JJkiihst
CHRIS
LEBEAU
Reservaat: visie
en verbondenheid
CULTUREEL
VENSTER
in het Haags
Gemeentemuseum
Hesketh Pearson
LEONIDE
MASSINE
70 JAAR
zijn eigen biograaf
Grootmeester van de balletkunst
ZATERDAG 26 MAART 1»6«
LOUIS PAUL BOON
De Vlaming Louis Paul Albert ven aan de hand van aotualiteiten.
Boon is dezer dagen 54 jaar ge- Ook de zwerftocht in Engeland,
worden. Hij war eerst schilder, gHSgf
later journalist en schrijver. Hij vlakkip. ult Wst ln her?n
we romankunst van binnen uit be
grijpt en niet van buiten af kla«-
seert. Hier is zelfs meer aan de
hand dan de opkomst van een
literatuur, die immers al-
debuteerde met het natura- ring overeind staat als een brok tijd uitdrukking geeft aan een
ut->. -* •- levensgevoel. Boon bewon-
I listische De voorstad groeit literatuur, dat is het stuk Stad
(1941) en vervolgde met Abel Brussel een Oerwoud uit Reser- dert de genoemde moderne schrlj-
Gholaerts (1944). Vergeten vaat I. Het telt merkwaardigerwijs vera, maar hij blijft daarbij zich-
straat (1946), Mijn kleine oorlog 22 bladzijden. ga
- draagt het in zijn hei
als een zang uit de Hel
H men zelf. Hugo Claus zegt:
hi'-
(1^0)' rrTw1f, spoken Hier i8 de reaiistische beschrij-
(1953), De Kapellekensbaan ving, de reportage, tot kunst
(1953) enz. In deze kolommen geworden. Waardoor eigenlijk? Ik
zijn indertijd besproken De zoon geloof door twee dingen: yer-
van Jan de Lichte (1961), Dag bondenheid en visie.
„Voor Boon is literatuur
een woord dat hij slechts sma
lend in de mond neemt een
zinneloos bedrijf, een aangele
genheid die slechts in een samen
komst van esteten een belang
tSStn.Tv." sKhü "d tijdverdrijf. Hij
ztet in een boek nooit een voor-
Wij, ondergetekenden, geven door dezen met leedwezen
e kennen, dat op den 26sten mei 1878 ons een broeder ge
loren is onder den naam van Joris Johannes Christiaan.
loerder betreuren wij allen de geboorte van dit kind, om
leden dat wij door onze ouders verplicht zullen worden
foor elk een gedeelte van onze voeding, kleding en dekking
te moeten missen.
£n dit is zeker en gewis
()at de geboorte van dit vierde kind
«Meer vloek dan zegen is.
«pit uit aller naam mijner bedroefde broeder en zusters
tioemen wij ons,
J J. C. Lebeau Jr.
i] L. M. Lebeau
G. Lebeau".
<erkmansbode" van juni 1878 prachtige catalogus aan moet
•annonceerd krijgt, zal heel schaffen, die de grote retrospec-
het leven tieve, die thans in het Haags Ge
meentemuseum aan de Stadhou
derslaan t/m 17 april a.s. te zien
is, begeleid.
Om te worden wat hij geweest
is, een gezocht en geëerd kunste-
toning waar bij regen het scha- naar, moest Lebeau een moei-
ele meubilair ronddreef, waar lijke weg gaan; zoveel zélfs, dot
moeder de touwtjes met moei- het voor de huidige generatie,
aan elkaar kon knopen door gewend in een zekere mate. van
hier dag en nacht te ploeteren welvaart te leven, min of meer
i de vader behept was met de ongelooflijk zal klinken, dat één
larchistische ideologie, en die mens dit allemaal op kon bren-
zijn karige ver- gen en volvoeren.
née
rif-Gravestein, om dermeer werkzaam: hij heeft dan
dit na korte tijd te net de serie roodkrijt-tekeningen
verruilen voor een voltooid waarvoor de kater „Puk",
eigen atelier in van zijn leerlinge Six Heddema,
Haarlem, waar hij het geduldige model was.
met Herman Baan- Totdat hij in 1943 samen met
ders samenwerkt Hij zijn vrouw wordt gevangen geno-
gaat nu prijzen win- men wegens hulp aan joodse Ne-
nen, vererende op- derlanders. In 1944 komt hij in
drachten vallen hem Vught terecht, waar hij nochtans
toe, het hoofdleraar- allerlei ontwerpen weet te maken
schap wordt hem en wordt in 1945 op transport
toevertrouwd, hij gesteld naar Dachau, waar hij op
ontwerpt voor Van 2 april van ditzelfde jaar overlijdt.
Dissel linnen tafel- Tussen de twee jaartallen
damast, komt in 1878—1945 speelt zich het rijke le-
contact met Eduard ven af, waarvan de tentoonstelling,
Verkade, wiens ge- waar het hier om gaat, een zorg-
zeischap „Die Hag- vuldtge afspiegeling geeft en als
tStSL gebruikt "S2ïïK
gaat >eus -et he^nee Sp tour-
het voormalig Neder- w„k „j, m€. het in
lands-Indië.
Lebeau's werk zoals men het in
particuliere- en musicale verzame-
Aan het eind van de eerste we- «hg™ vindt en - het moet gezegd
reldoorlog maakt hij een omvatten- T.een geheel oP de..f®en bracht,
de reeks portretten en zelfportret- da\ zeerw rePr«?f?t®tIe£ voor hfl
ten, krijgt aan het begin van de grote ambachtelijk kunnen van de
jaren twintig opdracht het Haagse meester ,1s en j.,Fe
Astatheater te stofferen; een mach- van -,zign A 2 A
tige opdracht, waarvan de results- naarschap recht doet wedervaren,
ten helaas ln 1930 bij een ingrij- maar nog grote gedeelten on-
pende verbouwing geheel te loor geëxploreerd heeft moeten laten
gingen (°a de goed gedocumenteerde col
lectie van de eerder genoemde
Al deze feiten duiden op de gren- leerlinge mejuffrouw Six Hedde-
zeloze veelzijdigheid van de ma!) dan begrijpt men langzamer -
kunstenaar. Met evenveel gemak hand wel, dat de aanduiding „Ti-
ziet men hem doende met olieverf- faar." niet overdreven was.
portretten, die een afwerking heb-
ben bijna gelijk aan de meesters Als men bovendien nog weet,
van de 16de eeuw, zowel als men dat de kunstenaar ook nog tijd
hem in later jaren leert kennen vond in Den Haag, gedurende
als een glaskunstenaar van grote een reeks van jaren, een
betekenis^diezelfein hetjlasland kunsthandel te drijven („De
Bron" aan de Zoutmanstraat)
van de mens en dit dan liefst zo
uitbundig en direkt mogelijk/
vandaar zijn voorkeur voor
dag (1963) en Het nieuwe 0°* de Memoires van een kleine
onkruid (1964). Ónder de titel
Boontje's reservaat zijn in 1954, Reservaat* Hl,"is literair sterk" Het werp met estetische wetten
1955, 1956 en 1957 verzamelde heeft niets te maken met de jonge- maar uitsluitend de verklaring
prozastukjes verschenen, die nu tjes die zo'n veertig jaar geleden
in één dikke bundel van 303 in de Noordnederlandse letterkun-
dichtbedrukte bladzijden voor de furore maakten verhaaltjes t/u„uuur
"titel'luidt uu "Srtïïï mzLESSSSAZZ KK
cvu. De „tel luidt uu kortweg rtetr) wat hlj zich rounc, Celine. Ook hi, heeft zich
Reservaat en de uitgave is ver- SJriDnert ;k heb* foto totaal inoezet. En steeds op-
zorgd door De Arbeiderspers te gezien die pretendeerde het ge-
Amsterdam. zichtsveld .van een spin voor te
stellen. In Boons jeugdherinnerin-
Karel Jonckheere rekent Boon gen ziet men de wereld door de
onder de heftiee temneramen- ogen van een kind, dat zich b.v, „cnui nccii. uuuu vet maaiu. t
^..^.bohlten wemelen van "ïrf
Agressief
vitaliteit. Elke zin staat gespan- j0g weinig r
nen van een conflict. „De helden
en heldinnen, talrijk als in een
heeft hij wèl fantasie, maar de
bedoeling is duidelijk: Boon kent
werkelijkheid en in die
de levende (jge
X
reageren primitief en primair daa* onbewust
als in een feuilleton. Gelukkig mat ratten kan wsarover h.t gaat.
staat hun woordvoerder tussen De kleine Louis Paul lijdt omdat vensportret door de ogen van eea
hsfn mÜÏ!? extra gevoelig is en begaafd, niet al te gezonde mens uit het
hen die hen voortdurend onder- Hij iB dit Dlet bewust en ":s-
breekt en bijstaat om zijn me- omgeving ziet er niets van.
ning over hen en de maatschap- leidt tot complicaties,
pij te verklappen....Deze ietwat A 4 »wg e
rancuneuze, morrende boeken (mijn vader) zegt dat het den
zijn met groot talent geschreven, slechts de schaduw is van zijn eev of -
een massaal falent gelijk aan e'0<" hoofd. Door zijn honden commuhistlsehe sympathieën,
dat van de mieren, moesten ze °P 'e «teken loot hij nu de «oho- Ik km de mens Boon niet
kunnen schrijvem Het is indruk- van een vl.epei.de du./ - "^^an^Sjn^rk'heh"8™^
wekkend door zijn spontaan op- over de muur gaan, en ook ae zwak v(K)r hem Hi- ook
wellen." schaduw van een happende - -
gans. Ik weet niet wat een gans
„hS?',„heeft„leni .ï^fSïn'SE1 De angst looit terug in nop
gehad, was lang ziek en heeft zich-
zelf moeten ontwikkelen. Het is 9roter golven tn mij op. Maar
geen wonder dat zijn werk een 'y9 vader troostend met de han-
sterk sociale en pessimistische den langs mijn wang komt aai-
inslag heeft. Ook in Reservaat en, riek ik weer dat vieze eten.
komt dit uit. Stuiveling omschrijft Jfc braak plots. Ik hoor mijn
zeker eenzijdig. Het is een, le-
volk, die al jong het geloof in de
r.k. kerk verloren heeft („Jezus is
niet almachtig" bl. 195) en daar
voor geen compensatie heeft gevon-
b.v. in een opmarcheren met
of andere partij, al heeft Boon
/mpathieën.
Boon niet, maa*
Bohemen,
zich steeds openstelde voor jo
Dr. C. RIJNSDORP.
Louis Paul Boon
Het boekje Louis Paul Boon is
dit als „essayistisch wérk, waarin ^oeder'zeppën;' ma'ar'üiut moe- Juj
hi; commentaar geeft op allerlei h hem beoinne„ eerste jaargang van het tijd-
sociale en literaire verschijnselen io->/a\
Andere beoordelaars hebben moei- Je' (o'z- 183/4).
te met Boons „ruwe, non-confor- i j
mistische en eenzijdige schilderin- (JndGTSCnGld
I Het levenslicht zien in een ge-
schraalhans keuken
meester is, wonen in een kelder-
ïntaar geeft op allerlei fo„ eerste jaargang van net uja-
li ter aire verschijnselen". beginnen schrift Komma, een uitgave van
Nijgh en Van Ditmar. Het bevat
een aantal meest boeiende es
says over de Belgische schrijver,
wiens Reservaat op deze pagina
UCIU besproken wordt. Voor de lief-
met ziin warm hart tegemoet zo ons geheel verging, maar dat scherp observatievermogen, onge- kunst. Men ziet daaruit dat Boon hebbers bevat het boekje een bio-
Daar, tussendoor vervaardigt, hij wii S liever onglstoord overga- mene uitbeeldingskracht - n„.
Postzegels
Daar tussendooi ivcivaaiuint i*«j
muurschilderingen voor kerken, trad, heeft men wel begrepen,
- ---1 op de expositie te zullen worden
geconfronteerd met de uitingen
van een bijzonder en hoogstaand
mens en kunstenaar.
proletariërsmilieus, die
zegel fs jaren in gebruik geble
ven!) maakt ex-libris, tekent in
Belle-Ile visserskoppen en al deze
bedrijvigheid schijnt wel te culmi
neren in de magnifieke reeks por
tretten waartoe hij de goud- en
zilverstift als medium gebruikte.
Midden in de 2de wereldoorlog
Kunsthandel
al het opgetaste schoons, dat X/jsjg
ons daar omringde.
Een zeldzame gelegenheid, waar 'Met dit boek is men
men al te lang op heeft moeten zoet. Er staat heel veel i"
wachten maar misschien juist raire waarde
eigen zich heeft ontwikkeld van het
turalisme uit tot het realisme.
Reeds in het stuk over Gustaaf
Vermeersch (1877-1924)
grafische verkeninng en een bi
bliografie. Van de verhandelin-
gen is het essay van Hugo Raes
bST^i, duldSS invloed vanLoui, Paul Boon
doos or.dersoheid. °P de jongere generatie zeer
e lite. instructief. Roger Tavenier
schrijft onderhoudend over
vindt men hem aan het Alkmaar- dwaalt lang» dit geheel, zal kun-
zo ongelijk. Zo is „Naturalisme is (immers)
^rom" zichaniet ^ag 'laten ont- ReservaaT'v" de laatste 'afdeling Qeen realisme naturalisme is Boon en de maatschappij (12Ö
Wie, toegeruM met de catalogus, gaan. van dit wêrk, nïe^eer_danJ^de de_ ^antisch* voorstelling blz., 6.50).
GIJS KORDING journalistiek; cursiefjes gesohre-
<ovendien
'.iensten voor een groot deel of-
erde aan Bachus, het zijn alle
Als hij pas veertien jaar is, gaat
- aam, ae Queinnusschool volg<
terkste persoonlijkheden boven waar hij invioed ondergaat ,v
Kt weten te groeien. een der leraren J. H. de Groot, c
'rincipieel
hem ornament leert tekenen om
na drie jaar deze opleiding te ver
wisselen voor de kunstnijverheids
school, waar hij vier jaar zal blij
ven, ondertussen avondlessen ne-
mend aan de Rijksacademie voor
Principieel tot de uiterste beeldende kunsten onder de onvol-
pnsequentie. Zo zelfs, dat als Prez®n Allebé, waar hij zowaar
fc °p het toppunt van zijn gta»
joem, glasservies moet ontwer- schijnbaar van een leien dakje,
a _a - jn wezen jg djt inderdaad
schijn, want wat moest Le-
n, abrupt weigert de wijngla-
jen voor zijn rekening te Tie
nen: De schrille herinnering beau er niet voor inzetten
km zijn moeilijke jeugd met nederige afkomst, zijn
'.en drinkende vader deed hem
looit of te nimmer
i zijn
druppel zegd eenvoudi8e kledij te
r wilde hij het propageren en les geven
in deren opdringen.
uIeen Burgera-
.JHi vondschool, inmiddels studerend
Maar nu lopen we wel ver voor zijn Nog voor de eeuw-
kaif op de geschiedenis: Een fi
tvensbericht, waar met gemak toentertijd zo beroemde Sluyter-
en boek mee te vullen zou zijn, man een opdracht voor het ontwer-
letgeen voor een belangrijk deel pen van wandbekledingen.
'•jl gedaan is door Lebeau's wedu- Men ziet hem al dra bezig op
M. S. Lebeau-Her- het batikatelier van Agathe Wege-
Tot zijn dood in 1964 was
lesketh Pearson in Engeland
en gevierd man. De cultureel
elangstellende Engelsman ken-
e Pearson als acteur en als au-
I iur. Vooral zijn talrijke biogra-
Ische werken oogstten grote bij-
al. De man, die van zichzelf zei
van nature lui" te zijn, schreef
i zijn leven zo'n vijftig boeken,
►neelspelen en speciaal zijn bio-
rafieën trokken steeds een bre-
e lezerskring. Dat was te begrij-
want Hesketh Pearson was
ltstekend ingevoerd in de krin-
z«en, waarover hij schreef: de
e-iondense literaire wereld en hij
d-las een uitstekend verteller,
ig,
ar Hij beschreef G. Bernard Shaw.
ei hem zeer waardeerde, hij gaf
ensbeschrijvingen in boekvorm
Karei II van Hendrik van Na-
„a en van de dichters Johnson
esn Bos well en van nog vele andere
prsonen.
Nu, twee jaar na zijn dood, is
m') de Uitgeverij Heinemann te
ionden de autobiografie van deze
Sisch-Engelse auteur versche-
Hesketh Pearson by himself
blz., 36 shillings).
'P 'Kort voor zijn overlijden op
je ï-jarige leeftijd sloot Pearson zijn
Igen levensverhaal af en (wijs ge-
rorden door bittere ervaringen)
0; (epaalde hij, dat het manuscript
«as na zijn dood in boekvorm zou
oogen verschijnen.
De man, die afkomstig was uit
a' Ie kringen van de Britse landadel
en daar niet al te nadrukkelijk
;n Ms op was), had in de jaren
n; Ussen de beide wereldoorlogen
len storm zien opsteken over zijn
,n jerste boek, waarin hij een denk
beeldige diplomaat allerlei onthul-
ïs Ingen lief doen. Door allerlei
n Misverstanden zocht men levende
politici achten zijn boekenfiguren
en een proces was het gevolg.
Levendig en zonder rancune
wist Pearson over deze belang
rijke episode te schrijven en hoe
wel hij dit hoofdstuk met zelfspot
„De dood van een auteur" noemde,
volgden na die eersteling nog vele
echte biografieën, die deze causeur
grote faam in eigen land bezorg
den.
Spanning
In The New American Library
verschenen weer tal van poc
kets, die evenzovele avonden
spanning en verstrooiing bete
kenden.
Van Bill S. Balinger lazen wij
weer een nieuw avontuur van spi
on Joaquin Hawks „Spy in Bang
kok" en we slaan de prestaties van
Joaquin aanzienlijk hoger aan, dan
die van superman James Bond, om
dat de spion van Balinger veel
menselijker is en ook af en toe
wel eens echt blundert. Van Geor
ges Simenon de uit het Frans ver
taalde Maigrets „The Blue Room",
„The Accomplices", en van Henry
Kane „Death is the Last Lover" en
„A fistful of Death", voorts
„Naked Eye" van Charles Neider.
van James Leasor „Where the
Spies Are" (dat in Engeland werd
uitgegeven als „Passport to Obli
vion") en voor de liefhebber van
het oudere, maar nog altijd popu
laire genre „The Adventure of the
Speckled Band" en andere korte
verhalen van Sherlock Holmes,
door Sir Arthur Conan Doyle.
Tenslotte nog enkele Carter
Brown-mysteries: „The Hammer
of Thor" en „Blonde on a
Broomstick". R
Vandaag is Leonide
Massine zeventig jaar
geworden. Massine, onbe
twist grootmeester van de
balletkunst, is zoals wij
zelf nog kort geleden
konden ervaren nog altijd
ten volle actief. Het is nog
maar heel kort geleden
dat hij Petroesjka van
Fokine met Het Nationale
Ballet heeft ingestudeerd.
Van het resultaat van
Massine's werk heeft
heel balletminnend Ne
derland genoten.
Massine werd op 26 maart
1896 in Moskou geboren. Hij
studeerde toneel aan de kei
zerlijke academie in Moskou
en zijn leraren hadden reeds
spoedig grote verwachtingen
van hem als acteur. Ballet
had hij als bijvak.
M in 1913 ontdekte Ser
ge Diaghilew zijn talenten op
het ballxvetgebied en dat feit
maakte meteen een eind aan
Massine's loopbaan als to
neelspeler, al heeft deze to
neelopleiding later een grote
invloed op Massine's opvattin
gen op het gebied van choreo
grafie en dramatische dans.
Diaghilew engageerde Massi
ne voor zijn Ballets Russes en
plaatste hem onder de hoede
van de beroemde leraar Cec-
chetti. Er volgde een uitermate
intensieve leertijd en reeds na
één jaar mocht de jonge Massi
ne zijn debuut maken: in de
Parijse opera danste hij de titel
rol in Fokine's Légende de
Joseph.
Massine werd als danser we
reldberoemd en als choreograaf
bijzonder vruchtbaar. Zijn
werk is het omvangrijkst van
alle nu levende choreografen.
Massine is niet groot, maar
zijn lichaam is zo slank en
goed van verhouding, dat hij
groot lijkt als hij op het toneel
komt. En hij onderwerpt zich
nog altijd aan een streng régi
me van zelf-discipline en voort
durende training. Massines uit
houdingsvermogen en tech
nische vaardigheid verbluffen
nu nog de jonge dansers, die
Banden met
Nederland
Energie
Zijn energie is altijd fenome
naal geweest. Massine was
nooit tevreden met een nor
maal aantal toegemeten repeti
tie-uren. Hij pleegt de dansers
na een voorstelling bijeen te
roepen soms zelfs gebeurt
dat in de trein of in de bus. als
iedereen doodop is en slaap
heeft! om hun allerlei klei
nigheden, die hem op het to
neel niet zinden onder het oog
te brengen of om een bepaalde
pas, houding of zelfs hele scène
nader te bespreken.
Wij hebben onder zijn lei
ding gehouden repetities van
Petroesjka in Amsterdam mee
gemaakt en wij zijn diep onder
de indruk gekomen van Massi
ne's beeldend vermogen, van
het enthousiasme
kunstzin, die hij op zijn
dansers wist over te brengen.
En vooral van zijn eigen tech
nische dansvaardigheid.
Wij spraken met doodver
moeide dansersdie zijn les
sen boeiender vonden dan de
voorstelling die van die lessen
het gevolg was!
Van Massine's eigen werken
zijn bekend La Boutique Fan-
tasque, dat een stuk werd,
waarmee iedere zichzelf respec
terende balletacademie op een
leerlingenavond verschijnt, La
Tricorne naar het bekende ver
haal van De Air—on De Fal-
la maakte er de muziek voor
Le Sacre du Printemps, La
Symphonie Fantasque, Les
Presages, Capricio Espagnol,
Septième Symphonie. Baccha-
Massine wei., na zijn tijd
bij Diaghilews Ballets Russes
mee aan het Ballet Russe de
Monte-Carlo en na oorlog
aan Sadler's Wells Ballet en hij
heeft bovendien de Atlantische
Oceaan overgestoken. Massine
werd wereldburger: hij woonde
in Parijs maar zwierf overal,
werd volgens de Dictionnaire
du Ballet Moderne Amerikaans
staatsburger en zit nu weer in
Parijs.
van de Leonide Massine in de studio
Het Nationale Ballet te
»rdam, iixiar hij kort ge-
Fokine's Petroesjka in-
van een sombere slechte wereld
maar de dingen bij hun naam
noemen deed men niet, want de
meest fantastische werkelijkhe
den stonden de romantiek van
het naturalisme in de weg" (bl.
24).
(Het zijn Céline, Miller en Genet
die voor Boons besef de nieuwe
romankunst, het eigenlijke rea
lisme, hebben geïntroduceerd. „Het
is afgelopen met dat drieledig ver
haaltje, dat armzalig in elkaar ge
knutseld boekje met een aanvang,
een stijgende lijn, en tenslotte de
onvermijdelijke ontknoping" (bl.
165). Boon vindt de nieuwe ro
mans volmaakter, omdat zij lo
gischer zijn, natuurlijker, minder
geconstrueerd, meer uit zichzelf ge
groeid .Deze nieuwe soort romans
zijn menselijker, staan dichter bij
het lerven, oordeelt Boon. Of b.v.
Miller alles zelf beleefd heeft wat
hij beschrijft? Niet het tiende, niet
het honderdste misschien. De rest
heeft hij ergens langs zijn weg
opgeraapt, het werd hem mis
schien verteld, of hij heeft het
uit zijn duim gezogen (hier denkt
men ook aan Jan Cremer). Genet
verwart zich zelfs in zijn helden;
is het een hij, een zij, of is hij het
zelf? De grote voorganger was Joy
ce, zegt Boon. Hier worden de
laatste resten van een classi
cistische vormenkunst opzettelijk
met voeten getreden; een nieuwe
mens breekt zich baan, de post
christelijkinternationaal ja mondi
aal georiënteerde mens. Geen won
der dat Boon zich afvraagt of Jean
Genet niet is een schrijver bij Dui
vels genade (bL187)
Wat Boon zegt is niet nieuw,
maar men merkt dat hij deze nieu-
Persoonlijk
De stijl van Massines ballet
ten is, vanzelfsprekend voor
een grootmeester, zeer
persoonlijk. Zijn choreaogra-
fieën zijn hoofdzakelijk „ter-
re terre", hij accepteert het
feit dat menselijke wezens nu
eenmaal niet vliegen en hij
maakt net als Fokine betrek
kelijk weinig gebruik van ele
vations. Zijn gamma omvct
allerlei stijlen, van de comme
dia dell' arte to de Spaanse
dans, van diepe religieuze ver
voering tot komische vrolijk
heid en woeste primitiviteit
toneel-primitiviteit dan al
tijd, bijzonder moeilijk uit te
beelden in de zo précieuse
balletkunst!
De enige stijl, die hij als
danser zowel als choreograaf
ter zijde liet. is de puur-acade-
mische. Waarschijnlijk gevoelt
hij zich daarin teveel als in
een keurslijf opgesloten.
Hoewel een theaterman tot in
de toppen van zijn vingers
heeft Massine de dans nooit ge
bruikt als „stuntwerk", als „vir
tuositeit om de virtuositeit".
Men weet dat er in vele ballet
ten allerlei tours de force voor
komen. die met het opgevoerde
ballet als zodanig niets te ma
ken hebben en alleen dienen
om een of andere ballerine te
doen schitteren. Daaraan heeft
Massine zich nimmer bezon
digd. Technische perfectie en
hoog opgevoerde virtuositeit
hebben bij Massine een doel en
zij vormen een integrerend on
derdeel van het werk
zij deel uitmaken.
Harmonisch
Grote waarde hecht Massine
aan dramatische expressiviteit.
Mime en dans combineert hij
tot een zeer harmonisch geheel
met innerlijke spanningen, die
hij voelbaar op de zaal weet
over te brengen. In dit opzicht
zou men Massine als inleider
kunnen beschouwen van de mo
derne dansrichting, die span
ning hoger acht dan uitbeel
ding. Dat sommige modernen
het beeld helemaal opofferen
aan de spanning, zodat er dan
toch weer een onbevredigende
onvolkomenheid blijft. Is uite
raard Massine's schuld niet!
Massine's werkwijze is, in te
genstelling met de manier waar
op bijvoorbeeld Balanchine ar
beidt, die van een uiterst zorg
vuldige voorbereiding tot de
kleinste détails toe.
Balanchine komt met lege
handen op zijn repetities, met
zijn inspiratie, zijn muzikaliteit
en het in zijn hoofd waar
het voor nier>-nd zichtbaar is!
gestalte gekregen ballet. Met
dat alles poogt hij zijn gedach
ten aan de dansers over te dra
gen.
Massine begint met een uitge
breide studie van zijn onder
werp. Hij krabbelt papier na
papier vol met letters, tekenin
gen. schetsen en zelfs diagram
metjes.
Hij gaat de persoonlijkheid
en het technisch en mimisch
vermogen van iedere danser,
die onder zijn leiding komt te
werken, na tot hij precies weet
welke rol deze geschikt is.
aan het werk met het ensemble
dat dit ballet moet brengen. En
als alles klaar is filmt hij het
ballet om het op die manier
voor later te bewaren.
Zijn trouwste medewerkster
dezelfde straat gewoond
Massine. Grote aandacht
besteedde hii aan de opleiding
en de carriere van zijn twee
kinderen. Die werken beiden
ook op het gebied van de ballet
kunst.
HANS W. LEDEBOER
Ki
Willem Vaarzon Morel,
schilder, tekenaar en litho
graaf te Veere, viert vandaaf
zijn vijfenzestigste verjaar
dag.
Dinsdag hoopt schilder-
etser Kees E. Verhoeven t*
Voorburg zestig jaar te wor
den.
De bekende Oostenrijkse ar
chitect prof. dr. Clemens Holz-
meister hoopt morgen in We
nen zijn tachtigste verjaar
dag te vieren. Hij is de ont
werper van de schouwburg te
Linz, het Festspielhaus van
Salzburg en van een groot
aantal kerken in Duitsland
en Oostenrijk.
[jubilea]
Vanavond wordt in Vlissln-
gen het eerste lustrum van
het Zeeuwse Boekenfeest ge
vierd.
TOEN j
Morgen is het honderd jaar
geleden dat de Nederlandse
toneelspeler A. Cor Smits te
Amsterdam werd geboren.
Driehonderdvijftig jaar ge
leden, op 29 maart, werd de
Duitse organist en componist
Johann E. Kindermann gebo
ren. Hij kreeg bekendheid
door zijn in koperdrukgravu-
re uitgevoerde „Harmonica or-
ganica in tabulaturam Germa-
nicam composita''.
[straks
Van 8 april tot 30 mei
wordt in het Haags Gemeente
museum een expositie gehou
den van het werk van Frie-
drich Vordemberge-Gilde-
wart. Het zal dde grootste
overzichtstentoonstelling zijn
van het oeuvre van deze veel
zijdige Duitser, die van 1938
tot 1954 in Amsterdam woon
de en werkte. Hij overleed in
1962. Er zullen zestig schilde
rijen en voorts collages, teke
ningen, litho's, grafisch werk
en voorbeelden van toege
paste kunst zijn te zien.
Op ,1S april organiseert de
Stichting Cefa Filmvorming
voor jeugdleiders, jeugdouder-
lingen en predikanten in Den
Haag een filmvormingsdag.
Gratis toegangskaarten zijn
aan te vragen bij het secreta
riaat: Meentweg 2, Bussum.
