ONOAGS
BLAD
Philips werd Nederlands
grootste Horecabedrijf
1;."'i
Dr. Anton F. Philips
man die Eindhoven tot i
Philips-stad maakte i
i
ZIJN GEWEND met grote getallen te werken.
De „bekende fabriek in het zuiden des lands"
doet niets zonder veel nullen. De jaarverslagen van
de afgelopen 75 jaar illustreren dat. Philips, de
gigant onder de wereldindustrieën, somt met trots
op: 250.000 mensen over de hele wereld, fabrieken
in veertig landen, verkoopmaatschappijen in zestig
en een omzet, die in tien cijfers wordt geschreven.
Eindhoven, van waaruit alle activiteiten worden
geleid, werd er een stad door, de Nederlandse licht
stad. Philips ontstak er de lampen en trok er van
overal uit het land de mensen naar toe. De 5000
inwoners van rond de eeuwwisseling groeiden uit
tot 180.000. En wie nu in de stad op een terras gaat
zitten, loopt een kans van ruim één op vier zjjn
tafel met een Philips-man te delen. Want een kleine
40.000 mensen van het bedrijf wonen en werken er.
Reportage
Diek
Ring Ie ver
ZATERDAG 9 JULI 196#
n r.?rr
Philips heeft zijn lichtend
stempel gedrukt op de zich
de laatste decennia storm
achtig uitbreidende stad. En
dat niet alléén vanwege de
neonreclames op de overal
verspreide fabrieks- en kan
toorcomplexen. Wie het tele
foonboek pakt, krijgt al een
zij het nog oppervlakkig
beeld. Een schouwburg,
sportvelden, scholen: het is
maar een greep uit het vele,
waarmee Philips Eindhoven
zijn gezicht gaf. Te zeggen,
dat het bedrijf er een Phi
lips-stad van maakte, gaat
wellicht te ver. Dat was
vroeger nog zo toen de stad
een groot dorp was, Anton
Philips zijn mensen impor
teerde en vrijwel alle inwo
ners een plaats kon aanbie
den in zijn fabriekjes. Later
is dat veranderd. Er kwa
men meer fabrieken. DAF
trekt nu al 6000 mensen en
de textiel en de sigaren bie
den eveneens duizenden
werk. Maar tóch: zonder
Philips was Eindhoven nooit
geworden wat het nu is
een levende stad (de zesde
van Nederland), een moder
ne stad ook met tal van cul
turele en sociale activiteiten.
De Eindhovenaar beseft het al
haast niet meer. Als hij gaat
De trots van de Philips-
luchtvloot: de Fokker-
Friendship. In totaal telt de
vloot zeven toestellen en
binnenkort worden het er
acht als het eerste straal-
toestel zijn entree zal maken.
Ze worden gebruikt voor de
talrijke zakenreizen van de
sporten doet hij dat op een van zen op de Philips-schouwburg,
de tachtig velden van Philips, zijn kinderen kan hij naar een
jarenlang (tot 1962 toen de stad van de vier kleuterscholen, een
er zelf een opende) was hij voor van de vier lagere en naar de
zijn avondje uit in concert-, ulo-school van Philips sturen en
toneel- of cabaretzaal aangewe- in een van de vijf Phiiips-buurt-
huizen kan hij na Fièt wérk èen
kaartje leggen, bridgen of met
zijn zangvereniging oefènén voor
de komende uitvoering. Ook als
hij zelf niets met Philips te
maken heeft. Want dat is altijd
een principe van het bedrijf
geweest: sociale en culturele ac
tiviteiten beperken zich niet tot
eigen personeel alléén. Daarvan
moet iedereen kunnen profiteren.
En dat dat gebeurt staven de
cijfers slechts zeventig pro-
Gerard Philips, die samen
met zijn vader, Frederik
Philips en later geholpen
door broer Anton met een
kapitaal van 75.000 gulden
het bedrijfje opzette, dat la
ter zou uitgroeien tot een
gigant onder de wereld
industrieën.
cent van de leden van de 44
verenigingen behoort tot de Phi-
lips-familie. Dat geldt zelfs voor
de trots van Eindhoven, PSV, het
ere-divisie-voetbalelftal, dat van
een hoge plaats in de competitie
een jaarlijkse traditie heeft ge
maakt.
Met zijn gloeilampen, radio,
tv's en die tal van andere appa
raten werd Philips groot en
groeide Eindhoven. Maar de be
geleiding van die groei was
minstens even spectaculair als
die groei zélf, ook al komt deze
nooit zo in de openbaarheid als
de technische prestaties. Ook
hier grote getallen. Wat te zeg
gen bijvoorbeeld van die 2,6
miljoen croquetjes, die eigen
Philips-mensen jaarlijks draai
en, of van de jaarlijks verkoch
te drie miljoen flesjes frisdrank,
of van de 16 miljoen kopjes
koffie?
Philips kan er op bogen Ne
derlands grootste horecabedrijf
te zijn met zijn 134 cantines,
koffiekeukens en staflunchka-
mers en zijn restaurant voor
relaties-
Ruim 450 mensen zijn dage
lijks aan het werk om de Phi-
lips-familie te voeden. Met pau
ze-drankjes, maar ook met lun
ches (uit eigen keukens) en met
avondmaaltijden voor dagelijks
drijfscursussen zijn daarvoor
ontworpen. Van de cursus elec-
tronenbuizen tot een secretares
sen-opleiding toe. Ruim 13.000
Philips-mensen schreven er vo
rig jaar voor in. Wat betekent,
dat Philips ook hierop kan bo
gen: een van Nederlands grootste
onderwijsinstituten te zijn....
De 75-jarige gigant onder de
giganten heeft niet alleen in
produkten zijn omvang zien
groeien. De talloze neven-activi
teiten hebben een steeds ruimer*
2000 kamerbewoners. Om dan
maar niet te spreken van de
diners, die het grote restaurant
serveert voor de bezoekers: heel
vaak autoriteiten, ambassadeurs
en zelfs vorstelijke gasten. Ze
eten er nauwelijks minder dan
in Eindhovens luxe-hotel Co-
cagne.
Maar niet alleen onder het
werk begeleidt Philips-zorg het
personeel. Ook vulling van de
vrije iijd steunt het bedrijf, al
moeten initiatieven wél uitgaan
van het personeel zélf. De afde
ling recreatie telt niet minder
dan 44 verenigingen: van lief
hebbers van kanaries, tot PSV,
het ver over de grenzen bekende
Philharmonisch Koor, de Philips
Orkest Vereniging en de harmo
nie, die straks in Kerkrade stel
lig weer hoge ogen zal gooien.
Zij treden dikwijls op. Meestal
in de eigen schouwburgzaal, die
sinds de komst van de stads
schouwburg wel aan algemene
betekenis inboette, maar die toch
nog steeds een belangrijke cultu
rele functie heeft in de stad.
Zelfs de grootsten ter wereld
komen er regelmatig en bijna
altijd worden zij door een volle
zaal ontvangen.
Jarenlang was het Philips ont
spanningscentrum hét trefpunt
van de stad. En niet alleen voor
de cultuurzoekers. De schouw-
burg (naast zestién andèré zalen
in het gebouw) wordt ook ge
bruikt om de jaarlijkse 875 jubi
larissen te huldigen en dient
tevens als bioscoopzaal, binnen
kort uitgerust met Todd AO. Wie
met zijn vrije avonden geen raad
weet, kan elke avond in het
gebouw terecht, want altijd is er
wat te doen.
Trouwens, ook voor de beste
ding van vakantiedagen en -we
ken kan de Philipsman bij
zijn eigen bedrijf te rade gaan.
Naast 1-, 2- en 3-daagse groep-
reizen biedt het een honderdtal
bungalows in binnen- en buiten
land. En wie voor zijn vakantie
niet naar een reisbureau wil
stappen, kan dat laten regelen
door het eigen reisbureau, dat
werd opgericht voor de zakenrei
zen, die in een wereldomspan
nend bedrijf als Philips, dage
lijks moeten worden gemaakt.
Alleen al voor die zakenvluchten
verkoopt het bureau jaarlijks
voor anderhalf miljoen gulden
aan vliegtickets
de
en niet weg te denken plaats
ingenomen in het bedrijf. Dr.
Anton en zijn vrouw, mevrouw
Philips-De Jongh (zij leeft nog
en bezoekt ondanks haar 86
jaren nog trouw alle concerten)
gaven er lang geleden de grote
stoot toe: in een tijd, waarin
sociale begeleiding nog een on
bekend begrip was. De Philips-
mensen van vandaag hebben er
het profijt van. Niet alleen zij in
Eindhoven, maar alle 85.000 le
den van de Philips-familie, die
zich uitstrekt over 60 fabrieken
in het land.
Met z'n allen zullen zij,
straks in september, het ju
bileumfeest gaan vieren. Een
feest, dat Eindhoven als cen
trum krijgt. Een stadsfeest.
reizen per lijnvliegtuig. Daar
naast heeft het bedrijf ook nog
een eigen vliegdienst met zeven
luxueus ingerichte toestellen
(waaronder een Friendship en
straks ook een straalvliegtuig) en
19 vliegers, die dag en nacht
klaar staan om eigen (meestal
hoger) personeel als het moet
naar alle delen van de wereld te
vliegen.
Cursussen
Vele duizenden mensen zijn
nodig om deze apparaten draai
ende te houden. Mensen, die
niets met het produktieapparaat
uitstaande heöben, maar die in
de Philips-familie een niet min
der belangrijke plaats innemen:
de mensen, die de sportvelden in
tact houden, die de plantsoenen
eromheen aanleggen, de meisjes
in de cantines, de koks, de
ouvreuses in de bioscoop, de
mensen van het woningbureau,
die de ter beschikking staande
19.000 woningen (waarvan ruim
10.000 in Eindhoven) zo eerlijk
mogelijk onder het personeel
trachten te verdelen, maar ook
de gymnastiekleraren, die elke
week 1300 Philips-employes in
de pauze de benen laten strek
ken en de 600 leraren („part- èn
fulltime"), die les geven op de
enkele honderden bedrijfscursus-
sen. Dat laatste is een facet,
waaraan, speciale aandacht wordt
besteed. Al in de jaren twintig
toen de oude dr. Anton zijn
protestantse import uit het noor
den eigen „bijzondere" scholen
voor de kinderen wilde aanbie
den werd het belang van onder
wijs ingezien.
Toén nog om de personeels-
werving te stimuleren nu véél
meer om de mensen kennis over
te dragen voor het dikwijls zeer
gespecialiseerde werk, dat zij
verrichten. Vier kleuter- en vier
lagere scholen liet dr. Anton in
de jaren twintig bouwen. En
later .kwam daar ook een ulo
school bü- Ze worden nóg ge
bruikt, al hebben ze voor Philips
niet meer die betekenis, die ze
vroeger hadden. Er is keuze
genoeg en de employé, die zijn
kinderen naar school stuurt is
allang niet meer afhankelijk van
de Philipsscholen.
Het onderwijs van vandaag
richt zich meer op de werkende
employé. Enkele honderden be
Want waar Philips een dorp
wereldnaam gaf en deed uit
groeien tot Nederlands licht
stad zullen alle 180.000 inwo
ners meefeesten met de jubi
laris. Voorbereidingen zijn al
getroffen. En het cadeau van
het personeel is er ook al: een
carillon van een miljoen gul
den, dat kortgeleden in de
daarvoor gebouwde klokketo-
ren aan de weg naar Tilburg
werd geplaatst. Vlak bij het
„Evoluon", het grote ten
toonstellingscentrum waarin
Philips een indruk wil gaan
geven van wat de electronica
voor onze samenleving bete
kent. Op het ogenblik wordt
de laatste hand gelegd aan
het opvallende bouwwerk, dat
als een paddestoel langs de
weg oprijst. In de jubileum-
maand zal het worden ge
opend. En dat zal dan een
nieuw Philips-stempel zijn op
de stad: een blikvangende
mijlpaal, evenzeer voor het
bedrijf als voor Eindhoven,
dat mét Philips groot werd,
een lichtstad.
Twee blikvangers, die Eindhoven een nieuw
Philips-stempel zullen geven als straks het ju
bileum wordt gevierd: het Evoluon en het ca
rillon. Het eerste wordt gebruikt als perma
nente tentoonstellingsruimte, waarin het be
drijf wil gaan laten zien welke plaats de elec
tronica in onze samenleving inneemt. Het
tweede is een geschenk van het personeel, dat
er een miljoen gulden voor bijeenbracht. Het
heeft een plaats gekregen in een toren vlak
bij het Evoluon aan de weg naar Tilburg.
Philips beheerst de stad. En dat niet alléén vanwege de imponerende
gebouwencomplexen en neonreclames
