met man twee gezichten Leer mij Triene kennen H. VAN LEEUWEN: PARIJS „DOEN" en het fotograferen niet laten Zwitserse bergweide kent strenge regels Happy end van een „beroepsbedelaar" Door Berend Prins ZONDAGSBLAD ZATERDAG 14 AUGUSTUS 191 JA, men kan eigenlijk geleden op 93-jarige leeftijd te maken. overleed. Ook krijg je geen deurwaar- Haar man een broer van der op je dak... en angstige Henri's moeder bouwde als spanningen of dit of dat wel zal bas-bariton een internationale lukken, bestaan ook niet, ter- operacarrière op. In later jaren wijl je je nooit hoeft te haas- was hij directeur van het Am- ten." sterdams Lyrisch Toneel en van de Vlaamse Opera te Antwer- DlOemlezing ^en' Eerst later kwam hij op de gedachte zijn zwerversbestaan Ontvoeren te boek te stellen en onlangs is dan ook bij Contact te Amster- „Mijn moeder had een zware dam zijn laatste werk versche- warme alt en zong veel in ker- nen, dat een bloemlezing geeft ken. Ze was doodsbang voor van zijn beste reeds onder van het happy end van een bedelaar spre ken", glimlacht de Am sterdammer Henri van Leeuwen, die men de man mét de twee gezichten zou kunnen noemen, jarenlang zwierf hij als clochard door Parijs, Mar seille en Marokko: een schilderachtige deernis wekkende verschijning met een gelaat, dat met de huidige .burger" Van zangeres, die nog niet zo lang ook nergens zorgen over hoeft Leeuwen zo op het eerste - oog niets meer gemeen heeft. Zijn bonte avonturen ge ven hem thans reeds elf jaar lang stof om als „beel dend verteller" - zoals hij zichzelf kwalificeert - in alle hoeken des lands op te treden. Dit seizoen heeft hij juist zijn 1 nno M. L puDiieK en naa een groot opera- anaere t: I UUUSte voorstelling at- zangeres kunnen worden. Ik verhalen, gesloten en tevens voor goed afscheid genomen van zijn „heimwee" („Het kwam menigmaal als een soort koorts over me om weer te gaan, maar ik heb iatêr"oök. En*heVis dit van jaar tot jaar ver schoven") om zich weer in lompen te hullen en onder te gaan in het grote leger der naamlozen. We hebben hem ter ere van zijn „1000ste" („Nog steeds stromen de aanvragen van aller lei culturele verenigingen bin- i en ik ben voor een belang- iLTEN Of het nu voor „vijf-dagen, uit-en-thuis" is, of voor een vakantie van een paar we ken, wie Parijs gaat „doen" kan zich eenvoudig geen be tere tijd kiezen dan het vroe ge najaar: de Parijzenaars, die in augustus nog en bloe naar buiten trokken en een warme, stille stad achterlie ten, zijn weer terug, het ge zellige uitgaansleven draait weer op volle toeren en elke dag is het ideaal terrasjes- weer. Voor de amateur-fotograaf komt daar nog bij, dat geen stad als deze zo rijk is aan onderwerpen, van 's morgens vroeg tot 's avonds laat. U komt eenvoudig niet uitge keken, want elk wijk, elke boulevard en elk steegje is een fotoboek op zich. i Leeuuen heeft een bijzonder markante kop. iswaar op een heel andere ma nier mogen gelukken. Inderdaad het is hem ge lukt. Ook al tijdens de momen ten, dat hij als zingende clo chard (tussen de „vakbroeders" werd hij vaak benijd om deze natuurlijke toegift bij het bede laarschap) voor de terrassen van de grote Par ij se boulevards verscheen en in de ogen der toeristen een ontroering las, die beduidde: Wat triest, dat een rijk gedeelte het volgend jaar al ma" met z°'n stem 20 dieP ge' volgeboekt") eens in gijn gezel- ZOnken ,S Het fascinerende van Parijs zijn de mensen. De krantenver koopster op de Boulevard Saint Miohel en de schoonmaakster in het Gare du Nord de gendarme op de Place de l'Etoile en de schaftende bouwvakkers in de Rue Saint Jacques, de clochards onder een Seine-brug en het - Ach nee, ik breng niet overal men mij vaak voor jonge meis- verkoopstertje in de Rue de Ri- publiek en had een groot opera- andere titels gepubliceerde hetzelfde. Dat zou ook niet kun- jesverenigingen vertellen." voli. De meest uiteenlopende ty- zangeres kunnen worden. Ik verhalen. nen. De ene avond spreek ik En zo maakt Henri van Leeu- P,es, van alle mogelijke nationa- herinner me nog als de dag van „De machtige magneet der over de clochards van Parijs en wen zich op om zoals hij zegt litei^n. Inderdaad: hier ligt het gisteren, hoe ik als kleine jon- liefde heeft het me eigenlijk de andere over de Medina: Tus- de 2000 voorstellingen te ha- el aorado voor de „candid-foto- gen meemocht naar de kerk, gedaan.... die zoog me weer te- sen Moren en uitgestoten pa- len. graaf" (candid heeft niets te waar mijn moeder het Ave Ma- rug naar een normaal bestaan ria's. „Ik raak niet gauw uitge- maken met candij of iets derge- ria zong. Het was dé gebeurte- in de bewoonde wereld. Tien Veel succes heb ik met mijn praat. Trouwens... ons land bjks, het betekent letterlijk: nis van mijn leven en ik dacht jaar geleden ontmoette ik mijn voordrachten over de handel in heeft naar ruwe schatting onge- eerlijk, openhartig. Het duide- toen: Wat heerlijk, als je men- vrouw, die nu hard meewerkt blanke slavinnen en narcotica, veer 6000 organisaties die voor Nederlandse voorbeeld le- sen kunt ontroeren... dat wil ik om de administratie van me te Ik waarschuw voor de gevaren, mijn werk in aanmerking ko- ver<*e Bert Haanstra in zijn film verzorgen... ze behartigt ook de die jonge meisjes door geraffi- men... daar kom ik tijdens mijn ..Alleman"), verdere managing rond mijn op- neerd trucwerk kunnen bedrei- leven toch nooit meer klaar treden... gen... over dit onderwerp laat mee." voorbeeld krijgt u kansen ge noeg, als u maar niet al te op vallend te werk gaat. De meeste van die koffiehuisjes wemelen overigens van de spiegels, zodat u zich niet in bochten behoeft te wringen om het blonde dienster tje bij de koffiemachine aardig in het beeld te krijgen. (En over spiegels gesproken: laat u niet van de wijs brengen door theo rieën over de afstandsinstelling gewoon scherp stellen op het onderwerp dat is precies tweemaal de afstand camera- spiegel. Voor matglas- of zoeker instelling geldt de normale soherpstelling). Werkt u met een twee-ogige spiegelreflexcamera dan kunt u een aardig „candid"-trucje toe passen door de camera dwars voor uw borst te houden. U fo tografeert de mensen dus van opzij. Niemand, die daar ver dacht op is, zelfs niet uw buren op een terrasje. Detail De meest gefotografeerde „grote" bezienswaardigheden in Parijs zijn natuurlijk de Eiffel- toren, de Are de Triomphe, de Nótre Dame, het graf van Napo leon en soortgelijke imposante bouwwerken. Fotografisch zijn het moeilijke onderwerpen, tenminste als u niet in het prentbriefkaarten-jargon wilt vervallen. U kunt vaa'k veel be- iRNEV bestijgen de prijs voor de wordt ruimschoots vergoed het grandioze uitzicht bij der weer natuurlijk. Kleuren Voor kleurenopnamen isï Lichtstad al héél dankbaar j name in de avonduren, als ne| reclames de straten in een t gloed zetten. Een tijdopnam de Champs Elysées (vanaf 4 vluchtheuvel, midden tussen] twee rijbanen) levert fanta mooie witte en rode „grafiekj op van het voorbijsnellende i keer een geknipt onderi voor dia's. Ook de ondergronl stations van de metro geveif avonds een aardig beeld i uitgaand Parijs, zeker als uj' stations in de buurt van de 0( ra uitzoekt. En een paar uur later - welijks is er een nieuwe i begonnen zijn de aifoeijl van de reiniging al weer aan I werk om de klinkerstraC-... p schoon te spuiten bij het tegP"! v* licht van de klimmende zon.| vana altijd is de stad weer even fd Ing. geniek. Vandaar dat wij u eig] wate lijk het beste kunnen advise} gahu in deze geest: Parijs „doen"fc^7J^ het fotograferen niet laten! Echt Parijs „Tijdens een van die gelegen- lige woning aan de Hemonylaan bezocht, waar hij met zijn vrouw een Deense van origi ne als onopvallend man leeft. Nu ja... men moet dit „onopval- heden hoorde ik een Nederland- lend" niet te letterlijk Want met zijn hoge gestalte, zeggen, terwijl ze op mij grijs baardje en zware melo- Kijk, dat is nu écht Parijs..." dieuze stem is hij een zeer per- Als chanteur-vagabonde, peu- SLECHTS gedurende drie en tekens op langwerpige stukken hout worden ingekerfd, zoals dat maanden in de zomer reeds eeuwen geleden werd ge- kunnen de hooggelegen berg- daan- weiden in Zwitserland voor tegen haar zoontje het weiden van het vee wor- be^arn h^eff r™krXifte"e'ddi" den gebruikt en toch beho- soms tot de middeleeuwen, soms ren deze weiden voor vele tot enkele tientallen jaren terug gaan. Daar is het doorgangs- die associatie opwekt met een bankdirecteur-in-ruste iets daaromtrent. Tijdloos hij zo levensecht, dat vele tragi- rijkste bronnen van inkom- ot scha verhalen en hartsgeheimen sten Geen wonder dat er van de onvervalste clochards toevloeiden. vele bepalingen bestaan ten aanzien van eigendom en „Ik beleefde het zwerver- gebruik, die op de loop der soonlijk figuur met een nobles- kenprikker en voddenraper was bergdorpen tot de belang- drinkrecht voor hele kudden oir recht voor het geval dat slechl weer de herder dwingt de hen toevertrouwde kudde naar een sneeuwvrije dreef te leiden, het houtrecht, om in het aangrenzende EcuiuiA, uie uu ue iuuu -iei hos het voor het verblijf op de Men vraagt een man als hem schap ook geheel van binnenuit. ppnwpn 7;;n pprnaakt maar bfr^yeide noodzakelijke hout voor niet naar zijn leeftijd, want die jk aitijd van ket onbestem- eeywen zijn gemaakt, maar afrasteringen e.d. en brandhout te schijnt hij niet te hebben. Hij is de en de 0ngebonden vrijheid ook feesten en gebruiken, die ha,pn nan een soort tijdloze gestalte, die gedroomd. met het gebruik van de berg wei op een bepaald jaar zijn Dat was aI zo< toen ik nog ais weijen gedurende de zomer a.o.w. veroverde, maar nog tekstdichter werkte... en het j cxmmornr.fr" steeds met jeugdig vuur dne komt zo duidelijk m uiting in de „bommerung sa- uur achtereen vertelt en acteert. twee liedjes van me, die alge- menhangen. Deze oude en ti i i„. mene bekendheid hebben ge- omstandige regels zijn in halen. Dan is verder het weide- recht voor schapen en geiten, of de bevoegdheid om hooi, stro en mest Telelens Voor Parijs is een telelens (135 of 200 mm) dus bijna on misbaar, want juist als u van behoorlijke afstand kunt foto graferen kunt u ook onopge merkt de mensen gadeslaan en op die manier de meest sponta ne, ongedwongen momenten vastleggen. En mocht ondanks die afstand een van uw slachtof fers toch nog het loerend oog van uw camera ontdekt hebben, maak het hem dan niet onmoge lijk door een half uur aan een stuk te blijven mikken, want daar zou iedereen het van op de .VU.UVUVUUV.. ^nuwen krijgen. Er zijn trou- zijn zo groot, dat de grond in uiens ook als u het zonder horizontaal verlopende gedeelten telelens moet stellen discrete T.ijn gesplitst. De meest gunstig mogelijkheden genoeg. Stel dat lelegen stukken zijn voor de u een reportage wilt maken van nelkgevende koeien bestemd. Op die vermakelijke, dik-opgelegde -mast'he?jonge lëê dS nifeeen 'howkunstenair. op de Place dn Sk gtót1 Maar ook word! dëm Tertre, vlakbij de Soera Comr. aatste groep nog verdeeld in kal- Daar vindt u wel zo'n uitgebrei- veren, in twee- tot driejarige run- de collectie van kostelijke types, deren en in koeien, die aan het dat u er ongestoord alles kunt eind van het derde levensjaar voor fotograferen. Men verwacht de eerste maal drachtig zijn. Waar _nrfpr, daar het bijzonder steil is en weinig trouwens niet anaers, aaar. gras groeit, weiden de geiten of D schapen, waarvan soms meer dan Dinn6n honderd stuks aan één herder met z'n honden zijn toevertrouwd. Ook binnen, in een bistro bij- „Ik speel mijn typen... ik laat de moordenaars, gedoemden en kregen: Op de woelige baren en flansrantp tpppnstellinfr mislukkelingen leven met ge- umtUm,i resp. met te tegenstel"ng mislukkelingen leven met ge- Het' lied van de laatsuitdrukkingen en gebaren... muziek van Eddy Christiani ze leven onder mijn huid... nog jan Gorissen. precies zo, zoals ik ze als mijn mede-clochards ontmoet heb tot de indruk van ongebonden vrijheid, die zo'n hooggele- Toen ik overwerkt en zeer *en bergweide in de Zwit- vermoeid een vakantiereisje per serse Alpen op de wande- hem wel toevertrouwd, autobus naar Parijs maakte en laar uit de lage landen pleegt 's avonds langs de Seine wan- te maken. Het i want hij stamt uit een oud treffelijke en bekende zang stemmen heeft voortgebracht. Amsterdamse Stads- Wie uit het dal komende een ineens te pakken.... ik voelde hooggelegen bergweide in de Zwit- een lotsbestemming en toen ik serse Alpen betreedt, voelt zich 4,. v.* eindelijk een der hunnen was, onwillekeurig ontspannen en be- schouwburg staat het bronzen heb ik leren begrijpen, dat het yrij_d. Dat komt niet alleen door de herdenkingsbeeld ra» zijn tante vaak een gelukssensatie is, to- v0„e Cato Engelen-Sewing, destijds taal niets te hebben. Dan kun je heerlijk koel is. Ook komt het niet Nederlands eerste coloratuur- ook niets verliezen, zodat je je aneen door het wijde uitzicht, dat zich hier als regel opent- Het gevoel van bevrijding komt ook doordat boven de boomgrens het lage struikgewas, de alpenro zen, de struiken blauwe en rode bosbessen plotseling wijken voor een helgroene weide, die zich als een gesloten vlakte tot aan de rotsen en puinhellingen schijnt uit te strekken. De duisternis van het dichte banbos tegen de berghelling heeft plaats gemaakt voor licht, dat bijna te fel is. De grond is niet meer in kleine stukjes verdeeld en afgebakend, zoals de akkertjes en weiden rond de bergdorpen, maar is wijd en open, vrij. uitnodigend. Maar hoe eeht dat gevoel van bevrijding ook mag zijn. dat meni ge wandelaar op de bergweiden in de Zwitserse Alp«n over zich voelt komen, daaruit mag toch niet worden afgeleid, dat de mensen hier vrij en ongebonden leven. Onder elkaar staan zij van heel vroeger af al onder strenge voor schriften. die door de „wijsten", de meest ervarenen, de oudsten wer den gemaakt. Heel nauwkeurig regelden dc boeren in de hoogge legen dalen van Zwitserland bezit Menige toerist, die in 1965. het „Jaar der Alpen", de Zwitserse hooggelegen dalen bezoekt, zal be grijpen, dat de voorschriften en gebruiken, die het leven van de bergboeren bepalen, vaak buiten gewoon oud zijn. Voor de eerste maal is van een bergweide in Graubunden in een oorkonde uit het jaar 766 sprake. Dat was dus 35 jaar vóór de kroning van Karei de Grote tot keizer, meer dan vijfhonderd jaar vóór de eerste Bond der Eedgenoten en twaalf honderd jaar vóór het „Jaar der Alpen". De naam van die bergwei de. Nagens bij Laax. gaat nog verder terug, hoever is niet met zekerheid na te gaan. Maar er zijn nu nog gemeente-weiden in het Wallis, waar het aantal koeien, dat een boer bij de gemeenschappelij ke kudde voegt, de melkopbrengst en het aandeel van de opbrengst van de „Sömmerung" door strepen TA JE MAAKT zo van "J alles 'mee, als je dagelijks bij de weg bent", besloot Jans Knol, inspecteur bij een verzekeringsmaat schappij zijn zoveelste ver haal over de verschillende gebeurtenissen die hij had meegemaakt. Hij wachtte even, dacht glimlachend na over „vroeger", veerde plots op en zei: „Het mooiste ver haal is misschien wel de ge schiedenis van Triene." „Ver tel op!" moedigden we hem aan, want we genoten van zijn eenvoudige, maar sma kelijke vertelkunst. T'RIENE WAS EEN struise 1 vrouw en niet onaardig om te zien", stak Jans van wal. Ze woonde aan een zandweg, nogal afgelegen. Haar man werkte overvcr en kwam eens per maand thuis. Zo ik zo even al zei. ik was toen nog melkslijter. Elke dag sjouwde ik de zandweg op om Triene haar melkpro- dukten te brengen. De' weg was slecht begaanbaar en daarom liet ik de auto op straat staan. Triene mocht graag een praatje maken als ik kwam en dat kon ik me voorstellen, omdat ze weinig aanspraak had. Ze had één dochter, maar die ging naar school. Het grootste deel van de dag was ze dus alleen. Schulden maakte ze bij mij niet, hoewel ik haar wel in de gaten moest houden. Bijna el ke zaterdag moest ik haar vragen of ze ook betalen wil de. „O ja", zei ze dan, „dat is waar ook." Als ik er niet om gevraagd had, zou ik zonder centen zijn vertrokken. Maar goed, ik kende haar en ik zorgde er wel voor, dat er af gerekend werd. Op een goeie zaterdag evenwel zei ze: „Het spijt me wel Jans, maar ik kan je deze keer niet betalen. Harm blijft namelijk een paar weken langer weg dan ge woonlijk. Hij zou me geld stu ren, maar ik heb nog niets ontvangen." „Och, dat is niet erg Triene, dan de volgende week maar", zei ik, terwijl ik dacht: „Dat is niet best." Vlaar ja, het kon waar zijn wat ze zei. Per slot van rekening had ik tot nu toe nog steeds mijn geld gekregen. „Zo gauw ik het geld krijg, zal ik afre kenen", voegde ze er nog aan toe. „Dat komt wel goed, Triene", antwoordde ik, alsof ik er geen ogenblik aan twij felde. „Heeft Harm al geld gestuurd, Triene?" „Nee, nog niet Jans. Ik vind het erg vervelend, maar het zal er nu wel gauw zijn." Za terdags stelde ik dezelfde vraag „Nee", antwoordde ze, „ik heb nog niets ontvangen. Ik snap het ook niet meer." De laatste zin maakte me dui delijk, dat ze door had, dat ik het een vreemde zaak vond. Maar wat kon ik er tegen doen? Ik begreep echter wel, dat het moeilijk zou zijn om mijn geld te krijgen. Ze keek me aan en zei heel onschul dig: „Ja, ik kan het ook niet helpen." „Nee, dat begrijp ik", antwoordde ik, terwijl ik dacht: „Je speelt j"e spelletje goed, dame!" Ook de volgende week beurde ik geen geld. De laatste dagen was ze niet eens thuis. in mocht doen. Ik liep met 't plan rond haar geen melk meer te bezorgen, maar ik zag ervan af, omdat ik dan voorgoed naar mijn centen kon fluiten. De dinsdag daar op trof ik haar weer thuis en hoe! Het was gewoonte in die streek achterom bij de men sen binnen te lopen. Trou wens een deur met een bel ontbrak bij de meesten. Enfin, ik doe de deur open, loop door het portaaltje en wil naar de keuken gaan. Om de keuken te bereiken, moest ik evenwel een nauw gangetje door. Hal verwege dat gangetje was een kraan met een nogal primitie ve wasbak. En by die was bak stond Triene inhaar hemd. Nu was ik wel wat ge wend. Ik werd nogal eens in een onderjurk ontvangen. Daar trok men zich niets van aan. Dat was de gewoonste zaak van de wereld. Maar dit vond ik toch wel allesbehalve plezierig. Ik had dit ook al lerminst verwacht. Ik kwam namelijk op de gewone tyd bij haar, omstreeks half drie. „Ze heeft zich juist om deze tijd hier opgesteld", schoot het door me heen. Voordat ik mijn verlegenheid wat te bo ven was, riep ze me toe: „In de keuken staat wel een pan, Jans." Ik zou haar dus in dat nauwe gangetje moeten pas seren! Het rode lampje floep te aan. „Pas op Jans!" Hij zweeg even, keek ons toen veelbetekenend aan en zei: „Als vrouwen als Triene schulden hebben, wees dan op je hoede! Maar ja, ik moest mijn melk toch kwijt! Het is me gelukt haar voorbij te gaan zonder haar aan te ra ken, al was dat niet gemak kelijk. De kan met melk bo ven het hoofd, mijn lichaam stijf tegen de muur gedrukt, gleed ik haar voorbij. Heen en terug. Ik gunde me deze keer geen tijd om een babbel tje met haar te maken, maar verdween zo snel ik kon. TJE DAGEN aarop was Triene weer afwezig. Haar dochter was thuis. „Heeft je moeder ook geld klaar gelegd?" vroeg ik haar. Ons kort verhaal „Nee, ze heeft alleen gezegd, dat ik twee liter melk moest hebben." Ik gaf haar het ge vraagde. Toen ik naar de wa gen liep, dacht ik: „Kerel, houd er mee op, want je steekt er hoe langer hoe meer geld bij in." Maar ja, wat doe je. Je hebt steeds hoop, dat de rekening nog eens zal worden voldaan. Nog vier dagen bracht ik er melk, toen was het niet meer nodig, 's Nachts hadden ze hun spulletjes ge pakt en waren met de noor derzon vertrokken!" W/IJ slaakten 'n lichte kreet van verbazing. Jans was echter nog niet uitverteld, want hij vervolgde, terwijl hij in de lach schoot: „Maar het mooiste komt nog!" We ke ken hem nieuwsgierig aan. Hij zag ons aan en knikte eni ge ogenblikken met zijn hoofd, alsof hij zeggen wilde; Ja, er lopen rare snuiters rond. De draad van zijn verhaal weer opnemend, ging hij door: „Ik was al acht jaar bij de maat schappij, toen we op de zaak een vrouwelijke kracht nodig hadden. Laat nou de zuster van Triene die baan krijgen! Ze was er al enige dagen, voordat ik haar ontmoette. „Hé", dacht ik, „wat een be kend gezicht." Ik ging naar haar toe en stelde me voor. Ze drukte me de hand en zei: „Klaasje Lever." Plots dook Triene in mijn gedachten op. „Ben jij soms een zus van Triene Lever, die met Harm de Groot getrouwd is?" vroeg ik haar. Ze keek me verrast aan en antwoordde: „Inder daad. Kent U die?" „Nou en of", zei ik, „of ik die ken! Ik bracht haar vroeger melk." „O", zei ze, „U hebt dus niet altijd bij de maatschappij ge werkt." „Nee", antwoordde ik, „ik ben jarenlang melk slijter geweest. Waar woont Triene nu?" „In B.", ant woordde ze. „Nou, doe haar de groeten, als je haar ziet." Ze beloofde het. J7EN week of drie later ■Lj kom ik na een lange dag thuis. „Nu moet je toch eens kijken", zei mijn vrouw, terwijl ze me een brief over handigde. Nieuwsgierig pakte ik hem aan en las. Een brief van Triene! Verbazing teken de zich stellig af op onze ge zichten, want Jans zei met nadruk: „Ja warempel, een brief van Triene! Ze wilde haar schulden betalen, die ze nog bij mij had. Of ik haar een rekening wilde sturen. Ik raad mijn boeken gelukkig nog- Er stond nog wel meer schuld in opgetekend. Die zelfde avond schreef ik de rekening en een week later had ik het geld." „Ze had dus toch wroeging gekregen", stelde mijn vrouw vast. „Nee" zei Jans, terwijl hij beslist zijn hoofd schudde, „geen sprake van. Klaasje heeft haar natuurlijk van onze ontmoeting verteld en toen heeft Triene gedacht: „Ai, Klaasje werkt dus op de zaak bij Jans Knol. Dan wordt het tijd om de rekening te beta len." Jans grinnikte en zei: „Leer mij Triene kennen!" BIN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1965 | | pagina 20