Honderdduizendste van
bevolkte stad van t land
Leiden ingeschreven
Leiden op één na dichtst
Tweede dochter van jong gezin
DE 100.000 STE
BUOfiFRES VAN
ZO DEDEN WIJ DAT IN 1928
Honderd gulden, een wieg, een
LEIDEN
Pierrot
39 raadsleden
Boerengehucht
rammelaar en een grote .taart
Leiden van 37 naar
Van Romeinen tot ruimtevaarders
Uit de N.L.C. van
12 dec. 1928
hebben wU verrast met een
fraaie
ZILVEREN KINDERBEKER
EN KINDERCOUVERT.
gegraveerd met naam en
geboortedatum
GEFELICITEERD
Grote collectie
reboortegeschenken vindt U
JUWELIER - HORLOGÈR
MAARSMANSSTEEG 21
LEIDEN - TEL 20778
Het gezin Jonker waarin de
100.000ste Leidenaar werd ge
boren. De zuster (in het mid
den) heeft het eerste kind van
mevrouw en de heer Jonker op
schoot.
Foto N. v. d. Horst
(Van onze stadsredacteur)
LEIDEN Hoe groter het inwonertal wordt, hoe labieler een bepaalde
\ijlpaal, zoals nu die van de 100.000ste inwoner. Immers, een uur later
'anisbn men alweer beneden die grens zitten en binnen korte tijd kan het ver-
4 tepil in de honderden gaan lopen. Daarom is het heel gunstig voor Lei-
pi, dat zeer waarschijnlijk medio 1966 de grenswijziging definitief wordt,
aarmee Leiden dan „onwrikbaar" boven de 100.000 inwoners komt.
3en. Hoe het aantal inwoners kan schommelen, blijkt wel uit het feit, dat op
rks-fond van allerlei prognoses de 100.000ste inwoner tot voor kort pas in
(aart 1966 werd verwacht. Vooral door een groot vestigingsoverschot is het
fereiken van deze mijlpaal enkele maanden vervroegd.
I Wethouders
te'Hoe interessant het voor een gemeente ook mag zijn, boven de 100.000
Immers te komen, ingrijpende consequenties heeft dit niet. Het gemeente-
(jke leven gaat, enkele uitzonderingen daargelaten, onveranderd door.
Belangrijkste consequentie is dat het aantal raadsleden van 37 op 39 kan
nnÉiorden gebracht. En aangezien komend jaar raadsverkiezingen worden ge-
Ouden met als criterium het aantal inwoners op 1 januari 1966 krijgt Leiden
asser volgend jaar dus twee raadsleden bij. In principe kan het aantal wethouders
de-P zes worden gesteld, maar het is te verwachten, dat het huidige aantal
ags-*ijD niet verandert.
"I Salarissen
om Ook voor de politie zijn geen veranderingen te verwachten. Instelling van
met In hoofdcommissariaat wordt pas actueel bij 125.000 inwoners,
aers Het merendeel van het gemeentepersoneel zal ook niets merken van de
!?c- DO.OOO inwoners, althans niet in het salariszakje. Als op 1 januari 1967 het
zal antal inwoners nóg 100.000 bedraagt, wat dus te verwachten is. dan wordt
leen het salaris van degenen, van wie dit is gekoppeld aan het salaris van
gemeentesecretaris, verhoogd. Dat is dus prettig voor enkelen en sneu
oor de rest.
LEIDEN Onze stad, nu 100.000 inwoners tellend, is qua grootte de
vijftiende stad van ons land. Leiden behoort daarmee tot de middelgrote
steden. Daarnaast heeft Leiden een weinig benijdenswaardig record op
zijn naam staan: op één na dichtst bevolkte stad van ons land. Het inwoner
tal is in de loop der eeuwen aan bijzonder grote schommelingen onder
hevig geweest. En we kunnen ons wat dat dicht bevolkt zijn, troosten met
de wetenschap, dat Leiden nog geen drie eeuwen geleden, in 1670, nog veel
dichter was bevolkt: toen woonden alleen binnen de Leidse wallen (de
singels dus) al 70.000 mensen en va
niet gehoord.
Met het boekje „Portret van Leiden"
als leidraad willen we enkele snel
le sprongetjes door de geschiede
nis van Leiden maken.
In de Romeinse tijd liep langs de
Rijnarm een heerbaan in de rich
ting van de zee. Dit werd de aan
zet voor de huidige B reestraat.
Plm. 800 n. Chr. ontwikkelt zich
een van de drie boerengehuchten,
die samen Leithon („aan de wa
teren") worden genoemd aan een
kruising van waterwegen tot markt
plaats en in het begin van de 13-
de eeuw kreeg Leiden stadsrech-
i hoogbouw hadden ze toen echt nog
Snelle groei
Toen de Spaanse bevelhebber Valdez
in 1574 het beleg sloeg voor Lei
den was deze stad de dichtstbevolk
te van Holland. Tweevijfde deel
van de bevolking stierf tijdens het
beleg aan honger er, epidemieën.
In 1581 telde Leiden 12.000 inwoners,
welk aantal nog geen honderd jaar
later, in 1670, onder meer door de
opkomst van de lakenindustrie was
gestegen tot 70.000. Daarna zette
zich weer een bijna even snelle
daling in tot 30.000 inwoners tegen
het eind van de 18de eeuw.
In de vorige eeuw begon het aan
tal inwoners weer te stijgen door
vergroting van het stadsgebied
(1896) en uitbreiding van de werk
gelegenheid (60.000). Voor het eerst
wei-den toen straten buiten de wal
len aangelegd. In deze eeuw zet
te de groei zich gestadig voort tot
de mijlpaal van vandaag.
Vijftiende stad
Bij de volkstelling van 1960 telde
Leiden 96.592 inwoners, welk
tal naar godsdienstige gezindte als
volgt kon worden verdeeld: Her
vormd 35.006. Rooms-Katholiek
27.009, Gereformeerd 7150, andere
kerkelijke gezindten 4660 en geen
kerkelijke gezindte 22.765.
Voor mensen, die graag willen we
ten welke veertien steden Leiden
wat het aantal inwoners betreft
vóór zich heeft, laten we hier de
cijfers van 31 december 1964 vol
gen: Amsterdam (866.290), Rotter
dam (731.564). Den Haag (598.709).
Utrecht (267.001), Eindhove
(178.336). Haarlem (172.017). Gro
ningen (152.513). Tilburg (145.045).
Nijmegen 139.781, Enschede
(134.281). Arnhem (130.399), Breda
(115.782), Apeldoorn (112.235), Hil
versum (102.992).
Het zal al deze heerlijkheden zelf
nog niet waarderen, maar de oiiders
waarschijnlijk dés te meer.
W AT ER VERANDERT
(Van onze stadsredacteur)
LEIDEN Er lagen vanmorgen twee briefjes van 25 in de gang
het stadhuis, achteloos verloren blijkbaar. Voor het loket „Aangifte
stond een gelukkige vader, de heer Jan Jonker (26), land-
;undige, zyn tweede dochter aan te geven. Hij bleek de bankbiljetten
weg naar het loket te hebben verloren toen hij papieren uit zijn bin-
:ak haalde. Begrijpelijke nervositeit van een jonge vader. Een vader,
vandaag onvoorbereid het middelpunt werd van het gehele gemeen-
lijke apparaat. Want zijn gistermiddag om kwart voor zes geboren doch-
Annette Marlijne (donker haar, zeven pond en 1 ons) bleek vandaag
100.000ste inwoner van Leiden te zijn geworden. Of het kind echt in
eiden was geboren, informeerde ambtenaar M. Brak. En toen het ant
ioord bevestigend luidde: of meneer Jonker maar even wilde mee gaan,
Zeker iets niet in orde, peinsde de
{er Jonker, terwijl hij meeliep. Bur-
meester V.d. Willigen hielp hem
de droom. Hij feliciteerde de heer
nker met de voorspoedige geboorte
n diens tweede dochter, informeerde
ar de toestand van moeder en kind
tweemaal uitstekend! en deelde
arop de heer Jonker mee, dat zijn
chter de eer te beurt was gevallen
100.000ste inwoner van Leiden te
Tweeed kind
,,Moet u nagaan", vertelde de heer
nker, wonend Boshuizerkade 5, ons
en later. „Ik zou eerst naar de druïc-
r gaan om de kaartjes op te geven
aar terwijll ik naar de stad reed in
n Volkswagen dacht ik: toch eerst
even lainigs het stadhuis. Nou,
De heer J. Jonker, gelukkige
vader van de 100.000ste, voor
het loket van de afdeling Bur
gerlijke Stand. Ambtenaar M.
Brak stond hem te woord.
Foto N. van der Horst
'avelijk op 4 februari 1964 kwamen we
1 in Leiden wonen. Ik 'ben hier directie
assistent bij Bonda's veevoederfabrie
ken NiV.
Op 9 januari van dit jaar werd ons
eerste kind geboren, ook een meisje,
Ineke. Dat zijn dus twee kinderen in
één jaar. Annette hadden we eigenlijk
nog niet zo vlug verwacht want giste
ren zouden we zelfs nog naar mijn
ouders zijn gegaan om haas te eten.
Maai- halverwege de dag heb ik ze op
gebeld om te vertellen, dat ze het
maar zonder or.s moesten doen.
De verloskundige mevrouw De Jong
Van der Pol heeft bij de geboorte
geassisteerd. Alles ging heel voorspoe
dig.
Alls hulp hebben we nu een kraamver
zorgster, E. H. Louis van het Oranje-
Groene Kruis in huis. Maar mag ik
misschien eerst even mijn vrouw bel
len of ze het goed vindt, dat u zo een
foto komt maken?"
Zo werd ook mevrouw Jonker van
het blijde nieuws op de hoogte ge
steld. ,,'k Heb nog een nieuwtje voor
je", leidde haar man het gesprek in
Mevrouw Jonker kon het bijna niet
geloven.
Intusschen zal hiermede de gemoeds
rust van velen in onze stad, die
een heimelijke hoop hadden, dat
het hun kind zou zijn, wel weer
zijn teruggekeerd.
In dezelfde kolom volgt na het tus
senkopje Binnenlandeen verslag
van een bijeenkomst in Tivoli te
Utrecht. De toenmalige oud-minis
ter H. Colijn had gesproken, over
„Om het behoud van ons partijka
rakter". Colijn kreeg drie keer zo
veel ruimte toegemeten als de Leid
se 70.000ste...
LEIDEN Op 12 december 1928
bereikte Leiden ook een mijlpaal: de
70.000ste inwoner werd ingeschre
ven. Dat is nog niet zo heel lang ge
leden maar toch leefden de Leide-
naars van die dagen onder heel an
dere omstandigheden, waarvan onze
eigen Nieuwe Leids(ch)e Courant
van die dag een aardig beeld geeft.
In de kleine advertenties werden
paarden te koop aangeboden inplaats
van auto's en luxe salonpathefoon
inplaats van grammofoons. En wat
die 70.000ste inwoner betreft, daar
over schreef onze N.L.C. op 12 de
cember 1928 onder één-koloms kop
jes groter koppen werden toen
niet gebruikt.
De 70.000ste IS GEBOREN. EEN
WELGESCHAPEN DOCHTER.
Wie vandaag in de krant de Burger
lijke Stand naziet en welke op
rechte inwoner van onze goede
stad doet dat niet zal daarin
met vette letters aantreffen onder
het kopje „Geboren": Christina
Johanna Maria Elisabeth, dochter
van Thomas van der Burgh en Jo
hanna Maria Elisabeth Stokhuyzen.
tebestuur een spaarbankboekje met
f 100 zal presenteren. De fa. J. L.
Eyers van de Nieuwe Rijn, riet-
meubélfabrikante, heeft een fraaie
wieg ter beschikking gesteld, de fa.
Driessen van de Botermarkt een
prachtige rammelaar, bestaande
uit een aantal zilveren belletjes; de
fa. W. F. van der Reyden Jr., van
de Nieuwe Rijn, een groote taart,
terwijl last but not least door een
bekende levensverzekeringmaat
schappij het kind gratis zulk een
verzekering heeft gekregen.
Dit topografische beeld beheer
ste eeuwenlang de stad Leiden.
In feite is de toestand nog zo, al
is de stad inmiddels véle keren
„uitgelegd" en wonen talloze
Leidenaars nu buiten de singels.
Nu leven we dan ook in een tijd
van overbevolking, zal menig
een denken. Maar wat dit be
treft-, overtreft het verleden ons:
omstreeks 1670 woonden BIN
NEN de Leidse wallen (singels)
maar liefst 70.000 mensen
Men kan niet zeggen dat Lei
den na de bevrijding een grote
vlucht heeft genomen, maar de
100.000 van vandaag kan daar
voor ongetwijfeld een uitgangs
punt vormen. Er is hier al veel
ten goede veranderd; wie even
wel het wensen- en nodenpakket
ziet, krijgt de indruk dat we nog
maar aan het begin staan. Lei
den gaat een belangrijke perio
de tegemoetdie wordt geken
merkt door uitbreiding en ver
nieuwing.
Zo lag Leiden in het verleden
ingeklemd tussen zijn wallen.
Vélen hadden een dak boven het
hoofd, maar van „woonkultuur"
was nog geen sprake. Die erfe
nis zijn wij nog steeds niet hele
maal kwijt.
Dit kleine wichtje, dat op maandag
JO december in het Diaconessenhuis
het levenslicht aanschouwde, is de
zeventigduizendste inwoonster van
Leiden en aan dit kind zullen de
heerlijkheden ten deel vallen, die
al maanden geleden werden toege
zegd. Laten we direct alle bezorg
de moeders gerust stellen met de
mededeling, dat moeder en kind
wel zijn. Overigens diene voor de
volledigheid, dat de vader ambte
naar is bij de afdeeling financiën
ter gemeeentesecretarie en dat het
geheele gezin, dat thans uit 4 le
den, vader, moeder en twee kind-
ren (het oudste kind is ook een
meisje) bestaat, woont in het per
ceel Zijlsingel 56.
En nu de cadeaux. Allereerst kun
nen we mededeelen, dat Wethou
der Aug. L. Reimeringer vanmid
dag om 5 uur namens het gemeen-
