THIRIARTS EUROPESE MYSTIEK Het zaad is uitgestrooid" Jeune Europe - partij met ideologie, zinnebeeld, leider en religieus élan - heeft duizenden volgelingen RUIMTE ZATERDAG 7 MEI 1966 FOTO'S Robert Collette Redevoering voor een lessenaar met het symbool van de beweging i het Keltische kruis JEAN THIRIART is een charmant gastheer. Na een diner klaar gemaakt door zijn zwijgzame, maar in nemende echtgenote, gaat hij ons voor naar het zitje in de salon voor een gesprek, dat het was toen tien uur in de avond nog vijf uren zou duren. Tijdens het tafelge sprek en daarna, noteerden we de volgende uitspraken. Kader in Nederland „De partij verkeert thans in het zelfde stadium als de Bolsje wistische beweging: in Rusland In 1904. „In Nederland hebben we nu een kader van vijftien man; het is daar pas begonnen." „Wat Duitsland betreft geef ik liever geen aanduidingen om geen last met de Duitse politie te krijgen." VRAAG: Hebt u relaties met Duitse bladen? ANTWOORD: (lachend) „Geen commentaar omdat ik begrijp wat er achter uw vraag steekt." VRAAG: Waarom bent u in da politiek gegaan? Als men meent een politiek verstand te hebben, moet men dat februiken voor de gemeenschap, olitiek heeft voor mij iets reli gieus. het is een apostolaat. Di rect na God komt de politiek, want dat betekent het dragen van de grootste verantwoordelijkheid." VRAAG: Gelooft u in God? „Niet in de zin van bet Christendom." Gespierd liberalisme Thiriart houdt vervolgens een monoloog over democratie, elite- yorming en ontwikkelingshulp. „De democratie heeft nooit bestaan; in deze wereld noemt ie dereen zich democraat. Er heeft zoals tegenwoordig ook wel al tijd een oligarchie, een groepsrege- ring bestaan. De democratie is al tijd in handen van groepen. Het probleem is alleen te weten, wie en waar de groepen zijn." „Revoluties zijn altijd een strijd tussen een stervende en opkomen de oligarchie, want de oligarchie als zodanig is onvermijdelijk." „De democratische meerderheid kan falen. Ik ben voor een gespierd liberalisme, zo.-'- in de Romeinse republiek. En op het ogenblik dat een natie wordt gebo ren. mag er maar een partij zijn." „In de toekomst zal er een mensheid zijn bestaande uit twee groepen: een elite en een groep die leeft zonder te denken of te vragen. Pareto (Italiaans socio loog) leert ons dat de elite van iedere generatie moet worden gezocht. Het grote vraagstuk van elitevorming is het opsporen van de intelligenties in de sociale klas sen." „Als ik spreek over de super mens is dat in geestelijke zin. Ik denk dan aan Marcus Aurelius (Romeins keizer en stoïcijn) en niet aan Colin Jordan (Brits fascist). Het betreft de supermens, de man van de plicht, en niet die van het brute en blinde geweld. Zelfbeheersing is moeilijker dan de beheersing van andere mensen." „Wat de ontwikkelingshulp be treft: „Als mensen in een vuil hemd en met whisky willen leven, inplaats van te werken, zijn dat hun zaken, maar dat wil niet zeg gen dat mensen die net zo hard werken, hen dan in leven moeten houden." VRAAG: Bent u het er niet mee eens dat in feite de hele mensheid „elite" zou moeten worden? „Intelligentie is een kwestie van aanleg, van chromosomen." Jean Thiriart streelt zijn kat, en doet we praten over het Chi nees communisme een veelbete kenende uitspraak: „Als ik Chi nees was zou Ik communist zijn." Dan laat hij boeken zien van fi losofen en sociologen die hem heb ben beïnvloed: De Amerikaanse so cioloog Bumham, Sorel, Machiavel- II, Pareto en Ortega y Gasset. Zijn reactie op de opmerking dat Mussolini gebruik maakte van Pareto's denkbeelden: „Weet u dat?" Hij vertelt Stalin, Lenin en Mao Tse Toeng het meest te be wonderen. Kennedy? Een fantast. Oorlog stommiteit Over oorlog en vrede: „De oor log is meer dan moord, het is een stommiteit. Men kan de vrede al- tiek betekent voor mij de dubbele taal van macht en rede. Het is nu eenmaal zo. dat als uw buren een geweer hebben, u moet zorgen er ook een te hebben. De atoombom wordt een te verschrikkelijke uit werking toegekend. Specialisten zeggen dat een atoomoorlog onge veer 200 miljoen doden zal kosten. Van het kanon heeft men trou wens ook gezegd dat het de onder gang van de mensheid zou beteke- VRAAG: „Bent u het eens met de Verklaring van de Rechten van de mens?" „Daar kan ik me gro tendeels achter stellen." Financiering Krijgt u geld van industriëlen? „We hebben soms kleine bedragen ontvangen." Verdient u aan de politiek? ..Wat ik verdien als opticien, ver lies ik aan de politiek." Hebt u gestudeerd? „Ik heb mezelf ontwik keld. ik ben een autodidact." Gelooft u dat deze beweging suc ces zal hebben? „Het zaad is over al in Europa gestrooid." Het middernachtelijk uur ligt reeds ver achter ons als we ver trekken. „Bon voyage, messieurs", wenst de heer Thiriart ons toe. EEN momentopname van het zeven uur durende ge sprek met de Belgische partij leider/ideoloog Jean Thiriart in Brussel. Ik vraag: „U bent dus de leider van deze beweging?" Antwoord: „Dit is wel een komische vraag; destijds had men ook wel aan Lenin kunnen vragen of hij de leider was van het Bolsjewisme." „U hebt geen gebrek aan zelfvertrouwen." Antwoord: „Nee, een goede mening over jezelf is belangrijk in het leven." Jean Thiriart Belg, 44 jaar oud, gehuwd, vader van twee kinderen, opticien van beroep, is een bewon deraar van Lenin, hoewel hij het communisme verafschuwt. Hij is ech ter niet alleen een bewonderaar, hij maakt ook gebruik van Lenins tak- tiek in de strijd om de macht, en psychologie van de propaganda. Want Jean Thiriart is thans de onbetwiste leider en eerste agitator van de nieu we Europese politieke beweging „Jeu ne Europe" (Jong Europa). Alvorens ik een gesprek met hem had, van acht uur 's avonds tot drie uur 's nachts in zijn woning te Brussel, doorworstelde ik zijn boek, waarin hij de nieuwe ideologie uiteenzet. Dit boek, getiteld „Europa, een wereld macht van 400 miljoen mensen", is voor zijn partijgenoten, wat „Mein Kampf' was voor de Nazi's en ,J)as Kapital" is voor de communisten. Huib Goudriaan Voorwoord Het is. sinds het in het Frans uit kwam in 1964, inmiddels uitgegeven in de Spaanse, Portugese. Italiaanse, Duitse, Engelse en Nederlandse taal. Dit is trouwens een levensnoodzaak voor de beweging, die als bovennationale Euro pese partij, met als belangrijkste doel de verwezenlijking langs revolutionai re weg van de eenheidsstaat Europa, immers propaganda moet maken in alle Europese talen. Het boek heeft een voor woord van Thiriart, waarin onder andere deze nogal krijgshaftige zinssne- den voorkomen: „Honderd miljoen mensen in Europa zijn gevangenen sinds twintig jaar. Ze hebben dit grotendeels te danken aan vijand de seniele grootheidswaanzin van Roose velt, wiens naam bij ons steeds ver vloekt zal blijven." de VS, als Jean Thiriart Vrienden „Aan honderd miljoen mensen kondig ik de hoop aan, en ik zeg hen: Gij zijt niet meer alleen, gij zijt niet meer op uzelf aangewezen in uw strijd voor de vrijheid. Broers en zonen van de held haftige opstandelingen van Oost-Berlijn. Poznan. Pilsen, Boedapest, weet dat gij voor de volgende eeuwwisseling de vreemde bezetter zult hebben zien ver trekken, gij de banden van onze pantser wagens over uw land zult hebben horen razen, gij de vaandels van Europa zult hebben zien wapperen boven Warschau, Praag, Boedapest. Sofia en Boekarest." Het laatste hoofdstuk van zijn boek ondertekent hij met: „Forest gevange nis, cel 161. maart 1962 Groelstveld, Cal- voet april 1964." Besluit deed hij inspiratie tot het schrijven op in de gevangenis. Hij ver bleef maar enkele maanden in een Bel gische cel wegens het vervoer van valse paspoorten voor de activisten van de Franse OAS. Thiriart, die secretaris generaal is van de Nationale Unie van Opticiens van België vertelt: „Dezelfde minister Vermeylen die me in 1957 feliciteerde met de school voor opticiens (door hem opgericht) liet me in 1962 toen minister van justitie arresteren, onder druk van de Franse ambassadeur." In een van de brochures van Jeune Superioriteit Cü vTr v *4' w I Europe wordt een overzicht gegeven van de geschiedenis van de beweging. Hierin staat geschreven: „Hij vierde zijn veertigste verjaardag in de gevangenis, en besloot toen zijn privéleven op te offeren aan de politiek." Was hij al eerder bij politieke activi teiten betrokken? Jawel, als jongeman was hij communist, maar schoot in 1940 dermate uit naar ultra-rechts dat hij besloot („ik voelde me als zovele jonge ren aangetrokken tot de romantiek en het vitalisme") lid te worden van de nationaal-socialistische correspondentie- club „Fichte-Bund" van de Duitse pro fessor Kessenmaier te Hamburg. Hij sloot zich ook aan bij het Belgische nationale legioen van majoor Ubach. In 1960, sterk onder de indruk van het verlies van Belgisch Kongo, richtte Thi riart de Belgische nationalistische bewe ging CADBA op. Hij kwam echter tot de conclusie dat alleen een bovennatio nale Europese partij „Europa van het verval zou kunnen redden." Eind 1960 volgde de oprichting van de partij Jeune Europe. De Europeanen die het vertrek van de blanken uit Algerië en Kongo niet konden verwerken had den elkaar gevonden. Jean Thiriart ver leende ook steun aan de OAS, de Franse illegale beweging die zich verzet te tegen De Gaulles politiek van het verlenen van onafhankelijkheid aan Al gerië. In 1963 ontstond er echter een breuk met de OAS, omdat deze wilde samenwerken met de Amerikanen: moei lijk te aanvaarden voor een verbitterde De brochure, waarin de geschiedenis van de beweging wordt verteld. ma*kt er geen geheim van dat leden van Jeu ne Europe o.a. steun verleenden aan de OAS, naar Katanga gingen om daar voor Tsjombe te vechten, en een groot aantal keren op straat in botsing kwamen met de communisten. Er was juli '61 ook een bijeenkomst in Lippolsberg (Duitsland). Hierover wordt medege deeld: „Bij de sprekers waren Thiriart en Hans Rudel, held van de Luftwaf fe". Op een andere pagina is te lezen dat Thiriart in contact kwam met Otto Strasser. Skorzeny en OAS-er Argoud. Benadrukt wordt echter dat Thiriart ideologisch volkomen anders denkt dar. zijn „vrienden", zoals de brochure hen noemt. Thiriart hamert de lezers van zijn boeken en artikelen voortdurend in dat neo-fascisme iets van het verleden is. Jeune Europe zou iets absoluut nieuws vertegenwoordigen, namelijk het stre ven van een jong. vitaal Europa (van daar de naam „Jeune Europe" Jong Europa) een Europese eenheidsstaat langs revolutionaire weg te verwezen lijken. Is zijn ideologie inderdaad vrij van fascistische smetten? Om dit te beoorde len moeten we zijn doelstellingen ken- Jean Thiriart gelooft met hart en ziel in de superioriteit van Europa en de Europeanen. Europa heeft volgens hem recht, een natuurlijk recht, op een eerste plaats in de wereldpolitiek. Deze eerste plaats is echter alleen te berei ken als er een „verenigd, gemeenschap pelijk Europa, van Brest tot Bukarest" ontstaat. In naar mijn smaak pathe tische. hoogdravende bewoordingen zet hij uiteen dat Europa alleen cultuur bezit, maar dat de politieke onderdruk king van Washington en Moskou de Eu ropese cultuur verstikt. Daarom moet Europa zich losmaken van de „kolonisa tie door de dollar", de „economische Yankee-voogdij" en moeten de landen van het Oostblok „onze oostelijke provincies" zegt Thiriart hun onaf hankelijkheid terugwinnen. Hij heeft overigens een realistische oplossing: „ontruiming van Oost-Europa door het Rode Leger tegen uitwijzing uit West-Europa van elke militaire en politieke aanwezigheid van Amerika." Hij onderstreept dat Europa geen kruistochten buiten zijn territoriale grenzen zal ondernemen maar het zal ook geen communisme binnen zijn gren zen dulden omdat dit een instrument is van de Russische machtspolitiek. In het maandblad „Vrij Euro pa" van de nieuwe inter-Euro- pese partij „Jeune Europe" (geen Vlaamse Volksunie) is te lezen: „Europeanen weet dat.... een nieuwe tijd zal aanbreken en de Pax Europaea over de aarde zal neerdalen." Het is de terminologie, geïnspireerd door de Belg Jean Thiriart, die meent dat een nieuwe „Euro pa-mystiek" geboren moet wor den. Hij hanteert begrippen die direct ontleend kunnen zijn aan het nationaal-socialisme en het communisme: een Partij met een religieuze orde, een elite rondom een leider, een ideolo gie, indoctrinatie, celvorming en het geloof in een Europese eenheidsstaat met een „ge meenschappelijke lotsbestem ming". Toch zegt de heer Thiri art: „Fascisme is iets van het verleden." Op deze pagina ma ken we kennis met deze stich ter van een revolutionaire par tij, waarvan sommigen denken dat het een „Europese jeugdbe weging" is. Hitier der Vaderlanden. Hij hekelt Hitier, in zijn boek vooral als klein-nationalist, als bouwer van een alleen maar Ger maans Europa. In het Europa van Thiriart zal plaats zijn voor Slaven, Germanen en Latijnen, voor pro- .estanten, katholieken en vrijmetse- Als ik hem aanval op het verzwijgen .an Hitlers verkrachten van de mense lijke vrijheid en waardigheid antwoordt hij echter: „Tussen Hitier en mij staan de doden van de vernietigingskampen. Het bekend worden van de werkelijk heid van deze kampen is een van de Post, 1 van de partij, dat ook op alle pubff ties (tijdschriften verschijnen in ItfiLDU Frankrijk, België, Nederland en bini| kort Duitsland) voorkomt. e „Ach", zegt Thiriart, „U moet dit sjv- bool zien als het merk van een aut| s*we& br'ek ft J L ELD° Ondermijningswerk Jeune Europe heeft op het ogent 5000 militanten (kader) verspreid o lowte acht Europese landen. Vooral in It| begint de beweging snel te groeien. J v hebben een goed kader; in het leger l men deze mannen onderofficieren tL-r-r»-, men." Alle militanten dragen een cent van hun salaris af aan de bei jong j ging en bestuderen ijverig de ideoloi goede en minder goede zijn op gebied Voorts houden zij zich bezig met pro "?°5t van intellectuele vruchtbaarheid. Het is ganda, sport en volgens Thiri? ®iaaï boek met infiltratie. °pra „Het ondermijningswerk, het ternr tenwerk zal moeten gebeuren, nietkNEI leen „in de massa's" maar ook in I hart zelf van de zenuwcentra van i f regime. Niets werkt meer op het mon o® dan de strijd van een viiand die ged» ues telijk onzichtbaar is." Thiriart geeft r dat hij deze strijdwijze dankt aan flG E nm- Hote Jeune Europe beschikt thans oi een eigen gebouw in Brussel. komen de draden samen van hun i-ei ganisatie bestaande uit: de afdeling voor politieke opvoeding, administti -py tie, propaganda, actie („lichamelijk bescherming") en inlichtingen „oi (Tel vrienden, concurrenten en riji den"). In Duitsland zullen binnenh drie groepen („brug.genhoofdeiL worden gevormd. Op 4 maart werd in Venetië door Adolf dr Thadden. nu een van de leiders Hol de ultra-rechtse Duitse NPD. nat Britse fascist sir Mosley, en enlke |AAH onze schuld niet indien de zwarten niet bekwaam geweest zijn het wiel uit te vinden, indien ze geen geschrift samen hebben kunnen stellen en indien ze in 1900 niets afwisten van de meetkunde, die door onze Griekse voorouders 25 eeuwen geleden werd uitgevon- Afrika heroveren Op grond van deze stelling meent hij dat een „anti-racisme" de Europeanen een schuldcomplex bezorgt en van de „zwarten heilige koeien" maakt. Zij die vooa- rassenintegratie zijn noemt Thiri art de „progressieven". Is het een logisch voortvloeisel van deze gedachtengang, een Freudiaanse verschrijving, of alleen een schrijffout, wanneer hij verklaart: „Het schema van een waarschijnlijke toekomst ik heb niet gezegd een zekere bestaat in een Rusland dat zijn handen vol heeft met het tegenhouden van Azië, en een Euro pa dat bezig is Afrika te HEROVEREN". Eerder heeft hij namelijk gesproken over een vreedzaam samengaan met Afrika. De stichter van Jeune Europe on derscheidt sterke en zwakke mensen. Hij gelooft dat elke generatie een groep karaktervolle, intelligente, tot leiding geroepen zijnde, elite voortbrengt. Dit betekent, volgens hem, dat „de geboorte van (zijn) Europa geleid zal worden door een „actieve minderheid" een re volutionaire elite. Pseudo-democratie De tegenwoordige democratie noemt hij een „pseudo-democratie", een „parle mentarisme, dat steunt op demagogie, „verborgen listen van een groep pluto- Hij gelooft niet in verkiezingen, maar in het recht van een leider de macht met welke middelen dan ook te vero veren. „Politiek recht vloeit voort uit bekwaamheid". De elites van het demo cratische systeem hebben, volgens Thiri art, alleen maar kwaliteiten van laag hartige sluwheid. „In feite is het in het democratisme niet de leider die men betwist, maar het principe zelf van de autoriteit". Daarom is Thiriart ervan over tuigd dat de eenheidsstaat Europa al leen geschapen kan worden door een Europese partij bestaande uit een ge disciplineerde elite, geschaard rond om een krachtfiguur, een leider. De ze elite zal vooral evenals een ge zonde natie „behoudsinstinct" moe ten hebben, en niet moeten geloven in „dronkenschap van woorden" als „pacifisme" en „humanitairisme" en gewetensbezwaar tot principe verhe ven". Vrijheid bestaat alleen dank zij macht. „De vrijheid van de zwakkelingen is een deugdzame mythe, een naiviteit ten gerieve van demagogen en stemmen- ronselaars. Er bestaat alleen maar een vrijheid van de sterken". i Adolf von Thadden[m 1 tekende in 7962 dr „contract" met _J| i Mosley en Thiriart L ,20: PC Italianen en Jean Thiriart een oven eenkomst getekend. Inmiddels heW ben zowel Adolf von Thadden als dl Italianen Jeune Europe in de stwb gelaten. „Adolf von Thadden voor het Duitse nationalisme gek o zen", zegt Thiriart. Partijkaart J Hoe zal het staan met de vrijheid RIE. Thiriarts Europese eenheidsstaat? H bedrijfsleven zal worden vrijgelata maar geen enkele invloed mogen uito( fenen op de politiek. De burger, „een Spartaanse burgerdeugd" zal ra ten betrachten, zal maar één trouw kef nen: aan de staat; een gehoorzaamheid aan het leger. De partij-elite rondom i leider zal regeren vanuit een hoofdsta die met behulp van de moderne tecV niek alles zal weten, zien en horen. II burgers zullen wel beschermd wordej want „zonder kanonnen, is geen bot! mogelijk", aldus Thiriart. Democrat» mJene heil v ■Is dl <j m het formuleert in zijn boek: Recht Thiriart zet ons zijn leer uiteen grootste schokken in mijn leven ge weest." Anti-semitisme? „Anti-semitisme is een reden iemand uit Jeune Europe te stoten. Enkele leden zijn jood." Hij zegt te geloven in de gelijkheid van de men sen voor God. en in „gelijkheid van waardigheid". Hij is tegen racisme „binnen de grenzen van Europa", een uitdruk king die nogal verontrust omdat men onmiddellijk concludeert: dus ra cisme buiten de Europese grenzen wel? Wat bedoelt Thiriart wanneer hij schrijft dat ,£uropa zich desnoods een rassenstrijd naar buiten mag ver oorloven" en wanneer hij zich be roept op de superioritiet van de blan ke? Over recht: „Of de zaak van de Fransen in Algerië goed of slecht was, is van geen belang. Wat wei van belang is, is dat de zaak van de Fransen, de zaak van Europa was, en de andere die van de vijanden van Europa". Jean Thiriart is ook een puritein, wars van materialisme (hij rookt niet, en gebruikt geen alcohol). „De materiële genoegdoening (in Amerika) is bereikt, maar dit ten koste van een veralgemeen de psychische onevenwichtigheid. Het communisme gaat dezelfde weg op." De Brusselse ideoloog klaagt het „zie kelijk defaitisme" aan, van hen die me nen de Amerikaanse voogdij niet te kun nen missen. Hij zegt dan iets bedenke lijks: „Het defaitisme moet aangeklaagd worden, bestreden, strafrechtelijk onder drukt, en wel op de meest strenge ma nier." Hoe het dan wel moet? „Onze ideale maatschappij is een vereniging van vrije mensen, verbonden door een discipline, teneinde de oorzaken van de cadentie te vermijden." Absolute trouw Thiriart vertelt in alle openhartigheid dat Jeune Europe het begin is van het toekomstige Europa. Het lid van deze partij (militant zeggen de Vlamin gen) is als de Jezuiet aan zijn orde, toe wijding en absolute trouw verplicht aan de beweging. Deze trouw aan de „Verenigde Europese partij" moet tot uitdrukking komen in een ..religieuze bezieling" en een „militaire discipline". Thiriart heeft teneinde discussies over het programma, over de ideologie te voorkomen en de eenheid van de partij te verzekeren een complete dialectische dogmatiek uitgewerkt. Naast deze dogmatiek (hierboven uit eengezet) moet de militant zich verla ten op de leider en hiërarchie van zijn partij. „De militant die het inzicht (tot verraad) zou hebben, die een ogenblik van ontmoediging zou kennen, zou in de onmogelijkheid verkeren dit door te drijven, op straf zich... zonder enige au toriteit, zonder middelen terug te vin- Jeune Europe Is daarom evenals de R. Katholieke kerk autoritair en hiërar chisch van opbouw. „Het bevelheb berschap wordt als een priesterschap beschouwd." Het lid van Jeune Europe moet onvoorwaardelijk gehoorzamen, zich geheel aan de beweging geven. een klein Keltisch kruis als insigne. Het Keltische kruis is het symbool „Morgen zal de partijkaart slechj worden toegekend aan hen die zull«J kunnen bewijzen: in 1965 was ik of gesloten in deze of gene gevangenis, ÏXI 1970 was ik daar of ginder in het verzei in 1975 maakte ik deel uit van dit d dat leger. Aan allen die iets willen ziji zal dan de vraag worden gesteld: „Waa| 1 waart ge gisteren?" Het geheel van politieke en militaire strijders zal ht „sterke gedeelte" vormen, en is eens d Commentaar t d a»pË Jean Thiriart wenst de macht om dat hij meent dat de Europese cul tuur in gevaar is. Hij vreest dat di_ stoomwals van publiciteit en reclame,, elke vorm van indivualiteit „bijschaven" tot een gladde eenvor migheid. Als zodanig is deze nieuwi ideoloog een idealist, die blijken.' zijn onvermoeide activiteiten vooi persoonlijke offers niet tft rugschrikt. Heiaas, Thiriarts staajpT draagt reeds de kiemen van de dooi hem verafschuwde samenleving vat robots. Wie met een zeker fana tisme de horigheid van een voll aan een ieder en een partij-elit* verdedigt moet niet verbaasd zijn: een Hitler- of Sowjetstaat te zien ontstaan. IC Een bepaald waarheidsgehalte heb ben z(jn grieven dat ons voorlich tingsapparaat soms wordt misbruikt door de machthebbers, dat vele, Europeanen zich, indien nodig, nie&H altijd durven opstellen tegen de machtigste Westelijke mogendheid, de V.S., dat de politieke partijenl verworden tot de schijngestaltenf- van de belangengroepen. Wat betreft Thiriats politieke raai de verovering van de m: met alle, herhaal ALLE, middelen:; meerdere totalitaire machten heb-l ben die gehuldigd. De resultaten her-tri rinneren de Nederlanders zich in>l deze meidagen maar al te goed. De heer Thiriart spreekt zich uit tegen Hitiers Europa als een Germaans Europa, maar beweert tevens dat in_ 1941 „Duitsland Europa vertegen-1 woordigdc in de door de VS begon nen -oorlog." Kennelijk bedoelt hij dus toch niet ons Europa: het Euro pa van de christelijke naastenliefde, de humaniteit, de moeizaam verwor ven democratie en het respect voor bet individu ongeacht ras of huidskleur. Een vraag: zou het rijp maken van de democratie geen het. misschien. innerlijke wetma held zal uitmon den in een levenloze, technocra tische dictatuur?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1966 | | pagina 20