T
Afscheid van moedig en
ootmoedig pionier
Een woord voor vandaag
LAATSTE COLLEGE PROF. DOOYEWEERD
Eredoctoraat
voor King
verbaast ons
Minister Diepenhorst:
baccalaureaat mislukt
Concilieverklaring Joden
definitief goedgekeurd
Verwachting na een jaar:
„Antwoord 64zal
23 miljoen halen
Twintig jaar NJG
feestelijk gevierd
BUITEN DE MUUR
Tagiu-i
Er zijn van die teksten die wel altijd vragen zullen blijven
oproepen. Daar is die centrale uitspraak: „Want door genade
zijt gij behouden door het gelooj, en dat niet uit uzelf: het
is een gave Gods."
Exegeten hebben zich afgevraagd wat is nu een gave: Is geloof
een gave? Of is genade een gave? Of is het behouden worden
een gave? Hun geschriften zijn interessant en zeker niet
onbelangrijk. Maar toch, al komen zij er niet uit, wij weten
heus wel wat Paulus centraal bedoelt. Het gaat hier om onze
verlossing en aan die verlossing kunnen we niets toe of af
doen. We kunnen ons niet inspannen om verlost te worden.
We worden niet aangenomenomdat we zo netjes geleefd
hebben, of omdat we geprobeerd hebben onze fouten uit te
wissen met een serie goede daden. Door een padvindersmenta
liteit komen we niet tot geloof. En bij de verlossing van de
mens staan twee woorden centraal: „genade" en „geloof".
Genade kan omschreven worden als „onverdiend ontvangen".
Geloof kan omschreven worden als „knielend aanvaarden". In
genade klinkt het „ja" van God tot de mens. In geloof klinkt
het „ja" van de -mens tot God.
We lezen vandaag: Lucas 20 1940
We lezen morgen Lucas 20 4147 en 2114
"Va.irt" is de titel van een
nieuwe vertaling van het
bijbelboek "Handelingen
dér nposteltTj". Qe geschie-
;.denis van. de verbreiding
;'.yan het Évangelie, in' de taalr
van vandaag. Fraai uitgege-
ven met Veel foto's, kaartjes
en verklaringen Een unieke
gelegenheid om de Bijbel
beter te leren kenner.
Een uitgave van het
NEDttlANDS BIJBELGENOOTSCHAP
Prijs f 2.—
Verkrijgbaar bij de boekhandel.
Schrotenboer:
(Van onze kerkredactie)
GRAND RAPIDS In kringen van
de Christian Reformed Chnrch is men
verbaasd dat dr. Martin Luther King
een eredoctoraat krijgt van de Vrije
IJniversiteit. Paul G. Schrotenboer
schrijft in het weekblad The Banner:
Oppervlakkig gezien krijgen we de in
druk dat deze graad gegeven wordt
uit andere motieven dan die Abraham
Kuyper er toe brachten burgerlijke ge
hoorzaamheid te bepleiten in de vorm
van een anti-revolutionair staatsman
schap.
Hij schrijft in een artikel over de
Amerikaanse rassenrelletjes van de
laatste maanden en jaren. Volgens
hem zijn deze een gevolg van de ge
dachte dat „demonstranten het recht
hebben de wetten te overtreden als zij
demonstreren voor burgerrechten."
Deze gedachte zou sterk gepropageerd
worden door dr. Martin Luther King,
de bekende negerleider.
Schrotenboer vervolgt: „Dat de wet
aangepast moet worden aan de begin
selen van het recht, dat alle burgers
gelijke rechten schenkt, ongeacht hun
ras, behoeven we niet te zeggen. Maar
rechtvaardigt het doel de middelen?
Kan burgerlijke ongehoorzaamheid lei
den tot burgerrechten?"
Deze secretaris-generaal van de Ge
reformeerde Oecumenische Synode
zegt dat het toekennen van een ere
doctoraat aan King velen in zijn ker
ken verbaasd heeft: „Maar misschien
wordt op een afstand van een paar
duizend mijl beter gezien waar het om
gaat In ieder geval moeten we probe
ren te ontdekken waarom deze man
deze eer waardig wordt gekeurd."
Beroem n pswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Utrecht (wijkgemeente
Noorderbrug), A. Kopl te Rijssen
fwykgemeente Oranjekerk). H. J.
Druten te Nijverdal.
GEREF. KERKEN
GEREF. KERKEN (vrUgem.)
Beroepen te Siegerswoude-Friesepalen,
kand. D. J. A. Brink te Krommenie.
Aangenomen naar Beverwijk ikerke-
raad p/a E. Vossebelt), J. Meilof te IJssel-
monde c.a.
GEREF. GEMEENTEN
Beroepen te Borssele. A. Hofman te
Zeist, die bedankt voor Vlissingen: te
Genemuiden en te Opheusden, H. Ligten-
berg te Oudemirdum.
Bedankt voor Leiden, Ridderkerk en
voor Tholen, P. Blok te Dirksland.
(Van i
onzer redactearen)
AMSTERDAM Minister L A.
Diepenhorst van onderwijs en
wetenschappen heeft op het zeven
tiende lustrum van het Studenten
corps aan de Vrije Universiteit
aangedrongen op een nader onder
zoek naar de maatschappelijke
positie van de student. Het
student-zijn heeft dermate een
verandering ondergaan, dat ook
de universiteit zich meer zal
moeten aanpassen aan de gewij
zigde omstandigheden. Het pro
bleem van de werkstudent, ge
huwde studenten en spoorstu
denten vereist een andere aan
pak.
Prof. Diepenhorst verklaarde dat I
het baccalaureaat in ons land gedeelte
lijk mislukt is. Het is door de maat
schappij niet aanvaard en wordt door
de student niet op prijs gesteld: hij
wenst een volledige opleiding. Ook
veel ouders zien het afgestudeerd zijn
en de titel als het uiteindelijk ide
aal.
Het gaat er volgens prof. Diepen
horst om het juiste midden te vinden
de betrokkenheid van de student
enerzijds met betrekking tot zijn stu
die, anderzijds tot de hem omringende
wereld. Dat is moeilijk, maar de uni
versiteit zal zich in tegenstelling tot
vroeger meer met de schare moeten
gaan bezig houden in plaa'ts van met
de uitzonderlijken. Ook het probleem
van de tweetrapsstudie dient zich aan:
verwerking van dezelfde stof op ver
schillende manieren; gericht op de
praktijk en op wetenschappelijke stu
die en -onderzoek.
Hij benadrukte nog eens de eisen
van doeltreffendheid en efficiency die
de staat wel moet stellen. De jaarlijk
se gemiddelde investering per student
(7500 gulden) moet rendement opleve
ren. De student dient verder goed te
weten waar hij zich mee bezig houdt.
Te gemakkelijk matigt men zich een
oordeel aan over zaken die buiten het
terrein van de studie liggen en de
minister haalde het vonrheeld aan van
de studenten die een drieweekse reis
naar Cuba gemaakt hadden en nu een
wijziging in de buitenlandse politiek
van de Nederlandse regering eisten.
Over het studieloon merkte de be
windsman op dat dit de student in
afhankelijkheidspositie brengt.
Op deze feestelijke vergadering
het Koninklijk Instituut voor de Tro
nen installeerde de rector van het
Corps, de heer R. W. Dijk, als erele
den prof. mr. P. J. Verdam en prof.
dr. H. Wijngaarden, beiden hoogleraar
aan de Vrije Universiteit, die meege
werkt en geadviseerd hebben tot een
vernieuwing van het studentencorps,
en tot lid van verdienste mr. D. W. O.
A. Grosheide, oud-rector van
corps, die zitting heeft in het stich
tingsbestuur tot de bouw van een nieu
we sociëteit.
Tot de vele genodigden behoorde
ook mr. F. J. Kranenburg, Commissa
ris der Koningin in de Provincie
Noordholland.
Het lustrumvierende studenten
corps van de Vrije Universiteit
benoemde gistermiddag twee pro
fessoren tot ereleden, te weten
prof. dr. H. R. Wijngaarden
(links) en prof. mr. P. J. Verdam.
AMSTERDAM Vandaag heeft
dan voor het laatst de stem van
Dooyeweerd als hoogleraar-in-
functie geklonken. Door de onver
biddelijkheid van de leeftijdsgrens
heeft hij net niet de veertig jaren
vol kunnen maken.
Juist 39 jaar geleden aanvaard
de hij zijn ambt om aan de Vrije
Universiteit de vakken wijsbe-
gnerte des rechts, encyclopedie
der rerhtswetensrhappen en oud
vaderlands recht te gaan doceren.
Zo zijn wel in de eerste plaats
vele generaties juridische studen
ten in de propaedeuse voor hun
candidaatsexamen geconfronteerd
met zijn wijsgerige denkbeelden.
Weliswaar maakten slechts de laat
ste twee vakken deel uit van de ver
plichte examenstof, maar het is elke
aankomende jurist wel spoedig duide
lijk geworden, dat een opgaan voor
het tentamen encyclopedie zonder eni
ge kennis van Dooyeweerds wijsgerige
opvattingen een hachelijke zaak was.
Öm de eenvoudige reden, dat de ver
eiste analytische kennis van de in de
encyclopediestof behandelde standpun
ten der grote rechtsgeleerden in oude
en nieuwe tijd deze ondergrond
eenmaal niet kon ontberen.
Het is zijn aandeel in de vorming
van de jonge jurist geweest, waardoor
vergelijkenderwijs het candidaatsexa
men rechten aan de VU de verhou
dingen hebben zich naderhand wel ge-
wiizigd gedurende vele iaren nogal
„zwaar" was. Maar velen die er tevo
ren erg tegenaan keken bleken achter
af dankbaar, zowel voor de vroege
veelzijdige oriëntering als voor het on
derricht in scherp onderscheidend
denken-
Toch raakt dit Dooyeweerds groot
ste betekenis nog niet. Deze houdt ver
band met het reeds vóór zijn professo
raat gewonnen inzicht, dat de houding
welke het wijsgerig denken zelfgenoeg
zaam acht in wezen het denken af
trekt van de goddelijke openbaring ir
Jezus Christus.
Bewogen door de diepe kloof tussen
geloof en wijsbegeerte, c.q. weten
schap, en gegrenen door de centrale
plaats die het „hart" „uit het hart
zijn de uitgangen des levens' als de
religieuze wortel van het menselijk be
staan toekomt, heeft hij het als zijn
levensroeping gezien, de wijsbegeerte
vanuit het gelovig gerichte hart
naar de bijbelse grondmotieven van
schepping, zondeval en verlossing door
Jezus Christus te beoefenen.
Vanuit deze omwenteling ook van
zijn eigen gedachten is de conceptie
de Wijsbegeerte der Wetsidee ge
boren. En de draagwijdte hiervan
strekt zich uit tot de wijsbegeerte van
alle vakwetenschappen en daarmee tot
de beoefening van die wetenschappen
zelf. Zo is het te verklaren, dat zich
op den duur een kring heeft gevormd
wetenschapsmensen uit de meest
uiteenlopende faculteiten, die, verbon
den door eenzelfde christelijk geloof,
beseffend de elektriserende werking
welke vanuit de cnristelijke levenswor
tel zou moeten uitgaan op de weten
schapsbeoefening, zelfstandig op hun
eigen gebied in deze richting werk
zaam willen zijn.
Dooyeweerds weg is niet over rozen
gegaan. Vooral in de eerste periode
heeft hij volop zijn deel gehad van
wantrouwen en miskenning. Pijnlijker
dan die van de kant van degenen die
in het wijsgerig denken een religieus
neutrale aangelegenheid zagen (waar
dering en erkenning blijkt overigens
uit zijn jarenlang voorzitterschap van
de Vereniging voor Wijsbegeerte des
Rechts) was zulk een ervaring ook ir
eigen kring. Ook hier veranderde ech
ter veel.
Uitknippen en op briefkaart plakken a.u.b.
IK WERK MEE aan de verdere groei van de krant
Uw nieuwe abonnee heet
Naam
Adre».
Woonplaats
betaling per. WEEK/MAAND/KWART AAI
Deze nieuwe abonnee werd opgegeven door uw abonnee
Naam
Adres
Woonplaats i
Ik ontvang als geschenk t
HYACINTHENBOI MET HOU-# „DE DOKTER ZEGT" II
DER »DE DOKTER ZEGT" I
TIP-PARADE-TWEE (elk deel Is een (ander) geheel)
streep door wat u niet wenst.
ROME Het Vaticaanse conci
lie heeft gisteren de verklaring,
dat het Joodse volk als geheel niet
verantwoordelijk kan worden ge
steld voor de kruisiging van Chris
tus definitief goedgekeurd. Na
mens de Wereldraad van Kerken
heeft dr. W. A. Visser 't Hooft de
uitspraak toegejuicht. Van Joodse
zijde toonde men zich echter maar
matig enthousiast.
Met 1763 tegen 250 stemmen gaven
de bisschoppen hun goedkeuring aar
het gehele schema, dat de houding be
spreekt van de Rooms-Katholieke
kerk ten opzichte van de niet-christe-
nen, waaronder de Joden. Daarmee
verwierf het document met gemak de
vereiste tweederde meerderheid. Toch
was het aantal tegenstemmen het
grootste, dat ooit bij de eindstemming
tegen een conciliedocument is uitge
bracht.
Tot de tegenstanders behoorden
conservatieve bisschoppen en bisschop
pen uit het Midden-Oosten, maar ook
progressieven, die de sterkere tekst
van het vorig jaar wilden behouden.
Men schat deze twee groepen onge
veer 150 en 100 man sterk.
Dr. W. A. Visser 't Hooft, secreta
ris-generaal van de Wereldraad van
Kerken, verstrekte de volgende ver
klaring: „Wij zijn blij, dat het Vati-
I caans concilie de verklaring over de
I Joodse godsdienst aangenomen heeft,
want dit is een duidelijke weergave
van een bijbelse waarheid, die in alle
kerken verdrongen is. namelijk, dat
Ide goddelijke openbaring het eerst via
het Joodse volk tot de mensen is ge-
I komen. De hechte band, die zo tussen
Joden en christenen bestaat, moet niet
slechts herinnering zijn, maar ook een'
realiteit in het heden.
Antisemitisme is daarom een
loochening van het christelijk geloof
zelf. De Wereldraad van Kerken heeft
gemeend, dit tot uitdrukking te moe
ten brengen tijdens zijn assemblee ir
New Delhi in 1961. Wy zijn blij, dat
wij nu kunnen zeggen, dat alle ker
ken nu een nieuwe houding zoeken
tegenover het Joodse vol, mede met
het doel de vele fouten uit het verle
den te herstellen.
Dit moet niet worden gezien als een
politieke zet, maar als de erontdek-
king van een inzicht, dat diep v<
kerd ligt in ons gemeenschappelijk bij
bels erfdeel."
De directeur voor Europa van het
Amerikaans Joods comité, Zacharias
Shuster, noemde gistermiddag de ver
klaring een betekenisvolle gebeurte
nis in de geschiedenis van de betrek
kingen tussen christenen en Joden,
maar hij betreurde het, dat de verkla
ring enkele passages bevat, vooral
over het verleden, die aanleiding zou
den kunnen geven tot misverstand en
verwarring. De uitspraken tegen het
anti-semitisme noemde hij lang over
tijd.
Shuster zei te hopen, dat de oproep
van het ooncilie tot wederzijds respect
zal bijdragen tot een beter begrip en
dat de in deze verklaring uitgesproken
positieve beginselen zullen bijdragen
tot verbetering van de betrekkingen
tussen rooms-kaitholieken en Joden,
overal waar zij naast elkaar leven.
Engeland wil twee vliegdekschepen
maken die tegen 1970 in de vaart moeten
komen. Zij zijn bestemd voor vervan-
geing van de Victorious en de Ark Roy-
Wij vroegen mevrouw dr. F.
T. Diemer-hindeboom een arti
kel te schrijven ter gelegenheid
van het afscheid op heden van
prof. dr. H. Dooyeweerd, hoog
leraar aan de VU. De keuze viel
op haar, zowel omdat zij de eer
ste promovendus van deze hoog
leraar dat was in 1937 is
geweest, alsook omdat zij gedu
rende vele jaren tal van studen
ten bij de bestudering van de
examenstof heeft begeleid.
De weerklank in, en steun zowel in
als buiten, typisch wetenschappelijke
kringen getuigt ervan. En voor zovei
er nu ook wel zeer of minder duidelij
eserves aan de dag treden, is dit
en open, misschien mag ik zelfs
zeggen hartelijke sfeer. Een recent
tikel van prof. Van Peursen in Trouw
met zijn opbouwende kritiek, die
ten dele meer de volgelingen dan de
meester treft, hiervan een duidelijke
illustratie.
Met name het zich zo radicaal-anti
thetisch opstellen tegenover alle mo
dern denken ontmoet wel bezwaar. En
is dit geheel ten onrechte?
Normatief
Dooyeweerd zegt ergens, dat de
strijd om de macht in de historie de
christen in hét geloof tot heilige plicht
wordt, „als een normatieve roepings
macht, die een verantwoordelijke taak
oplegt in het proces der cultuurontslui
ting." Maar hoe vaak is hier toch,
het besef van geloofsroeping, naar wij
achteraf thans duidelijk onderkennen,
misgetast?
Ik behoef maar te noemen de verde
diging en uitvoering van jodenvervol
gingen en de handhaving van de sla
vernij, om het duidelijk te doen zijn,
dat de honger en dorst naar waarachti
ge gerechtigheid vaak eer bij anderen
werd gevonden dan bij hen, die uit
volle overtuiging als christen hierin
een taak zagen.
Leerling
Dooyeweerd is een moedig en toch
ook ootmoedig pionier in christelijk
wetenschapsden ken. Dit tesamen met
(Van een onzer verslaggevers)
D OTTERDAM „Antwoord '64" zal een totaalopbrengst van 23
miljoen bereiken. Dit althans is de hoogste verwachting, die des
kundigen hebben, een jaar nadat deze kerkbouwactie haar flitsende
campagne van een week hield, die leden van negen protestantse kerken
maar ook anderen in beweging bracht.
Vandaag is het precies een jaar geleden dat de actieweek met de
voltooiing van de Antwoordkerk in Hoogvliet haar hoogtepunt bereikte.
Laat in de nacht van vrijdag 16 op zaterdag 17 oktober 1964 was de
stand ƒ20 miljoen aan toegezegde en reeds ontvangen bijdragen.
Gisteren meldde ons het Centraal boekingsbureau van de actie een
totale opbrengst van ƒ21,8 miljoen. Een aantal mensen - in dienst
van de Nederlandse Hervormde Kerk, die haar financiële toporgaan
hiervoor inschakelde was nog al die tijd bezig met de verwerking
der gelden.
Het kantoor aan de Javastraat 100 zal 31 december van dit jaar
officieel de administratie afsluiten, zo is bepaald. Men hoopt dan de
ƒ23 miljoen binnen te hebben. Nog steeds komen overzichten en af
drachten van diverse zijden binnen. Het einde van alle termijnbijdragen
is nu ook in zicht. Girorekening 64 blijft nog wel enige tijd open.
verslaggeefsters)
een feestelijke ontmoetings
bijeenkomst het twintigjarig be
staan van de Nederlandse Jeugd
Gemeenschap (NJG) gevierd. Bij
deze gelegenheid constateerde
minister mr. M. Vrolijk, van cul
tuur, recreatie en maatschappelijk
werk, dat ondanks een dikwijls
doorklinkend pessimisme er bij de
overgrote meerderheid van de
jeugd een positieve bereidheid be
staat tot een gezond en zinvol be
zig zijn in de vrije tijd.
De rede van de minister werd ech
ter uitgesproken door staatssecretaris
C. Egas, daar de minister zelf verhin
derd was. Het jeugdwerk, of beter, de
jeugd-service, aldus de minister ver
der, behoort meer te omvatten dan het
georganiseerde jeugdwerk. Het gaat
om het scheppen van mogelijkheden
tot ontplooiing en ontspanning van de
jonge mens in zijn vrije tijd, als onder
zijn geestelijke wapenbroeder Vollen
hoven. Wanneer ik, leerling uit de be
ginjaren dertig, hier uitdrukking geef
aan de gevoelens van dankbaarheid
voor het vele waardevolle dat mij on
der zijn bezielende leiding is meegege
ven, weet ik mij tevens de tolk van
velen uit alle studentengeneraties, die
zich onder zijn gehoor hebben ge
schaard.
Het moet hem verheugen, dat de
door hem verlaten leerstoel thans be
zet wordt door zijn voormalige leer
ling en wetenschappelijke assistent H.
J. Hommes. Het is er hem niet om te
doen geweest epigonen te kweken. Hij
verwijst terug naar de Bron buiten
hem. In de laatste zin van het voor
woord bij de eerste uitgave van zijn
trilogie „De Wijsbegeerte der Wetsi
dee" spreekt hij van „innerlijke vreug
de en het innerlijk geluk dat een we
tenschapsbeoefening schenkt, welke
haar steunpunt zoekt in Christus, die
de Weg, de Waarheid en het Leven
Moge hij, ofschoon nu hoogleraar in
ruste, zo nog jaren vruchtbaar arbei
den. en mogen velen diezelfde Loven
de Steun vinden.
F. T. Diemer-Lindeboom.
Excessen
Dit betekent, dat de jeugd-serviw
niet geïsoleerd mag staan, maar op di
Juiste wijze moet worden ingebouwd
In de te treffen voorzieningen voor hu
maatschappelijk en cultureel welziji
van de hele gemeenschap. Hierondu
vallen evenzeer de maatregelen ei
voorzieningen die getroffen dienen h
worden om excessen, voor zover zij
dat werkelijk zijn, te voorkomen
Evenzeer dient aandacht te worden bt-
steedt aan de jeugd in de randsamenle-
vin*.
De minister pleitte ten slotte voor e«
grotere samenwerking tussen allen,
op het plaatselijk vlak met jeugdigen d
jongeren bezig zijn. Alleen dan kan ee
duidelijk beeld ontstaan van wat er b:
de jeugd leeft en aan welke voorzienig
gen het meest behoefte bestaat.
Pakket
In zijn „pakket wensen" pleitte
voorzitter van de NJG, de heer J. II1
Ooms voor het Instellen van een Sociai;
culturele raad, waarin kroonleden, verte]
genwoordigers van de NJG, het NCO
(Ned. cultureel contact), de NSF (Neil
sport federatie), de nationale raad voe
maatschappelijk werk en deskundigen
gebied van onderwijs, militaire dienst q
bedrijfsleven zitting hebben.
Andere sprekers waren dr. P. J. Koe
wethouder van onderwijs en jeugdzak
in de hoofdstad en drs. H. J. H. Bre
jens, hoofdredacteur van het 1
DUX.
Voor de feestvreugde zorgde
Amsterdamse Jeugdorkest o.l.v. dm
gent Nico Hermans, waarvan de klan 1
netsolo van de jonge Geert van Keu
len in Concertino voor klarinet f
kest van C. M. von Weber een bijzon
der welverdiend applaus verdiendt
Het cabaret van Seth Gaaikema, r
UTRECHT Het landelijk verband
van studieverenigingen van de SGPi
houdt zaterdagmiddag 23 oktober ha*:
najaarsvergadering in Hotel Smiti
Vredenburg 14, te Utrecht. In deze bij
eenkomst, die om kwart over twee be
gint, zal het Rotterdamse gemeente
raadslid de heer C. N. van Dis jr
spreken over „De gemeente in oa
staatsbestel".
TJET weggetje was smal en stof
fig. Op de roodbruine akker
ernaast zwoegde een Spaanse boer woordenboek zag ik dat ik goed
achter zjjn ploeg, die bespannen geraden had. Even spotte een dui-
was met twee trage ossen. Ik had veltje in me: aan de muur van 't
al een heel eind gelopen, maar het oude kerkhof, maar zodra ik aar-
doel in de verte intrigeerde me zo zeiend de krakende deur open
dat ik ondanks de warmte door- deed was er van spot geen sprake
zette. Er zijn mensen, die hun wan- meer, ik was eenvoudig verbijsterd,
delingen en verkenningstochten Geen graven, geen tombes, geen
keurig uitzetten op een kaart en hektjes of zerken, geen kleine
die zich door de heer Van Eegeraat tuintjes. Want in Spanje begraaft
óf door wie dan ook laten leiden men zijn doden niet in de grond,
naar bezienswaardigheden. Dat men schuift ze in een muur, drie-,
kan boeiend zijn. maar het mist vier hoog boven elkaar. De vier
het verrassende van ineens zelf wanden leken petieterige flats,
iets te ontdekken. kleine éénkamerwoningen, als
Zo was daar dan die muur in de laatste rustplaats. Aan de manier
verte. Wat zou er achter zijn? Het waarop de kamertjes gesloten wa-
kon van alles zijn. Een mine, een ren kon je de welstand van de fa-
onvriendelijke afbakening rondom milie peilen. De geveltjes varieer
de bezitting van een kluizenaar, den van grauw cement tot roze
een pottenbakkerij alles was glimmend marmer. De armelijke
mogelijk. Als ik daar gewandeld of gouden kruisen die erop aan
had, die ochtend met een kaart, gebracht waren hadden iets primi-
Ik probeerde mijn eigen gedach
ten, die in snelle vlucht op me af
kwamen, te beteugelen. Alleen kij-
ken, dacht ik, alleen objectief re-
erg vuil, tientallen meters lang gistreren en vooral niet zo Hol
en drie of vier meter hoog, zonder lands denken. Maar het gevoel dat
zaam, zonder enige verfraaiing. Al duizend doden naar me keken
spoedig ontdekte ik, dat het niet overrompelde me zo, dat ze toch
dat duizend gedachten opriepen
Met twee mannen, die aan een
van de muren iets repareerden, be
gon ik gebrekkig en aarzelend een
gesprek. Ze beleefden een vreemd
plezier aan mijn verbazing en
namen me mee naar het pierige
stellig niet doorgelopen. En dan
zou ik iets overrompelends gemist
hebben.
De muur. Hij was grijs, grauw
i losstaande muur was,
i als
vier muren als een grote rechthoek
ergens een omheining van vorm
den. Maar van wat? Er ging van de
beslotenheid iets dreigends, iets
sinisters uit. Eerst was ik zonder
meer nieuwsgierig geweest, maar I
al lopende kwam daar bevangen- plantsoentje in het midden
heid voor in de plaats. Toen ik dc binnenplaats. Daar wezen
derde wand bereikt had stond ik op een klein graf, zoals wij dat
der een Zwitserse 2ich ken
nelijk niet had kunnen aanpassen
aan de Spaanse adat.
De bevangen verbazing van die
vreemde Hollandse vrouw inspi
reerde de mannen tot bereidwillig
heid. Ze beduidden me mee te
gaan, de verveloze deur weer uit.
Ik volgde hen een akker over, zon
der weg of pad en bereikte achter
een heuveltje nog een murencom-
plex. Ook hier achter waren weer
de dodenflats, maar behalve dat dit
geheel veel kleiner en nog have-
ïozer was, zag ik niet direct ver
schil. Toen maakte een van de
mannen een kruisteken op een
gevel en ik begreep wat hij be
doelde. Hier in deze dodengalerij
ontbrak het kruis.
Honend, denigrerend, zei hij:
„Hier liggen de protestanten." In
een flits zag ik ze gaan, met hun
doden (die protestanten), dwars
over een akker zonder pad, zo
spookbang voor Rome dat zelfs het
kruis taboe werd.
Weer dacht ik: alleen kijken,
alleen objectief registreren, vooral
niet zo Hollands denken, maar ook
hier was het alsof de doden van
achter hun kruisloze gevels naar
me keken en me tot denken maan
den.
Mijn gedachten bleven tot nu toe
erg verward. Ze zweefden tussen:
buiten de muur. buiten de muur
en dood waar is uw overwinning?
Mink van Rijsdijk
HET
GEREGELDE
DAGELIJKSE
GEBRUIK VAN
mmm
EEN NATUURLIJK MINERAALWATER BEVORDERT
BIJ UITSTEK DE SPIJSVERTERING EN VERZEKERT
EEN EVENWICHTIG EN ONGESTOORD
FUNCTIONEREN VAN HET ORGANISME.
