Gemengd
gehuwd
'zuim
pd:; t
Bijzonder bedehuis met
namen van gevallenen
krtlSVSNgi
Hervormde Raad en r.k.-eentrum
Grote r.-k openheid
in één
bepaalde richting
Priester kan niet van
firma veranderen
eocfM Mhdacé/mt1:
Hoe kan gezond volk
al zieker worden?
ZATERDAG 23 OKTOBER 1965
Pastoor Van Ingens idee: „Verzoen!ngskerk" moet
Duitsers en Nederlanders tot elkaar brengen
(Van onze kerkredactie)
Jaren te laat en nu misschien te vroeg is een boekje
verschenen dat pastorale hulp wil schenken aan
jonge mensen die van plan zijn te trouwen. Het
gaat niet om hun samenleven als man en vrouw,
maar om hun samenleven als rooms-katholiek en
protestant. De titel is dan ook „Gemengd gehuwd."
Deze uitgave is tot stand gekomen onder de geza
menlijke verantwoordelijkheid van de Raad voor de
herderlijke zorg van de Nederlandse Hervormde
Kerk en het Landelijk centrum voor katholieke actie
van de Rooms Katholieke Kerk in ons land. Op de
titelpagina staan ook twee uitgevers vermeld: Paul
Brand in Hilversum en W. ten Have in Amsterdam.
Neen, alleen kan men niet in hel
hutvelijk treden. Maar wat als hij
tot een andere kerk behoort. Dan
blijven zij naar hun eigen kerk
gaan. Maar hun kinderen? De
Rooms-Katholieke Kerk weel hel
antwoord teel, maar het is een
antwoord dat geen enkele protes
tant kan en mag bevredigen.
Twee schrijvers geven hun vi
sie op de kerk. A. M. J. Krey-
kamp op de Rooms Katholieke,
ds. L. Schellevis uit Gouda op
de Hervormde Kerk. T wee
schrijvers geven dan hun eigen
kerkelijke visie op het huwelijk
en de huwelijksbeleving, pater
dr. L. G. A. van Noort en ds. R.
Kaptein. Het laatste hoofdstuk is
een gesprek tussen dr. Van
Noort en ds. Kaptein over deze
f "hele materie.
In dit boekje wordt niet vooruit
gegrepen op de beslissingen die de
paus misschien spoedig zal nemen.
Het sluit aan bij de feitelijke situa
tie van dit moment en gelukkig
wordt van het huwelijksbootje
geen droomboot gemaakt. De
schrijvers zijn zich bewust van de
enorme moeilijkheden die in een
gemengd huwelijk op kunnen dui-
Wonder
In het gesprek zegt ds. Kap
tein: „Een gemengd huwelijk,
waarin de ene partner rooms-ka
tholiek blijft en de ander protes-
tant, en waarin toch de eenheid n"
van het geloof groeit, is in zéke- M'iHHpI
re zin een wonder. Het is een 'V,IUUC'
wonder, als je elkaar zo
dagelijks leven kunt herkennen
als één in de Heer. Dat kan niet nele middelen in het huwelijk r t weike "Tv-CV-TT"
zonder Gods genade, want de ,e«rt nater Van Noort: „Uw kerk dan, d°et,hf* *r n,c!nZVS re,king- Maar uiteindelijk had de
verscheidenheid is toch heel - - - het kind oneroeit om tot laatstp ,in pi„pnliilc mnptpn ,iin.
groot. Niet alleen van leer.
(Van een onzer
verslaggevers)
Aan de Reijerdijk in de
buurt Hordijkerveld van het
stadsdeel IJsselmonde in Rot
terdam wordt volgend jaar
januari of februari de eerste
parochie kerk. Niets bijzon-
paal geslagen voor een r.k.
ders: jaarlijks worden vele
eerste palen geslagen voor
vele bedehuizen ten dienste
van de gelovigen in uit de
grond schietende nieuwbouw-
kwartieren.
Met die r.k. kerk voor het
zuidelijk deel van het zg. Groot-
IJsselmonde is echter iets speci
fieks aan de hand. De naam zal
zijn „Wederkomst van de Heer"
(zo heet de al bestaande paro
chie) en in de kerkruimte komt
een gedachtenissteen. Om die
steen gaat hetdat moet een
monument worden ter herden
king aan de duizenden gesneu
velde Duitsers en Nederlanders
in de tweede wereldoorlog. Ook
een teken van verzoening.
Namen van doden uit beide lan- kwam de „bouwpastoor" Van In
de Heer" dienen wij tot een
gedachtenismonument te maken,
een symbool van nieuwe vriend
schap, van samenwerking van
christenen. Als de Heer weder
komt kan en mag er geen vij
andschap meer zijn, wij zijn
dan één "n Christus", formuleert
hij.
Pastoor Van Ingen meent dat
deze gedachte in uitgewerkte vorm
het best past bij een kerk. Daar
immers wordt het woord van de
Heer verkondigd, worden de sa
cramenten bediend, zijn de gelovi
gen één gemeenschap. „Ik weet
wel dat er velen zijn die niet van
verzoening willen horen", zegt hij.
„Maar vergeving is toch de taak
van een christen? Ondanks alles
wat er gebeurde."
Contacten
PASTOOR P. II L. VAN INGEN
IJselmonde's bouwpastoor kreeg
de medewerking van het hoofd
van zijn diocees, bisschop Jansen.
Daarop ging hij contacten leggen
in Duitsland. De kardinaals Dopf-
ner en Frings stemden in met het
plan. En daarmee kreeg pastoor
Van Ingen de hoogste geestelijk
heid mee. die op haar beurt de
rooms-katholieken in beweging
hebben gebracht.
Oproepen tot medewerking gin-
den zullen op perkamenten rollen gen Hij kreeg dus opdracht een "»^^uHsland dTSSne^:
worden geschreven, die dan in de kerk te bouwen met neyenlokalen g u;cc„v,Ar,r,Ar, v>ohhpn vnnr
worden geschreven, die dan
steen worden gemetseld. In Duits
land vindt deze gedachte bij de.
is-katholieken al veel weer- Jubj|eUm
pastorie, heel gebruikelijk.
ke bisschoppen hebben zich voor
de verwezenlijking van dit idee
ingespannen. Het episcopaat be
sloot 200.000 mark beschikbaar te
stellen.
Pastoor Van Ingen kreeg deze
Nee, de Duitsers betalen
Hier is een houding die wij
nauwelijks kunnen begrijpen.
Sprakand bljvoorbrold over £0VhV"r™te1
kerk het kind gedoopt wordt;
het gebruik van anti-conceptio-
;-katholieke open
heid. maar het is toch een open
heid in één bepaalde richting. Men
wil heel ver gaan om de protestan
ten gerust te stellen. Maar men
houdt vast aan de eigen doop, de
eigen opvoeding, de eigen kerk.
Dit boekje is een pastorale hand-
ook van sfeer. Als we alleen aanvaardt dat op zichzelf geen
maar denken aan de leer over
het avondmaal. Dat moet toch
maar overbrugd worden, inner
lijk verwerkt worden."
enkel middel goea oi Kwaaa is. oActpld wordt
Slecht is slechts dat middel dat slechts0hetekcnen dat de doop i:
aan een van beide partners protestantse kerk ondanks
wordt opgedrongen. Dat lgkt JgJ woorden in weten
kerk het kind opgroeit om tot iaatste zin eigenlijk moeten zijn:
een zelfstandige keuze te komen Beste jonge mensen, begint er niet
voor de Heer der kerk. Als dan aa0) en ajs je er wei aan begint
toch de eis van de katholieke weigert een belofte te onderteke-
kan dit
klank, in Nederland is dit plan
buiten een deel van Rotterdam nog
niet zo bekend. Dat komt nog wel,
want voorlopig is de kerk nog niet opdracht precies 25 jaar na het kerk niet, zegt pastoor Van Ingen
klaar en de steen dus ook niet. Om hnmhirrtpnipn( van Rotterdam met klen>- Het is een normale
misverstand te vermijden: deze bombardement van Koiteraam parochiekerk die wij zeif finan-
plannen leven nu in de rooms- (14 mei 1940). Op die datum eieren. De kosten zijn ruim één
katholieke kringen, maar het is de t namei;ik ook een kwart miljoen gulden. Wij zouden ook
bedoeling dat zoveel mogelijk na- was net nameujK ook een Kwan j ujt Duitsiand a-
men van doden worden vermeld, eeuw geleden dat hij als pries- vaarden Dat zou lijken alsof i
J. Kreykamp, ds. L. Schellevis. ongeacht hun gezindte of geloof. t werd Rewijd. Pastoor Van gehoor geeft aan een mogelijke
ar. L. G. A. van Noort en ds. K. duivelse influistering: Geef ze ee
Kaptein. Uitgegeven onder ver- Het idee voor deze herdenkings- Ingen tvilde iets doen voor de kerk en het onrecht is vergoed,
antwoordelijkheid van de Raad en verzoeningssteen is van de 54- Nederlands-Duitse verzoening
e cr er ij e zorg van e iari£ro „actnnr p h t, van Ingen. in het kader van de christelijke Laatste stadium
gedachtengang. Hij ging daarbij
door Paul Brand, Hilversum en EeP Jmt of drie geleden begon uit van de bomaanval die leidde Het geld uit Duitsland kan woi
W. ten Have. Amsterdam. Prijs JJLÏ' deS!, „va"J„ÏSe* r, tot Nederlands overgave. den aanvaard als een bijdrage i
ƒ4,90,116 pagina's. J? de kosten van het monument. Hoe
Gemengd gehuwd, door A. M.
voor de hcrderliike zorg van de dut,
Nederlandse Hervormde Kerk J®ng* Pastoor P- H- L-
en het Landelijk centrum voor Hoe komt hij er toe.
katholieke actie in Nederland
tevens sprekend
i het moment in de Rooms punt.
Katholieke Kerk leeft, is dat de
rooms-katholiek eerder geneigd is
de verschillen te relativeren dan
de protestant. Hoewel juist do
rooms-katholieke regels (belofte
om de kinderen r.k. op te voeden i
en de leer (van het huwelijk als
een sacrament) de grootste proble
men scheppen voor gemengd ge
niet erkend wordt. Geen wonder
dat een protestantse waarnemer
bij het concilie enkele weken ge-
Het is geen wonder dat ds. Kap- leden in een gesprek deze hou- Eenvoudig
tein wat verbaasd vraagt of pater ding een belediging noemde,
iiltllllllltlii.
mr
i later wordt die merkwaar-
Van Noort bedoelt dat beide huwe
lijkspartners onder gegeven om-
standigheden middelen kunnen ge- jdlUUl
bruiken die door de Rooms-Katho-
g£l 52. ?,,\ete="Uo" dlragjvj-u 4Sin
hu—den, Jj„ de ™,ms.k.ü,„ite- Heken B'S"-3J- JS Z'Z
;Sf,dS.,,SYeh1r-rd™nnfaeerk"i!: Sd. «S ïind
onderl/ng overleg en vanuit hun rooms-katholiek. school moeb
oprechte liefde voor elkaar moeten maar hij blijft beCTin neooen
kiezen wat het beste is". voor hen die eenvoudig toch
de r.k.
kerk „Wederkomst
van de Heer" in
IJsselmonde. Men
ziet de kerkzaal
met strakke raam
de bak
Het Woord
te kort doen
In heel veel kerken wordt zon
dag aandacht geschonken aan
het eeuwfeest van de Neder
landse Zondagsschoolvereni
ging. Ik hoop dat iedere pre
dikant dan een grote bos
corsages meebrengt om alle
jonge mensen die zondag
zondag uit trouw hun best
doen om het Woord van God
voor de kinderen te vertellen
en te vertalen een eerbewijs
te geven. Ze hebben het ver
diend.
Hun werk wordt er niet ge
makkelijker op. Iedere dag
wordt het duidelijker dat de
zondagsschool in deze tijd
niet langer kan freewheelen
op de goede bedoelingen van
jonge mensen die geen enkele
opleiding hebben Men beeft
ontdekt dat als de zondags
school werkelijk wil -iin.
waarin Gods Woord aan kin
deren onderwezen wordt, de
leiders en leidsters opgeleid
moeten worden voor hun
taak.
Zo wordt hun geleerd dat kleu
ters n t Irng hun aandacht
bij een verhaal kunnen bepa
len. Zij hebben nog geen
concentratievermogen, 'eder
die de psychologie van het
kind heeft estudeerd kan u
vertellen dat een kleute. vijf.
hooguit zev
boeid kan luisteren.
Maar nu d reactie
zondagsschnolleider: Kan in
zo'n korte tijd een Schrirtge-
trouwe vertelling worden ge
geven? Dat is heel erg, dat
is aan de Heilige Schrift te
kort doen "n de Here
Zijn eer beroven.
Ik kan een dergelijke reactie
niet begrijpen. Heeft deze
man begrepen wat er gebeurd
als men zich niet aanpast bi'
de „opnnmemoselijkheden'
van het kind? Hij kan zich
niet langci concentreren,
maar de juffrouw of de mees
ter vertelt verder. Zijn ge
dachten gaan dwalen. Zijn
vingers zoeken iets om mee
te spelen. Zijn voetjes gaan
schommelen. En het verhaal
gaat verder, naar alleen de
Banken luisteren nog rustig.
Dan zeg ik: Dat is heel erg. -Jat
is aan de Heilige Schrift te
kort doen Dat is het nd
leren om niet te luisteren. En
als het straks groter wordt en
naar de kerk gaat zal het '>k
daar die les in praktijk bren
gen. Zo kan een predikant
de katholieke school kiezen".
Belofte
een klohketoren (beter
klokkestoel), iets
van de bijlokalen
en uiterst rechts)
de pastorie.
Kennelijk denkt Van Noort al
leen maar aan de mogelijkheid
Diezelfde houding van een wat Van een keuze tussen een
gemakkelijk afrekenen met de in- rooms-katholieke en een openbare
zichten en regels uit het verleden, school. Daar wijst ds. Kaptein hem
blijkt wat minder als er gesproken 0p als hij zegt: „De kinderen zou-
wordt over de eis. dat de protes- den naar een christelijke school
tantse partner moet beloven de kunnen, die is veel minder kerke-
kinderen rooms-katholiek te laten lijk, minder dogmatisch als u wilt.
opvoeden. Ds. Kaptein zegt dan Daar is godsdienstonderricht eigen
wat scherp dat hij aan die „vooraf lijk alleen maar bijbelonderricht,
gegeven belofte uiteindelijk nau- Alleen al de verdeeldheid van de
welijks waarde kan hechten". Hij protestantse kerken maakt het on-
meent dat het kind bij zijn opvoe- mogelijk de opvoeding van die
ding altijd „een vrijheid moet be- school rechtstreeks op een kerk te
merken, waardoor het zonder richten."
wroeging, zonder zich gedwongen
te weten te zijner tijd ook een Het antwoord van Van Noort
eigen definitieve keuze kan ma- veelzeggend. Hij vraagt: „Of
ken". Pater Van Noort antwoordt: het katholieke kind nu helemaal
„Dat is zo". gelukkig zal zijn op zo'n school
Maar hier gaat hij toch wat min- met alleen maar protestantse
der ver. Hij kan zich na de gege- vriendjes? Zal het zich niet een
ven belofte twee standpunten voor- vreemde eend in de bijt voelen?
stellen. De eerste is dat de protes- Misschien zou ik dan toch nog
tantse partner, zij 1ielmet.pijnu de cerder de voorkeur geven aan
d?ng st!mUrieertS H« andere «and- openbare school
punt is dat de ouders gezamenlijk de kinderen van heel verschillen-
meer op een algemeen christelijke de herkomst zijn.
opvoeding mikken, maar „men
.illllllllh
Er tot Nederlands overgave.
afsrdat meestal gaat Pas later „De kerk „Wederkomst van putoor Van^ngen mag^nie^We
-i--■zijn nu met de plannen voor de
kerk in het laatste stadium, zegt
hij. Te zijner tijd krijgt ieder die
dat wil de gelegenheid de namen
op te geven der gesneuvelden uit
zijn of haar familie. Symbolisch
gezien komen zij in één graf
samen, zijn zij in de dood één.
Pastoor Van Ingen praat
graag over zijn plan, hij is 1
enthousiast voor, er is veel
werk voor te doen. Het meeste
werk ligt echter in de eigenlijke
kerkbouw, waarbij de architec
ten J. A. Lelieveldt en S. Polgar
uit Rotterdam rekening houden
met het plaatsen van de ge
denksteen-
Zo zal straks het nieuwe IJs
selmonde een teken bezitten dat
verzoenend wil werken voor het
leed, het oude Rotterdam aan
gedaan.
Maken
We kunnen het niet helpen,
maar de gedachte komt toch op:
„wat komt er dan terecht van die
uitspraak, dat het er niet om gaat
het kind katholiek te maken.
laat het kind katholiek dopen".
Doop
Daar botst de protestant dan
toch weer tegen een stuk onver
zettelijkheid aan die vreemd aan-
doet. vooral vreemd omdat pater te leiden tot de Heer der kerk
V'an Noort er aan toevoegt dat Eerstmoethet niet i'kadl°1^5 g?"
a Annr. ;n Ha AArctA maakt worden en als er sprake is
..deze dooo toch in de eerste van een chrjSteiijke school dan is
nlaats betekent dat men met het piotseling al lang katholiek, zo
Christus verbonden wordt". Hij katholiek zelfs dat het zich op een
bad reeds een paar zinnen eer- christelijke school niet thuis
der gezegd dat het bij de opvoe- voelt.
ding er niet om gaat het kind In dit boekje blijkt een merk-
(Van onze kerkredactie
De Rooms-Katholieke Kerk heeft in West-Duitsland de
hulp van een aantal specialisten op het gebied van markt
onderzoek ingeroepen, om een antwoord te kunnen krijgen
op de vraag, waarom het steeds moeilijker word, om jongelui
te vinden, die priester willen worden. Een reclamebureau in
Düsseldorf, dat deze opdracht kreeg, kwam tot de volgende
conclusies:
De behoefte aan prestige wordt niet bevredigd, omdat het aanzien var
de priester in de samenleving sterk is gedaald.
Het priesterheroep i* financieel niet interessant, omdat de priester nicl
naar prestatie IicIbpM wordt en geen vermogen kan vormen.
F.en priester is praklisch altijd in dienst en kan niet van firma ver
anderen.
In de ingezonden stukken-rubriek van Medisch Con
tact, d.d. 15 oktober, komt een bijdrage voor van een
Hilversumse arts onder de titel „Gezond volk?" Me
disch Contact is het officiële orgaan van de Konink
lijke Nederlandsche maatschappij tot bevordering der
geneeskunst. Dit stukje werd uitgangspunt voor bij
gaand artikel dat over het toenemende arbeidsver
zuim door ziekte in ons land gaat.
(Van een onzer redac
teuren)
Dit ongeveer schreef een
arts dezer dagen: Neder
land is het gezondste lan-'
van de EEG. Sterftecijfei
7,7 per 1000 inwoners,
tegen 10,3 in de andere
EEG-landen en gemiddel
de leeftijd respectievelijk
73 tegen 70 jaar. Deson
danks is er bij ons een toe
nemend arbeidsverzuim
aan 's lands economie, in de
miljoenen loopt en van 1963 op
1964 is toegenomen met maar
liefst 25 procent. Hij vraagt om
maatregelen en eindigt met de
volgende verantwoording. „Het
leek mij nuttig de schrijnende
tegenstelling tussen onze hoge
gezondheidsstatus en het even
eens zeer hoge arbeidsverzuim
ten gevolge van ziekte te signa
leren"
ve onderzoekingen die naar net
verschijnsel al jarenlang wor
den ingesteld
Uit deze cijfers (van 1952 tot
cn met 1964) blijkt met de
nodige ups en downs de vol
gende stijging: in 1952 was het
aantal verzuimdagen per 1000
werkdagen 77; in 1956 telde
men er 93, in 1960 steeg het
aantal verder tof. 103 en in 1964
was het niveau van 115 ver
zuimdagen per 1000 werkdagen
bèreikt. hetgeen ten opzichte
van het jaar daarvoor zelfs
geen verhoging betekende.
Nu kan dat laatste iemand
heel onbegrijpelijk voorkomen,
temeer als hij kennis genomen
heeft van recente cijfers der
Stichting sociaal fonds bouw
nijverheid. Deze stichting zag
het aantal uitkeringsdagen we
gens ziekte van 1963 in 1964
namelijk oplopen van 3.250.000
tot 4.520.000!
Zoiets kan ee_
schrikken maken Hij vraagt: fs
dat nu allemaal wel zo? Om t(
beginnen met dat „onrustba
rend toegenomen arbeidsv
Absolute cijfers zijn hiervoei
niet voorhanden, omdat het ar
beidsverzuim in ons land op
vele en verscheidene wijzer
wegens ziekte, dat onrust- wordt geregistreerd.
Indicaties
barend moet worden ge
noemd.
Echter kunnen wel betrouw
De arts stelt vervolgens dat bare indicaties worden gegeven
de schade, hierdoor veroorzaakt aan de hand van representatie-
Maar hij moet dan wel twee
dingen bedepken In de eerste
Om te Plaats- **at zowel het aantal
werknemers als het aantal
werkdagen in de bouwnijver
heid in genoemd jaar behoor
lijk zijn gestegen In de tweede
plaats, dat bij de verschillende
vakgroepen het aantal ziekteda
gen in de bouwnijverheid
steeds ver boven het gemiddel
de ligt.
Nader beschouwd valt het in
ons land nogal mee met die
stijging en is de ontwikkeling
in geen geval anders dan in
andere landen. Echter: toch IS
die stijding er en deze moet
natuurlijk oorzaken hebben.
Misschien kunnen die het
duidelijkste in het licht worden
gesteld als we de zaak met
opzet wat extreem stellen.
Men kan onderscheid maken
tussen de periode van de na-
crisistijd voor de laatste we
reldoorlog en de welvaartstijd
van nu, dit al weer verschei
dene jaren duurt.
In eerstgenoemde periode
moest het ziektecfjfer taag, on
waarschijnlijk laag. worden ge
noemd. He: la? toen verhou
dingsgewijs de helft lager dan
thans. Men kan van die periode
(waarin men blij was werk tc
hebben, want met de werkgele
genbeid was hei toen bepaald
niet alles) zeggen dat de mees
te werknemers bang waren om
ziek te worden.
De angst om z'n baan te
verliezen zat er zo diep in, dat
men bij ziekte langer bleef
werken dan misschien wel ver
antwoord was Een ongezonde
situatie derhalve die met name
bij kleine zelfstandigen ook nu
nog wel Dleegt voor te komen
In de huidige, na-oorlogse
periode kan de werknemer zich
het ziek-zijn rustig permitteren
hetgeen men in beginsel een
gezond verschijnsel zou kunnen
noemen.
Dat daar wellicht ook teveel
van het „goede" geprofiteerd
kan worden is ongetwijfeld
waar, al blijft het steeds uiterst
moeilijk de grens waar dal
teveel begint precies te trek-
Welvaart
In grote lijnen dient het toe
genomen ziekteverzuim echter
verklaard te worden dat is
op wetenschappelijke gronden
geconstateerd uit de ontwik
keling van „niet ziek durven
zijïi" naar „zich ziek-zijn kun
nen veroorloven' Anders ge
zegd: het ziek-kunnen-zijn
zoiets als een welvaartsver
schijnsel.
Er doen zich bij de huidige
ontwikkeling natuurlijk allerlei
varianten voor Voorbeelden,
de tendens tot „gauw ziek-zijn'
kan zich meer doen gelden
naarmate een werknemer min
der verantwoordelijkheid
draagt. Plezier in het werk
heeft met deze zaak ook te
maken, hetgeen weer mede
veroorzaakt kan worden door
goede arbeidsvoorwaarden,
werkomstandigheden, enz. enz
Op dit uitermate com
plexe factorenstelsel richt
zich thans het wetenschap
pelijke onderzoek. Zo veel
is echter zeker dat het toe
genomen arbeidsverzuim
door ziekte in ons land be
paald niet onrustbarend
behoeft te worden ge
noemd.
