Kitty Knappert: 20 jaar
planken, nu tv-regie
„Ik heb zoveel energie
Uit de Haagse hof gepSukt.
Bestuderen van nieuwe
taak voor de radio
WOE\SDAG J AM ARI 1966
ethergolvenethergoiven-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN
RHERGOLVEN-ETHERGOIVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOIVEN-
HILVERSUM „Weet u, ik heb
zoveel energie en die moet toch
ergens heen. Ja, ik heb een fijne
man die alles begrijpt en gelukkig
iets in de confectie doet zodat ik
niet altijd in de toneelwereld zit,
en twee schatten van kinderen
maar ik kan het niet laten. Ik heb
twintig jaar op de planken gestaan
als actrice en nu doe ik bij de
NCRV televisieregie... heerlijk!
Niet om het geld, hoor, van regis
seren word je niet rijk, maar ik
kan er een goede hulp thuis en
een autootje van betalen en ik
kan er een heleboel energie aan
kwijt
Ze hoeft het niet eens te vertellen:
de vuurrode kleur die zij krijgt bij
het praten over haar werk en bij het
werk zelf, verraadt die overdaad aan
energie wel.
Bij Kitty (in 1949 was ze 19 jaar. nu
zegt ze gewoon: ik ben 30 geweest en
dus heb ik een gezin) gaat alles druk
en vlug. In studio A rent ze de trap
van de regiekamer af om „de jongens"
toe te roepen dat ze camera 1 meer
naar achteren wil hebben bij dit en
dat shot en camera 2 wat meer naar
links. In een oogwenk is ze weer bo
ven en op de speelvloer worden haar
instructies nauwkeurig opgevolgd.
De technici denken er niet aan, een
opdracht van Kitty te negéren of
„maar een beetje" uit te voeren: „Zij
is er ten minste een, die weet wat ze
wil", zeggen ze bij wijze van groot
compliment: en dat is een eer, die niet
elke regisseur en zeker geen vrouwe
lijke, altijd ten deel valt.
Kitty wel. Maar ze maakt ook ernst
met haar werk:
„Je moet als regisseuse eigenlijk
beter voorbereid in de studio komen
dan je mannelijke collega's. Anders
zeggen ze al gauw: „Wat moet die
juffrouw?" Maar zo gauw als ze mer
ken dat je werkt en niet mooi zit te
zijn, gaat het best. Dan is het alle
maal erg fijn. Ze werken met je mee
en ik kan al mijn aandacht houden bij
de spelers of de dansers of ja. de
meisjes van Sweet Sixteen. Soms. als
er iemand tussen is met weinig ambi
tie of gebrek aan temperament, dan
wil ik er zó zelf wel weer inspringen.
Maar nee, dat is voorbijik hou
me bij de regie."
nee, ik heb geen regiecursus gevolgd,
ik heb wat afgekeken en verder thuis
zitten verzinnenik wist nog niks
van heel gewone opnamewoorden als
„cue" en „medium-shot" en „getrokken
Commentaar
Problemen
De televisie was gisteravond zwaar
beladen met problemen. Na een iets
betere aflevering van het nog altijd
weinig interessante feuilleton „Huwe
lijksvoorwaarden" vertoonde Nico
van Vliet zijn derde documentaire
over Zuid-Afrika en de apartheids
politiek. Er viel geen kwaad woord
over groepsgebieden, integendeel, wij
kregen een verrassende indruk var
de Bantoe-voorstad, splinternieuw ge-
lbouwd op elf kilometer afstand
tig jaren al 30.000 Zuidafrikaanse
kleurlingen een auto hebben kunnen
Pas helemaal aan het einde zei j
iemand „dat deze schijnbare vrijheid
in apartheid toch geen vrijheid is
maar Nico van Vliet herhaalde^og
eens, dat hij louter objectieve wei-
slagen van zijn bevindingen wil
Intussen werd er op Nederland 2
onder leiding van de heer H. M. van
Randwijk (die te graag zelf aan 't
woord is dan dat hij zijn gespreks
partners eens tot de kern van hun
betoog laat komen) druk gesproken
over de wijze waarop het Nederlandse
volk zijn welvaart kan meedelen aan
de bevolking van landen waarin hon-
Hilversum I 402 m.: KRO: 7.00 Nieuws. 7.10:
Het levende woord. 7.15 Lichte grammofoon
muziek. (7.30 - 7.32 Nieuws). 7.45 KNAC/
ANWB wegeninformatie. 7.55 Overwe
ging. 8.00 Nipuws. 8.10 Lichte grammofoon-
muziek. (8.30—8.32 NietAn
11.00 Voor de h 1 d
en tuinbouw
12.30 Nieuws. 12.40 Deze week. praatje. 13.15
Klassieke grammofoonmuziek. 13.45 Voor de
vrouw NCRV: Lichte muziek (gr.). 14.25
Klassiek pianotrio. 15.00 Godsdienstig*
van 26 december 1965
ziek. 16 40 M' Icrnc ka
Voor de_ jeugd. 17.15 Si
(herhaling
16.00 Moderne mu-
lermuziek (gr.). 17.00
reo. Lichte koorzang
Johannesburg waarheen de inheemse ,ger heerst. Het idee van de gespreks
bevolking uit krottenwijken zijn ver- leider tot afstaan van een nieuwe
huisd. Nico van Vliet ontmoette erlloonronde werd niet zo best ontvan-
niet anders dan tevreden mensen: een gen: men zag er geen directe noch
van de weinige hoog opgeklommen I grondige hulp in.
industriëlen (rotanfabriek met 79 Langs verschillende politieke paden
werknemers!), en een paar anderewandelend (er was ook een redacteur
inwoners die de krotopruiming, de;van de Waarheid bij) kwam men tol
snelle nieuwbouw en de financiële de conclusie dat zelfstandigheid, ont-
steun van ..deze regering" best kon-iplooiing van industrie en deelneming
den waarderen. We keken rond in laan de wereldhandel deze gebieden
een prachtig geoutilleerd Bantoe- meer goed zouden doen en dat daarop
zieKennuis en vernamen dat in twin-'het streven dient te worden gericht.
;iek of mededelinger
Avondoverden-
22.30 Nieuws. 22.40 Klassieke pianosona
tes (gr.). 22.50 Rondom het kin<'
gewijde muziek (opn).
23.55-24.1
commentaar. 21.15
solisten. 21.40 Gec.
competiti
II 298 m VARA: 18.00 Nieuws,
teiten. 18.20 Uitzending van het
politiek verbond 18.30 Dansor-
-se solisten. 19.00 Voor de jeugd.
Meisjeskoor. 19.3U Artistieke
:0.00 Nieuws. 20.05 Trammelant
isn de Hor. 21.00 Socialistisch
Thcaterorkest en
Je quiz- en kegel-
22.15 Ik loop door het land. licht
"".30 Nieuws. 22.40 Actualiteiten,
entaal ensemble. 23.55-24.00
Eer men hierover nader van gedach
ten kon wisselen waren de drie kwar
tier praattijd alweer om.
et zangsoliste.
Programma voor de twintigers.
J i op en ik
1 oudste r
ties: ik n
-. ska dags zijl
Ik ben nogal leergierig en ik stond
altijd achter de coulissen als ik niet op
hoefde. Zo kende ik alle teksten en
ik een invalster bij uitne
mendheid. Op een keer kwam heel
onverwacht mijn kans: Elisabeth Glas
tra van Loon werd ziek en ik moest
invallen in de Czardasfiirstin
„Achteraf moet ik er niet aan den
ken, dat ik gedurfd heb, maar ik deed
het. En toen ging het vlug. Op mijn
16e, 17e jaar zong ik alle rollen die
Marika Rökk vroeger speelde
welnee een stem heb ik niet, maar ik
kan wél de hoge C halen. Nü zou ik
het niet meer durven maar toen.
dééd je het brutaal en wel en je
redde het natuurlijk."
Cabaretière
Ze was nog 17, toen ze bij Willy
m Hemert cabaret ging doen. Toer-
nee (het kon nog net) naar Ned. Indië.
Ze ontmoette er de officier Brouwer,
die drie jaar later naar het vaderland
terugkeerde en met" wie ze trouwde.
Intussen had ze al een paar jaar bij
Danseresje
Kitty heeft vóór, dat zij goed weet.
wat theater is. Daarvoor heeft zij haar
veelzijdige voetlicht-ervaring. Ze de
buteerde als danseresje toen ze 13 jaar
was: niet zo aardig eens op school,
maar ze gaf solo-avonden in het
Haagse Diligentia en de begeerde
„kleine zaal" van het Amsterdamse
Concertgebouw. Toen, in 1943, was er
nog een ander kind-sterretje: Anika.
Die is in het niet verdwenen, maar
Kitty bleef. Ook, toen kort na de oor
log niemand meer belangstelling had
voor solo-dansavonden en ze zelf er
ook genoeg van kreeg.
Ze is nu een vrouw, aan wie je recht
toe recht aan kunt vragen, of ze
het toen zelf wel zo fijn vond om ge
vierd danseresje te zijn of dat zij
danste omdat haar moeder het zo fijn
vond
„Nee, ik vond het zelf ook heerlijk.
Natuurlijk was mijn moeder erg
trots en dat zou ik ook zijn, als
mijn dochter zou gaan dansen. Ik heb
haar al erg jong laten beginnen, toen
ze drie was. Nu heb ik haar weer van
alles afgehaald, ik vond haar ineens
weer te klein. Ze is pas vijf en ik weet
niet, hoe het gaan zal. Ze heeft alles
wat ik niet heb: ze is frêle
„O ja, ik zelf wilde beslist danseres
worden, al van m'n vijfde jaar af. Nee
hoor, ik voelde me helemaal niet ge
plaagd door de lessen. Toen ik 15 was
kwam ik in het ballet van het ope
rettegezelschap van Victor Colani
die heeft jarenlang de Hofstadoperettc -7 ---
gedaan. En ineens was ik soubrette.1 klap van hoe televisieregie gaat. Wel
17.00
shot" en ik werkte met een groepje briek^
meisjes dat best wilde, maar niets van L"
dansen kendenou ja, het ging best. 7.iö'ocht^dgymnastiëk. 7.2Ö"uchte grammo'-
Achteraf zeg ik wél weer: hoe heb ik i foonmuziek. vpro: 7.50 Dagopening, avro:
ppHurM?" 8 00 Nieuws. 8.10 Lichte grammoioonmuziek.
geauria. (8.25-8.30 De groenteman). 8.45 Morgenwij-
En ZO werd ze de tv-regisseuse met ding. 8.55 Gewijde muziek (gr.). 9.00 Klassie-
de hoge kleur-van-energie. Tal van
programma's, al dan niet met ritmi-Voor de kleuters. 10.10 Lichte grammofoon-
sche beweging, heeft ze gemaakt: de muziek (Om xi.oo-xi.o Nieuws). 12.00 Licht
corips Arht nlu«?" rn 7pp maar orkest- 1227 Mededelingen t.b.v. land- en
series „Acrn plus en „ieg maar. tuinbouw. 12.30 Dansorkest en zangsolisten,
de show „Oud roest en nu de ZO- 13.no Nieuws. 13.10 Actualiteiten. 13.30 Licht
zeer bewonderde reeks „Ik hou vanensemble met zangsolisten. 13.55 Huishoude-
Hollands" (morgenavond weer op jW» 15*» M.™':
Ned. 2). j viooi en piano. 15.50 Blazerskwintet (gr.).
16.00 Nieuws. 16.02 Voordracht. 16.20 Radio-
„Maar meer dan twee programma's tke0^se,S ROt"
per maand is onmogelijk. Dat haal ik --
niet. Ik zou willen dat elke dag twee
maal zo lang was. Ik sta om zes uur
op en ik speel met de kinderen tot de
school gaat. Dan repeti-
mijn zoontje mee. 's Mid
dags zijn er altijd wel besprekingen
en de hele dag gaat de telefoon, na
vier uur speel ik weer met de kinde
ren ik ben een goede moeder, dat
durf ik wel te zeggen, al heb ik het
geweldig drukmaar ik heb een
beste hulp en mijn man is veel op
reis. Wat zou ik moeten beginnen als
ik de hele dag thuis moest zitten
ik heb nu eenmaal een teveel aan
Die Kitty toch!
Voor de jeugd_
RA: 9.00 Niei
ziek. 10.00 Nieuws. 10.02 Promenade-orkest.
10.45 Beroemde amusementskoren (gr.). 11.00
Nws. 11.02 Gevarieerde grammofoonmuziek.
platenprogramma.
dieën-Ex'pr
13.02 Melo-
Tango-rumoa-o
15.00 Nieuws. 15.02 Platen en tips
16.02 Program
Televisie morgen
iederland I: VARA: 14.30-15.05 Voor de
NCRV-jaarverslag 1964
In de tram terug schokte het opeens ontdekken dat „het bed onbeslapen gaan. Maar laat die
heen: De sleutels.... verge-
Het was kwart voor twaalf, het uur
waarop nijver Nederland horizontaal
krachten verzamelt
dag. Met nog een
hoop ging ik aan de overkant
straat de vensters van mijn flatge-
een straaltje
zoals dat heet. Een briefje in de ken... geen voorbeeld van. Om één uur
bus nad geen zin, wie kijkt 's nachts 's nachts begint ie. Nou gaan ze om acht
in brievenbussen? uur naar bed en prompt één uur wor-
En zo kwam ik in het buurtcafé den ze wakker. Ongeveer vijf uur
de volgende terecht, mèt uitzicht op de eigen huis- houdt het gesnurk op en dan pitten
gevoel van deur. Een gemak, dat ik in alle jaren ze nog een paar uur".
nabuurschap nog nooit „beseft, jk tuurde gespannen naar de huis-
bouw bezien. Nergens
licht.
Berekende de kansen. De altijd-bo-
ze buurvrouw hoefde ik niet eens te
proberen, die zou hoogstens de politie
Ietwat onwennig installeerde ik me.
et was vrij stil. Twee dames zalen
glaasje rode bessen elkaar
het leven te ver
bellen voor huisvredebreuk of iets de wreedheden
dergelijks. Buren twee hadden een
zieke, daar ga je geen alarm slaan al
sta je in de kou wanhopig te zijn.
Buren drie durfde ik wel het bed uit
te halen, maar die hebben de gewoon
te de bel bij tijd en wijle af te zetten.
Zo ook nu. Er ging géén deur open.
Buren vier hebben een baby, die om
zes uur in de ochtend gaat mekkeren,
de zoetste wekker die er bestaat,
maar tegelijkertijd ook al weer een
rem op mijn brutaliteit daar zo laat tellen,
nog ie storen.
Enige troost de aan mijn gevel inge
bouwde sigarettenautomaat, die nog na -
voor eude prijs pakjes uitschuift. Kun aandroeg. Bedeesd vroeg ik
je. klokke twaalf 's nachts op de stoep- Ge
rand gaan zitten roken? De Neder-
laat staan gewaardeerd, had. Tot één deuri kneep het linkeroor dicht, want
uyr zou ik tenminste onder dak het recht kon me niks meer schelen
en luisterde rechts geboeid naar deze
ongewone geschiedenis. Mij brandde
de vraag: Wat doet men van één uur
's nachts tot vijf uur 's morgens?
Gelukkig had de man voor wie het
verhaal bestemd was dezelfde vraag.
„Dat is het nou juist. Niks. Ze hebben
een thermosfles met koffie op hun ka
mer, want als ze naar de keuken
gaan, wordt de andere inwoning
kwaad, die wordt dan wakker, snap je.
Praten kunnen ze ook niet. want naast
hun is de slaapkamer van het zusje
en die hoort alles door die dunne
wand. En lezen, daar houden ze niet
ermoeid man de vinger op.
ober een klein glaasje
m kof-
Turend naar het trottoir i
lander wordt geacht de wet te ken- huisdeur, hoorde ik
stoepzitten kon ik
niks herinneren. In ieder geval
het wel koud zijn en bovendien i:
orh deze tijd altijd een parade
honden, die met de baas het laatste mend gesis,
ommetje voor de nacht maken. Te- kwam toen juist
veel risico dus. Wat dan? De huisgeno- nver oen inn-nri
ten hadden vriendelijk voorspeld dat
mijn linker-
worden. In
ersatie der dames. „En ik
zeg tegen hem: ik staan op mijn
recht. Da's toch billijk hè? Een mens
heeft zijn recht..." Er volgde een bea-
mijn rechteroor
boeiend verhel
,Ze zijn bij zijn
schoonvader ingetrokken, die
Op dat ogenblik was er beweeg voor
nijn huisdeur, afrekenen was al ge
beurd en hijgend schoot ik naar de
deuropener.
„Waar kom jij vandaan", vroeg die
verbaasd.
„Uit de kroeg", deed ik dapper, „ik
had mijn sleutels vergeten
„Wat een verloren tijd", was er me
delijdend.
Wat volkomen overbodig was. Het
was een nuttig uur geweest.
hotel duwnaar. Geen doen zeg, die schoon-
(Van onze radio- en tv-redactie)
HILVERSUM Het nog niet offici
eel verschenen jaarverslag van de
NCRV (over 1964) maakt uiteraard
„Ik droomde van drama en kwam viering vr.n deze omroeporganisatie:
bij het Rotterdams Toneel. Heel groot het jaar stond nu eenmaal in het te-
ben ik niet gewordenik was weer ken daarvan. Vele welbekende feiten
invalster Voor Andrea Domburg. Soms I uit de omroepwereld worden nog eens
spelen, soms niet. Toch heb ik er veel in herinnering gebracht en de NCRV
ppipprd meldt trots, dat haar aantal leden met
AU mevrouw Brouwer terug 45M,° °P 3'
het cabaret: bij Benny Vreden nu. In
oor. nrnnananHsmmeramma van de' pe NCRV kampte ook in dat jaar al
een propagandaprogramma
VPRO het hele land door: „ook weer
heel wat bijgeleerdwant daar
moesten we alles zelf doen: decors
opbouwen, floorshows geven, spelen
tussen het publiek in."
En toen ontdekte ik ineens mijn
echte bestemming: de revue. René
Sleeswijk vroeg me voor de zijne toen
ik 29 was een paar jaar te laat was
dat. Want ik had me voorgenomen er
op m'n dertigste jaar mee op te hou
den, daarna wilde ik kinderen krij
gen. Ik heb het dus maar één heerlijk
jaar kunnen doen. Dat was het voor
mij: zingen, spelen, veel licht en ruimte
om je heen, groot orkestenfin, ik
had nog een jaar kunnen blijven maar
intussen was mijn eerste baby op
komst en dus was het uit.
met financiële moeilijkheden, zoals
elke omroeporganisatie, maar er kon
nog iets worden gereserveerd uit de
gidsopbrengsten en het eigen kapitaal
van plm. 3,5 miljoen voor studiobouw
e.d.) kon behouden blijven.
Nieuwe beschouwingen over de tele
visie-ontwikkeling treffen we in dit
verslag niet aan. Wel over die van de
radio. Opgemerkt wordt, dat Het pro
bleem van de radio welke naast de
televisie tot een nieuwe taak moet ko
men, sterk speelt bij de programmalei
ding.
Kijk- en luisteronderzoek heeft
uitgewezen, dat bepaalde massa-func
ties welke de radio in het verleden
vervulde, nu overgenomen zijn door
de televisie, met name in het avond
programma. Voor snelle berichtgeving
Niet zoveel maanden na de geboorte! blijkt de radio evenwel onvervang-
kwam Dick van Bommel haar vragen baar -te zijn en voor muziekprogram-
voor de NCRV-televisie: „Fijn hoor, ma's eveneens,
dat deed ik. Bij het Nederlands Ballet
Geleidelijk, aldus het verslag, zal
daarom een radiovorm moeten worden
gevonden, welke de radio als mas
sa-instrument en als gewaardeerd luis
termedium voor kleinere groepen nieu
we mogelijkheden zal bieden.
Het is een vraagstuk apart, in hoe-
verre de radio voor 7 uur 's avonds
even getraind en toen zingen en dan
sen voor de camera's een seizoen
lang in de studio's gewerkt. Maar ja,
toen kwam mijn zoon en was het weer
stoppen.
Vanzelf regie
Zoon lag nog zoet in de wieg toen
een nieuwe uitnodiging kwam: „Wil
je Sweet Sixteen regisseren voor de
camera's?"
„Ik wilde best, maar ik wist er geen een ongedifferentieerde massa
zijn. Toch dient
Gesteld wordt o.m. dat „het kijk
spel" (een uitdrukking waarmee men
op televisie-ontspanning doelt) niet
van onze tijd alleen is: het is er ge
weest door de eeuwen heen, van wa
genrennen en toneel op de jaarmark
ten tot terechtstellingen toe.
En: radio en televisie zijn mede ge
boren uit de behoefte van mensen van
alle tijden aan zaken als kunst, cul
tuur en ontspanning. De techniek
wordt nu ingeschakeld om allen ervan
te doen genieten. Reële gevaren hier
van behoeft men niet te ontkennen,
maar hoe zou dat anders kunnen tus
sen zondeval en jongste dag?
Prof. Bookmaker concludeert ook.
dat radio en tv als media niet anders
kunnen doen dan onze tijd weerspiege
len, ze kunnen niet wijzer, dieper,
schoner, maar ook niet slechter en
gatiever zijn dan de tijd zelf, die breu
ken in de cultuur voortbracht.
Voor een protestants-christelijke
groepering was het hanteren van de
moderne media cp het gebied van cul
tuur en ontspanning een extra moeilij
ke taak toen men begon en nog steeds
zal er moeten worden gestudeerd op
problemen als christelijke vrijheid en
vragen naar de betekenis van christe
lijke cultuurarbeid. Het gaat, aldus
prof. Rookmaker, om het gezicht 1
het christendom in deze eeuw, waarbij
het gebruik van de nieuwe media in
vele opzichten beslissend kan zijn: mo
gelijk heeft dit werk nog vérstrekken
der perspectieven.
83
7W7m
Nederland 1 AVRO
7.05 uur (NTS) Franse les.
7.35 uur gedresseerde dieren in de rubriek „Zoo Zoo
9.00 uur The Saint vecht tegen valse munters.
9.50 uur voortzetting van de danswedstrijden in Zwolle.
Nederland 2 KRO
8.01 uur nieuws uit Keulen.
8.25 uur vertoning van de oude succesfilm
Clark Gable. Jeannette MacDonald en
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I NCRV
7.35 uur Leger des Heilskwartier.
7.50 uur diplomatiek commentaar.
8.20 uur Jean Fournet dirigeert het Radio Filharmonisch orkest in
werken van Mozart en Saint-Saëns.
9.15 uur ds Jan Wit spreekt met Ad den Besten over het nieuwe
geestelijke lied.
10.00 uur sportrubriek.
10.50 uur pedagogische etherleergang.
11.20 uur de Ned. Cantorü voert werken van Andrea Gabneli uit.
Hilversum 11 VARA
7.10 uur meisjeskoor zingt.
7.30 uur kunstrubriek.
8.05 uur alweer trammelant in Loeren aan de Hor
9.15 uur amusementsmuziek door het Theaterorkest
9.40 uur kegel-quiz „Alle negen".
10.15 uur Dorus babbelt en zingt.
10.50 uur contrasten in moderne muziek.
Hij leed aan maagbloedingen en moest
zodra hij vervoerd kon worden, in het ziekenhuis
worden opgenomen. Hij was zo geduldig en zo blij
moedig zonder eigen wensen, dat het zitten daar
in de schemerige kale hut, half onder de grond, iets
of groepeji-instrumcnt moet kreeg van ]ie( rusten bij een wijze kluizenaar in
wccc"* het heilige land. Je kon er voor een ogenblik het
Voorts wordt zezesd dat de NCRV aardse getob vergeten. Zijn hutgenoot, die destijds
ha^r taak^iooit zo zal kunnen vervul-1 ?°'tnSemaakt had over het ongelukje, da.
,4^» eioextc „„.ij... ,-r.r.r het jongetje overkwam in het bed boven hem, was
dat ty.?lechu een. speeldoos voor: IijnJl0^S(Biyde en gewillige verpleger. Oom Alex.
„het Ekertje", noemden ze hem. Altijd zat er wel
iemand aan oom Henks bed met klachten of tra
nen, met een gelukkige boodschap aver een be
richt van een verloren gewaand familielid, een
doorgesmokkelde brief, een gelukte ontsnapping.
Want alles kon je aan oom Henk kwijt. Zijn groot
hart nam het aan, zijn wijsheid vond als vanzelf
het juiste woord, zijn rimpelige hand het juiste
gebaar.
De luchtlandingen bij Arnhem brachten nieuw
laaiend enthousiasme, de spoorwegstaking schier
onoverkomelijke moeilijkheden. Het kamp kon on-
I brochurevorm geschreven beschou- mogelijk meer vluchtelingen opnemen en toch
I wing over een der aspecten van ra- moesten de spoorwegmannen met hun families
dio en televisie: ditmaal behandelt ondergebracht, vee en huisraad geborgen worden,
prof. dr. H. R. Ruokmaker. hoogle- De boer van de Iemenhof, d.e van het vroegere
raar aan de VU. kunst en ontspan- i hoofdkwartier en de expediteur uit het dorp met
ning via beide media. I z'n verhuisauto deden wonderen. Het onderbren-
1 gen van de mensen ging vlotter dan verwacht
Men kan zich afvragen, of zulk een I werd, de spoorwegstaking sprak tot het volk en....
toevoegsel in een zakelijk jaarverslag 1 het was toch maar voor kort?
wel thuishoort. Afgezien daarvan is En toen kwam de ontgoocheling. Bij Arnhem
het een loffelijke bijdrage tot de bestu- liep het mis. De optimisten wilden hebniet jjelo-
dering van een onderwerp dat sterk in a_-m. j-i i_
de actualiteit staat en wanneer zulk
een kleine studie dan appelleert aan
het werk van een bepaalde omroepor
ganisatie kan men het altijd een
aanwinst voor het verslag beschou-
voldoende mate.
ook concurrerend, ontspanningsmuziek
te worden uitgezonden. Daarbij blij
ven gesproken woord en vooral ook
als een der voornaamste doelstellingen
i van de NCRV: de Evangelieverkondi-
ging, belangrijke programma-onderde-
I Het op fraai papier en goed-geïllus-
treerd uitgegeven verslag besluit,
I evenals verleden jaar, met
voor de deur. Geen vervoer betekende geen eten,
geen kolen, geen licht. Oom Chris bezweek haast
onder de zorgen. Hij wist, zonder dat hij het uit
dorst te spreken: dit betekende het einde van het
Geheime Dorp. Tachtig mensen zouden vroeg of
laat aan de Duitsers worden prijsgegeven. Tante
Christina wou het niet geloven, haar hart kon het
niet verdragen, het gevoel legde het verstand het
zwijgen op.
Nog kon de kans keren, nog hielden de
dappere luchtlandingstroepen bij Arnhem stand,
nog kon het oprukkende „Tweede Leger" redding
brengen. En terwijl gemeentebestuur en dorpsge
meenschap worstelden met de wassende stroom
legale vluchtelingen en evacué's, worstelden de
verzetsbewegingen met de stroom van illegale
vluchtelingen.
Dag en nacht waren illegale strijders en strijd
sters in touw om de uit hel en gevangenschap
ontsnapte parachutisten en zweefvliegers op te
vangen en onder te brengen. De meesten vielen in
handen van goede Nederlanders, die aangifte kwa
men doen bij bekende illegale adressen. Bij oom
Chris en tante Christina op het hoofdkwartier
stond de bel niet stil, en ook Bonsma weerde zich
als een leeuw. Hij was onuitputtelijk in het verzin
nen van listen om Engelsen onder de neus van de
Duitsers te vervoeren. En waar overbrenging te
riskant was, wist hij door zijn welsprekendheid en
gloeiend enthousiasme de mensen te bewegen hun
gevaarlijke gast nog een poosje langer te verber
gen. De oorlog was nu immers toch zo voorbij?
Op een dag, het was eind september, kreeg hij
bericht, dat er een zweefvlieger was komen aanlo
pen bij een familie een eindje buiten het dorp. Hij
zat daar erg gevaarlijk, want de buurhuizen wa
ren door de Duitsers gevorderd en met het hunne
kon ieder ogenblik hetzelfde gebeuren. Ze waren
er al een paar keer geweest om de ruimte op te
nemen en ze konden ieder ogenblik terugkomen.
Het was nog tamelijk vroeg op de morgen en
Bonsma besloot er maar meteen op af te gaan. Hij
had nog wel geen ander adres, maar als het erg
dringend was, kon hij hem zolang in het Geheime
Dorp onderbrengen en daarna oom Chris waar
schuwen. Het was mooi herfstweer, niet koud,
maar toch al wat kil en mistig. Herfstdraden en
spinnewebben werden als zilveren kunstwerken
nu de zon erop scheen; uit het ruige gras onder de
berken staken koppels rode vliegenzwammen de
hoeden op. Het huisje, waar Bonsma naar toe
moest, lag tussen wat grotere dorpshuizen aan de
hoofdweg.
Hij werd opengedaan door een zenuwachtige en
opgewonden vrouw, die schichtig naar het buur
huis loerde, waar een paar Duitsers een reparatie
werkplaats ingericht hadden. In de kleine overvol
le achterkamer vond hij de piloot, zorgzaam in de
enige luie stoel geïnstalleerd met een enorm geruit
kussen in zijn rug en een enorm bord met eten op
zijn schoot. (Wordt vervolgd)
Televisie vanavond
Nederland: NTS: 19.00 Nieuws i
19.01 Klaas Vaak 19.03 Franse les
iltng les 13). AVRO: 19.3Ö Progrs
dieren. NTS: 20.00 Journaal
erzicht AVRO \I
1.00 The Sarnt. TV-fUm. 21.50 AVRO-d;
