JACOBUS DIDERICUS JANSSEN
gal Hervormde Kerk reglement
Rapport van commissie
te lauw bevonden
Eeii woord voor vandaag
Svnode wil wantrouwen
binnen GOS verbreken
Gereformeerde synode over plan Goes
Dr. Hartvelt benoemd tot
hoogleraar te Kampen Oec. Raad zei van wel
Vandaag 150 jaar geleden
Prof Waterink niet langer
voorzitter redactie CW
Puzzelhoek!
VRIJDAG 7 JANUARI 19<LT
..Want de Here, uw God, is een God in de hemel boven en
op de aarde beneden" (Jozua 2:11).
De verspieders zijn uitgezonden en zij doen hun werk. Dan
komen zij in het huis van een vrouw, wier reputatie niet zo
best is. En het is een merkwaardig gesprek, dat zij met haar
voeren. Zij vertelt iaat zij heeft gehoord: De Here heeft de
wateren van de Schelf zee voor uw ogen doen opdrogen
ons hart versmoltbij niemand bleef enige moed meer over,
„want de Here, uw God, is een God in de hemel boven en op
de aarde beneden"
Uit wat zij heeft vernomen, heeft deze vrouw zich een beeld
gevormd van de God der verspieders, en één ding weet ze
zeker: Die God is niet iets wazigs zoals zovele goden zijn, Hij is
realiteit, Hij is werkelijkheid. In de hemel boven, en op de
aarde beneden, dus overal. Geen god, die onwezenlijk ver weg
is, neen, deze God is alom vertegenwoordigd.
Het is het heerlijke, dat wij dit mogen weten. In bergen en in
dalen, ja, overal is God. Hij omringt ons. Het is niet: eens, nee,
het is: nu!
Een God op de aarde beneden. Die zich mei ons. in zonden
verloren mensen bezighoudt, Die ons wil leiden aan Zijn Hand,
er> ons Zijn Vaderhuis wil binnenbrengen.
Wij lezen vanavond Psalm 39 vers 1 tot 14.
Gereformeerden bereid ver te gaan
J
(Van onze kerkredactie)
LUISTEREN De gereformeerde synode beeft zich gisteren
ingespannen om het groeiend contact tussen de kerken van de Ge
reformeerde Oecumenische Synode niet in gevaar te brengen. Erkend
werd dat andere kerken met wantrouwen letten op de daden van de
Gereformeerde Kerken. Rapporteur van de pre-adviserende com
missie. prof. dr. J. L. Koole van Kampen sprak zelfs van een „ver
trouwenscrisis". Maar de synode bewees ver te willen gaan om het
vertrouwen weer te winnen.
Besloten werd om bij de volgende, Tijdens de bespreking bleek dat de
gereformeerde oecumenische synode Gereformeerde Kerken al het mogelij-
een memorie in te dienen, waarin ge- ke wilden doen om het vertrouwen te
wezen wordt dat onderling vertrou-1 winnen. Maar sommigen (als prof. dr.
wen een onmisbare voorwaarde is;G. E. Meuleman. prof. dr. J. van den
voor een vruchtbare samenwerking, j Berg en het moderamenlid ds. E. N.
Tevens zullen dan een aantal uitspra- van Loo) vonden het moeilijk te ver
ken van de synode van Groningen klaren bereid te zijn geen definitieve
(1963) over oecumenische problemen stappen te doen tot aansluiting bij eni-
nader worden toegelicht. ge oecumenische organisatie zonder
Ds. H. W. H. van Anc!-i zei dat de voorafgaand overleg met de G.O.S.
Gereformeerde Oecumenische Synode i Daar deze om de vijf jaar bijeenkomt
nog tal van innerlijke spanningen I kan het tien jaar duren eer er een
moet overwinnen. Na de vergadering I uitspraak kan komen, zei prof. Meule-
van Grand Rapids-1963 is organisato- (man.
risch wel veel bereikt, maar dat vol- Rplo ftp
doende onderling begrip nog wel eens i
ontbreekt. Gehoopt wordt dat de vol-
gende synode in 1968 in Nederland
begrip voor elkaar zal opleve-
Werelddiakonaat
kreeg 2 miljoen
rapporteur De Boer was hij niet tevre
den. De Boer wilde de overheid bena
deren door eventuele plannen en de
gedachten die in de Gereformeerde
Kerken leven in te brengen in de nati
onale adviesraad. Dat was ds. Eikel
boom veel te vaag. „Dat zou aanklop
pen zijn op de achterdeur. Maar er
moet geklopt worden op de voordeur.
En juist nu is er een goede kans, om
een beroep te doen op de regering en
de christelijke partijen of zelfs alle
partijen, omdat volgend jaar de verkie
zingen plaats vinden."
Als het aan ds. Eikelboom lag dan
(Van onze kerkredactie)
in wat dr. F. L. Bos uit Vlaardin-
gen en de rapporteur de heer J. de
Boer voorstelden.
Jonge mensen moeten aangemoedigd
worden, zei dr. Bos, maar dan moeten
er eerst concrete projecten zijn. En
dan moeten zij door de gemeenten in
hun werk ingeleid en gedragen wor
den. De heer De Boer, sprekend na
mens de commissie van pre-advies,
meende evenwel dat de gemeente
eerst het elan moet tonen voor dit
werk en het geld moet geven. Dan pas
kan men aan de slag gaan.
Er was zoveel kritiek geuit op het
commissierapport, dat de heer De benoemde de synode een studiecommis-
Boer in een uur niet klaar kwam met i sje voor bezinning op wat nog meer
de beantwoording van de vragen, enKe(iaan kan en moet worden. Dan
uiteindelijk voorstelde om zijn voor- 20ekt zij een weg om de gemeenten in
stellen terug te nemen. Dan zou de te schakelen om aan het werkje gaan
commissie zich m>5 ftnjin over- e„ al, bovendien de overheid
leg met de sprekers kunnen bezinnen aan>
op nieuwe voorstellen. v
Zo juist is het nieuwe „Kerkjour-
pp*prpj|-e naai" uitgekomen, gewijd aan het we-
AIliAlrllL relddiakonaae van de Gereformeerde
Tijdens de bespreking waren Zeeuw- j Kerken. De praeses van de synode, ds.
se predikanten aanwezig. Ds. H. Eikel-P. van Strien ontdekte er een fout in.
boom uit Hcinkenszand was enthousi- Het symbool van de „handjes" ver
ast over de reacties van de verschillen- toont louter linker handen. Het synode-
de sprekers. Hij had echter kritiek op debat bewees dat de Gereformeerde
het commissievoorstel. „Mijn bezwaar Kerken beslist van plan zijn om het
is", zei hij, „dat de commissie meer zit I werelddiakonaat met rechter handen
met onze welvaart, dan met de armoe'laan te pakken.
Oude kerkgeschiedenis en svmboliek
LUNTEREN De Gereformeer-
de Kerken zouden vorig jaar pre
cies twee miljoen gulden bijeen
gebracht hebben voor het wereld
diakonaat, als niet een gift twee
dagen te laat was binnengekomen.
Nu heeft men 1.954.337,75 gege
ven. En gistermiddag kregen we
op de synode de indruk dat velen
vinden dat dit nog maar een be
gin is. Een uit zijn dommel ont
waakte synode zette zich met
enthousiasme aan de bespreking
van het voorstcl-Goes over de ont
wikkelingshulp.
De classis Goes wil, dat de sy-
nody zich richt tot de overheid
om haar te wijzen op haar taak
voortdurend alles te doen om de
nood in de ontwikkelingslanden
niet alleen incidenteel, maa^ ook
structureel en fundamenteel te
bestrijden.
Een groot aantal sprekers, als prof.
dr. J. Verkuyl, ds. J. I. Idema, ds. W.
H. J. de Boer en anderen juichten het
voorstel van Goes toe. Prof. Verkuyl
vroeg zich af, of na een jaar van kerk
bouw nu niet een Antwoordaktie moet
komen voor steun aan de arme landen.
Ook ds. Idema vroeg de synode om
een enthousiast „ja" voor het voor-
stel-Goes. Dit onderwerp is de positie
ve pendant voor het oorlogsvraagstuk
zei hij.
Was de Lunterse predikant ds. Ozin-
ga een voorstander van een beroep op
de regering, prof. dr. C. van der Wou-
de legde er de nadruk op, dat de syno-1
de bij de kerkleden moet beginnen. De
synode moet een appèl richten tot de
gemeenten, waarbij concreet moet wor
den aangegeven hoe de leden prak
tisch kunnen helpen. De Gereformeer
de Kerken moeten bovendien contact
opnemen met de buitenlandse kerken,
opdat er in geheel West-Europa een
beweging ontstaat om te helpen. Ook
wilde prof. Van der Woude met de
regering tot een bepaalde taakverde
ling komen.
De enthousiaste betogen en voorstel
len contrasteerden scherp met het wat
lauwe rapport van de pre-adviserende
commissie en de eveneens minder
enthousiaste reactie van de particulie
re synode van Zeeland.
Deze kerkelijke vergadering had het
voorstel van de classis doorgezonden
met het verzoek een studiecommissie
in te stellen om dit voorstel te bestude
ren en zo mogelijk de kerken via een
herderlijk schrijven van voorlichting
le dienen. Tevens vroeg deze particu- i ceerd door prof. dr. C. van der Woude,
liere synode om een uitspraak, of het'die dit jaar met emeritaat gaat. Prof.
niet de roeping van de kerk is. om in 'dr. A. D. R. Polman. die volgend jaar
het bijzonder de christelijke partijen i de zeventigjarige leeftijd bereikt, do-
te wijzen op hun bijzondere verant- ceert dogmatiek, symboliek en filoso-
woordelijkheid. 'ie- De nieuwe hoogleraar neemt dus
van beide hoogleraars een vak over.
VnnitSTFï I F\ De voordracht van de curatoren aan
UUK9 1 de synode bevatte a,ieen maar de
De pre-adviserende commissie ver- j naam van dr. Hartvelt.
werkte deze gedachten op haar manier 1
en stelde voor: De nieuwe hoogleraar, doctor Gerrit
Jonge lidmaten aan te moedigen Pieter Hartvelt. werd op 4 november
om zich voor daadwerkelijke dienst- j 1921 in het Brabantse Zevenbergen ge
verlening beschikbaar te stellen; j boren. Hij bezocht het Marmxgymnasi-
Aan te dringen op vrijstelling van urn te Rotterdam en studeerde theolo-
militaire dienstplicht voor deze jonge- gie aan de Vrije Universiteit.
ren In 1946 legde hij zijn kandidaats- en
Kerkeraden op te wekken om dein 1953 zijn doctoraal examen af. Op 1
gemeenten aan te sporen tot een le- juni 1960 promoveerde hij cum laude
venswijze waarin rekening gehouden! bij prof, dr. G. C. Berkouwer tot doe-
wordt met de grote nood elders.
Tevens zou dan een commissie moe
ten nagaan op welke wijze politieke
en maatschappelijke organisaties kun
nen worden gestimuleerd. Een studie
commissie zou dan bovendien nog eens
het hele probleem van de welvaart
van onze samenleving in relatie tot de
armoe elders in studie moeten ne
men.
Deze commissie-voorstellen weer- j 28 oktober 1964 verbond hij zich
spiegelden niets van het profetisch de kerk van Hilversum, na door zijn
Wat wordt bedoeld met, enige oecu
menische organisatie?, vragen ande-
!ren. Ze waren bereid om een dergelij
ke belofte af te leggen ten opzichte
van de Wereldraad van Kerken maar
vonden de gegeven omschrijving toch
wel al te weids, vooral omdat op deze
synode nog de eventuele aansluiting
ter sprake komt bij de Hervormde We
reldbond. Uiteindelijk werd besloten
deze bereidheidsverklaring nog even
op te schorten, opdat een beslissing
over aansluiting bij de Hervormde We-
reldbond, niet een onoverkomelijke
I hinderpaal in de weg wordt gelegd.
Daarmee bewees de synode ver te wil
len gaan. want ze ging er niet toe over
(eenvoudig een streep te halen door
-deze belofte, zoals sommigen voorstel
den.
Juist om meer bekendheid te geven
.i^an wat leeft in de Gereformeerde
elders Als je eerst de welvaart moet Kerken zal de synode er bij de secreta-
gaan bestuderen ben je jaren bezig. ris-generaal van de G.O.S. op aandrin-
Het gaat ons in de classis Goes om de i gen jn officiële nieuwsbulletin
nood, en om op de een of andere ma-meer aandacht te schenken aan berich-
mer onze solidariteit te tonen met de j ten uit de Gereformeerde Kerken,
mensen in nood."
Ook over het laatste voorstel van Besloten werd nog om samen met
de Christelijke Gereformeerde Kerken
te overleggen of de tijd niet gekomen
is voor een regionale conferentie van
Europese Gereformeerde Kerken.
Tevens werd bij de bespreking van
het rapport van deputaten tot steun
aan de kerken in emigratiegebieden
besloten om per jaar 18.000 gulden sub
sidie te blijven verlenen aan de Theo
logische Hogeschool van de Reformed
Churches in Australië en Nieuw-Zee-
land te Geelong, Australië.
Zuid-Afrika
Tijdens de bespreking van dit rap
port werd medegedeeld dat de emigra
tie naar Zuid-Afrika weer toeneemt.
In 1962 vertrokken 490, in 1963 631 en
in 1964 vertrokken 903 Nederlanders.
De gereformeerde deputaten klagen
dat er weinig contact is met de
Zuid-Afrikaanse kerken. Erkend werd
dat er in het deputaatschap zelf ver
schil van inzicht is over het apartheids-
vraagstuk, waardoor een „vruchtbaar
gesprek practisch onmogelijk" is.
Ook tijdens de bespreking over de
G.O.S. kwam Zuid-Afrika even ter
sprake. Prof. Van den Berg klaagde
dal een Zuidafrikaanse predikant voor
het Internationaal Gerechtshof uitspra
ken van de G.O.S. van Potchefstroom
had geciteerd, maar in wezen deze
uitspraken had misbruikt. Ook ds. Van
Andel gaf te kennen dat het standpunt
van de Zuidafrikaanse regering niet
I beantwoordt aan de uitspraak van Pot-
che/stroom en dat deze ten onrechte
j was geciteerd.
O I I LUNTEREN In de derde alinea van
(Van onze kerkredactie)
LUNTEREN In haar laatste
zitting van deze week heeft de ge
nerale synode der Gereformeerde
Kerken dr. G. P. Hartvelt, gerefor
meerd predikant te Hilversum, be
noemd tot hoogleraar aan de Theo
logische Hogeschool der Gerefor
meerde Kerken te Kampen. De be
noeming geschiedde voor de vak
ken oude kerkgeschiedenis en sym
boliek.
de theologie. Zijn proefschrift
was getiteld „Verum corpus. Een stu
die over een centraal hoofdstuk uit de
avondmaalsleer van Calvijn."
Op 9 februari 1947 deed hij zijn
intree in zijn eerste gemeente Ooster-
nijkerk (Fr.), na door dr. J. C. Gilhuis
(thans Amsterdam-Oost) te zijn be- 0nlan8s vtrscheen van he in in samen-
vestigd. Vervolgens diende dr. Hart wtrkl« dr M Koilert een
dc, ker^e",,vSl,„B^f,a^n boek voor het cateehetisch onderwijs,
el''
LUNTEREN
ons synodeverslag van gisteren is een
fout geslopen, die de oplettende lezer al
wel zal hebben bemerkt. In het perscom
muniqué van de Oecumenische Raad
werd gezegd, dat de Gereformeerde Ker
ken wel betrokken waren bij het voor
overleg over de nieuwe opzet van de
Raad. Ds. P. van Strien, de praeses van
de synode, heeft dit ter synode tegenge
sproken. Wel heeft, aldus ds. Van Strien.
enkele maanden geleden, toen alles nog
in een vaag stadium was. een onofficieel
gesprek plaats gehad met ds. H. W. H.
van Andel.
Oecum. diensten
voor Rotterdam
in voorbereiding
(Van een onzer verslaggevers)
ROTTERDAM Binnen afzienbare
termijn men hoopt nog voor Pa
sen zal men overgaan tot het
houden van periodieke oecumeni
sche diensten. De instelling van deze
nieuwigheid komt voort uit het over
leg van een groep theologen, in sa
menwerking met de Oecumenische
Raad voor Rotterdam (Rechter
Maasoever).
Het plan is deze diensten maandelijks
te houden in steeds wisselende kerk
gebouwen van alle betrokken kerk-|
formaties. De bedoeling is de dien-j
sten zo in te richten dat zij voor alle!
deelnemers aanspreken. Daarom j
wordt nog intensief overleg ge-
pleegd over de op te stellen orde|
van dienst.
Bloemlezing van 5
wereldgodsdiensten
(Van onze kerkredactie)
JACOBUS Didericus Janssen,
mislukt predikant, is de man,
die verantwoordelijk moet wor
den gesteld voor bijna ander
halve eeuw conflicten, twist,
strijd en scheuring in de Ne
derlandse Hervormde Kerk,
voor Afscheiding en Doleantie
en daarmee voor de verscheu
ring van de rechtervleugel' der
hervormden. En dat terwijl hij
er vast van overtuigd wasde
kerk tot in lengte van jaren
vrede, rust en eendracht te heb
ben verschaft.
Jacobus Didericus Janssen is er
verantwoordelijk voor, dat de nage
dachtenis van een der bekwaamste
Oranjevorsten, „koopmankoning"
Willem I met zijn onschatbare bete
kenis voor de economische ontwik
keling van ons land. bezoedeld is
door blunders met betrekking tot
kerk en godsdienst.
Want Jacobus Didericus Janssen,
theologisch geschoold in Leiden en
als ambtenaar in het patriot
ten-regime, met zijn organisatori
sche gaven, zijn neiging tot admini
streren en centraliseren, is de man,
die koning Willem I het ..Algemeen
Reglement voor het bestuur der
Koning Willem 1 zette 7 janu
ari 1816 zijn handtekening
onder het werkstuk van
Janssen, dat de eendracht
bedoelde, maar jarenlange
strijd tot gevolg had.
nale synode bijeen te roepen oi
Hervormde Kerk in het Koningrijk
der Nederlanden" bezorgde. Op 7 grie2elig Men moest
januari 1816, vandaag 150 jaar gele-
den, zette de vorst met zijn vaardi
ge hand het bekende Willem onder komen. Had men enige waarborg, dat anderhalve
ken. dat daar evenals in Dordt de
erheid der leer ter sprake
Daar kwam nog bij, dat Janssen
voorstander was van leervrijheid.
Afkerig van de steile begrippen der
orthodoxie zocht hij de invloed der
belijdenisgeschriften te verminderen.
In zijn geest werd dan ook besloten
tot een nieuw ondertekeningsformu
lier voor proponenten, die aanleiding
zou worden tot de quia-of-quate-
nus-strijd (.moet men trouw zijn aan
de belijdenis, omdat of voorzover ze
overeenkomt met Gods Woord).
Het was nog een formaliteit, dat het
ontwerp-reglement van Janssen aan
de „consuleerende commissie" werd
toegezonden. Enkele wijzigingen wer
den aangebracht, maar van opmerkin
gen, die niet met zijn inzichten strook
ten, nam Janssen geen notitie. Op 7
januari 1816 keurde Willem I het
..Algemeen Reglement voor het be
stuur der Hervormde Kerk in het Ko
ningrijk der Nederlanden" goed.
iv Onruststokers
De Koning bedoelde het zo goed.
Hij was dan ook diep gegriefd, toen
de protesten binnenkwamen: eerst
van de classis Amsterdam, later
van de classes Tiel, Haarlem,
Utrecht, Delft, Gorinchem, Leiden,
Woerden en andere. Hij wilde toch
een ..goede Napoleon" zijn en kerk
en staat orde en rust verschaffen?
Trouwens ook het volk verlangde
naar rust en was ontevreden over
de onruststokers. En zo protesteer
de vrijwel niemand meer, toen de
Koning de protesten onontvanke
lijk verklaarde, „temeer daar de
vergaderingen zelve, waaruit die
zijn voortgevloeid, opgehouden heb
ben te bestaan".
Het ei van Columbus voor de
rust werd de oorzaak van bijna
van de grofste
synode „de gematigheid zoude onrust. Mannen als Groen van Prin-
Daarmee was de Nederlandse plaats grijpen, welke alleen de rust sterer, Da Costa, Kuyper, Hoedema-
-i„ ttder kerk kon verzekeren Er kwam i-„,. /-tt-L;j
dit verstrekkend besluit.
Hervormde Kerk geworden
een staatskerk, onderworpen
aan de vaderlijke zorg van de ko
ning,
op 2
der kerk kon verzekeren"? Er kwa
dus geen synode. Wel werd op advies
van de Raad van State een „consule-
rende commissie" ingesteld, bestaan
de uit elf „verlichte leeraars
een besturenkerk. waarin het dere kundige mannen", die de koning
zwaartepunt niet meer berustte bij
de kerkeraden, bij de ambten van
ouderling en predikant, maar bij de
kleine bestuurscolleges, die door de
koning benoemd werden,
een kerk, waar de binding aan
de formulieren van enigheid had ambtenaars, die alle wisselingen
ker, Gunning, Haitjema, Noord-
mans hebben meer dan honderd
jaar geijverd voor reorganisatie. In
1852 kwam een wijziging in het
reglement, die het ambt meer ruim
te gaf, maar het bestuurssysteem
-- handhaafde, dat juist kerkverwoes-
Inmiddels werkte Jacobus Didericus tend werkte. Pas in de Tweede We-
df H™(S ml enkeï mSnimHdC- «Moorloe .slaagde men er in, de
kant in Oudenbosch, nadien
dienst)
plaats gemaakt voor leervrijheid. regering van Bataafse Republiek
er in. slaagde deze reglementaire Lodwgk
organisatie te doorbreken.
■Jï Dageraad
traditie een ministerie voor eredienst
creëerde (later onder Willem I ge
splitst in twee ministeries, één voor
rooms-katholieke en één voor protes
tantse eredienst en pas in 1868 opge
heven), werd Janssen de organisator
van dit departement.
eerst een werkelijke generale syno
de bijeen en in 1951 trad een nieu
we kerkorde in werking, waarin
het presbyteriale beginsel meer
rcchl werd ecdaan.
Te zwart
Tegen de achtergrond van de Fran
se Tijd is het onbegrijpelijk, dat het
optreden van Willem de Bevrijder, de
eerste Oranjevorst
troon, gezien werd als een blijde dage- =---- -
raad na een donkere nacht. Ook zijn Hij werkte een keurig ontwerp uit,
kerkelijke activiteiten werden voor dat de kerb z?u hervormen tot
alles als daden van bevrijding gewaar- centraal opgezette, van boven geregel-
Terstond ging hij aan het werk als
deerd.
Tussen 1795 en 1813 waren de kerke
lijke zaken deerlijk in het ongerede
geraakt. De oude band tussen kerk en rilk w„d ineëiilfd
staat was verbroken. De Hervormde "jk wera ingeiijra.
Kerk had haar bevoorrechte positie
verloren. Kerkelijke goederen waren
genaast, veel kerkgebouwen aan de
rooms-katholieken gegeven. De tracte-
menten uit de pastoriefondsen kelder
den in waarde, terwijl de rijkstracte-
menten in 1811 nog voor een a'
deel. in 1812 in het geheel niet
werden uitbetaald. In tal van predi
kantsgezinnen leefde men van droog
brood. Het was dan ook broodnodig.
va-n de kerk maar al te graag
Van nabjj had hp kennis gemaakt
met de organisatie
kerken in Duitsland
caanse kerk in Engeland
veel in, dat hem aantrok.
de vereniging,
bevordering van deugd, godsdienstzin
en burgerschap. Het bleef bij plan-
omdat ons land in 1810 bij Frank-
Vereniging
De kerkgeschiedenisboekjes schil
deren Willem I meestal erg zwart
af om die handtekening van 7 janu
ari 1816. Maar de kerkelijke poli-
4iek.«is veel mindefc zijn werk ge
weest, dan dat van de coterie, die
hij aan het roer vond, toen hij in
ons Ian.d kwam. Zo ergens, dan
genootschap "ter geldt hier, dat Willem „se coucha
dans le lit de Bonaparte". Bureau
craten dreven hun Koning in de
richting van een verlicht despotis
me naar bonapartistisch model. Op
het terrein van de godsdienst kon
Willem zijn schoonste successen
boeken dank zij het reeds bestaan-
Eerst onder Willem I kreeg Janssen voortreffelijk geperfectioneerde
zijn kans. De nieuwe organisatie, zo- departementale apparaat van Jaco-
achtste als hii ze °P papier zette, was (voor bus Dideï^tous Janssen,
de koning) hanteerbaarder, dan het
oude systeem van provinciale syno- De man, die de zaken kende, die
des, maar de kerk werd behandeld als de weg wist in de talrijke stukken,
een vereniging. De nationale synode de rechterhand van ministers en
kerkelijke orde op zaken werd soort hoofdbestuur met 19 vorsten, de man, die een spoedige
ileeke?kbeT„^LkSn?3ed„e ,T'S b'^ «e acMerSU.UigJpref
Koning Willem trok zich het lot bestuurscolleges werden door de ko- kantstractementen mogelijk maak-
- - - ning benoemd. In de classicale verga- te> de vriend van predikantswedu- ,V|
deringen waren alle predikanten te- wen en -wezen, de deskundige, die
de lutherse genwoordig, maar hun voornaamste op hoge leeftijd nog zijn zeer ge-
At angli- taak was niet van bestuurlijke aard: waardeerde kerkrechtelijke advie-
was tofzicht be- zen gaf in de procedure tegen de
tj„i i j j- afgescheiden scheurmakerH. P.
-jfc- Griezelig
waren. Helemaal onderaan stonden de
besturen van de plaatselijke afdelin- e-"i,rti*ö
gen (kerkeraden). De gemeente zelf de maJl' die\ na.a? ei9en
was geheel onmondig. Dit stelsel was bp9insel en onder toejuiching van
met het wezen van de kerk in strijd. velen. tot zijn dood oprecht heeft
Het presbyteriale stelsel had voor een gemeend, de kerk grote diensten te
besturenkerk plaats gemaakt. hebben bewezen.
Hij blijft leverancier
(Van onze kerkredactie) I
UTRECHT In verband met
het bereiken van de 75-jarige
einddoel de opbouw van de kerk,
van Jezus Christus in het oog zou!ning.
houden, zonder dat daarbij een keus
v.o«vft wordt gemaakt tussen de koersen fi"
leeftijd (eind orig jaar) heeft jjg sommigen duidelijk menen te
prof. dr. J. Waterink gemeend kunnen uitstippelen."
afscheid te moeten nemen als (De nieuwe voorzitter, ds. Overduin,
voorzitter van de redactieraad wijst ten slotte op de verantwoorde
van het Centraal Weekblad. Hij! lijke^taak, die de redactie heeft. „Er
Kruiswoord-puzzel rbi
[its
Horizontaal: 1. eikenschors, 4. hoop. lek
soort van antilope, 11. rivier in Duitiek
land, 12. plaats in Limb., 16. hoofddekstC
17. lidwoord. 18. plaats in Gelderl., 2< P
bijwoord, 22. duinvallei, 23. betreffendl
25. bijwoord. 27. aanw. voornaamw., 2Pfc
ergens kamperen, 31. bergplaats, 3lid(
ak, 34. plaats in Z. Italië. 35. ontken
is inmiddels opgevolgd door ds.
J. Overduin uit Veenendaal.
worden aan de gereformeerde theolo
gie en het kerkelijk beleid door de
moderne problemen zulke diep
indringende vragen gesteld, dat liet kr
Maar zoals prof. Waterink zelf in een' niet eenvoudig is hierin op eenvoudi-
aan hem gewijde pagina in CW ge en verantwoorde wijze aan deze fös"
schrijft is het toch niet helemaal een i lezers informatie en voorzichtige lei-1
afscheid. Hij gaat heen uit de redac- ding te geven", zo meent hij.
tieraad. maar blijft „intussen als ge- Zitting in de redactieraad hebben ver
woon leverancier van bijdragen nog der: de heer H. Diemer, prof mr W
—el op min of meer geregejde tijden F. de Gaav Fortman.prof dr D
Centraal Weekblad
Van het begin af aan dertien jaar
geleden is prof. Waterink voorzit
ter geweest. In zijn „ten afscheid"
toont hij zich dankbaar voor de
groei van het blad, die belangrijk
groter is, dan in het begin in de
stoutste dromen werd verwacht. CW
is het grootste landelijke gerefor
meerde weekblad sinds Afscheiding
en Doleantie.
LONDEN „Zo zijn wij mensen'
- Over een frequenter viering van het (Thus we are men) is de titel van he
elan van het Goese plan, verzuchtte i schoonvader, ds. J. G. Feenstra, emeri-i Heilig Avondmaal schreef hij als syno- boek, dat vertegenwoordigers van d<
dr. D. van Swigchem. Op de „klem- tus-predikant uit Scheveningen. te, dedeputaat een uitvoerig rapport! vijf grote wereldgodsdiensten in de1 Finflffnal
mende preek van Goes" is een domper zijn bevestigd. I Voorts publiceerde hij in het Gerefor-1 Engelse hoofdstad samenstellen. cmmmww
meerd Theologische Tijdschrift, Vox; ^eUï? v??r de. maal dat eenjDe directie van drukkerij Libertas^de
geset. Er moeten toch andere midde
len zijn. zei hij, dan een kanselbood-
schap of een herderlijk schrijven om
de gemeente concreet haar verantwoor-
delijkheid te laten zien. i synode deputaat voor advies inzake de
De tegenstelling tussen de „verdedi- j leeruitspraak van de synode van
gers van het Goese plan" en de svnoda- Assen 1926 (de kwestie-Geelkerken) artikel van hem w
In de kring Theol()glca,
Dr. Hartvelt is vanwege de generale en Woord en Wereld. Vorige week ga
ven wij uit het laatste blad nog een
het schrift-
Ie commissie kwam het beste naar vo-
deputaat
de eredienst, vraagstuk.
doeiame, de islam en het jodendom J
wordt geschreven.
Waarschijnlijk zal de uitgave aan
het eind van dit jaar al klaar zijn.
Bcroepingsiverk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Aalst: P. M v Breugem
te Achterberg (U.)
Vertikaal: 1. landbouwwerktuig, fcr
boomloot, 3. rond tuinhuisje, 5. achtinh 1
6. bloedhuis, 7. puntig voorwerp, 8. big.
woord, 10. rivier in Duitsland, 13. voefc-
sel, 14. fuif, 15. giftslangetje, 17. boom, lp
Europeaan, 20. ongaarne, 21. bijwoord. 2(nc
deel, 26. smekend woord, 28. stuk hoi#.
jongensnaam. 30. ontkenning. 31. mitin
zieknoot, 33. muzieknoot. o
|ng
(vac. M. C. Kersten) drs A. Verschoor m,
Wildervank: H'R'Gro0' ®P'wss'n!£ vorige puzze
uitgeefster van CW. noemt prof. Wa
terinks grote verdiensten voor de
opkomst door zijn wijze leiding. Zij
vervolgt: „Met name heeft prof. Wa
terink er altijd voor in de bres ge-
staan dat Centraal Weeklbad ale Bergu"
GEREF. KERKEN (vrïjgem.)
Beroepen te Blija: kand. W. Triemstra
te Meppel.
Horizontaal: 1. opstand - Aa. 2. paar
lar - kr. 3. Ermelo - Eem, 4. nooit W«
nare, 5. dos - na - mi - se. 6. elk - Aserjtn
GEREF. GEMEENTEN
BOND v. VRIJE EVANG. GEM.
Bedankt voor Slikkerveer: L Hui.-
Vertikaal: 1. Opende - tra. 2. parool f
i_.ea, 3. samos - keel. 4. trein - ante.
Tonjes te aalt - aster. 6. na - Ommeren, 7. dr. - i
- Irene, 8. Akersloot, 9. armee - asla. He
