Vrouw en bouwer
vonden elkander
Piekeren is
belachelijk
Loslaten
WERKENDE MOEDER
ZONDER TRANEN
I?1
LILül 1
r
51
BS
r J1
dialoog dialoog dialo
BLAD ZIJ
ZATERDAG 27 AUGUSTUS 1966
VERSLAG VAN STUDIEDAGEN
OVER SYSTEEMROUW
Mej. A. D. Mol: accent
verschuift van woning
nood naar woonnood
„Einde woningnood spoedig
in zicht." Dit bericht bracht
onze krant op de voorpagina.
Maar nu verschuift het ac
cent van de woningnood naar
de woon-nood, aldus mejuf
frouw A. D. Mol tijdens een
lezing die ze hield voor leden
van de Vrouwen Advies Com
missies (VAC's) voor de Wo
ningbouw in Nederland. Meer
en meer zien gemeentebestu
ren en bouwverenigingen het
nut in van het advies van de
vrouw. Het allerbelangrijkste
en kostbaarste consumenten-
goed van de huisvrouw is
immers de woning? Hiér leeft
zij, werkt ze met huishoude
lijke apparatuur, verzorgt ze
zieken, krijgt er haar kinde
ren, heeft er lief. Onze leef
wijze verandert snel, het
woonmilieu is bepalend voor
de mens. De Vrouwen Advies
Commissies stellen hun eisen.
Op de studiedagen in Zwolle
en Rotterdam vond een ge
sprek plaats tussen bouwwe
reld en vrouwen.
De groeiprocessen die wij op
het ogenblik lichamelijk, geeste
lijk en materieel doormaken zijn
van invloed op het wonen. Denk
aan deurhoogte, afmetingen van
bedden, hoogte aanrecht. Het
doorbrengen van de vrije tijd
speelt een grote rol: volgens de
cijfers vah het CBS is de avond
en weekendbesteding in ons land
voor 90 pet. aan huis gebonden!
Wonen is: onze eigendommen
een plaats geven in huis. Menige
lezer herinnert zich uit zijn
jeugd nog wel het zondagse en
het daagse kledingstuk: kom
NET als over het weer kun
je altijd en overal over
werkende moeders praten.
Dr. Spock en de buurvrouw
trekken de handen van ons
af: het is een strikte doe-
het-zelf onderneming en
jammer er bij hén niet over.
Dit schrijft Lois Benjamin
in een humoristisch verslag
over haar wederwaardig
heden als werkende moe
der in het boek ,,So you
want to be a working mo
ther" (McGraw-Hill, Inc.)
In Ladies' Home Journal
vonden we een uittreksel er
van. Negen miljoen Ameri
kaanse moeders werken, en
..sommigen van ons doen dat
met de moed der wanhoop."
Soms hebben we het er druk
mee om te ontdekken, welke
moeilijkheden de moeite
waard zijn om er wanhopig
van te worden. Piekeren,
hoe je een goede moeder en
een goede vrouw kunt zijn is
goed zolang je niet over
drijft. Piekeren over zake
lijke problemen van je ..dub
bele leven" is belachelijk. Ik
heb zestien minuten voor
mezelf nodig om startklaar
te zijn voor een werkdag;
dat houdt in douchen, kle
den, ontbijt klaarmaken en
staande opeten, bij elkaar
graaien van handschoenen,
tas, uitgaande post en twee
pakjes met kinderkleren, die
in het lunchuur geruild moe
ten worden. In de overblij
vende 49 minuten worden de
kinderen wakker gemaakt,
gekleed, gevoed, schoon-
gepoetst, van vitamine-drup
pels voorzien, gejast, ge
hoed en afgehouden van ze
ven kattekwaadjes als het
strooien met cornflakes en
het stoppen van plastic blok
jes tussen de radiator. De
hele operatie lijkt op een
oude stomme film, die de
camera versneld weergeeft
Deze huizen zijn van het VAM-systeem
iselwerk. üe grote panelen zfjn
daar nu eens om. Van onze hui
zen gaat een invloed uit op de
mensen, negatief of positief. Te
korten in de woning kunnen lei
den tot leerstoornissen en
„gang"-vorming bij de jeugd,
gespannen situaties tussen man
en vrouw, flatneurose, agressie.
De vrouwen werd gewezen op
het kennen van de woonfuncties,
het rapport Functionele
Grondslagen van de Woning, de
uitgave „Elektriciteit en Gas in
de Woning", de „Nieuwe
Voorschriften en Wenken", de
nieuwe woningwet die 1 au
gustus 1965 in werking is getre
den. Huizen die we nu bouwen,
zullen door onze kinderen
den bewoond; willen zij niet
sterk verouderen, dan zal aan- een handjevol
dacht moeten worden besteed te schaal met industriële bouw.
aan de verbetering van de kwali- De aanwezigen vroegen zich af, herstelling^
teit. In talrijke nieuwe woningen of de bouw-techniek dienstbaar Laten
over de vochtigheid van beton.
Naar te grote vochtigheid stelt
Ratio-bouw een onderzoek in.
Wanneer betonbouw goed
snel wordt toegepast, dat wil zeggen
oordeelkundig met juiste isolatie,
dan is er geen verschil in vochtig
heid met traditioneel gebouwde
gro. woningen. Wij wagen het ge
zien de praktijk deze veron-
twijfel te trekken,
als huisvrouw de klach-
komt thans b.v. een eethoek in moet worden gemaakt aan het ten ter bestemder plaatse doen
keuken of woonkamer voor, dan wonen. Dit is veelal een finan- komen zodat SfSr^de^ klacnten
tweede woonkamer. Wat cieel-economisch aspect. Tot nu
werkelijk onderzocht kunnen
zoal aan meer mogelijkheden toe blijkt de industriële bouw worden! Klachten over geluidhin
sinds 1 januari van dit jaar zijn 10-20 pet. duurder dan de traditi-
deden we u op Bladzij van 29 onele door de zeer hoge afschrij
januari uitvoerig uit de doe- vingen op
ken. Systeembouw
beidsbesparend. Voor de systeem-
Uitrusting
der zijn b.v. dikwijls terug te
brengen tot het verkeerd inge-
appa'ratüur. werkt zijn van leidingen of slech
te toepassing van isolatie. Ook
hier ligt een taak voor de leden
bouw is het gunstig wanneer er va" de VAC's.
voorschriften zijn geworden, hou- paraties: deze kunnen in de Grindbeton is niet spijkerbaar.
den zij een taak ten aanzien van woonfabriek gemaakt worden, middelzwaarbet^n^s^ spijker baar
praktische indeling van de Het bouwen van een
vrouw en bouw-wereld elkander
aangehoord hebben. Gezien de
grote belangstelling voor deze
studiedagen mogen wij hopen
dat de samenwerking tussen bou
wer en bewoner, producent en
consument steeds beter zal wor
den. Hoe meer het technisch in
zicht van de vrouw wordt ver
diept, des te minder bestaat de
kans dat zij de man tegen de
kuif instrijkt; daar wordt hij
maar balsturig van en daarmee
is samenwerking niet gediend.
Verslag van de studieda
gen SYSTEEMBOUW gehou
den voor leden van Vrouwen
adviescommissie voor Wo
ningbouw in Nederland te
Rotterdam Zwolle oktober
'65 (Uitgave: Ned. Huishoud-
raad, Anna Paulownaplein 7.
Den Haag (giro 22 89 50) 50
blz., prijs 2.50.)
spijkervast, licht beton is wel
ruimten en de best mogelijke uit- 500 woningen is goedkoper dan spijkerbaar maar niet spijker-
rusting. „Laat iedere VAC trach- tien series van vijftig,
ten reeds bij de schetsplattegron-
den in de beoordeling betrokken «Natte ruimte
Hoogbouw is tegenwoordig ge
lukkig niet denkbaar zonder cen
trale verwarming. Onder meer
Mama doet wonde
ren. Ze kan er on
eindig veel maken
met dat ene patroon.
«r
r;
16!
5
1
17!
6*
6
|46j 40 1 40 J
"löcc
e kantoren verkrijgbaar:
Supplement 7 is uit:
een vfjfbladig patronenset maten 36 t/m 48 éénmaal
kopen, verder kijken f "•o0
mapje met uitleg en patronen, rokken pantalons,
avondkleding z,~5
supplement elk 35 modellen nrs. 2, 3, 4, 6. en 7 per stuk 1.45
kinderpatroon met uitlee: leeftijd van uw kind Is maat 4.—
Geef bü bestelling de maat op: Ontvangst na storting op giro
39639 t.n.v. Dagblad De Rotterdammer te Rotterdam. Op het
strookje: afd Service dan wel na betaling bü bet biir. v. d. blad
rïïiïnëiïsrz rK "sr£hxh^mir..'"
Hellendoorn, die zitting wej mogelijk de natte ruimten te
heeft in de Voorlopige Raad voor scheiden: het kost alleen iets
de Volkshuisvesting aan. „Een an- meer want er zijn meer leidingen
dere weg om als vrouw-mee te nodig. Mcn is aan hot experi-
spreken bij het ontwerpen van menteren met een sanitair blok.
woningen, is in het bestuur van kant en kiaar uit de fabriek.
bouwverenigingen. De Wanneer de keuken ,,n het £p- ^ieTme"„™ de' vTc's
zen over het
van ventila-
zwaar van de huizen is dat er
onvoldoende geventileerd wordt.
Een enkele ventilator in het
raam verwijdert verwerkte
lucht, maar voert geen verse aan.
Dit is fout. Een mechanische ven
tilatie wordt toegepast bij hoog
moeten echter zélf moei-
te doen in deze besturen te ko- fawaai-
men, want men zal haar daartoe men wil-
niet uitnodigen! Mocht men ooit liseren, dan betekent dit dat bad
antwoorden dat de statuten toe- kamer en toilet naast de keuken c
treding van de vrouw onmogelijk worden geprojecteerd Naast de J3lflGnwcrKing
maken, wendt u dan tot de Natio- badkamer komt dan de ou-
nale Woningraad in Amsterdam, der-slaapkamer, de plattegrond
Daar zijn adviezen en goede con- hiermede nagenoeg bepaald.
eept-statuten verkrijgbaar. Wij Overigens zijn juist keuken en
moeten geen afwachtende hou- badcel om hun geluidverwekken-
ding aannemen." de apparaten en ruimten één van
de moeilijkste punten in het wo-
Twee fasen nlngoniwurp.
Er kwamen klachten binnen
miteit in de bouw, het stedebouw-
kundige aspect, esthetica, beho
ren allemaal tot het thema: Wij
Willen Wonen. Niet alles kon aan
geroerd worden, maar het is een
verheugend verschijnsel dat
Deze hal is er een uit het groot-
elementen-bouwsysteem. De hele
wand en de vloer worden in de
fabriek vervaardigd, de ramen zijn
meegestort. zelfs het glas komt in
gezet op de bouwplaats aan. fSysteem
Dura-Coignet.)
Ir. N. Wertenbroek van de sec
tie Ratiobouw informeerde uit
voerig over de ontwikkeling in
de woningbouw na de Tweede
Wereldoorlog. Deze verliep in
twee fasen: van klein naar groot,
van ambachtelijke traditionele
bouw naar industriële elementen-
bouw. Vele onderdelen van de
woning zijn tegenwoordig gepre
fabriceerd. In de fabriek kunnen
ie hele wand en de hele vloer van
een kamer worden vervaardigd;
op de bouwplaats is niet meer
nodig dan het aanbrengen van
een paar bouten en wat stelspe-
cie. Door de industriële bouw is
de fabrikant gebonden aan be
paalde vloerbreedten en wand-
lengten. Het is te begrijpen dat
de fabrikant, die geweldige in
vesteringen in fabriek en machi
nes moet doen, alleen op grote
schaal kan bouwen. Het is ook te
begrijpen dat hij bij de bouw
van het grote paneel als de
mallen klaar zijn niet graag
iets verandert. Echte traditionele
bouw komt praktisch niet meer
voor in Nederland: semi-traditio-
nele bouw geeft met moderne ar-
beidstechnieken een ar
beidsbesparing van zo'n veertig
procent. Wil de vrouw die ad
viseert een kamer dertig cm gro
ter hebben en zegt de ontwerper
dat dat niet mogelijk is, dan
hoopt ir. Wertenbroek door zijn
gesimplificeerde uiteenzetting
dat zij beter in staat is om te
beoordelen of de woning-ontwer
per gelijk heeft met zijn
uitspraak. Als de fabrikant
werkt met paneelbouw en eenhe
den van twintig tot dertig centi
meter. dan is het gemakkelijker
om in de plattegrond iets dertig
centimeter groter te maken, dan
bii paneelbouw met elementen
van negentig centimeter iets 55
cm groter te maken.
Kastenwanden
Bij Ratiobouw (Bouwcentrum
Rotterdam) zijn overigens 750
ontwerpen bekeken op
bouw-teehnische keur. Er blijkt
onder de aannemers die tot svs-
teem-bouw willen overgaan, veel
kaf onder het koren: er zijn er
per jaar nooit meer dan 12 15
in produktie. In ons land bouwt
„Over dit onderwerp wil
ik graag proberen mijn
eigen ervaring onder woor
den te brengen", opent
mevr. G M. te N. deze
week de reeks brieven. „Ik
geloof dat het loslaten van
de kleuter die naar school
gaat, voor de meeste moe
ders als meer vanzelfspre
kend wordt beschouwd. Er
is dan ook een telkens
thuiskomen van het kind
en het kind is nog sterk
aan thuis gebonden en
afhankelijk.
Moeilijker wordt het als het
kind op eigen benen wil gaan
staan. Ik ben gezegend met een
dochter die van kind af zwer-
versbloed in de aderen had cn
ondernemingsgeest; daarbij een
sterke wil om haar doel te be
reiken. Ik beb dit altijd aan
vaard als door God in haar
gelegd en aan mij was de taak
haar persoonlijkheid tot ont
plooiing te brengen en in goede
banen te leiden.
Tüj
onderwerp „Loslaten"
ook niet los. ik moet aan net
schrijven. Of het iets wordt
voor de krant is punt twee"
schrijft mevr. D te Z. „Toen
onze oudste naar de kleu
terschool ging. huilde ik wel Opgeruimd
een beetje, ik dacht: het is nu 6
zo leeg in huis, er moest eigen
lijk weer een kindje in de wieg
liggen. Als er meer kinderen
zijn gaat het loslaten wel ge
makkelijker (is dat zo?) door
dat je dan volop werk hebt.
Over een week gaat onze
iongste naar dc grote school,
dit is de laatste en dan gaat er
(bij alle blijdschap dat ze ge-
wat moeten loslaten, o.a. de jon
gens die in dienst moesten, b.v.
een zoon voor bijna drie jaar
naar Indonesië en de ander, die
Mevr. U. tc II heeft een
spastisch dochtertje van acht
jaar en een dochtertje van vijf
jaar. „Dit jaar konden wij door
verhuizing en door ernstige
ziekte van onze oudste niet met
vakantie. Mijn broer vroeg
toen of onze jongste met hen
mee kon gaan kamperen voor
- H
een weekje uit logeren en ik
dacht toen: zo langzamerhand
zie je het aankomen, ze gaan
groter worden, op eigen benen
staan, we moeten leren losla-
Het is geen gemakkelijke, l€n'
naar wel een heerlijke taak
i het kind dat je lief is. met Terugblik
dankbaar kind dat geniet van
alles om haar heen en ons soms
beschaamt door haar dankbaar
heid. Zij wou dolgraag mee.
maar wat was het die week stil
bij ons! Ons oudste kindje is
erg lief, maar ze kan niet pra
ten, zitten of lopen En al was
het maar voor een weekje, het
element loslaten was al aanwe-
dachten wij zo...). Toen de
laatste getrouwd was, zei ze
's avonds tegen haar man: „De
deur kan op slot, er komt nie
mand meer thuis." Dan is het
voorgoed loslaten
„Al lijkt loslaten .bij het hu
welijk het laatste offer van de
ouders, écht loslaten doen we
hen toeh nooit, altijd zijn onze
gedachten bij dc kinderen",
vindt mevr. D. te B. Mijn eigen
moeder had voor het huwelijk
van elk van haar (vier) kinde
ren enige ontzettend moeilijke
weken, omdat ze zoals ze zei
„niet kon loslaten." Zo erg
was het dat ik 't gevoel had
eigenlijk niet to mogen trouwen,
als ik al dat verdriet zag.
Toen mijn kinderen groter
werden, dacht ik altijd: „Ik
hoop* dat zij het niet moeilijk
krijgen door mij, als ze trou
wen". Want, al is het bijna vijf
endertig jaar geleden, ik ver
geet het nooit. En ik kan het
nog erg vinden als ik aan moe
der denk. die ik nu ai ruim
tien jaar moet missen. Nu zijn
er kinderen van me getrouwd,
en het is mij ook niet zo zwaar
gevallen Zou dat komen door
deze tijd, nu alle kinderen zo
vroeg volwassen en zo zelfstan
dig zijn?
Hulp
den. Dan is het al
loslaten en terugtreden. Eigen
lijk is het geen loslaten, want
de band met God is in feite de
sterkste band die ons samen
bindt. De taak wordt anders:
want als oceanen ons scheiden
en de gedachten vermenigvuldi
gen wordt'het gebed des te inni
ger en dringender."
..Wekelijks lees ik Dialoog
•net veel
Bij veel lezeressen deed ons
nieuwe onderwerp even een te
rugblik werpen op het voor
bije. zo ook bij mevr. T. V- te
S. „Het nieuwe onderwerp deed
me denken aan ons gezin, daar
om wil ik hierop ingaan. Losla
ten kunnen we pas dan als we
de kinderen overgeven aan de
Hemelse Vader en dan zelf ver
trouwen in zijn leiding met de
kinderen. Wij zijn beiden ie
Hoe zo vragen wij ons ai
ervaren ouders het loslaten
van een gehandicapt kind? Ui
zo kunnen wij het ook stel
len hoe ervaart het gchandi
eapte kind het loslaten van at
ouders? Onze kolommen sUnn
Mevr. H. te dH kon nooit .-ia
oen voor alle kinderen thuiswa-
ren «en met haar vele moeders
Wat denkt u ervan? Zou bet
ook niet schelen, dat er nu
voorlichting gegeven wordt
over het huwelijk, zodat moe
der en dochter daar „gewoon"
over kunnen praten? Geeft dat
niet een geruststelling voor alle
bei? Of heeft het Iets met „mo
derne" tijd te maken. Enfin,
schrijft u maar eens, het laat
ons én u niet los. dat begrepen
wij wel uit de brieven. Niet
alleen met het huwelijk laten
we los. ook als de kindrrn naar
een ziekenhuis, sanatorium of
naar een inrichting gaan.
Schrijf ook daar eens uw erva
ring over. Het kan vele andere
moeder» tot hulp zijn....
voor een komiek effect. Al
leen niemand lacht.
Wat gebeurt er als het kinder
meisje of de oppas niet arri
veert Noodzaak is de moeder
van de uitvinding, zegt Lois. In
Cambridge verzwikte de tienjari
ge zoon van een werkende moe
der op school zijn enkel. Moeder
had een uur nodig eer ze hem
kon bereiken. Wat te doen? Ze
belde kalm de studentenwerkver
schaffing en huurde een hoog-
ste-klas student met een auto
om de jongen van school te
halen, thuis te brengen en een
spelletje met hem te doen tot zij
zou komen. Soms valt plotseling
het hele keurige schema in dui
gen (want werkende moeders
werken efficiënter dan moe-
ders-die-thuis-zijn).
Dolgraag
Er kondigt zich een baby aan,
of een nieuwe baan, of wisseling
van baby-sit en poef!, daar ge
beurt het! We moeten maar niet
zo zwaar tillen aan wat stof bo
ven op de boeken; trouwens,
Amerikaanse dienstmeisjes wer
ken dolgraag voor werkende moe
ders. In onze huizen zijn ze een
hele dag alleen, ze hebben de
vrije hand en een minimum aan
orders. Onze kinderen zijn mak
kelijker te hanteren, want als
Mathilde zegt „nee" dan is er
geen moeder thuis, die dat ver
bod teniet kan doen. En we beta
len de hulp meer dan we ons
kunnen permitteren, want we
kunnen niet speculeren met het
welzijn van onze kinderen.
Geweten
Haar geweten klaagt de wer
kende moeder altijd aan: „Bobby
heeft 39 koorts: wat zit ik hier
memo's te typen?" Hoe meer je
van je werk houdt, hoe harder
dat geweten knaagt. Verwonder
lijk is, dat moeders zonder baan
zo'n schuldgevoel niet ontwikke
len als ze taartjes eten met haar
vriendinnen, winkelen, of een
koffieklets houden, bridgen dan
wel UWster zijn. Als onze kinde
ren ons werkelijk nodig hebben,
zijn we toch ook thuis? We zul
len een nieuw soort intuïtie moe
ten ontwikkelen, adviseert Lois.
De beslissing thuis blijven - naar
je werk gaan, moet niet altijd op
schuld gebaseerd zijn. We moe
ten een paar levenreddende zin
nen van thuismoeders leren, die
haar dagelijks makkelijk van de
lippen rollen: „nu niet", „niet in
de rede vallen", „het is bedtijd!",
en speciaal: „ik zei: nee!"
We moeten niet zo'n soort su
per-moeder willen zijn. die op de
tong bijten om niet toe te geven
dat we moe zijn. Vooral moeten
we niet, in ruil voor „verloren
tijd", toegeven aan iedere vraag,
of ondeugden ongestraft laten.
Kinderen, waar hun moeders dan
ook zijn tussen ontbijt en avonde
ten, dienen te weten hoevèr ze
kunnen gaan. Handel geen
kletstelefoontjes af als je pas
thuis bent niets dat kinderen
meer irriteert. Stop ze dan ook
niet onmiddellijk in bed of zet ze
niet voor de tv om ze zoet te
houden.
ET regeiu. w Hooggeroemde
verlangens naar de natuur xijn
gestild. Het werk is hervat. De
medemens, zijn lief en leed. de
beproefde omgang met hem. boeit
ons meer dan ooit en zeker niet
minder omdat wij de natuur zijn
ingegaan.
KUK. het is zo. Je wilt na
maanden hard werken en bin
nenzitten en gekakel en gesprek
graag stilte en zon en afwezigheid
van mensen. En soms bereik Je
dat. Dan lukt het je in een zwij:
gen dat kraakt van de hitte en bij
een uitzicht beneveld van zon
even te denken: hier was voor mij
geen mens. Ik ben hier de enige,
zoniet de eerste. Die gedaente
geeft een gevoel van verzwolgen
te zijn door dc natuur, erin op te
gaan, een gevoel van grenze
loosheid, en gek. maar daarvan
knap je op. Even later, bij het wat
aandachtiger om je heen zien, valt
het oog dan op bijvoorbeeld een
pad, of een muurtje, en weet je
weer dat een mens die weg moet
hebben gebaand, dat een mens met
oden steen op stee
onwillekeurig zeg L_
groots is de mens als hij de natuur
naar zijn hand zet. En als je. zoals
ik op een middag, denkt in een
schier onbetreden gebied te zijn
en daar is tegen een grauwe steen
ineens een plaat: „hier werden op
12 Augustus 1943 twintig mannen
van ons dorp door nazi's ver
moord" dan vraag je je weer af:
wat is de mens toch voor een
schepsel.
Het dorp Hst "oor mijn
nieuwsgierige ogen als ik een
bocht van de weg voorbij ben, in
een gulden middagvrede. Hebben
daar twintig mannen voor iets
gestaan dat zij hoger achtten dan
alles wat zij liefhadden: vrouw,
kind, arbeid? Of was het een
misverstand, of domheid, of een
voudig een slot van een reeks
spanningen? En hun moordenaars?
Wat konden zij niet dulden dat
hen tot een zo wreed einde deed
besluiten? Of was het ook een
misverstand? Domheid? Het niet
meer kunnen dragen van spannin
gen?
AyfIDDEN in de natuur rea-
•1*1 liseer ik mij zo welk een
vreemd wezen de mens is. Wat op
12 augustus 1943 waar cn terecht
leek. voor beide partijen, dat lijkt
op 12 augustus 1966 een afschuwe
lijk onduldbaar gebeuren. Waar de
heistruiken zuchten in de bries en
een beek ritselt langs stenen, daar
lijkt de mens een duivel. Ga weg.
zou je willen zeggen, je hoort hier
niet.
En dan, net als de natuur wat
uit de proportie lijkt te vallen, en
de mens wordt teruggewezen naar
dat land van haat. nijd. problema
tiek dat hij altijd produceert als
hij optreedt, dan slaat de natuur
toe. Dan lezen we de krant aller
eerst. en ontvangen brieven, horen
radio en luisteren naar verhalen.
De zee en de bergen hebben
mensen overvallen, de bliksem
heeft mensengedood. Storm en re
gen hebben de mens in de verdedi
ging gedwongen, de aarde heeft
mensen opgeslokt. Er zijn mensen
in nood geweest door die lieve
natuur, er is onvoorstelbaar ver
driet in gezinnen waarvan een
kind of een oudere is verdronken.
De zomer, die zegen van zon cn
bloeien en rust, heeft mensen tot
W1
kleinste berichtje al: de verbeten
strijd van een reisbureau, het gaan
liggen op de rails van een jong
stelletje dat niet trouwen mocht,
me weer in aandacht brengt bij de
mens. bij zijn moeite, zijn strijd,
zijn geloof. Dan is als het ware de
kring rond, de vakantie voorbij.
Dan hemel ik de natuur niet meer
op en stoot ik de mens niet neer
maar zie ik beide in een machtige
samenhang. En ik open de post bij
thuiskomst en lees met hernieuw
de en toch altijd de oude, zelfde
belangstelling dat wat van mensen
is: strijd, moed, leed.
TE zullen elkaar weer niet uit
de raadsels helpen. Die samen
hang. hoe machtig ook. is per slot
de worsteling van leven tegen
dood. Maar ons samen praten zal
tot een ietsje meer duidelijkheid
leiden, en duidelijkheid tot begrip,
en begrip tot de openheid dit alles
wat leven heet nog eens te probe
ren. Altijd maar weer de last vro
lijk op je te nemen. Zelfs door het
proberen en het vertrouwen in het
proberen wordt de last niet een
boodschapje naar de kruidenier; in
tegendeel. het bliift een adembene
mende geloofszaak. En zo ooit, dan
geldt hier weer van geloof dat het
een vertrouwen zon«ü?r weerga is.
Niet het constante vertrouwen, L„
dat je eigenlijk zo bang bent te
verliezen. Maar een vertrouwen
buiten alle verstand om. In alle
drie brieven die ik hier. wat on
wennig nog, poog te beantwoorden
in één sluitstuk, zit angst voor wat
mensen zullen zeggen van iemands
persoonlijke relatie tot God: die is
n.l. niet zo mooi en glad als men
graag wil doen voorkomen. Ora
welke reden ook. Om een crisis of
juist om nooit een crisis. Alleg er
tussen in. Wel, wat wij willen zijn
naar buiten is natuurlijk een bij
komstigheid. Onszelf ontdekken is
oneindig belangrijker. Bij die
tocht slaat af en toe de schrik ons
om het hart: inderdaad, de wereld
in ons is soms vreeslijker dan de
wereld buiten ons. En pas over de
schrik heen en hiervoor mijn
brief aan je ga je zien dat ook
die wereld geborgen is bij God.
Juist die wereld. Dat het om be
vrijding van juist dat kwaad gaat
En als je dat ziet. dan moet je 'en
dat kun je ook) in die bevrijding
gaan... geloven. Dan pas betekent
bet echt: boven alle verstand uit
