Voorlopige balans van het
tweede Vaticaans Concilie
Ideale school
GEESTELIJK
LEVEN
Spanning en
onzekerheid
Jt Mf
Hm
8w
Mummies
betalen
in Wieuwerd
kerkherstel
eorfMMkdoM/mt1:
Een schoolvoorbeeld?
Praktijk zal 't leren
(Z
I
ZATERDAG 4 DECEMBER 1965
Hoe de preciese balans van het 11de Vaticaanse Con
cilie ook maf uitvallen, niemand aal kunnen ontken
nen dat er sinds enkele jaren een frisse lucht door de
R.K. Kerk waait. Dat kan iedereen, die daar vatbaar
voor is, constateren. En wat voor de toekomst van
het grootste belang is het raam staat nog steeds
open!
Dit ia één van de redenen waarom er slechts sprake kan zijn
▼an een voorlopige balans. Het proces van geestelijke verfrissing
en vernieuwing is nog in volle gang. Dit kan ook niet anders.
Men heeft Immers in iedere kerk, ja zelf» in iedere gemeenschap
en vereniging, te maken met mensen, die verschillend reageren
op een hervormingsbeweging. Er xiin om met het beeld van
paus Johannes te spreken altijd mensen die by een geopend
raam last hebben van tocht.
conservatieven. Dit heeft tot gevolg dat er een ..choc des idéés",
een botsing van meningen en opvattingen, van waarderingen,
visies en beleidslijnen moest plaats vinden. Wie hiervan na djfè
jaar een sluitende balans verwacht en bij het uitblijven daarvan
alleen maar afbrekende kritiek
heeft, gaat voorbij aan het feit dat
de kerk een gemeenschap van
mensen Is. Ook op andere terrei
nen van het menselijk bestaan
gaan jaren van voorbereiding
vooraf aan nieuwe vindingen,
technieken, methodes en vormge
vingen.
Hoe gaat het Tweede Vaticaans Concilie eindigen
Bestaat er geraar dat de bisschoppen woensdag 8
december a.s., juist als bij de sluiting van de derde
zittingsperiode, voor verrassingen komen te staan
„Van hoger hand" werden toen op het laatste ogen
blik enkele veranderingen in de concilie-stukken
over „De Kerk" en over „Het Oecumenisme" aan
gebracht: veranderingen, die de opvattingen van de
concilie-vaders weliswaar in tact lieten, maar die op
enkele niet onbelangrijke punten een verzwakking
van hun standpunt betekenden.
Er gingen hardnekkige geruchten dat paus Paulus
VI op het laatste moment toch een kerkelijke lei
draad betreffende de rooms-katholieke huwelijksbe
leving wilde doen opnemen, bedoelt als veroordeling
van het gebruik van anti-conceptionele middelen.
Dus opnieuw een ingreep van de paus tegen het
algemeen gevoelen en oordeel van het concilie in; en
niet alleen van de concilie-vaders, maar van een
groot aantal deskundigen, priesters en leken
Wat moet men dan aan met het zgn. collegialiteits-
beginsel: dat nl. paus en bisschoppen als college het
bestuur van de kerk vormen?
De situatie werd door veel rooms-katholieken als
zeer ernstig gezien. Want het betrof hier niet alleen
een verzwakking van de tekst, maar een wezenlijke
verandering: een toevoeging namelijk, tegen het
merendeel van het concilie in.
En wat stond de bisschoppen misschien nog meer
te wachten Misschien tóch een veroordeling van
het communisme, terwijl het concilie dit zinloos
acht en sterk heeft gepleit voor een positieve sociale
leer en een werkelijk christelijk beleid En zal de
beslissing van het concilie over de godsdienstvrijheid
ten volle gehonoreerd blijven
De onzekerheid en de spanning namen met de dag
toe, in Rome, in heel de R.K. Kerk, maar ook daar
buiten.
Dezer dagen hoorde ik een rooms-katholiek zeg
gen: wanneer de paus dit doet, betekent dit de
definitieve afbraak van de mythe van het pausschap:
een felle uitlating, die weliswaar het pausschap niet
aantast, maar die wel een bepaalde vormgeving van
het pausschap afwijst.
Inmiddels weten we dat de wijzigingen van de
paus sterk zijn afgezwakt. Maar nog altijd blijft
de vraag: „wat gaat de paus nu doen?"
Gewijzigd beeld
Menige rooms-katholiek heeft
zijn opvatting over een algemene
kerkvergadering in de loop van
deze drie jaar zien veranderen, en
daarmee ook zijn verwachting en
waardering.
Dit is niet verwonderlijk. Want
niemand, zelfs niet de oudste kar
dinaal heeft ooit eerder een
oncilie meegemaakt. Alle
Eindelijk is het einde ii
op de wereldproblemen
aandacht te schenken at
zicht. Na zich drie jaur lang te hebben bezonnen
keren de bisschoppen nu spoedig naar huis i
i de specifieke problemen van hun eigen bisdom.
concrete kerkgemeenschap konden
realiseren.
Het Tweede Vaticaans Concilie
i-katholieken stonden er dus heeft voor een belangrijk deel met
in zekere zin vreemd tegenover, deze overgeleverde visie en opvat-
De geschiedenis, als ook het optre- ting gebroken.
den van de hoogste kerkelijke lei- Vooreerst is deze kerkvergade-
j de hoogste kerkelijke lei-
ie hadden nochtans wel een be-
aide indruk achtergelaten. Voor-
ring een langdurig en diepgaand
beraad geweest over een op gang
kerkvergaderingen gekomen ontwikkeling en bewe-
meestal een vorm, waarin het ker- ging. Zij heeft getracht deze te
kelljk gezag er vooral op uit was onderzoeken en zich ernstig bera-
om een duidelijke lijn uit te stippe- den op middelen om ze te bevorde-
len, precies onherroepbare geloofs- ren. In veel zaken hebben de bis-
deflnitles af te kondigen en dwin- schoppen bewust vermeden, het
gende kerkelijke wetten op te leg- laatste woord te spreken en onher-
lijk patroon ontwerpen, waarop chaam van Christus. De kerk
alle lijnen en figuren waren uitge- Christus moet immers uitgroeien
tekend zodat de leden zonder ge-
„de volmaakte man, de vol-
yaar (voor de wereld en hun eigen heid van de Christus" (Eph. 4),
zaligheid) en in gehoorzame volg- dat is een opgave gedurende heel
zaamheld het klaargemaakte haar bestaan, tot aan de volein-
Eenheid
Betekent
Helpen
Jaapje Verseput kan weer naar
de christelijke school. Het
conflict tussen zijn vader en
het schoolbestuur is opgelost
en daar ben ik blij om. Maar
temidden van alle opgelaaide
emoties, die Jaapje tot de
„schoolheld" van de maand
maakten dreigen we te verge
ten dat het toch wel heerlijk
is te mogen leven ln een
land, waar het al of niet
leren van een psalmvers het
hoogste onderwijsprobleem
is dat we schijnen te kennen.
Daaraan werd ik herinnerd,
toen ik een artikel las van de
Anglicaanse bisschop van Ku
ching en Serawak op Borneo,
Nicholas Allenby. Op reis
door zijn bisdom bezocht hij
ook een christelijke school.
Daar leerde hij drie, wat
kim'
verwaarloosde 1
nderen ken
de tweede en Unchie
ukje van het stel. die zat m
de eerste. De dne kinderen
woonden in een geïsoleerd
dorp. op meer dan twee uur
lopen van de school. Ze
moesten een moeilijk begaan
baar en gevaarlijk junglepad
volgen. De ouders waren arm
en konden geen huisvesting
bertalen.
Maar de ouders zagen het be
lang van een goede schoolop
leiding in. En kennelijk zagen
de kinderen dat ook. Deze
drie leerlingen van de lagere
school bouwden daarom een
bladerhut. niet ver van de
school. Daar woonde ze hele
maal alleen. Ieder weekend
gingen ze naar huis en als ze
aan op maandagmorgen weer
terug kwamen, brachten ze
rijst en zout mee, om zelf
hun eten te koken.
Daar leefden ze van: rijst en
zout. Alleen zo nu en dan
zochten ze wat brandnetels
die ze kookten voor groente.
Wassen konden ze zich niet,
want er was geen water in de
buurt van hun hut
Bisschop Allenby heeft zich het
lot van deze kinderen aange
trokken. Hij heeft een goed
onderdak voor hen gevonden.
„Maar," schrijft hij in de
Church Times, „hoeveel van
deze kinderen zijn er buiten
dien nog, waarvan wij niets
Morgen is het de zogenaamde
oecumenische zondag. Oecu
mene betekent niet alleen de
kerken bij elkaar. Letterlijk
betekent bet woord: de gehe
le wereld.
Als we morgen in onze kerken
denken aan de eenheid of er
voor bidden, laten we dan
niet vergeten dat eenheid nog
niet bereikt is als we alle
christenen in ons land onder
één dak hebben samenge
bracht Die is er pas als we
ook daarbij betrekken de
christenen uit andere landen,
ook die wonen op het deel
van Borneo dat nu tot de
staat Maleisië behoort. Een
echte eenheid houdt in dat
wc zorg hebben voor elkaar,
dat we elkaar helpen om te
groeien ln het geloof. En dat
betekent dat de rijken de
armen helpen, de sterken de
*-*— de groten de
kan een concilie geen afsli
zijn, geen eindpunt. Dat zou zelfs
fataal zijn. De kerk zou blijven
steken in een nieuwe toestand van
verstarring: en de laatste toestand Duitse
zou erger zijn dan de eerste!
Geen ingreep
Het Tweede Vaticaans Concilie
Is bovendien metterdaad een
aangelegenheid geweest 1
hele R.K Kerk. d.w.z.
Latijnse Kerk zijn en spreekt voor zich: „Persoonlijk is
evenmin een Romein- Hij (Christus) aanwezig door Zijn
kracht in de sacramenten, zodat
wanneer iemand doopt, Christus
zelf doopt. Persoonlijk is Hij
0aanwezig in zijn Woord, want Hij
re, hun God loven", zelf spreekt, wanneer de Heilige
De invoering van de Schriften in de kerk worden gele-
zen. Persoonlijk is Hij tenslotte
se Kerk, maar het te
huis waar ,,alle ton
gen en talen, het ene
geslacht na het ande
landstaal
viering
diening
menten
l bij de toe- aanwezig,
de Kerk bidt
de sacra- en zingt. Hij zelf die beloofd
is daarvan heeft: „Waar twee of drie ver
een consequentie, wel- enigd zijn in mijn naam, daar ben
ke reeds ten dele ten Ik in hun midden," (Mat. 18,20).
uitvoer is gebracht.
bi" dCfTMeta|«u£ Plaatselijk
waarin het organisa- Aangezien het Eerste Vaticaans
torisch element in de Concilie (1870) zich wat betreft
kerk sterk werd be- het kerkelijk bestuur uitsluitend
nadrukt (nog beant- had beziggehouden met de plaats
woorden veel rooms- van de paus jn de kerk (het
katholieken de vraag Eerste Vaticaans Concilie werd
„Wat is de Kerk met voortijdig afgebroken!) moest het
,,de paus en de bis- Tweede zich beraden op de plaats
schoppen ligt nu het Van de bisschoppen en heel bijzon-
voornaamste accent der op de onderlinge verhouding
op de kerk als ge- van paus en bisschoppen. Door
meenschap van gelo- vast te stellen dat de bisschoppen
vigen. De kerk is het een eigen zelfstandige plaats heb-
NU liel concilie zijn einde na
dert geeft pater J. Dijkzeul uit
Rotterdam voor ons zijn voorlo
pige balans. Drie jaar lang heb
ben wij zo objectief mogeiyk het
concilie verslagen. Herhaaldelijk
ook hebben wij in artikelen de
protestantse zienswijze gegeven
op wat werd besloten. In dit ar
tikel geeft deze rooms-katholieke
geestelijke, die in protestantse
kringen geen onbekende is, zijn
visie op de bereikte resultaten.
In bijgaand kader geeft hij bo
vendien uiting aan de onrust die
op liet ogenblik, onder de Neder
landse rooms-katbolieken leeft
over de veranderingen die de
paus aangebracht wilde zien in
het belangrijke 6chema 13, „Kerk
en Wereld".
zaak, die al eeuwen lang een Wat tot v<
blaam werpt op de. kerk. lijk leek is
een wederzijdse benadering, die ge-
In het begin van deze beschou- dragen wordt door een groot res-|
wing over de resultaten van het peet voor de ander, een werkelijke!
Tweede Vaticaans Concilie heb ik behoefte aan ontmoeting en een]
reeds gewezen op de veranderde hoopvolle verwachting. En
benadering van de niet-rooms-ka- omtrent liet concilie-stuk „Del
tholieken kerken, de niet christelij- Kerk in de wereld" mag dankbaar
ke godsdiensten en de wereld, geconstateerd worden dat het is
Twee concilie-stukken zijn hier opgezet in de geest van de goede
van groot belang, nl.: dat over het paus Johannes, die in zijn wereld-
Oecumenisme en het document brief „Vrede op aarde" de volgen-
„De Kerk en de wereld". Beide de zinsnede neerschreef, die alle
hebben veel tongen binnen en bui- christenen te denken geeft: „Iede-
ten de concilieaula in beweging re gelovige dient in de volle zin
gebracht. Wie hier afgeronde van het woord in de mensenge-
ïdeeën en vergaande concrete con- meenschap een vonk van licht, een
clusies verwachtte, heeft te weinig krachtbron van liefde, een desem
rekening gehouden met de duffe voor de menigte te worden; hoe
atmosfeer, die sinds eeuwen zwaar meer iemand dit zal zijn, des te
de R.K. Kerk hing (en ook nauwer zal zijn geest met God ver-
elders!)
bonden zijn."
Kardinaal Bea in gesprek met de door Christus6 verzamelde volk ben ïA8de kerkH^in' begta^el'het fl„ppn +pf,-,10ver pdprp macht die
prof. dr. Edmund Gods, dat onder Zijn enige leiding Romeinse centralisme doorbroken fófjjSSSS? «SmSa
ink. en door de stuwing van de Geest en heeft He niaaUeiHke kerk meer naar oedreigae, vnjneia van gewe
zijn en blijven officiële getuigenis
sen van de kerk en daarom werke
lijk apostolische verkondiging.
Zondaren
D- "druk op Christus als het
Van een onzer medewerkers soon laat mevrouw M. Poppema-
Postma jaarlijks zo'n zevendui-
DE toren van de hervorm- zend bezoekers in de mysterieuze'
de kerk van Wieuwerd afda_len.-„„?ij d?_ei di*
gbeievtagsvormen wordt gerestaureerd. De wij-
vo5rnameiykeopei^aaf aheenrecht ze, waarop dit wordt bekos- in de kelder is koel en zuiver
niet tiigd, verdient enige aan- en er wordt geen onaangename
meningsuiting
grondde
lar allef
waarheid. Aan
„iliö h/af T rrr, „Al1 „IS UC WdfllllClU. I11CP U'tJU, VeiUiCIll tUUCt? dö.11- cil CL WULUl geen L
öfgf dacht. Het zijn namelijk niet reuk waargenomen.
5-katholieken. In
S\ïieVaï.?w1SofdSarovCernSdiê ên WMteï wiWe^STur^ta Tiln" kS»eiïerdötaU«n Vleien belang zozeer de tweehonderd inwo. r cco
tegenstel- tuties het laatste woord over de 1k hetekent een aanval wu bestuur m Zijn kerk, in aanvaard oaSSetr
hefcondelda nnHornrorrion Öe Y01K ^V3 DeteKeni een aanval onv„l„ n„ van Ppfruc en He elf ddnvadra. ners van dit. Hnrmp alc wpI
llng tot verschillende voorafgaan- behandelde onderwerpen heeft ge- no„ sterk heersende zelfver- °Pvol8jng van „1
de kerkvergaderingen is dit concl- zegd. Toch is er op verschillende 2pkprdheid en zelfvoldaanheid van H°ewel dus de -----
lie niet een ingreep geweest ln het terreinen wel degelijk sprake van iPdPn van de R K Kerk in alle P inneemt, is hij geen alleen-
lichaam van de Kerk, waarbij de een duidelijke stellingname, vooral geledingen Want, hoewel in de vol heerser; de bisschoppen zijn geen moeilijke
gelovige leken patiënt waren en wat betreft de grondlijnen voor f h t woord kerk van vertegenwoordigers van de paus m oorzaak c
i„ .11.wlnnf en lpvon gnerHiHe ViHift <»t- t®. ZU1 Van Pel «OOra *erK van de „narto htsrir.mir.Pn
ners van dit dorpje, als wel
het Jo- de vier mummies in de ge-
bisschoppen als alleenzalig- geloof
makende heelmeesters optraden, dus
Een concilie is Immers veel meer
een beweging van de Geest, die
alle ledematen en organen wil
CM«usV™.dopr Hem geheiUgd,. Is de »P»"e bisdommen.
SSliSS Weinig
gen, maar anderzijds _zijn er ook hoofd Pn ledematen, behoefte y
concrete verworvenheden. We heb-
Dit element is gedurende hel
Tweede Vaticaans Concilie duide- f
lijk openbaar geworden. De gehele
roomc-Vbthoiibt» „h,Mc+JUhg»d uniformiteit of
hoofd en ledematen, behoefte
•ernieuwlng en hervorming,
moeten echter "nog de volgen- d «ipt onval
de worden toeeevoeed- ïs het in dit verband niet opval-
ae v.oraen toegevoegd. iend dat de meeste rooms-katholie-
Over de vraag, hoe liet moge
pë heimzinnige grafteider van onÜ
het kerkje, die de benodigde binding zijn overgegaan, hebben
25.000 gulden bijeenbrengen, geleerden zich vergeefs het
hoofd gebroken. In Amerika en
stoffelijke overschotten Engeland heeft men de Wieu-
asdom ben er al enkele genoemd. Daar- bekerinc e
aan moptpn pohtpr not» do volppn- 6
daarvan is eveneens be
kend: de meeste oosterse bisschop
pen vreesden moeilijkheden van
de kant van de Arabische wereld.
De diplomatie bleek hier van gro-
De langdurige en felle discussies ter "^oed dan de rechtvaardig- zijn niet geprepareerd of gebal- werdse kelder preciés nage-
rond de concilie-stukken over de heid' Er zijn dan ook reeds stem- semd. Op mysterieuze wijze zijn bouwd. Ontzielde lichamen ver
bet Jo- wn ze nu al driehonderd jaar be- teerden daar echter. Sommigen
u» het concilie er beter aan had ge- „j „„ui
Sodsdienstvrijheid en net JO- --j,.- - i.„4_r A "u uhciiuhuciu jool uc- .«iuch uuur et.-fn.er. ounnmyen
en-vraagstuk zijn algemeen be- daan niete te zeMen dan te weil waard gebleven. Vroeger zijn er denken aan de luchtstroom in
ue K.K.. iterK neeït definitief ken tegenwoordig Heel gemakke- Kend. Hoewel er kritische kantte- niets te zeggen dan te wei mper o0u,6oct moor mor. hoof» do i-»w»r i.„*
de zogenaamde lijk spreken c
eenvormigheid ver- „hervorming" van hun Kerk,
_u w;; «tien en ae verscheidenheid van term, die tot vóór enkele
Sf e° «W""'
slagen ervan maar men heeft mee- aanvaard- Zi3 wil niet langer een aan de constitutie c
geleefd, meegedacht en meege-
zocht. De discussies bleven niet be
sloten binnen de concilie-aula en
de daar vergaderde bisschoppen.
Er is in Rome en over heel de
wereld, in talrijke kringen, door
gesprekken en publicaties, een
intens beraad geweest. De vragen
en problemen van de deelnemers
aan het concilie waren ook de vra
gen en problemen van een onnoe
melijk aantal priesters en leken,
vooral ook van een groot aantal stu
die- en gesprekskringen van r.k.
christenen en christen van andere
kerken tezamen.
werk heeft verricht. Op grond i
Dialoog
van. Het Tweede Vaticaans Conci
lie heeft weliswaar grote aandacht
besteed aan interne zaken, maar
het heeft zich niet minder ernstig
verdiept^ in de^ verhouding^ van de
de
mee bezig gehouden op een wijze
die van een radicale omkeer ge
tuigt. Officieel heeft de R.K. Kerk
op deze vergadering van de hoog
ste leiding het standpunt onder
schreven. dat in de laatste 30 jaar
jaar meer en meer veld won. na
melijk: de erkenning van werke
lijk bestaande en aanwezige evan
gelische en menselijke waarden
buiter. haar. Zij heeft haar louter
verdedigende houding verlaten. De
tijd van het „Anathema sit" (hij
zij in de ban, of, het zij veroor
deeld) is voorbij, al zijn er nog
wel dergelijke stemmen opgegaan.
Met deze nieuwe stellingname is
de mogelijkheid tot een eerlijke
dialoog, een eerlijk gesprek met
de andere kerken, de andere gods
diensten en met de wereld ge
opend. Het feit immers dat de kerk
ook tot taak heeft om opvattingen
en stromingen, die naar haar eerlij
ke overtuiging met het evangelie
ln strijd zijn. af te wijzen, mag
haar er niet toe brengen om geen
respect te hebben voor de mening
van anderen en daarin het goede
over het hoofd te zien.
Winstpunten
Hoewel het Tweede Vaticaans
Concilie meer een diepgaand be
raad is geweest dan een werk-ver-
gadering, die op besluitvorming en
concrete resultaten uit was. mae
men de waarde van de grote conci
lie-stukken niet onderschatten. Zij
delI"k ,0' ontbinding overgin- zouden opstijgen.
niets. Er is een begin gemaakt met 8en- m„.„
het aansnijden van een ernstige Voor drie kwartjes per per- Tweehonderd jaar geleden
werd de kelder toevallig ont
dekt door timmerlieden. Daar
zij wisten, dat de kelder in
honderd jaar niet geopend was
geweest, dachten zij niet anders
te vinden, dan beenderen en
vermolmde kisten. Van schrik
sloegen zij dan ook op de
vlucht, toen zij een van de nog
gave kisten openden.
In „Uitleg", het vakblad voor ambtenaren en andere
belangstellenden in het uitgebreide terrein dat het de
partement van Onderwijs en Wetenschappen bestrijkt,
wordt forse aandacht besteed aan een proefschool, die
in de Maasstad verrijst en kans maakt „het" school
voorbeeld van de school voor morgen èn overmorgen
te worden. Aan de hand van bijgaande opengewerkte
perspectieftekening, die ook in „Uitleg" voorkwam
geven we hierbij een indruk van dit nieuwe type.
men drie groepen van telkens
vier klasselokalen met daarbij
behorende open ruimte 'of patio
heeft gesitueerd. Dit hangt sa
men met nieuwe inzichten, die
drie leerkringen onderscheiden:
het eerste en tweede; het derde
en vierde, alsmede het vijfde
en zesde leerjaar. Elke groep
lokalen voor een leerkrlng be
staat uit twee eenheden van
twee lokalen met bijbehorende
garderobe en toiletruimten.
Bekijken we de perspectiefte
kening van het ontwerp nader,
(Van een onzer redacteuren)
Kortgeleden is de eerste
paal geslagen voor de
ideale (lagere) school.
Deskundigen noemen het
toekomstige gebouw ook
wel de school van de toe
komst. Een ontwikkelings
groep van het Bouwcen
trum in Rotterdam maakte
het ontwerp, 't Is ook de
Maasstad, die de primeur
van deze school (in de
Prins Alexanderpolder)
krijgt. Het geldt een ont
werp van landelijke bete
kenis, waarop menig lager-
onderwijsoog is gevestigd.
Het complex wordt geheel in
laagbouw uitgevoerd. Ziehier
de voornaamste eisen die als
grondslag voor de originele
opzet dienden. De vormgeving
moet zijn aangepast bij de func
tie van het schoolgebouw. Het
gebouw moet een voor kinde
ren vertrouwde sfeer scheppen.
Het plan moet geschikt zijn
voor economische bouwmetho
den. Ruimtelijk moet het wer
ken en in een losser klasverband
mogelijk zijn. Wat het eerste
opvalt bij dit ontwerp is, dat
dan is A het domein van de
eerste leerkring met rechts
daarvan een patio, die kan wor
den benut voor openluchtonder-
wijs, het kweken van planten
en het verzorgen van huisdie
ren. De „kleintjes" hebben hun
eigen ingang.
Rechts van deze patio (de
overdekte gedeelten hebben op
de tekening grijze grondvlak
ken) bevindt zich de gemeen
schapsruimte, die door een
schuifwand ook in tweeën kan
worden gebruikt. Daaronder
vertrekken voor schoolhoofd en
onderwijzend personeel: rechts
de bibliotheek en boven de ge
meenschapsruimte twee vaklo
kalen, nL voor handenarbeid,
muziek en handwerken.
De tweede leerkring is
uiterst rechts te vinden (B).
Ook hierbij een patio. De derde
leerkring, opnieuw gelijk van
opzet, ziet men onderaan (C).
Sr zijn twee, eigenlijk drie
peelplaatsen. Om te beginnen
•oor de eerste leerkring (D)
!ie o.m. een zandbak tot haar
eschikking heeft en verder
oor de andere twee leerkrin-
•n (E), waarvan het bovenste
edeelte een „patio-achtig" ka-
■kter heeft. Deze speelplaats is
ok geschikt voor openlucht-
gymnastiek. Geheel links onder
is een gymnastieklokaal ge
dacht. dat overigens geen deel
uitmaakt van het ontwerp.
Als het gebouw over onge
veer een jaar klaar zal zijn
(kosten ongeveer twee miljoen
gulden) zal blijken of deze
school ook in de praktijk de
ideale is.
Durft
Labadisten
Volgens de verhalen liggen in j
de kelder leden begraven van
de sekte der labadisten. Deze
volgelingen van ds. Jean de
Labadie, die de zeventiende 5
eeuwse kerk in opschudding i
bracht, vestigden zich na de 5
dood van hun leider op het
Walta-slot in Wieuwerd en leef- af
den er in volledige gemeen
schap van goederen. Nadat de
sekte omstreeks 1725 opgeheven
en het slot gesloopt was, keerde
Wieuwerd tot de landelijke rust
en vergetelheid terug. Het dorpje
kwam in 1765 weer op aller lip
pen, toen de mummies werden
ontdekt.
De timmerlieden vonden elf I
kisten met mummies. Doordat
nieuwsgierigen enkele lijken
naar buiten sleepten, gingen de
ze verloren. Ook studenten van
de universiteit van Franeker
namen delen van mummies mee
voor wetenschappelijk onder
zoek, die buiten de grafkelder
spoedig tot ontbinding overgin
gen.
Het geheim schuilt dus niet in I
de mummies, maar in de kelder.
Mevrouw Poppema is aan het
experimenteren gegaan. Ze
heeft wat dode vogels in de
gewelven gehangen. Merkwaar
digerwijs blijven ook deze
beestjes goed.
Scheuren
De mysterieuze kelder vertoont
hier en daar scheuren en bars
ten Hoe ze gerestaureerd moet
worden, weet nog niemand,
want als er veranderingen in
worden aangebracht, kan het
gebeuren, dat de geheimzinnige
kracht wordt opgeheven. En de
mummies moeten in ieder geval
nog de kosten van de torenrei- j
tauratie opbrengen.
