caballero
„Duitse christenen"
vinden elkaar weer
EMIL BRUNNER
OVERLEDEN
ZEVEN NEDERLANDERS
GAAN NAAR PAKISTAN
h SPIDO
ROTTERDAM
Goede Vrijdag
anders
dan
andere
Zeg
het mei
bloemen
DONDERDAG 7 APRIL 11
Een woord voor vandaag
..Zij dan namen Jezus, en Hij. zelf Zijn kruis dragende, ging
naar de zogenaamde Schedelplaats, in het Hebreeuws genaamd
Golgotha, waar zij Hem kruisigden In deze tekst van Johannes
valt twee maal het woord ,^ij" op: zij namen Hem, zij
kruisigden Hem. Wie zijn die ,£ij?" In vers 15 van Johannes 19
lezen we het antwoord: „de overpriesters". Toch schrijft die
zelfde evangelist even later: „Toen dan de soldaten Jezus ge
kruisigd haddenHet Vaticaans concilie is maanden bezig
geweest met de vraag of de Joden Christus kruisigden of niet.
Sterke aandrang is uitgeoefend om de Joden vrij te pleiten.
Maar toch zegt Petrus met Pinksteren, en zeer waarschijnlijk
ook tot mensen die met het pascha niet in Jeruzalem waren:
Mannen van IsraëlJezus, de Nazareeërhebt gij door de
handen van wetteloze mensen aan het kruis genageld en ge
dood." Moeten wij dan toch de Joden schuldig verklaren? Ja,
maar onszelf tegelijkertijd. De „zij" ?an Johannes, wordt de
..gij van Pinksteren, niet ..gij. Joden" alleen, maar gij allen.
Jesaja zei reeds: „Wij hielden Hem voor een door God ge
slagene, maar om onze overtredingen werd Hij doorboord."
Als Gods Geest ons door Zijn predikers het evangelie laat
horen roepen wij met de Joden van Pinksteren uit: „Wat
moeten we doen?" Want we leren zingen: „Ik deed dat kruis
Hem dragen." Maar kan deze gedachte toch niet leiden tot
Jodenhaat? Neen, want Christus bad voor hen en voor ons:
„Vader vergeef hunwant zij weten niet wat zij doen." Als de
kerk in het verleden de Joden vervolgde, omdat zij Christus
zouden hebben gekruisigd, plaatste zij zich buiten het heil,
want Christus zei: „Indien gij de mensen niet vergeeft, zal
ook uw Vader uw overtredingen niet vergeten."
We lezen vandaag: Marcus 15 1-15.
We lezen morgen: Marcus 15 16-32.
Kerk, staat, volk en vaderland
BETHEL In de Duitse kerk heeft een beweging de kop opge- met een dergelijk manifest komt dat
l i- ii-»- i - 1 i V- eenvoudig niet met de feiten in over-
stoken die herinnert aan de Duitse christenen uit de nazitijd. Een eenstemming is." Toch betreurde hij
aantal predikanten hebben een conservatieve nationalistische ,.Nood- het niet dat de groep zich gevormd
heeft: „Binnen de Duitse Protestantse
gemeenschap van protestantse Duitsers opgericht die weer alle na- Kerk moet iedere ventiel geopend
druk willen laten vallen op volk en vaderland. Een Duitse predikant kunnen worden."
reageerde met de opmerking: ..In de protestantse kerk is thans weer De praeses van de kerk van het
Rijnland, dr. Joachim Beckmann, ver- I
klaarde zondag in Düsseldorf dat men
voorlopig de emeritus predikant Kor!- I" S,e,r(ke'ük,e ""neen reeds lang ver-
Eduard Berrou uit Bernhausen. Ook <?a' <x"lse™al,eva nationalis
ts Hamburg,e natuurkundige prof. 2^, H^8 zouden aaneen-
rtr Pn^u.l .lorden mu.it, de.lui, .Ju! 51Ulten' H|J Z«'verwachten dat
deze groepen zich zullen verbinden j
een politieke reactie opgestaan"
Bisschop Scharf:
Van weinig
betekenis
Pl'BLICATIE
Het comité heeft het plan opgevat
om direct na pasen een publicatie het
Deze Duitse christenen nieuwe stijl licht te doen zien. die op grote schaal
verzetten zich vooral tegen het ..Denk- verspreid zal worden. Ds. Evertz ver
schrift" van de Duitse kerk, dat [klaarde dat de groep zich zorgen
spreekt over de verhouding tot de maakt over het feit dat de verhou-
met PASEN varen met SPIDO
Willemsplein - 010-135400
VRAAGT FOLDER!
oostelijke buurlanden. In dit Denk
schrift wordt de christenen
Duitsland er op gewezen dat zij heel
voorzichtig moeten zyn met het laten
gelden van rechten op de gebieden
waar vroeger de Duitse vlag wapper
de. Gesuggereerd wordt de Oder-
Neisse-grens voor de toekomst te er
kennen.
Er is een comité gevormd uit pre
dikanten en oudere kerkleden die
hun meningen tot nu toe niet onder
stoelen of banken gestoken hebben.
Ds. Alexander Evertz uit Dortmund
schreef in 1964 het boek over „Afval
van de protestantse kerk van het va
derland". Dr. Karl Salm was de
auteur van het verweerschrift tegen
de publicatie van de Duitse Kerk. In
de commissie heeft ook zitting jonk
heer Von Cerstdorf. directeur van de
..Göttinger Arbeitkreis" van vluchte
lingen. Leider van de beweging
(v«
kerkredaotie)
ZÜRICH Eén van de invloedrijkste theologen van onze tijd. (Ie
Zwitserse hoogleraar dr. Emil Brunner, is gisteren (zoals wij nog in
een deel onzer edities konden vermelden) overleden. In de dogma
tiek, de ethiek en de oecumenische beweging is zijn werk gedurende
een dertig jaar van grote betekenis geweest. Hij is 76 jaar geworden.
nam deel aan de voorbereiding van de j
assemblee van Amsterdam van 1948.
waar de Wereldraad van Kerken werd
opgericht, en was in 1954 in Evanston.
Op de bezinning op de christelijke poli
tiek hebben zijn sociaal-ethische studies,
met name zijn boek „Gerechtigheid"
<1943), grote invloed uitgeoefend. Door
zijn praktische inslag maakte hij in de
angelsaksische wereld veel meer opgeld.'
dan Karl Barth.
runner
onaantast-
Veel. kritiek ondervond Bri
ijn ontzag* voof- Wat hij hét
Hriinnir hppft frrootste deel Aan de andere kant kwam Biuhner
j zelf door zijn ontmoetingen met Japanse baar resultaat van het wetenschappelijk
van zijn leven gestaan in de scha- christenen tot nieuwe gedachten over de onderzoek noemt Zo verwierp hij de
Huur van Karl Barth Bii velenbetekenis van de kerk. Het resultaat historiciteit van Adam en de zondeval.
OUW van jvan oarin. dij veie daarvan is het boek Het misverstand Christus* maagdelijke geboorte, lichame-
stond hij slechts bekend ais „oevan het christendom 11957waarin hij lijke opstanding en hemelvaart,
tegenstander van Barth". Daarmee betoogt, dat er .-en niet op te heffen! In 1959 schreef prof. dr. G. C. Berkou-
r>spanning is tussen het denken en de wer van hem: ..In zijn werk ligt iets van
miskent men niet alleen Biunners pretenties van de natuurlijke mens en de het universele van zijn kennis, zijn bril-,
eigen betekenis, maar houdt men i christelijke boodschap. Eén van de jante stijl zijn intuïtief <soms de zuiver-
l f -f grootste gevaren voor het bestaan van de heid der analyse bedreigend) inzicht, zijn1
OOk geen rekening met het telt, dat kerk in een democratisch land noemt hij bewogenheid met de problemen van staat!
Brunner zich ondanks de soms.de verleiding, het evangelie te verkondi- en maatschappij en niet te vergeten zijn
ding van de kerk tot de staat reeds
jaren „in de ijskast" staat.
Hij zei: Wij willen niet op een
scheuring in de kerk aandringen. In
onze eerste publicatie vragen wij
echter aandacht voor deze problema
tiek en we willen dat daarover in de
toekomst grondig wordt geproken.
Wij willen echter niet geïdentificeerd
worden met welke partij of ideolo
gische beweging ook.
In de oproep die na pasen ver
spreid zal worden staat te lezen: Se
dert het „Denkschrift" van de Duitse
Kerk is verschenen is onze indruk
versterkt dat de verhouding van de
kerk tot staat, volk en vaderland niet
meer aan de orde is. Talrijke trouwe
Duitse protestanten die hun kerk lief
hebben voelen zich in de steek gela
ten. Velen denken er over de kerk
de rug toe te keren en velen hebben
dat reeds gedaan."
KRITIEK
Scherpe kritiek heeft deze groep
op de vaak herhaalde oproep van
geestelijke leiders in Duitsland dat de
Duitsers schuld moeten bekennen aan
wat in de afgelopen wereldoorlog ge
beurde. Zo lezen we in hun geschrift:
„Tijdens het „Derde Rijk"
maakten de „Duitse christenen"
de gevaarlijke vergissing het jaar
1933 van de nationaal-socialis-
tische machtsovername te zien als
een openbaring. Terecht heeft de
„Bekennende Kirche" in Barmen
daar tegen geprotesteerd. Toon
aangevende kringen in onze kerk
schijnen echter in het jaar 1945
een nieuwe openbaringsvorm te
zien. De Duitse ineenstorting
wordt als een WoorAuan God op
gevat, waaruit men politieke con-
De bekende Berlijnse predikant,
probst Grüber, die zojuist een ere
medaille van Israël ontving voor hulp
aan Joden tijdens het nazi-regime
zei: „Waar waren deze mannen toen
direct na 1945 hulp aan vluchtelingen
en verdrevenen r.og een risico in
hield? Hun namen bevonden zich toen
niet onder die van de mannen die
zich toen gaven."
chtt*ie wil trekken. Het Duitse
volk wordt opgeroepen tot boete,
die er toe moet leiden dat men
zijn rechten opgeeft. Het Duitse
volk moet dan tonen dat het in
nerlijk veranderd is door de ne
derlaag te aanvaarden als een
definitief oordeel van God. De
militaire capitulatie moet door
een geestelijke
gevolgd, zegt men. Maar
C. mei ce ei geien i tuele gebeurtenissen kortzichtig
monintienorsclii11 pn gen op een manier, die het algemene benadering van het probleem dat hij' als heilsgeschiedenis in het poli-
diepgaande merungsv erschine volksgevoel nabij komt. zelf eerlijk aanduidde: bijbeltrouw en tieke samenleven van de volkeren
met de theoloog uit Bazel een buitengewoon veelactualiteit" en staten wil interpreteren ver-
medestander van Barth in ruime- geSchreven over zeer uiteenlopende on-| n m£niffnn7|pMW üaIt ,n dweepzucht."
re zin" wist in diens strijd tegen derwerpen. Hij publiceerde omvangrijke v^ok zij, cue in menig opzicht KTi- n
Z rpiioT™ W" I werken over de ™ddelaar <1927). de ver- tisch tegenover Brunner staan en c/lh"s£n®n - "ieuw®
de „religiositeit I houding tussen openbaring en menselijke j stijl menen dat de kerk zich niet
rede <19411 en over het bijbels an mening Zijn, dat ook bij hem moet bezig houden met politieke uit-
In het begin van de twintiger jaren .mensbeeld tegenover iet idealistische.1 het probleem van bijbeltrouw en spraken. Volgens het comité zijn de
traden Brunner en Barth «men mrt «n- Befaamd is zijn werk „Waarheid als ont- actualitpit ppn ^ien n™hleem is meeste gemeenten er op tegen dat
<eie andere jonge theologen, zoals But- moeti (1938, In 1960 werd Zljn voor_ actualiteit een diep probleem is hnn nrtJiltantan n„„
mann. Gogarten en Thurneysen op de naamste werk.
voorgrond als vertegenwoordigers van de]en voltooid.
i nieuwe richting in de theologie, die
schrift van on- ze zon- - den werd ver-nie-tigd,
ons ge- schon- den mens- zijl werd ge- boet.
Dag zo bitter en zo goed,
dag waarop het schrift van onze zonden
werd vernietigd, ons geschonden
mens-zijn werd geboet.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop de schuld van onze handen
werd gevorderd, en hun schande
weggedaan voorgoed.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop de Heer doornageld boette
voor ons dwalen, onze voeten
waste met zijn bloed.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop ons dodelijk weerstreven
werd gebroken, daar het Leven
droeg Gods oordeelsgloed.
Dag zo bitter en zo goed
dag waarop de Heer van God verlaten
aan Hem vasthield, ons ten bate
zie het was zeer goed.
Tekst: INGE LIE VAART,
muziek: NELLY POORTIER.
Werk wordt belangrijk uitgebreid
kcrkredactie)
MERSFOORT Het werk van
het gereformeerde wereld-
diaconaat in Pakistan zal belang
rijk worden uitgebreid. Dit betreft
zowel bestaande projecten als de
opzet van nieuw werk Een sterk
accent komt te liggen op het uit
zenden van mensen, na het investe
ren van geld. Dit vertelde dr.
worden jj. Van Klinken, directeur van het
Algemeen Diaconaal Bureau, giste
ren over de beslissingen, die zijn
genomen naar aanleiding van de
oriëntatiereis, die hij in gezelschap
van prof. dr. J. T. Bakker naar
Pakistan heeft gemaakt.
i klein
dialectisch, theologie 8™°""» >v. Hal hekend Is echter
Deze richting look wel genoemd de .theo- boekJ(. Jeworden. _0n, „loof.
logie des Woord i zocht von de negen- mallek in popllU|„ vorm. dit In 21 Uien
tiende-eeuwse ervarmgstheologie .de wegvertkk|d AM,,n d(. „ocketuitgaat be-
terog naar jte lee'de In ons l.nd.1 een oplaag
.li L ->■ ■- leefde In ons land al een oplaag
het Woord Tegenover de overschat- „empl,„„ Volgend jakr zal
ting van de ervaring en het gevoel in he ve„„ns carillon-pocket) een uit-
gelootsleven eisten zij weer alle aandacht(reksfl ui, Brunners antropologie, geti-
op voor de macht van Gods Woord. teld „God en Zijn rebel" verschijnen.
In 1924 schreef Brunner een ji igIn de oecumenische beweging heeft
boek over „De mystiek en het Woord Brunner diepe sporen getrokken. Hij
waarin hij „plus barthianiste que Barth v
Schleiermachers ervaringstheologie zo
fel aanviel, dat Barth zich zelfs genood
zaakt zag. deze leidende teholoog van de
negentiende eeuw tegen Brunner in f
bescherming te nemen.
De dialectische theologen, die zich
gegroepeerd hadden om het tijdschrift
„Zwischen den Zeiten" vielen echter in
het begin van de dertiger jaren uiteen.
Alleen Thurneysen bleef Barth trouw.
Gogarten sloeg wel heel aparte wegen
in. toen hij probeerde het Hitler-regi-
mè theologisch te rechtvaardigen. Bult-
mann ontwikkelde zijn program van
..Entmythologisierung" van de bood
schap van het Nieuwe Testament
Het verschil tussen Barth en Brunner
is moeilijk in enkele woorden te beschrij
ven Barth had bezwaar tegen Brunners
leer van het „aanknopingspunt" Volgens
Brunner vindt de prediking van Gods
Woord een aanknopingspunt in datgene,
wat de mens van nature weet. met name
in zijn schuldbewustzijn.
Daarbij ging hij steeds meer de na
druk leggen op het Woordkarakter van
de schepping. Zich beroepend op Calvijn
leerde hij. dat God te leennen is uit de
natuur, al is de openbaring in de Bijbel
nodig, om de natuuropenbaring te kun
nen begrijpen Vooral in zijn grote
ethiek „Het gebod en de ordenineen"
U932» heeft hij deze gedachte uitge
werkt.
Barths antwoord was een brochure
met er n titel, die kort, maar krachtig
was: „Neln!" Hij wilde elke schijn van
een natuurlijke theologie vermijden en
rel van Brunner. dat deze door de leer
van het aanknopingspunt weergekeerd
was naar de vleespotten van Egypte.
Men heeft wel van een tragische verwij
dering gesproken. In leder geval heeft
Brunner steeds volgehouden, dat Barths
Neln grotendeels op een misverstand be-
JAPAN
Een belangrijke faze in Brunners le
ven was de korte tijd. dat hij als
gasthoogleraar werkte in Japan na zijn
emeritaat als hoogleraar in Zürich «waar
h j vanaf 1922 systematische en pra*-
sche theologie had gedoceerd». Van
953 tot 1955 werkte hij aan de nieuw
•pgerichte internationale christelijke uni
versiteit van Tokio. Zijn lezingen trok
ken in Japan sterk de aandacht, vooral
die over het christelijk existentialisme,
omdat Sartre toen veel gelezen werd
Japan.
dogmatiek in drie gebleven, zullen niet kunnen
ontkennen, dat ze dit oordeel
niet kunnen uitspreken zon
der grote bescheidenheid, omdat
ze zelf voor soortgelijke vragen
staan en daarmee in verantwoor
delijkheid voor een nieuwe gene
ratie beide handsn vol hebben", al_
dus prof. Berkouwer.
hun predikanten over politiek preken.
De kerk loopt het gevaar, zeggen
haar herdersambt te verliezen.
REACTIES
De eerste rëacties op deze opvattin
gen werden door het persbureau van
de Duitse Kerk reeds gepubliceerd.
Bisschop dr. Kurt Scharf is van me
ning deze nieuwe „noodgemeenschap"
niet veel te betekenen heeft. „Ik be-
grijp zelfs niet", zei hij, „dat men
Zeven Nederlanders zullen voor het
eerst naar Pakistan vertrekken or
elf andere te versterken. Op deze
nier zal een deel van de nu biina twee
miljoen gulden, die sinds de februari-
collecte voor het werelddiaconaat is
binnengekomen, worden besteed.
Opleiding
Tevens werd gisteren besloten
200.000 te besteden aan herstel van
oorlogsschade aan ziekenhuizen en
scholen. Voor een definitieve opleiding
SS
constante kwaliteit
voor vluchtelingen wordt bijna
f 200.000 besteed.
Voor het district Narowal is men
bezig een team samen te stellen van
drie Pakistani en drie Nederlanders.
Pakistan zal zelf voor de financiering
Van de éerste drie zorgen en het we
relddiaconaat voor de andere drie.
Men heeft hiervoor, wat betreft de
Nederlanders, een oudere tropische
landbouwkundige nodig, een technicus
voor reparatie aan landbouwwerktui
gen en een jongere landbouwkundige.
Drs. J. van der Linden zal de func
tie van de laatste vervullen. Hij is een
broer van Wim van der Linden, die
daar als pionier is begonnen. Onge
veer 100.000 zal worden geïnvesteerd
voor huizen, die na gebruik van het
team kunnen dienen als internaat van
een school.
Voorschoten
Voorschotens Gereformeerde Kerk
stelt zich, zoals bekend, financieel hele
maal achter drs. Van der Linden. Die
van Voorburg financiert de ervaren
landbouwkundigen. Alleen als het orr
grote bedragen gaat juicht het wereld
diaconaat dergelijke plaatselijke initia
tieven toe.
Voor de christelijke technische
school van Giyranwala zullen twee do
centen worden uitgezonden evenals
een commercieel docent. De heer I. G.
Lotze, directeur van de school heefl
dezer dagen de sollicitanten daarvoor
in ons land ontmoet. Sinds 1961 wor
den beurzen, voor verblijfskosten en
schoolgelden aan het internaat,
verstrekt. In aanbouw is een internaat
voor twintig leerlingen.
In de stad Lahore wordt, zoals el
ders, naar mogelijkheden voor een pro
ject voor werkopleiding voor vrouwen
gezocht. De kerk moet zich daar ook
meer bezighouden met de gezinsplan
ning. die door de regering te drastisch
wordt aangepakt.
Bisschop Jansen
krijgt ook geen
visum voor Polen
(Van onze kerkredactie)
In Karatsji werkt zuster J. va
Kamp als verloskundige. Voor een pn
ject van de YWCA is ƒ25.000 voor d
sluitende begroting toegezegd.
Mobiele kliniek
Verder zijn beurzen voor allerlei b
stellingen toegekend en is 12.000 g I
geven aan kapiteine Eva den HartC
van het Leger des Heils, die in
Kongo werkt. Ze kan nu een mobii.
kliniek bekostigen.
Na de oriëntatiereis naar Pakista
zal nu nog een reis naar Latijns-Ami
rika worden gemaakt.
Paasfeest
bloemenfeest
Alles is met Pasen nieuw, fleurig en
veelbelovend. Daar hoort een blij
boeket bij - goed gekozen uit de
frisse voorjaarscollectie.
'"ifdlgl
iiiuncnc uissutup jaiiscn van ivoiier- n
dam mag niet naar Polen. Gistermor- Ê-Z ni r» ft Q1I14) B' f
gen heeft hij mededeling gekregen HI tl
van de Poolse ambassade dat hij geen
visum krijgt om het kerkelijk jubi- NED. I1ER\KF.RK
leum bij te wonen. Bisschop Jansen Beroepen te Ede (wijkgem. 4; tne:
was de enige Nederlandse bisschop die |JI'ed b«w werkz. (Kerk
de uitnodiging van het Poolse episco- WeroM' n,
paat had aangenomen om naar het
feest te komen.
Wereld) te Drieoergen; te Oldeboc...
<toez.), M. Ruster te Anjum; te Wieided
<3e pred.pl.; toez.i, R. J. van de Hoef te
Hierden.
Aangenomen naar Zeist (Thomaskerk^
wijkgem.), J. Vuijst, pred. bgw. werka
secr. Herv. Jeugdraad), woonachtig te
Voorburg.
GEREF. KERKEN (vrijgem.)
I Toneelspeelster en TV-actrice Kitty Courbois
25 STUKS f 1.50 - EEN LAURENS PRODUKT
Reeds eerder heeft Polen visa gewei
gerd voor bisschoppen uit Oostenrijk
en Duitsland. Het is nu wel duidelijk
dat geen van de bisschoppen die door ucnt|. l
het Fooise episcopaat werden uitgeno- Beroepen te Alblasserdam-Niemv Lek-
digd de feesten mogen bijwonen in de.kcrland taccl t, B. Wesseling te Smilde-
Poolse bedevaartsplaats met zijnDiever.
.zwarte madonna", Tsjestochowa.
Bovendien gaat Polen nu zelf ook CHR. GEREF. KERKEN
een groots nationaal feest organiseren. Beroepen te Leerdam. M. C. Tanis te
kennelijk om de Poolse belangstelling I BaJ"endrcchf
voor het kerkelijk feest weg te nemen.,„,B'(,an1''1 voor Oosterbeek. C. Smits te
Polen gaat niet het teit herdenken dat Sliedrecht-Centrum,
duizend jaar geleden daar het christen-1
dorn kwam, maar een succes van de
IF. Mallan te Veenendaal.
