VORST(IN) STAAT
BOVEN PARTIJEN
De ideologie
van een provo
Politiek
Republiek ram
je er niet uit
Erfopvolging
juist
li
RUIMTE
DEMOCRATIE VOORRANG
Links verzet op
ondemocratische
wijze gepleegd I
ZATERDAG 26 MAART V
GESPREK MET ROEL VAN DUYN
IN het schaars gemeubileerde kamertje met op de wanden geprikte strooibil
jetten, die uitschreeuwen: „10 maart, dag van de anarchie", lopen uit de zon
nige straat opgewonden jongens binnen. Iemand roept: „De politie heeft er
weer op los geslagen Een meisje: „Ik heb een koffer op mijn hoofd gehad
Het zwarte poesje van Roel van Duyn waagt een klimpartij naar mijn hoofd en bijt
in mijn jas. Roel van Duyn: „Ze probeert u te provoceren."
Roel Tan Duyn een van de Inspira
tors van de provo-beweging woont ln
de Karthulserwtraat ln de Jordaan.
Half vier in de middag, op saterdag 19
maart, klop ik op de bijna vervelote
voordeur, die daarna langzaam open
gaat. De ogen boven de donkerbruine
baard kijken argwanend, nerveus en
weinig toeschietelijk.
..Ik moet geld voor een interview heb
ben. Het kost me tijd, en lk had nu bij
de opening van de fototentoonstelling
over het optreden van de politie op 10
maart moeten zijn". We onderhandelen.
Ik vertel dat het niet de gewoonte van
de krant Is geïnterviewden te betalen.
Tenslotte een akkoord: 20 gulden. „Kijk
eens, lk moet ook leven. Auteurs vragen
geld, en ik heb mijn Image". Later:
„Zet u ook maar in uw krant dat het te
weinig la".
De Amst
jaar tot ee_.
den danken hun naam aan een term
uit het proefschrift van dr. W. Buik-
huisen „Achtergronden van het nozem
gedrag". Hij lanceerde de term „provo"
om het woord „nozem" te vervangen,
dat door een al te gemakkelijk en onge
nuanceerd gebruik was afgesleten. In
mei 1965 namen een aantal opstandige
Amsterdamse jongelui provo als .geu
zennaam" aan. Op 12 juli 1965
verscheen zelfs het maandblad Provo,
dat was voorafgegaan door losse pam
fletten, Provocaties getiteld.
juMk -M Mt
Deze keer:
MONARCHIE OF REPUBLIEK?
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
In deze nieuwe aflevering van c
rubriek Politiek Perspectief die
vier kranten van verschillende pol
tieke kleur verschijnt, stellen
leden van het Comité Jeug
en Politiek zich de vraa^I
monarchie of republiek? Cj_
vijf comitéle den Pat
Beugels (KVP), Nico Boo
(PvdA), Jac. Huijse
(CHU)J. H. J. Rose (ARftij
en H. D. Schouten (VVD) - jj
geven op deze pagina ht$e
antwoord.
"PkE republiek democratischer
U dan de monarchie? Op zich
zelf is dit een veelgehoorde, doch
onjuiste stelling. Immers, in dat
geval zouden Rusland, Portugal
en China democratischer zijn dan
Engeland, Denemarken of ons
eigen land. Iedereen weet, dat
het tegendeel waar is. De kwali
teit van de democratie dient men
mijns inziens dan ook allereerst
te beoordelen naar de mate van
volksinvloed, de persoonlijke
vrijheid, de positie van de pers
enz.
De bewering dat het koningschap on
democratisch zou zijn, vloeit voort uit maakt èn de historische band tussen
het gebrek aan begrip voor de functie Nederland en Oranje, garanderen
van het staatshoofd in een parlementai- hoge mate van stabiliteit
re democratie. In de moderne
nuïteit, kwaliteiten, die onze democratie
ten goede komen.
Dit blijkt met name in tijden van
crisis. Zoals in de oorlog, toen koningin
Wilhelmina, zich vereenzelvigend met
de waarden, die ons als volk dierbaar
zijn, bij uitstek fungeerde als loyali
teitscentrum en stimulans voor het ver-
zet.
Het abstracte begrip „Staat" krijgt
door de Koningin en haar Huis kleur en
gestalte; ik denk hierbij o.m. aan
Prinsjesdag. Kenmerkend voor ons ko
ningschap is het aanpassingsvermogen.
Daarom geloof ik dat we de problemen
om het kroonprinselijk paar zeer zeker
te boven zullen komen. Kortom, het
verheugt me dat de CHU zich onlangs
nog eens zeer nadrukkelijk voor het
koningschap der Oranjes uitsprak, om
dat dit steeds een samenbundelend ele
ment in ons volksleven was. en zich
meestijds zag en nog ziet als drager van
idealen van vrijheid, zelfstandigheid,
verdraagzaamheid en
conti- ning.
woording schuldig is
tisch gekozen parlement. Hier ligt het
politieke zwaartepunt. De erfelijkheid
van het koningscnap botst alleen met
een te extreme definitie van de demo
cratie, een definitie die niet let op de
praktische betekenis van het ko
ningschap der Oranjes voor onze demo
cratische staatsinstellingen.
In de eerste plaats is de koning geen
partijman; hij is niet gekomen uit het
partij-politieke strijdperk, zoals de geko
zen president. Hij is geen mijnheer 51
pet. De koning kan hierdoor eerder zijn
bovenpartijdigheid waarmaken.
Happening
De provo's kwamen pas in het nieuws
door hun acties in woord en geschrift
tegen de verloving van prinses Bea
trix en prins Claus. Aan hun toen nog
in een pril groeistadium verkerende
image, kon echter eind juli '65 het reeds
ruim een jaar oude verschijnsel van de
happening worden toegevoegd.
Anti-rook-magiër Robert Jasper
Grootveld hield bij het beeldje van het
Amsterdamse Lieverdje (dat werd ge
plaatst door een sigarettenfabriek) op
met Spui elke zaterdagavond zijn met
veel ritueel gebrachte manifestaties te
gen de verslaving aan de sigaret. Deze
veel publieke belangstelling trekkende,
bijna religieus geladen protesten tegen
de „verslaafde consument", vormden
geen aanleiding voor de politie om in te
gebeurde toen Robert Jasper Groot
veld en de 23-jarige Roel van Duyn, ini
tiatiefnemer van het maandblad Provo,
derdejaars student in de filosofie, elkaar
hadden gevonden. Provo no. 1 met op
schertser.de toon gebrachte recepten
voor bommen, om naar de politie te
gooien werd eind juli bij een zater
dagse. middernachtelijke, happening uit
gereikt Dit keer was het tevens een
anti-auto-happening een protest te
gen de verslaving aan het „Heilig Auto
mobiel". De politie dreef de menigte
uiteen.
Linkse studenten, die 3 juli waren
verhinderd margrieten bij het Nationaal
Monument te leggen, sloten zich in
steeds grotere getale bij de Provo's aan.
ïel bii het Lieverdje
Roel van Duyn houdt esn van
zijn vele lezingen over het pro-
votariaat. (foto Cor Jaring)
jyU de rookpluimen rond Het
voor de mensheid slechts drie
mogelijkheden; 1) de ondergang in een
atoomoorlog; 2) de aan enkele technolo
gen or-derworpen slavenmaatschappij.
zoals die wordt geschetst in Brave New
World (science fiction roman); 3) de
komst van New Babyion.
Creativiteit
- Huwelijk zijn vervlogen, maar
De republikeinse stelling, dat de presi- J J
dent altijd „the right man on the right de houwen met sabel en bulle-
ptace" zouzijn is een fabeltje, dat door pees nog nadreunen, heeft het
de politieke werkelijkheid ontkracht
wordt. De ervaring leert ons, dat de Zin de dlSCUSSie over de monar-
presidenten in de Westeuropese repu- chje buiten de overspannen sfeer
blieken over het algemeen oude, weinig i
inspirerende mannetjes zijn; compro- van provo s en contra S te treK- £r js en er wor(jt geprovoceerd aan
mlsfiguren die, na een vaak weinig ver- Jjgn, Want wie tegenwoordig wat twee kanten. En dan praat ik in dit
heffend schouwspel van politieke touw- i verband liever niet over die ontstelien-
trekkerlj de hoogste post in het land ongelukkig het woord republieK de botsingen tussen provotariërs en bul-
bezetten. in de mond neemt wordt onmid- lepezers. Ik denk bijvoorbeeld aan do
Daarboven doet de vorst door zijn Sij"—
narchist verdraagt moet de re
publikein voor lief nemen. En dit
gebeurt niet. Het veroorzaakt
spanningen en ontspanningen die
met het wezen van de zaak niets
van doen hebben.
Laatste opstand igen
Vanaf die tijd werden „provo" en
„happening" synoniemen voor oppositie
tegen het Het Huwelijk en... anarchie.
Na de jaarwisseling verdwenen de pro
vo's uit het nieuws tot 10 maart, om na
die dag op te rukken naar de frontpagi
na's van de wereldpers: rookbommen en
republikeinse demonstraties, ook van
linkse studenten. Roel van Duyn die
in Provo zijn anarchistische Ideologie
uiteen zette noemt 10 maart ..de
eerste werkelijke manifestatie van het
provotariaat".
„Tot het provotariaat behoren jonge
ren die in een protesthouding leven,
kritisch denkende studenten en kunste
naars. die zich niet bij het arbeidspro
ces betrokken voelen. Het is een anonie
me menigte van hen die zich niet thuis
voelen bij het proletariaat en de bour
geoisie. Het is de laatste opstandige groep
in de welvaartslanden, maar is zich nog
niet bewust van eigen kracht.
Het oude proletariaat heeft zich onder-
worpen aan zijn politieke leiders, zijn
televisie, autos en genotsmiddelen. Het
is samengesmolten met zijn oude te
genstander, de bourgeoisie, tot een
groot grijs klootjesvolk. Het provotariaat
ontstaat pas. nadat dit proces is
voltooid, in de asfaltjungles van de wel
vaartsteden".
Roel van Duyn spreekt in een sneller
tempo: „Wij zien dat het gebeuren zich
boven ons hoofd voltrekt. De autoritei
ten bepalen de loop van het gebeuren,
en wij willen juist het gebeuren naar
het individu toetrekken. De provo's vor
men een politieke en culturele bewe
ging die het sluimerende provotariaat
in beweging willen brengen. Het provo
ceren, de happening, is daartoe een mid-
In kaart gespeeld
Maar op het provoceren moet eer
tegen-provocatie van de autoriteiten vol
gen. anders gaan we de mist in. Daarom
luidt onze oproep: Laten we de autori
teiten provoceren zodat ze hun ware
gedaante laten zien. De ware gedaante
bestaat uit geweld, knuppeld en petten
en als het gezag zich zo manifesteert zal
er voedingsbodem komen voor onze be
weging. Als politici strenger optreden
tegen ons eisen, spelen ze ons in de
kaart".
Maar indien uio beweging zou sla
gen, vormt u toch weer een
maatschappij; heeft het dan wel zm
tegen de maatschappij te zijn?
„Ik ben niet anti-maatschappelijk. Ik
ben een maatschappelijk werker. Fn de
provo's zijn niet tegen maatschappelijke
organisatie als zodanig. We verzetten
ons tegen deze maatschappij, die een
autoritair, hiërarchisch karakter draagt.
Ons anarchisme wil de mens tot zelfver
wezenlijking. tot eigen gedachten bren
gen. Ik erken slechts de autoriteit van
Wat wordt bedoeld met New Baby
Ion
(De auteur) Constant Nieuwenhuys
verstaat onder New Babyion een toe
komstige samenleving, waarin dankzij
de automatisering de mensen zich niet
meer zullen richten op het werk, maar
op het spel, op de creativiteit. Compu
ters zullen het werk hebben overgeno
men. De happening is een eerste vorm
van gemeenschappelijke creativiteit. Wij
zien als een mogelijkheid om de men
sen creatief te doen blijven: New Baby-
Ion.
In protesten tegen de provo's is het
woord fascisme gevallen. Wat is uw
commentaar?
„Fascisten zijn voor militarisme, cen
tralisatie en autoritair gezag. Wij zijn
voor ontwapening, decentralisatie en ge
meenschappelijke verantwoordelijkheid;
we erkennen bijvoorbeeld wel initiatief
nemers, maar geen leiders. Het is be
lachelijk ons fascisten te noemen, wij zijn
tegen geweld. Daarom hebben we op 10
maart rookbommen gebruikt, in plaats
van echte explosieven".
Roel van Duyn zwijgt, en de inmid-
brek aan communicatie". Hans Tuyn-
man vertelt juist terug te komen van de
opening van de foto-exposltle over het
polltie-optreden op 10 maart. „De politie
schijnt het wegslaan te willen voortzet
ten. Dit wordt bedenkelijk, daarom
gaan wc nu een Vereniging Vrienden
van de Politie oprichten. We willen ook
een teach-in voor politie en provo's hou
den.
Raadsverkiezingen
Roel van Duyn: „We komen met lijst
18. het Provotariaat, uit voor de
raadsverkiezingen. Dit doen we om een
uitkijkpost in de kapitalistische wereld te
krijgen. Achter elke agent en ambtenaar
zou eigenlijk een provo moeten staan".
Op ons programma staan onder meer
deze punten: 1) het paleis op de Dam
moet stadhuis worden; 2) geen sanering
van het centrum van de stad. ons .ma
gisch centrum", want hieruit groeit onze
beweging. Van Hall ziet dit aankomen,
en wil het centrum daarom ontvolken;
3) bouw van een universiteit op het
te saneren Waterlooplein.
Waarom bent u tegen de monar
chie?
„De monarchie is het symbool van het
autoriteitsgeloof. Het wordt slechts in
stand gehouden, terwille van het sprook
je dat er mensen boven je staan"
Gelooft u nu werkelijk in uw be
weging? Heeft deze volgens u kans
van slagen?
..Ja. overal is het provotariaat in be
weging. In België is een zustergroepe-
ring. in Engeland is een anarchistische
beweging, in Spanje rebelleren studen
ten. in Rusland zie je de Stiljagi en in
Amerika de New Left, studenten die
protesteren tegen rassendiscriminatie
Collaborateur
ging Vrienden van de Politie, dat be
gint met de woorden: „Politie een
beter image; 10 maart roert zijn
staart. I_r
van het Oranje-komitee De Parel van veel meer ervaring op. Eerder genoem- Handen af van Oranje!
dl Jordaan is helaas een harde u.aar- de bovenpertljdigheid. diede Kontagm maar een democratie die de m0_
r image; 10 maart roert zijn Daarboven doet de vorst door zijn menigmaal onhandige, doorzichtige
rt. Bovenstaande waarschuwing opvoeding en de langere regeringsduur aeLljiK uitgeKreten voor provo. nier waarop bet koningschap In best
het Oranje-komitee De Parel van veel meer ervaring op. Eerder genoem- Handen af van Oranje! Jawel, mlng wordt genomen. Zijn het nlel
heid geworden. De slachting op 10 tot symbool
maart was directe aanleiding tot de
oprichting van de Vereniging Vrien
den van de Politie..." Hans Tuynman
derde op de kandidatenlijst wan
Het Provotariaat steekt zijn en
thousiasme over zijn „Witte kippen-
plan" (de politie moet een „witte"
dus ongevaarlijke „kip" worden,
in plaats van een „blauwe kip") niet
onder stoelen of banken. Het meisje
tegenover hem, kijkt bewonderend
naar hem op.
nationale
Commentaar
zijn voor hem aanvaardbaar, om
dat de essentiële politieke en
maatschappelijke vrijheden, en
de parlementaire democratie, bij
"PkE DISCUSSIE rond het vraag- beide staatsvormen gehandhaafd
stuk republiek of monarchie en gewaarborgd kunnen worden,
is in Nederland eerst op gang ge- Het liberaal beginsel spreekt dus
komen nadat velen bezwaar had- geen voorkeur uit voor constitu-
Nlet ten onrechte voelen de provo'i ff
'tto'vln°'o"i,b'"mednl."'ïl! den tegen het huwelijk van onze tionele monarchie noch voor de
luchtverontreiniging, het volledig op- kroonprinses.
irA'oiTn'Voor de liberaal geldt, dat re-
keer. Hun angst voor
republiek.
Het merendeel der liberalen in Neder-
tair denkende technologen ls even
eens begrijpelijk. Dit is hun gelijk.
Hun ongelijk is echter de metho
de. die ze denken te moeten toepassen
om deze uitwassen te bestrijden. De
provo's zeggen geweldloosheid voor te
staan; op zichzelf een te respecteren
standpunt. Maar wie dreigende taal
gebruikt, en de provocatie, dat wil
zeggen de uitdaging, hanteert, maakt
zich schuldig aan psychologisch ge
weld.
De provo's geloven antl-fasclstisch
te zijn.
Maar wie het dreigement als wapen
gebruikt, zet de eerste stappen op
weg naar het aantasten van de
democratie. Voor de werkelijk
idealistische provo's ligt een wereld
braak. die behoefte heeft aan
constructieve ideeën. Laten zij beden
ken dat als ieder mens zijn eigen
normen stelt, de asfalt jungle een ech
te jungle wordt.
chie onder het huis van Oranje, en
wenst op deze wijze aan zijn verbonden
heid met dit huis uitdrukking te geven.
In Nederland wensen wij ook voor de
toekomst een staatshoofd, dat boven de
politieke en maatschappelijke te
genstellingen staat en de nationale een
heid symboliseert. In ons in wezen poli
tiek sterk verschillend en verdeeld den
kende volk, is de monarch eerder in
staat aan deze nationale eenheid gestal
te te geven dan een president met ge
lijke staatsrechtelijke bevoegdheden.
Een president, voortkomende uit een
der politieke partijen zal daarmee
geïdentificeerd worden en aldus een
bron van verdeeldheid zijn.
Crisis
Bovenpartijdigheid en de symboliek
van de nationale eenheid zijn hier min
der gewaarborgd. In ons land zal alleen
de keuze van zulk een president niet
mogelijk zijn zonder afspraken tussen
bepaalde politieke partijen uitmondend
in een stembusverbond, omdat geen der
partijen in staat is de meerderheid te
behalen. Het verschijnen van een
nieuw kabinet van andere politieke sig
natuur betekent mede de verkiezing
van een andere president. Continuïteit
het volk ontbreekt hier naar mijn mening ten
ene male. De waarde van de constitutio
nele monarchie ligt in haar bestendig
heid en biedt meer garantie voor onpar-
C TRI KT genomen is de monar- »e^eiï.'rhï5"
chie een krankzinnig systeem, nodig om zijn (haar) troon tc kunn
Wp k-ipypn niet zelf ons staats- h«e"en Zodat het verschil met de i
We kiezen niet zen ons sxaais mocrmtlsche republiek toch weer niet
hoofd uit, maar we laten de keu- erg groot is. Echter, juist omdat er geen tijdigheid.
ze over aan het blinde noodlot Erkenning
van de erfelijkheid. Zo is bij
voorbeeld onze Koningin alleen
maar Koningin, omdat zij toe
vallig (verre) familie is van de meerderheid niet getwijfeld. Dat was
revolutionaire (.terroristenleider'Q|^h_t"'__,naps'*h,prien,s een zeer
zou het ANP zeggen) Willem van of we bezig zijn
Oranje, onder wiens leiding Ne- zJuStJomen.r
derland zich heeft los gemaakt
van de Spaanse koning.
te keren; als het
Een moeilijk punt is de erfopvolging.
Vaak wordt dit als ondemocratisch
beschouwd. In het algemeen gesteld
moet erfopvolging bij maatschappelijke-
en politieke functies, waar sprake is
Ik geloof niet in een systeem, maar in
het experiment. Ik wil de mensen, ik
wil u. deze gedachte niet inpompen
Maar als u meewerkt r— |f'
de koning, de koning is er voor het beginnen te rijzen, zijn het huwelijk
*-* jjfl| -* van prinses Irene met een Spaanse
luchtkastelenbouwer, en het ongelukki
ge besluit om het huwelijk van de
maart", of door „de werkelijkheid
van 23 maart". (Op het moment dat
ik dit schrijf moet 23 maart nog ko
men). De andere politieke leiders heb
ben er misschien nog wel meer last
van. zij houden het mooi met reto-
I risehe dooddoeners, al hoeven zij
werkelijke macht of invloed ais geen brieven van verontruste kiezers
recfjt te breien. Niemand had van de
heren mogen verwachten, dat zij, nu
zij de moeilijkste Oranje-klip mee
hebben helpen nemen, plotseling gin
gen roepen: leve de republiek!
Natuurlijk niet. Maar het was op zijn
minst moedig en gezond en eerlijk
geweest als zij zich geheel los van
10 maart eens afzonderlijk en dan
omdat deze erfopvolging de
hierboven aangehaalde voordelen daar
van, en met in achtneming van de bij
zondere positie en de beperkte macht
j, zijn het onderling ook niet op alle
punten met elkaar eens.
Bent u anti-godsdienstig?
We staan positief tegenover het
christendom in het aanvangsstadium,
toen het anarchistisch was. maar zijn
ertegen sinds het gelijkstaat met autori
tair optreden en geweld. Elke indivi
duele godsdienst wordt door ons getole
reerd, als ze maar niet wordt opgelegd
door de autoriteiten. Ja, normbesef er
kennen wc, maar ieder is zijn eigen
norm".
We zwijgen. Hans Tuynman geeft
me het programma van de Vereni-
'arenm°narCh »nd""°"><l«h lam™ UelVeriïÜgï
gen over de „besmeurde"monar-
i ons chie hadden gesteld. Maar zo één zijn
we nu, dat dit ondenkbaar is.
Zolang in Nederland het lot
jongerenorganisatie van de PvdA, stel
ling heeft genomen). Verder het optre
den van een aantal oranjeklanten, van
wie velen de monarchie belangrijker staatsvorm worden beschouwd. Erkend
'ordt, en een rijke en lange histo-
getuigt hiervan, moet de constitutio
nele monarchie als de gewenste
In onze dagen lijdt de monarchie in
zijn vormgeving op zijn minst aan ver
kalking en het irritante is juist dat
het systeem dan aan de
/^ELUKKIG worden de Nedet-
landers heden ten dage niek
voor de beantwoording van #1
vraag gesteld: monarchie of rC
publiek? Maar zou zij tooh be
antwoord moeten worden dj*
kies ik voor de monarchie. Ir
monarchie heeft voor Nederlarfc;
nog steeds een bepaalde betekfe
nis. De band tussen het Huis var
Oranje en Nederland is al eeirfc
wen oud en wordt door velen nqi'
als blijvend beschouwd.
Het koningschap is in de loop df'
jaren wat betreft inhoud en vorm vei
derd. Dit is gelukkig want het
ningschap heeft zich dus aangepast
de staatkundige veranderingen. De
narchie in Nederland belemmert de
king van de democratie niet. Zij is i
binnen de Nederlandse verhoudingen h
beschouwen als een samenbundelenf
kracht, die niet gemist kan worden.
Nu het huwelijk van prinses Beatrfj
op 10 maart gesloten is, lijkt het nf
gewenst enkele opmerkingen te maké
over al datgene wat er gebeurd is tul
sen het ogenblik waarop de verloviff
bekend werd en de huwelijksdag.
Al spoedig bleek dat niet iederej
zich enthousiast toonde over dit huwf
lijk. Vooral het feit dat prins Claus f
bescher-
genomen. Zijn het niet een
paar zone jongens die een zeer vals
Wilhelmus aanheffen met bijpassende
Telegraaf-hetze, dan is het wel weer
een of ander huilerig verhaal over de
alonde banden tussen koningshuis en
volk. De verdedigers van het ko
ningschap tonen zich niet steeds de
beste monarchisten. Zij maken het de
republiekers som erg gemakkelijk.
Terwijl ik geloof dat de jeugd er behoef
te aan heeft om van daaruit een strikt
eigen keus te maken, anti-traditioneel
en zeer bewust. Het is onwerkelijk en
onwaarachtig om ze op één hoop te
vegen onder een verhitte noemer als
„straatterreur". Hiermee is de kous niet
af. Al wil men het nog zo graag. De
republiekers vormen namelijk niet dio
„domme horde", die zo nodig de mond
dichtgeslagen moet krijgen. Zij zijn tal
rijker dan men wil geloven en zij zijn
doorgaans net iets pienterder dan „de
™e°.fï.eid Publielt °f constitutionele monar. la"" waaroëdëi "ndergèteEndc" Mest ||J°"dyr Jjjj1 ^eS'probee'rde" e'l-
kaars standpunten te erkennen of te
begrijpen.
Zelfs een schijnbaar openhartig
man als drs. Nederhorst lijdt er blijk
baar aan, want nu gaat hij ineens
roepen dat er in zijn, van nature re
publikeinse, gelederen geen hoogge
plaatst mens die een koningsschap be
geert. De heer Nederhorst schijnt of
bevangen door „het sprookje van 10
met hun fana- alle wonden. De discussie draagt
levaar. emotioneel geladen karakter, wat bij dit
De Nederlandse monarchie staat de onderwerp ook terecht aan de orde is.
goede presidente kunnen hebben op oirbare
- herkenbaarder, dus democratischer moe
keuze deed, die zij niet konden ten zijn. En als ziin bedienaren daarvan
de verpersoonlijking willen en kunnen
zijn zou het er voor de monarchie nog
niet zo slecht uitzien.
Want ik geloof dat het geen zinnig
mens gaat om het verdoemen van de
de Staten-Generaal Oranjes, al zijn zij dan „van dietachen
i democratische wij- bloed". Het komt aan op het goed functi-
—.—-«-4. de democratie. En als die op
zijn. Maar als het ooit zo ver zou ko- ze hun bezwaren kenbaar gemaakt. Ik
men, dat koningschap en democratie hoop dat de onzuivere elementen in de dit ogenblik het best verzekerd is mid-
met elkaar in strijd komen, dan kies ik wijze van discussiëren voor de toekomst dels het koningschap dan kies ik daar-
in rookbom-bastiek mogen opgaan.
zonder aarzelen de democratie.
NICO BOOIJ (PvdA)
H. D SCHOUTEN (WD)
voor, onder beding
ontmythologisering.
Ik wil niet in twijfel trekken dat dc
werkten een negatieve houding in
hand. Dit dient men te respecteren hi
geen ook duidelijk geschied is. Ma
ook andere motieven, vooral in
listische kring (PvdA, PSP en
speelden bij het afwijzen van dit
lijk een rol. De bron van deze motievi
is te vinden in de socialistische ideol
gie. Wat toch zeker in een democr
tische staat moet worden gerespecteei
Het verontrustende deed zich echt
voor, dat nadat de Staten-Generaal m
grote meerderheid hun goedkeuring ha
den gehecht aan de huwelijkswet to
het verzet in deze kringen toenam i
men niet aarzelde op vaak ongepas
wijze dit kenbaar te maken.
Men kwam in feite in verzet tegen
democratie, of te wel men kon zi<
maar met moeite neerleggen bij de do<
de volksvertegenwoordiging genom<
beslissing.
Zelfs PvdA-ministers bleken niet d
democratische gezindheid te bezitten
het respect voor het vorstenhuis, di
van een dienaar der Kroon mag worde
verwacht.
Anarchie
Tenslotte de'provo's. Het is c
kend dat al diegenen die zich tot de
groep rekenen steeds weer verklan
dat zij anarchisten zijn. Het was di
ook te verwachten dat zij zich in
weken voor het huwelijk en op
maart zelf zich niet onbetuigd zoude
laten. Nu, Nederland en de wereld hel
ben het gezien en gehoord. Rookbon
men en relletjes. De anarchie brak ld
Het bedroevende is dat het gebeurt)
beelden oproept uit Nazi-Duitslant
vooral hun acties tegen de joden. Hel
geen ds. Kater heeft moeten ondergaa
is een maar al te duidelijk bewijs dl
de geest van het fascisme van Hitlt
leeft. Men zou kunnen zeggen dat d
provo's het linkse fascisme vertegei
woordigen. De overheid dient de gevi
ren van deze mentaliteit niet te oi
derschatten.
Een ieder die met sympathie heel
geconstateerd wat de provo's dedc
heeft zich schuldig gemaakt aan ec
antidemocratische gezindheid. Laten w
waakzaam zijn. Het gevaar dreigt.
J. H. J ROSE (ARP
huidige politieke verhoudingen (vel
deeldheid» het niet kunnen stellen zor
der het bindmiddel monarchie. A
de kiezers van overmorgen inderdaa
tot een politiek bewustere keus gaa
komen dan de sleurkiezers van var
daag. denk ik dat zij ook willen beslii
sen wie hun nationale „eenheid" ri
presenteert: een koning (in) of een pres
dent.
Tot een dergelijke ultimatieve kei
hoeft het niet te komen. Er is eerd<
kans dat door de onstuitbare evolutie i
onze politieke gesteldheid of de monar
chie mee-evolueert tot republiek -
waarbij het Oranje Boven best gehani
haafd kan blijven of uit zichze
onnuttig wordt en dus werkelijk zij
tijd heeft gehad.
Men moest zich hiermee eens wi
ernstiger bezighouden in plaats van el
kaar te provoceren. De monarchie knup
4:_4 je e
