Afkeer van
de toekomst
,w:
A. VAN DER MEIDEN STRIJDT TEGEN
„Werkelijkheid
wordt mensen
niet verteld"
Verpleegster
loodst toeristen
RUIMTE
NIEUWE
FEITEN
ZATERDAG 20 AUGUSTUS 1966
Vroeger stonden kinderen tegen vaders op, nu staan vaders tegen zieiizelf op"
„DE TOEKOMST is reeds begonnen" is de titel wan een enige
jaren geleden verschenen boek. De tijd verstrijkt, de toekomst
wordt werkelijkheid, maar minder dan ooit wordt nagedacht
behoudens door een handvol specialisten over de te verwachten
resultaten van de huidige razendsnelle ontwikkeling. Het hoofd van
de afdeling publiciteit van Kerk en Wereld in Driebergen, de heer
A. van der Meiden (37), heeft daarom een reeks lezingen ge
houden voor groepen jongeren, onder andere voor het kader van
de Christelijke Plattelands Jongeren Organisatie, met als thema:
pelgrimage naar de toekomst". Naar aanleiding hiervan op deze
Ruimtepagina een interview met de heer Van der Meiden.
DOOR
Huib Goudriaan
A. van de* Meiden
'E zijn als twee Loeren die vechten om een
meter grond, terwijl de dijk die om hun beider
M V V land ligt, op doorbreken staat". Na enkele
broodnuchtere opmerkingen over de wereld
situatie, klinkt de vergelijking bijna geëmotioneerd. Zijn oor
deel over het vastlopen van de oecumene komt bard aan„De
kerken hebben nu kaarten met gemeenplaatsen in bakjes ge
reed staan, zoals: „de tijd is er nog niet rijp voor", „de ach
tergronden zijn zo verschillend", en „de mensen kunnen alles
nog niet verwerken", maar feitelijk wordt bedoeld: „We wil
len niet".
De heer A. van der Meiden werkte
n jaar voor het instituut Kerk en
ereld, heeft theologie gestudeerd,
bereidt zich nu voor op zijn doc-
aal examen, waarbij hij als onder-
rp van studie heeft gekozen de
ek in de moderne reclame, waar
hij ook voornemens is later te
moveren. Hij is niet alleen hoofd
i de afdeling publiciteit van Kerk
Wereld, maar ook directielid van
Werkgroep 2000. De ivetenschap
hij deze functie bekleedt, ver
aart mede zijn intens bezig zijn
et de toekomst.
DOELSTELLING
DtVerkgroep 2000. in het leven ge
roepen door Kerk en Wereld en het
A'joAtóek Vormingscentrum De Hors-
tzi, stelt zich ten doel informatie te
fven en bezinning over nieuwe ontwik-
«hgen te bevorderen.
•n toelichting staat: „Het getal
de naam van de werkgroep...
eft een dubbelzinnige betekenis. In de
rste plaats zij er mee aangetoond dat
r bezinning zich richt op het begin
m de r.
In fundamenten te leggen. In de
feede plaats hoopt de Werkgroep 2000
ensen om zich heen te verzamelen, die
let haar diep geïnteresseerd zijn in
lerlei toekomstige ontwikkelingen en
k zich niet alleen afvragen welke ga-
pties er geschapen moeten worden,
iieinde de leefbaarheid in deze wereld
I bewaren, maar die ook hoop hebben
it tijdige bezinning en activiteiten, ge
beerd op evangelisch verantwoorde-
ftheidsbesef. van grote betekenis kun-
èn zijn voor de ontplooiing van een
rhtvaardige samenleving."'
Dit is wel een mondvol, maar de
Itrkgroep heeft door het uitgeven van
tochures („Katernen 2000") met onder
werpen als „Vietnam", „Theologiseren
in een atheïstisch tijdperk", en de le
zing van de Duitse theologe Dorothee
Sölle „De kerk is ook buiten de kerk",
bewezen daden bij deze vele woorden
te voegen.
Het gebrek aan voldoende voorlich
ting, de wetenschap dat veel van de
ving niet „doordruppelt" naar
i
1 Robots zullen in de toekomst
een grote rol spelen in ons
4- - i
---
de gewone burger, niet „overkomt", is
een heet hangijzer voor de heer Van
der Meiden. „Alleen een kleine intellec
tuele bovenlaag houdt zich bezig met
vernieuwingen: er wordt bitter weinig
gedaan aan „vertalen", het omzetten' in
pasklare munt van bijv. het denken van
de moderne theologen".
Over Sölle hoorde ik een dominee
zeggen: „Ik ben er om de kudde te
leiden naar grazige weiden, maar niet
om ze te brengen naar vergiftigde
plaatsen." Maar we moeten nieuwe
denkbeelden vertalen, we kunnen de
mensen niet alleen om de oren slaan
met de oude theologie en de catechis-
Hij geeft een ander voorbeeld: „Ik
ben het helemaal eens met een opmer
king in Vrij Nederland dat de conferen
tie Kerk en Samenleving in Genève
alleen succes zou hebben gehad, als on
middellijk na afloop van de conferentie
fa1
alleen een paar stukjes in kerkbladen.
Nee. bijna nergens wordt een vernieu-
wingsdenken op gang gebracht."
LIJN AFGEBROKEN
„Ja. in mijn lezing „Pelgrimage naar
de toekomst" heb ik gesteld dat er in
bet zogenaamde lineaire denken over de
toekomst twee vormen zijn: 1) de me
ning dat de weg naar de toekomst een
voortgaande lijn, een evolutie is, en ver
nieuwingen wel goed zijn, maar dat het
niet verder mag gaan dan oplappen van
het oude. van restauratie: 2) de overtui
ging dat de lijn naar de toekomst plotse
ling kan worden afgebroken, en dat
men dan met de oude structuren niet
meer uitkomt, dat die niet meer van
toepassing zijn. Ik heb gezegd dat nu de
eerste tekenen er zijn dat inderdaad de
lijn wordt afgebroken."
Welke tekenen? „Ik constateer een be
wapening die ons naar algehele vernieti
ging kan leiden, en een ontwikkeling in
de biologie en de chemie, die veront
rustend is. Zonder het dramatische
woord „hersenspoeling" te gebruiken,
kunnen we rustig spreken over een te
verwachten beïnvloeding van mensen
met behulp van technische middelen.
Een teken Is ook de verontreiniging van
het geschapene. Ik ben nu zo bang dat
de gewone burger al deze dingen niet
weet. eenvoudig omdat het de mensen
niet onder ogen wordt gebracht."
„Naar mijn mening zijn we ook onder
ontwikkeld in de voorlichting over de
politiek. Bij de laatste verkiezingen is
dat wel gebleken: het grote publiek
kiest images. De politieke partijen blij
ven het gooien op de welvaartsstaat oifl
stemmen te krijgen, maar we behoren
ons ook af te vragen hoe we de
maatschappij leefbaar kunnen houden.
We moeten de mensen bewust maken
van de toekomst, laten denken over wat
voor soort samenleving we krijgen. In
de Werkgroep 2000 proberen we bijv.
iets te vertellen van de komende auto
matisering. Het is de vraag of de
automatisering versneld zal optreden, zo
als tegenwoordig alles wordt versneld."
SOEPELHEID
„Belangrijk is daarom dat we
dot geldt vooral voor jongeren
souplesse, soepelheid in het denken
aankweken, omdat we een steeds
snellere ontwikkeling moeten mee
maken.. Je leeft nu immers in cén
leven meerdere generaties. Ik zeg
altijd: in de jaren dertig konden kin
deren nog tegen hun vaders opstaan,
JE maakt gekke dingen mee. Op de Wageningse berg
gebeurde het dat een dame uit Zuid-Amerika per se
voor het donker binnen wilde zijn: ze dacht dat tij
dens de duistenis „de tijgers" uit het bos zouden komen."
Het is Hans Reyneveld (26), hostess van het reisbureau
„Europabus", die vertelt over haar ervaringen tijdens de drie
daagse reizen met Amerikanen door Nederland. Ofschoon
verpleegster van beroep, loodst ze nu al een tweede zomersei
zoen haar overwegend Amerikaanse gasten door markante
plaatsen in ons land.
Ze staat als verpleegster niet
geheel vreemd tegenover het
„verzorgende" facet van haar
werk, en kan goed haar mondje
roeren tijdens de trip, die gaat
via Amsterdam, Monnikendam,
Edam, de afsluitdijk, Wagenin-
gen en Rotterdam.
Eerste
Ze was de eerste hostess van
Europabus, die deze taak kreeg
te vervullen: „nu zijn er zestien
meisjes in dienst" Waarom ze
het ziekenhuis verliet? „Ik
kreeg ruzie met de hoofdzuster,
en besloot toen iets heel anders
te gaan doen." Het komend sei
zoen zal Hans waarschijnlijk
„half - als - verpleegster en
half-als-gids" een reis naar
Spanje maken, 's Winters keert
ze meestal in haar oude beroep
terug. „In september ga ik enke
le weken waarnemen voor een
wijkverpleegster; vorig jaar heb
ik een poosje als verpleegster
bij een miljonair gewerkt."
„Boodschappen doen in een Ca
dillac met chauffeur", voejjt ze
lakoniek hieraan toe.
Hans, die in 1958 in de verple
ging ging, was daarna „intus
sen" ook nog receptioniste in
een Zwitsers wintersporthotel,
en werkte op een boerderij in
Engeland. „Ik melkte daar koei
en en deed allerlei karweitjes."
Chocolademelk
En nu vertelt ze Amerikanen
bijzonderheden over ons land,
en soms dat roodbonte koeien
chocolademelk produceren, en
roodbruine kippen ook roodbrui
ne eieren leggen. „Er was eens
een meneer die er echt in geloof
de."
Op de vraag of ze voor de
keus gesteld toch voor de verple
ging zou kiezen, komt er een
volmondig ja. Waarom? „Mis
schien omdat ik graag mensen
help, hoewel ik het, en dat geldt
voor de meeste verpleegsters,
echt geen roeping zou willen
noemen."
Met de noodzakelijke soepelheid
hangt waarschijnlijk samen dat de
jeugd een afkeer heeft van prin
cipes: ze heeft er ook al zoveel zien
sneuvelen."
„Er zijn tal van jonge mensen die
vragen stellen waarop de christenen
geen antwoord weten. Zoals die van een
ingenieur op een laboratorium: „Ik
weet zeker dat ik meewerk aan bacterio
logische oorlogvoering: wat moet ik nu
doen? Jullie moeten me daarop eens
een antwoord geven."
Dit wil ovrt-lgens niet zeggen dat het
Evangelie altijd moet antwoorden op
alle vragen. Belangrijk is dat de christe
nen authentiek handelen, écht handelen
In de geschiedenis lukken altijd bewe
gingen van mensen die doen wat ze
zeggen. Dat was de kracht van de
christenen die de eerste christelijke
scholen bouwden, van de socialisten in
opkomst, van de vroegere anti-revolu
tionairen. dat is 'de kracht van de pro
vo's. Nu vraag ik me dikwijls af van de
christelijke politiek: is dat authentiek
christelijk gedacht? En als het niet het
geval is, hebben de jongeren dat gauw
door.
TEGEN „VIETNAM"
Je zou nu kunnen zeggen dat authen
Uek christelijk denken is „tegen Viet
nam" te zijn. De Amerikaanse politiek
leidt naar de afgrond. De Verenigde
Staten en Noord-Vietnam zullen beide
wel hun goede bedoelingen hebben,
maar bet moet gewoon een keer afgelo
pen zijn! Het behoort tot christelijk den
ken niets na te laten om die oorlog te
doen beëindigen.
Hetzelfde geldt voor rassendiscrimina
tie. Ik stel mezelf dikwijls de vraag,
wat is nu authentiek christelijk inzake
de apartheidspolitiek? Om Verwoerd te
veroordelen, de zwarten of de blanken
zalig te spreken? Nee. het gaat erom
een mentallteitsomzetting in Zuid-Afri-
ka te brengen: dat is authentiek christe
lijk. We hebben in Nederland nog de
middelen daartoe; we zouden bijv. groe
pen scholieren en hoogleraren uit kun
nen wisselen, zodat we de gelegenheid
zouden krijgen ideeën te spuien en de
tenen te stoten aan een werkelijkheid
die niet zwart-wit Is. We kunnen wel
«chclden, maar we moeten helpen."
„In de kerk gaat veel voor vernieu
wing door, wat geen vernieuwing is.
Men weigert gevestigde posities op te
geven, ook de strijd van de Achttien
voor eenheid van de hervormden en
gereformeerden is hierop voor een deei
vastgelopen. Openheid en medezeg
genschap missen we ook in de kerk, en
De nieuwe ontwikkelingen
waarop de heer Van der Meiden
doelt zijn onder meer:
De bestaande voorraden
kernwapens vormen een veel
voud van wat nodig is voor vol
ledige uitroeiing van het
mensdom. Naast de waterstof
bom speelt de mensheid met an
dere wapens, waarschijnlijk nog
veel gevaarlijker: radioactivi
teit, chemische, biologische en
bacteriologische oorlogsvoe
ring.
In laboratoria wordt thans
gewerkt aan technieken om het
genetisch erfdeel te beïnvloe
den: de mensen zullen groter
worden (bekend is reeds het
groeipreparaat HGH-Human
Growth Hormon), proeven wor
den genomen om de mens te
kunnen verjongen en geleerden
houden zich ernstig bezig met
de mogelijkheden mensen te
„kweken die beter zijn bere
kend op de eisen die de tech
niek zal stellen". In theorie is
reeds veel mogelijk op dit ge
bied, hetgeen betekent dat vroeg
of laat toepassing zal volgen.
Sprake is dus van een te ver
wachten mutatie in de „mense
lijke soort".
De opmars van de compu
ters. Electronische hersens spe
len reeds een belangrijke rol bij
het nemen van politieke en mili
tair-strategische beslissingen.
De computer, standaardise
ring en automatisering van hele
bedrijfstakken, zal de mensen
veel werk uit handen nemen:
een bedreiging van de werkge
legenheid?
Het wordt steeds meer
waarschijnlijk geacht dat elders
tn het heelal ook vormen van
leven zijn. Miljoenen of waar
schijnlijk miljarden planeten in
het heelal zullen weinig van
de aarde verschillen. De astro
noom Fred Hoyle acht het
waarschijnlijk dat de levenscon
dities welke vergelijkbaar zijn
met die op onze planeet, alleen
al in onze Melkweg honderddui
zend tot miljoen maal méér
voorkomen; maar... astronomen
stellen het aantal melkwegstel
sels in de orde van honderdmil
joen.
De resistentie (d.wjt. het
immuun worden) van insecten
tegen stoffen waarmee zij wor
den bestreden, begint grote
zorgen te baren. Steeds meer
bestreden soorten ontwikkelen
weerstand tegen zelfs de zwaar
ste vergiften. Alarmerend is
ook dat nog weinig bekend is
van de uitwerking van deze
middelen terecht gekomen
in de voeding op het mense
lijk organisme.
dat verlangt de jeugd. Symptomatisch
voor het gebrek aan openheid ls de
kwestie met de Antwoordkerk. Een re
volutionair blad als „Zie" moest het
geval eerst ter tafel brengen, cn toen
pas reageerde de synode. („Zie" waar
deer ik omdat het een functie heeft in
het openbreken, maar het mag nooit
een scheidblad worden.)
..Ook is het een schandaal dat het
plan-Wesselerbrink om In Enschede een
gezamenlijk kerkelijk centrum te bou
wen van alle kerken niet door kon
gaan."
BIOSCOOPZAALTJE
Hoe we de mensen moeten voorberei
den op de toekomst, moeten voorlich
ten? „Door de journalistieke methoden
van deze tijd, door een onmiddellijke
'letterlijk) confrontatie. Een boekje als
dat van Robinson wordt bijv. gevreten.
Er is veel belangstelling voor onze ka-
terns van Werkgroep 2000. waaruit is af
te leiden dat er een honger bestaat naar
informatie. Bepaalde tv-programma's
beantwoorden daar ook aan: Achter het
Nieuws, Attentie, Brandpunt
Toch zou de tv let wel het ls een
bioscoopzaaltje met ongeveer drie mil
joen bezoekers meer aan begeleiding
en opvoeding kunnen doen."
Tenslotte: „Er zijn jongeren en
dat ls geweldig die zich inspannen
voor de minder ontwikkelde gebie
den, jongeren die zich offers getroos
ten. maar lk bestrijd dat de jeugd
in haar algemeenheid progressief ls.
Je kunt toch niet zeggen dat ze als
één man optrekt tegen de bolwerken
van het conservatisme?"
