- gers) en verstaat de kunst, zijn
Bij de foto's
Boven: Deze nis in de nieuwt
tentoonstellingshal van het Rijks
museum te Amsterdam henader
enigszins de magisch-religieuz-
sfeer, waarin de cultnsvonrwerpei
voor de Papoea een belangrijkt
rol hebben gespeeld - - of no|
weer spelen. Het fascinerend,
beeld is een meer dan twee me
ter hoge voorouderfiguur uit he
stijlgebied van de Astrolabaai.
Tegen de wand een in rood. wit
en zwart beschilderd schild uil
hetzelfde gebied.
Middel
gclfigui
fluit.
Onder: Fragment
tien uieter Uiige
l.rt Sepikgebied
.ui gesneden vn-
-hijnlijk gemaakt
van ren heilige
een bijna
rituelen wordt gebruikt.
Prauwen
De Asmatcultuur ontleent haar
faam aan de monumentale
„bisj-palen" en de „oeramoen" of
zieleprauwen. De mensfiguren op
de „bisj" stellen slachtoffers van
vijandelijke koppensnellers voor;
de „oeramoen" is bemand met
uit mangrovestammen gesneden
dieren. Ze worden beide zowel
voor dodenrituelen alsook bij het
ritueel voor levensvernieuwing
gebruikt.
Met het bovenstaande hebben
wij een enkel element uit enige
stijlgebieden aangestipt. Beter
dan een toch slechts summier
aanduidende beschrijving kan de
bijna vijfhonderd objecten om
vattende tentoonstelling de nu
geïnteresseerde lezer inwijden
in de denk- en gevoelswereld zo
als de Papoea volkeren daaraan
gedurende de laatste honderd
jaar uiting hebben gegeven.
Het is een cultuurpatroon dat
door het contact met voorname
lijk Nederlanders enorme veran
deringen onderging niet in de
laatste plaats via kerstening en
dat thans onder Indonesisch
bestuur door gans andere stro-
i.ingen, die niet doorzien,
niet begrepen, niet overworn
daarom niet voorbij zijn." Een
boek als dat van Freund kan hel
pen, dit gruwzame verleden te
doorzien.
lichamelijke toestand, waarnemingen
Gestapo-ambtenaar gevonden. De- blik op de hoogte zijn.
ze heeft dit in 1964 aan Wiecherts
uitgever Kurt Desch verkocht: ze
Freund geeft een overzicht van zijn gepubliceerd door Gerhard Ka- actueel karakter,
de politieke en militaire situatie in min, samen met de gecensureerde
j (jn majeur!), die Wiechert Ppr<;nprtipvpn
!iid aan zijn vrouw heeft reispcut icven
„toen Duitsland één vijand te briev
veel had. nl. zichzelf." Nederland in die tijd
?n België werden mei 1940 in vier geschrev
dagen onder de voet gelopen.
„Vier dagen oorlog str
zaad voor lange jaren
(het komt mij
De emigrant Thilo Koch, die t
fragmenten uit Der
„w „w. 0,Totenwald. die daarmee sterk con- y ^P.
dagen oorlog strooiden het trasteren. De relatief „zachte" be- opstellen „analyses, prognoses
zoor lange jaren van haat" handeling i: gevangenis en concen- perspectieven", meestal op econo-
"J dat die haat tratiekamp is verklaarbaar uit het misch terrein.verzameld door UI-
oornamelijk 'het gevolg is van jaartal 1938.
vijf jaar bezetting door moorde
naarsbenden). Hij brengt hulde Weerzien
aan het genie van Churchill, aan
de volharding van het Engelse
volk. ook in de meest krilieke situ- kcle decennia in de V S. heeft ge- tici. technici bestonden en allerlei
a ties. Hij brengt in Duitsland de woond. komt omstreeks 1960 terug onderwerpen 'verkeer, gezondheid,
figuur van Heydrich naar voren, naar de Bundesrepublik Niet zorg voor de ouderen,
een man van fantastische organisa- zonder ironie begint hij: „Laat de kingstoename.
torische gaven, die de machine hele wereld ruzie maken geluk- „planning", ei
van de uitroeiing van vreemde en
onsewenste volksgroepen heeft uit-
gedacht en geschapen, een misdadi
ger van luciferisch formaat. Deze
is in 1942 in Tsjecho-Slowakije
door een bomaanslag om 't leven
gekomen Lidice!). Hij bespot de
„theatralische" luiheid van Goe-
ring, verklaart uitvoerig, waarom
in juli 1944 de aanslag tegen Hitier
door de
;n. uattrmce ueuuci u.a.
da. de auteur zich niet he«,
scheepsbemanning tot een een
heid verbonden worden, eerst
sproken. Zo ook de vragen naar door het leven aan boord zelf,
t.cuu- sassende woningen, de functie van maar dan op bijzondere en enige
hem de ..city" in onze steden en wat wjjze aan het graf van Meester
niet al. Degelijk studiemateriaaL Trouw. In Douala. Deze oudere,
vooral voor hen, wier richtlijn zijn _;J,„
moet: „Gouverner c'est prévoir". eenzame- wijze en onzelfzuchtige
man was door zijn morele kracht
Prof. dr. Michael Freund: de samenbindende factor aan
Deutsland unterm Hakcnkreuz. boord; niet de principiële en
l)le Geschichte der Jahre daadwerkelijke calvinist Vlaring,
1933-1945. C. Bertelsmann Verlag hoewel deze aan het graf de eni-
«!Lteo2,oh 1965' 480 bl1" Pri^* 8e is- die het, juiste woord weet
te spreken: een citaat uit Jesaja
rich Lohmar*
woord voorzien door Willy Brandt,
burgemeester van Berlijn. Deze ar
tikelen zijn dc neerslag van discus-
wegroepen. die uit economen, poli-
onderwijs. stads-
enz.) hebben be-
Stauffenberg
moest mi^ukken. Deze revolutie
had z i.. ook hoewel Hitier i:
leven bleef, kunnen slagen.
maakte prauwen van uitgeholde
boomstammen brengen zij motie
ven aan die tekens schijnen te
zijn uit de vroegste nevels van
de menselijke ervaringswereld.
Het Sentanimeergebied on
derscheidt zich door de fan
tastisch bewerkte palen in de hui
zen van de stamhoofden, de On-
doforo. Op de met de wortels
naar boven opgerichte ijzerhout-
palen zijn soms mensfiguren uit
gesneden. De wortels hebben de
vorm gekregen van vleugels en
zijn versierd met spiraalmotie
ven. Het is interessant te weten,
dat dit symbool reeds een functie
had in de geheimtaal van de
eerste magiërs. Of de Papoea-
beelhouwers daarvan weet
hebben, is ons echter niet be
kend.
Genootschappen
Wel is zeker, dal dc beoefening
van de magie ook op Nieuw-Gui
nea heeft geleid tot het stichten
van geheime genootschappen. De
grootste verscheidenheid aan al-
tributen voor deze cultusbewegin
gen en de meeste variatie in ma
terialen en fantasierijke uitdruk
kingsvormen kwamen tot stand
in het stroomgebied van de Sc-
pikrivier. Uit dit onbetwist be
langrijkste cultuurgebied komen
de mooiste en hoogste huispalen.
de intrigerendste maskers en op-
hanghaken. het inmiddels be
roemd geworden aardewerk en
(Van onze kunstredactie)
Boeken over culturen en kunstvormen blijken, als
wij mogen afgaan op de vele qua omvang, kwaliteit en
prijs zeer gevarieerd verschijnende uitgaven, in velerlei
sectoren van de samenleving meer en meer aftrek te
vinden. Wij hebben een selectie gemaakt, waarvan hier
een korte bespreking volgt.
wijze uitgevoerd als de be
langwekkende reeks „Kunst
der Wereld", vestigen wii de
aandacht op drie delen, t.w.:
..Byzantium". „De bloeiperio
de van het Romaans" tn De
bloeiperiode van de Gotiek".
André Grabar beschrijft de
Byzantijnse kunst gedegen
veelzijdig informatief en toch
in die vlotte verteltrant, waar
door een breder publiek tot
bestuderend lezen wordt aange
trokken, Verhelderend is om.
de belichting van de omstandig
heden die van invloed waren
op de keuze van of de behoefte
aan bepaalde gebieden van
kunstbeoefening in de verschil
lende cultuurfasen. '207 blz.. 54
gekleurde platen, ƒ34.50)
Dm. 24.
-') Ernst Wiechert: HiiftlJng Nr.
7188. Tagebuchnotlzen und Brie- 0J-
fe. 1966. 144 blz. Prijs Dm. 9.80. Gpfui^enis
Thilo Koch: Wohln des We- 5
ges, Deutschlarid? Eln wlederse- De auteur heeft altijd gewild
hen. Klndler-Verlag München dit boek te schrijven, zegt hij
1965. 287 bl/„ ergens. Het heeft lang geduurd
De«tThl.n41 1«5j A|UlT«n rPr m,„ kwlra. m,lr
I»-! rr ht-t I. ren mrl h.rtr-
bloed geschreven getuigenis. De
modieuze „medemenselijkheid"
krijgt het volle pond (niet om
modieuze redenen!), maar de on
ontbeerlijke achtergrond, die van
het christelijk geloof, ontbreekt
niet. Met name in hoofdstuk 15
staan grootse bladzijden.
Het talent van de schrijver
komt ook uit in zo menige rake
karakteristiek, en doorlopend in
de beschrijvingen van situaties
en natuurtafrelen. Nogmaals: hij
heeft het boek van zijn leven
geschreven en herhaling kan al
leen maar verzwakking zijn. Ge
lukkig is er voor hem nog de
mogelijkheid van het vers. Maar
hier komt de eis van up-to-date
vakmanschap duidelijker om de
hoek kijken dan bij het proza,
DR. C. RIJNSDORP.
„Kunstschatten uit het
Rijksmuseum" is een kapitale
uitgave van J. M. Meulenhoff.
Amsterdam. Dit boek brengt
het museum aan huis met on
geveer tweehonderd afbeeldin
gen van de belangrijkste bezit
tingen. De tientallen voortref
felijk uitgevoerde en ingeplak
te kleurenreproducties op
groot formaat, verhogen hel
luxueuze karakter van dit
kostbare platenalbum (280
pag.. 72.50).
De tekst blijft bij deze fraai
uitgestalde rijkdom wel wat
ten achter, want zij omvat niet
meer dan een korte toelichting
van hoofddirecteur dr. A. F. E
van Schendel en een reeks
door B. Haak geschreven
bijschriften, die voor een zo
pretentieuze uitgave te simpel
zijn. Het visuele genot is even
wel ruimschoots de aanschaf
waard van deze „geboekstaaf
de" galerij van schilderijen, te
keningen en prenten, beeld
houwwerken. zilverwerken, ju
welen en glaswerk, ceramïek.
textiel en meubelen, trofeeën
uit de historische afdeling
voorwerpen
kunst.
Uit de serie ..Kunst van Eu
ropa", door Elsevier, Amster
damop dezelfde sublieme
Aziatische
R o in a si its
Het deel „De bloeiperiode
van het Romaans" is gesplitst
in een beschouwing over de
bouwkunst (door Erich Ku-
bach) én een bespreking van
dc beeldende kunst door Peter
Bloch. Op deze tweeledige, ver
rijkende reis door het oude
Europa krijgt men boeiend
zicht op de geschiedenis, de
geestesgesteldheid, de ontwikke
ling van de verschillende kunst
vormen en de „overvloeiers"
naar de Gotische tijd. Prachtige
kleurenreproducties (56), fot
tekeningen, kaarten en bronnen
materiaal maken ook dit boek
tot waardevol standaardwerk.
'280 blz., ƒ34.50)
Gotisch
„De bloeiperiode van de Go
tiek" behoort tot de laatste wer
ken van wijlen Marcel Au bert.
Uiteraard is een belangrijk
deel van het boek gewijd aan
de Gotische kunst in Frankrijk,
waarvan reeds in 1250 werd ge
zegd. dat daar het geestelijk
brood voor de mensheid werd
gebakken. Uit velerlei fragmen
ten vormt de beschrijving het
panoramisch beeld van een Eu
ropa dat streefde naar eenheid
in geloven, denken, cultuur en
kunst. Een eenheid waarnaar
ook onze tijd op zoëk is, maar
waarmede wij nop niet de resul
taten hebben bereikt die het
Gotische tijdperk tot een der
meest glorieuze in de geschiede
nis heeft gemaakt. De illustra
ties gewagen daarvan op sublie
me wijze. '231 blz.. ƒ34.50)
Miniaturen
In samenwerking met de be
faamde Duitse uitgeverij Rc-
elam heeft de Rotterdamse uit
gever Ad. Donker een aantrek
kelijk Initiatief ontplooid. Hij
brengt een Nederlandse versie
van de bekende monografieën
op de kunstmarkt. In elk van
deze miniatuurtjes staat een
beroemd kunstenaar met een
van zijn bekendste werken
centraal. De eerste zes boek
jes handelen over Velasques
en diens sehilderij „De overga
ve van Breda", Van Eyck en
„De Madonna van kanunnik
van der Paele". Rembrandt en
„Dc Nachtwacht". Frans Hals
en de „Schuttersmaaltijd",
Zadkine en „De verwoeste
stad" en Van Gogh en diens
zelfportretten. Ontluikende be
langstelling voor kunst en
kunstenaars is door deze mini
atuurtjes met kernachtige in
leidingen en uitstekende repro
ducties voor weinig geld te sti
muleren. (32 blz., 1,75 per
deel)
Xipt bang
Bij de Rotterdamse uitgeverij
„Lemniscaaf" verscheen onder
dc titel „Niet bang voor het
nieuwe" 't levendig relaas van
wat schrijver Herbert Frank
zelf noemde „het honderdja
rig gevecht voor de moder
ne kunst". In zijn Inleiding
stelt hij. aan het voorbeeld van
enkele voorvechters te willen
lonen wat zovelcn ertoe heeft
gedreven zich ln dienst te stel
len van de moderne kunst. Dat
Frank zelf ook „onder de wape
nen is" en zich geducht roert,
demonstreert hij op elke blad
zijde. Hij vecht mee. met ken-
nis van zaken en ook met hu
mor, maar telkens blijk gevend
van een tekort aan objectivi
teit relativeringsvermogen dat
typerend is voor menige frontfi
guur. Zijn boek. dat veel docu
mentatiemateriaal bevat,
evenwel ook zijt
interes
zijn tegenstanders
(264 blz 14,50)
