LEVEN 16,5 PCT DUURDER
Voedselpakket steeg
19 nrocent in
prijs
SINDS LOONEXPLOSIE:
Consument profiteert
nauwelijks van EEG
Veldkamp is
attent op
koppelbazen
PAKKET LEVENSONDERHOUD
OP REIS?
X
WOENSDAG 6 JULI 196<
Zowel van regerings- als van werkgevers- en van werknemerszijde zjjn
de laatste tijd veel sombere woorden gehoord over de loon- en prijs
politieke ontwikkeling. Vooral het steeds stijgende prijsniveau wordt in
brede lagen van de bevolking met zorg gadegeslagen. Wat is er sdnds de
befaamde loonexplosie van 1963-1964 nu feitelijk met de prijzen ge
beurd? Een onzer sociaal-economische redacteuren, K. v. d. Veen, geeft
daarover op deze pagina enig inzicht. Daarbij hield hij zich ook bezig
met de vraag in hoeverre tot nu toe van de EEG een prijsverlagende in-
vloed is uitgegaan.
(Van onze sociaal-economische redactie)
DEN HAAG De voldane glimlach van d e vakbeweging over de forse loonstijgingen, die in de
afgelopen jaren voor de Nederlandse werknemers konden worden verkregen, heeft sinds enkele
maanden plaats gemaakt voor diepe rimpels van bezorgdheid over de onophoudelijke reeks van
prijsexplosies, die gevolgd is op de opzienbarende loonexplosie van 1964. Een bezorgdheid, die
óverigen» niet alleen bij de vakbeweging leeft, maar (in direct verband met de gestelde loon
eisen) eerder al te constateren was bij de regering en de ondernemers.
Die bezorgdheid is begrijpelijk
voor wie eens nagaat wat er
sinds de befaamde loonexplosie
met de prijzen is gebeurd. In
oktober 1963, vlak vóór de mu
nitie voor deze explosie werd
aangedragen dus, stond het
prijsindexcijfer voor de kosten
van levensonderhoud nog op
109. Nu staat het op 130. Dit be
tekent dat het leven sinds de
loonexplosie niet minder dan
ca. 16.5 procent duurder is ge
worden, het voedselpakket zelfs
ca. 19 procent,
Inflatiespiraal
Het betekent ook dat:
talrijke (veelal toch al enigszins
zwakke) bedrijven het hoofd niet
langer boven water konden houden
of zioh thans bevinden in een wor
steling op leven dood;
flatiespiraal is ontstaan, die (zcalc'
CNV-voorzitter J. van Eibergen nog
onlangs heeft berekend) bij voort-j
zetting in hetzelfde tempo er voor
zal zorgen dat de SuWen-van-nuj ^berekeningen
over 15 jaar nog maar twee kwartjes
waard is.
loonexplosie een stijging van 21 punten
of ca. 16.5 procent! En waar is hel
eind, zo vraagt thans iedereen zich af
let is interessant eens na te gaan hoe
sinds oktober 1963 het prijsverloop in
de diverse afdelingen van het pakket
van levensonderhoud is geweest Daa'
toe hebben we uit de maandelijkse Li-
rekeningen van het Centraal Bureau
voor de Statistiek onderstaande gege
vens verzameld. Duidelijk blijkt daar-
uit, dat (met een stijging van 108 naar
133 op basis 1959 is 100) vooral de
sector ..voeding" zich niet onbetuigd
heeft gelaten.
Onverbrekelijk
de reële welvaartsverbe ring
van de werknemers, vooral van de
laagstbetaalden, in feite aanzienlijk
geringer is dan de verkregen loon
stijgingen op zichzelf zouden doenj
vermoeden;
de bevolkingsgroepen, die deze
loonstijgingen hebben moeten ont-1
beren (zoals bijv. de gepensioneer-i
den), in moeilijker levensomstandig-l
heden kwamen te verkeren al is de
optrekking van de aow daarin wel
enigszins tegemoet gekomen;
de Nederlandse concurrentieposi
tie, die door het lage prijsniveau in
de jaren na de oorlog altijd zeer
sterk is geweest, aanmerkelijk is!
verzwakt en daarmee de econo-
Er zijn vakbondsleiders, die nog altijd
menen dat loonsverhogingen, uitgaande
boven de produktiviteitsstijging, niet
noodzakelijkerwijze gevolgen behoe
ven te hebben voor de prijzen. Uit het
verloop van het prijsindexcijfer voor
de kosten van levensonderhoud sinds
1959 blijkt evenwel eens te meer, dat
de ontwikkeling van lonen en prijzen
onverbrekelijk nauw samengaat. Voor
dat jaar is het cijfer op 100^ gesteld
Prijsverschil'
tussen '63 en '66
de prijzen gingen "de eerste" jaren daar
na. geheel in overeenstemming met de
vrij geringe loonsverhogingen, slechts
langzaam omhoog: in 1960 liep het in
dexcijfer op tot 102, in 1961 tot 103 en
in 1962 tot 105.... In de loop van 1963.
begon het evenwel te rommelen aan 210
het loonfront en in de herfst van dat j
jaar barstte plotseling zo'n geweldige
explosie los, dat het gerinkel der rui-
ten van het sociaal-economisch gebouw 200
tot ver over de grenzen te horen was.
De Nederlandse werknemers, die totl
dat ogenblik min of meer genoegen
hadden genomen met een jaarlijkse ge-1 '90
ringe loonsverhoging, juichten. Tien
procent! Later bleek, dat in die herfst j
méér munitie was aangedragen dan
men in het strijdgewoel had kunnen' 1®0
overzien: de tien procent werd gemid-
deld meer dan veertien!
het Centraal Bu-
de Statistiek zijn gebaseerd
op prijswaarnemingen in 34 gemeen
ten, die als verzorgingscentra kunnen
worden aangemerkt. De vermelde in
dexcijfers geven het prijsverloop weer
van het doorsnee pakket van levenson
derhoud voor gezinnen van hoofd- en
handarbeiders met een bruto inkomen
beneden de loongrens voor de verplich
te sociale verzekering en met een om
vang van vier personen.
LONEN:
Nederland
loopt voorop
(Van i
c.-econ. redactie)
BRUSSEL In de geleidelijke
opbouw van de Europese
Economische Gemeenschap zijn
de afbraak van de douane
rechten en de opheffing van de
contingenten tot nu toe méér
het aangeboden assortiment
■"an goederen en produkten ten
goede gekomen dan de prijzen.
Deze (voorzichtige) conclusie van de
EEG-commissie is het vage, maar
toch eigenlijk wel het enig juiste
antwoord op de vraag hoe groot tot
dusverre dc positieve invloed der
EEG-overeenkomsten en -maatrege'
len is geweest op dc prijsniveaus in
de zes aangesloten landen, in het
bijzonder in Nederland. De ijverige
werkers aan de verdere opbou'
van de gemeenschappelijke markt
hebben van deze invloed nog geen
enkele diepgaande studie gemaakt
en degelijk statistisch vergelijkings
materiaal is dan ook helaas (nog)
niet voorhanden.
ENQUÊTES
Huisvrouw maakt zich zorgen
Een by.ijsvrquw „Dat zijn toch geen prijzen meer!"
Als raketten
170
(Vai
sociaal economische redae- Toen
tie)
DEN HAAG Uit de prijsindexcijfers
voor de kosten van het levensonderhoud
blijkt, dat zich sinds 1963 vooral ook In Ulttl nrill
de voedingssector sterke prijsverhogin-1
Een hebben voorjedaan. Hier volgen en-1 '««"explosie goed
kele prijsverschillen bij wijze van voor- barsten, schoten
beeld.
het onvermijdelijk ook met de
betrekkelijke rust aan het prijzenfront*60
gedaan, en al schreeuwde de vakbewe-
ging moord en brand, ei was niets
meer aan te verhelpen. Nog voor de 180
was losge-
BROOD. In 1963 kostte
volksbruinbrood nog 49 cent. Nu 61 cent
in grote gemeenten. 62 cent in middelgro
te gemeenten en 63 cent op het platte
land (indien aan de winkel afgehaald, in
alle drie gevallen 3 cent goedkoper). Een
waterwitbrood kostte in 1963 52 cent. Nu
resp. 64. 65 en 66 cent en eveneens 3
minder indien het brood in de winkel
gekocht wordt (Deze prijzen gelden
voor ongesneden en niet-verpakt brood).
1963
KOFFIE. Een half pond (middelsoort)
kostte in 1963 nog ƒ1.48. Deze prijs be
draagt thans 1.98.
THEE. Dit is één van de zeer weinige
artikelen uit het voedselpakket, dat sinds
1963 goedkoper is geworden, dank zij
verlaging van invoerrechten. Een ons
(middelsoort) kostte in dat jaar 90 cent.
nu 86 cent..
SUIKER. Per kilogram 0.98 tot 1.02
In 1963, nu. 1.17 tot ƒ1.21. Nog enkele
andere voorbeelden:
SIGARETTEN Een pakje van de
meest gangbare1'soorten kostte in 1963
nog ƒ1.-. Deze prijs is gestegen tot l.c0.1
BENZINE. In 1963 per 100 liter (ge
woon) ƒ45.90 tot (super) 49.50. In mei]
jl. (dus voor de benzine-oorlog) resp
53.10 en 56 40.
PTT. Het briefporto is sinds 1963 geste
gen van 12 tot 20 cent. Een briefkaart in
1963 nog 8 cent, nu 12 cent.
i priizf
ketten omhoog. En het prijsindexcijfer,
dat in het jaar ervoor nog rustig van
103 naar 105 was gekropen, stond, voor
we er op verdacht waren, op 110 en
nog geen half jaar later (in mei 19G4,
toen de meeste loonsverhogingen gerea
liseerd waren) op 115.
Maar ook daarna bleven de prijsraketten
doorrazen. Nieuwe forse looneisen zorg
den, mét andere factoren zoals duurde
re import-grondstoffen, maatregelen in
EEG-verband (vooral in de agrarische
sector), voor brandstof. En een jaar
later, in mei 1965. was het prijsindexcij
fer als opgelopen tot 122. Weer een
jaar later, mei 1966, tot 130. Sinds de
140
Wel worden ook enkele jaren wfiren-
huisenquêtes gehouden om toch iets
van de invloed van de gemeenschappe
lijke markt op het prijsniveau van ver-
bruiksgoederen na te gaan. Opvallend
is dat van de 300 onderzochte artikelen
er maar weinig zijn waarbij duidelijk
de invloed van de EEG kon worden
aangetoond. Auto's, dameskousen, kot'-
kasten en enige andere elektrische ap
paraten worden als voorbeelden ge
noemd van produkten, die door het
Wegvallen van hoge grensbarrières en
toegenomen concurrentie in grotere se
ries tegen dalende prijzen en soms ver
beterde kwaliteit kunnen worden gele
verd.
Gebleken is ook; dat zich vooral voor
elektrische huishoudelijke apparaten
zoals wasmachines en koelkasten
pijsverlagingen hebben voorgedaan in
België, Frankrijk en Italië: in België
zijn de prijzen van sommige koel
kasten sinds 1960 zelfs met 30 procent
gedaald. In Frankrijk werden vooral
prijsverlagingen geconstateerd voor ra
dio- en tv-toestellen en in Italië voor
uit West-Duïtsland ingevoerde kleine
gereedschappen.
Deze prijsverlagingen zijn hoofdzakelijk
veroorzaakt door de verlaging van de
invoerrechten en de door dé grotere
concurrentie noodzakelijke concentra
tie van produktiefactoren. Zo heeft
bijv. de verlaging van de invoerrech
ten van 24 naar 4.8 procent een sterke
prijsdaling voor in België geïmpor
teerde herenoverhemden mogelijk ge-
mentenorganisaties in diverse landen
zich te roeren en een jaar later wordt
het Contactcomité van Verbruikers in
de EEG opgericht, rustend op vier pij
lers: de vakbeweging, de coöperaties,
de gezinsverenigingen en de consumen
tenbonden. w.o. de acht miljoen leden
tellende ..Arbeitsgemeinschaft der
Deutsdhen Verbraucher VerbSnde".
Wel vond een aantal samenkomsten met
de industrie plaats, maar van een syste
matisch betrekken van dit comité bij
het werk van de afzonderlijke Euro
pese departementen kan nog steeds
niet worden besproken.
Advertentie
Paspoorten
deze zomer
afgeschaft?
Voor de talloze vakantieganger*
die naar het buitenland gaan, zou
het een heel geraak zUn als z|i
zonder paspoort de grens over
konden. Misschien komt dat nog
eens. maar nü Is het nog niet het
geval. Wél Is er een gebied waar
het voordeel geen grenzen
kent en waar leder zonder forma
liteiten naar toe kan. wat dan ook
duizenden mensen - Juist In bnn
vakantie - dóen. W(J bedoelen de
markt - het grootste en voordelig
ste koopcentrum. Marktkooplie
den zorgen daar met hun royale
keus in kwallteltsartlkelen voor
honderden verrassingen en zJJ
spreken een taal die iedereen ver
staat: de taal van de laagste prfl-
zen. Kopen op de markt Is een
vakantie-plezier én een vakantie-
voordeel, want
OP DE MARKT IS
UW GULDEN EEN DAALDER
WAARD
DEN HAAG Overleg l.s gaande
over de vraag of de minister van socia
le zaken het ter beschikking stellen
van arbeidskrachten aan een vergun
ning zal binden. Hij heeft hierover ad
vies van de Stichting van de arbeid
gevraagd.
maakt. -a---».- o- Minister Veldkamp erkent in zijn ant
woord op vragen van de Tweede-Ka-
TVFHITPr Al\in merleden Maenen en Van der Ploeg
(kath.v.) dat uitleners van arbeidskrach-
itif a. t,—nMiri.. ten bun zetel naar het buitenland ver-
Uit de beschikbare cijfers kan worden Hl-__ _„f- - w
geconcludeerd, dat de Nederlandse P,aatsen h,fr actief Zijn. Het zou
consument nog niet veel voordeel i v'°'gens hem te vei gaan. van een
de gemeenschap elijke markt heeft ge- bepaalde ontwikkeling te spreken,
had. De belangrijkste oorzaak daarv n De kritiek van de president van de
is wel het vrij lage prijsniveau, «aar Haagse rechtbank en de officier van
op ons land. in vergelijking tot de justitie heeft de minister in zoverre
andere EEG-landcn. de afgelopen ter harte genomen, dat hij het „uitle-
lilHïli.«' fitï' "a7 n", kon nen" «an arbeidskrachten nu nader In
den talrijke buitenlandse produkten - „.„j;,, u„„«. ..„t
ook na verlaging van ,1e Invnerrerhte.. 'tud,e 5ecfl ,?e"0™en' Me' Du'£l»nd
- niet legen een sterk eoneurrerende 'waar de activiteit van koppelbazen
prijs op de Nederlandse markt "orden verboden la) bestaat overleg,
gebracht.
Dit kan trouwens tot op zekere hoogte
het algemeen worden gesteld
kunnen de ingevoerde goe-
Uit deze in Brussel vervaardigde
„Europese" grafiek blijkt duide
lijk, dat de lonen in Nederland
sinds 1963 sterker gestegen zijn
dan die in de andere EEG-lan-
den. Uitgaande van 100 in 1958
okt. '63 dec. '63 mei '64 mei '65
(voor (tijdens (na
loonexpl.) lonnexpl.) loonexpl.)
VOEDING totaal
Enkele voorbeelden:
Brood, gebak, meelprodukten
Aardappelen, groenten fruit
Suikerwerk, chocolade, koloniale waren, dran
Vlees, vleeswaren vis
Vetten
Zuivelprodukten (excl. roomboter)
WONING totaal
Enkele voorbeelden:
Huur, onderhoud woning
Woninginrichting, huishoudelijke apparatuijr
Verwarming, verlichting
KLEDING EN SCHOEISEL totaal
Schoeisel, lederwaren
HYGIËNE EN MEDISCHE VERZORGING totaal
Enkele voorbeelden:
Reiniging, huishoudelijke hulp
Lichamelijke verzorging, gezondheid (excl. verplicht zieken
fonds en ziektekostenverzekering)
ONTWIKKELING. ONTSPANNING. VERKEER totaal
Enkele voorbeelden:
Ontwikkeling, ontspanning, verenigingen
Roken
Maatschai
Verkeer
ALGEMEEN TOTAAL
wijzen deze indexcijfers aan, dat
vanaf 1963 de lonen in ons land
43 punten gestegen zijn, in West-
Duitsland 36 punten, in België
29 punten, in Italië 28 punten en
in Frankrijk 27 punten. Luxem
burg ontbreekt helaas op deze
grafiek, maar ook daar was de
loonstijging aanzienlijk geringer
dan in Nederland.
Vaak
deren nog niet doeltreffend
nationale produkten concurreien ->•
vendien is er nog de rem van de tech
nische voorschriften waarvan de
harmonisatie slechts uiterst lang
zaam vordert. Van de vijftig hiervoor
in aanmerking komende reglementen
zijn er nog slechts vijf uitgewerkt
Daarvan zijn die voor het transporl
vers vlees, voor de toegestane
voor de conserverings-
direct belang voor de
kleurstoffen
middelen i
consument
GEEN RELEII)
Vastgesteld kan verder worden dat „-r
van een doelbewust consumentenbe' ri
in de EEG nog geen sprake is. Bij de
opstelling van het Verdrag van Rome
(1958) was de specifieke inbreng van
een consumentenorganisatie in onder
zoek. Eerst in 1961 beginnen de consu-
PRIJZEN:
Nederland
loopt voorop
Niet alleen de lonen, maar oo
de consumptieprijzen zijn in Ne
derland sterker gestegen dan in
de andere vijf EEG-landen. Zeer
duidelijk komt dit tot uiting in
onderstaande, in Brussel ver
vaardigde grafiek. Uitgaande
van 100 in 1958 geven deze in
dexcijfers aan dat de consump
tieprijzen sinds 1963 in Neder
land 25 punten zijn gestegentn
Italië 16 punten in België 14
punten in West-Duitsland 10
punten in Frankrijk 9 punten
en in Luxemburg 8 punten.
(7
Geen centje
Pijn
als u
WITTE' KRUIS
poeders
meeneemt!
.V /A
