Geloofsgesprek voorbeeld
van toekomstige dialoog
Een woord voor vandaag
Discussie Jaeger en Beckmann in Keulen
Rustig spel
van vraag en
antwoord
Ds.Overduin verontrust
over zondagszeden
Kerkedag-gangers doe?i
beroep op Bea
Psychische gevolgen zijn
moeilijk te genezen
HERDENKINGSBUNDEL
PROF. J. H. BAVINCK
West-Nigeria herdenkt
honderd jaar Bijbel
Amerikanen zijn over
zichzelf ontevreden
Vaak lezen wij over de woorden heen en dikwijls gebeurt het.
dat de woorden ons zó vertrouwd zijn geworden, dat zij ons
niets of niet veel meer zeggen. Dat is in het algemeen al
riskant, maar speciaal geldt het voor het Bijbellezen. De af
gelopen dagen zijn enkele opmerkingen gemaakt over Psalm
65 en vandaag vragen deze woorden uw aandacht: „Wij zullen
verzadigd worden met het goede van Uw huis, het heilige van
Vw tempel." Verzadigd worden: wij weten in een welvarend
land wat het is. O zeker: te wensen blijft er altijd wat. Maar
in het algemeen hebben wij toch wat ons hartje lust en be
geert! Vergelijken wij ons leven met dat van mensen in de
minder ontwikkelde landen, dan verstomt elke klacht. David
bedoelt in de eerste plaats de geestelijke verzadiging, hij
brengt het in onmiddellijk verband met het huis van God,
met de kerk, met de tempel. Nu bestaat hier het gevaar, dat
wij deze geestelijke verzadiging gaan opvatten als een geeste
lijk „binnen" zijn, als een religieuze zelfgenoegzaamheid, die
bedenkelijk veel op een geestelijke gezapigheid gaat lijken.
Dit gevaar is levensgroot voor een mens, die de kerkmuren
elke zondag aan de binnenkant ziet. Laat hij dan wel beden
ken, dat David het heeft over het goede van Gods huis
en niet minder, dat er even tevoren sprake is van Gods ver
kiezing tot het naderen, opdat de mens wone in Gods voor
hoven. Dit is wel duidelijk: God kiest. God roept de mens:
komt in Mijn voorhoven, Ik wil u daar ontmoeten en Ik wil
u daar verzadigen met het goede van Mijn huis. Het goede:
zullen wij het genade noemen?
Vanavond lezen wij: 1 Corinthiërs 6 vers 1 tot en met 11.
Wij lezen morgen: 1 Corinthiërs 6 vers 12 tot en met 20.
(Van onze kerkredactie)
T/"EULEN Niet voor iedereen, maar wel voor velen stond de1
tweede dag van de Duitse kerkedag in het teken van het gesprek
RomeReformatie. De zaal waar kardinaal Jaeger en praeses J.
Beckmann samen zouden discuteren was overvol. Dit unieke gesprek
op hoog niveau herinnerde aan de discussie van Luther en Eek.
Alleen stelde nu de protestant Beckmann de vragen en moest de
kardinaal zich „verantwoorden".
en een half uur. De belangstelling
was zo groot dat op een gegeven
moment de politie de opdracht gaf
de deuren te sluiten. Ruim 800 men
sen volgden echter buiten, ondanks
de regen, dit gesprek via luidspre
kers. Het alleropmerkelijkste was
eigenlijk en tevens kenmerkend
voor een kerkedag dat geen van
de andere bijeenkomsten leed onder
deze belangstelling; daar was het
bezoek nog beter dan de eerste dag.
Niet alle theologische en prakti
sche geschilpunten kwamen aan de
orde. Zo werd het probleem van het
gemengde huwelijk niet aangeroerd.
Als basis voor het gesprek werd het
„oecumenisch decreet" van het Va
ticaans Concilie genomen, dat op
zichzelf reeds voldoende stof bevat
te voor een discussie van bijna twee
Ega van student
veroorzaakt
opwinding
(Van onze kerkredactie)
WORCESTER Een theologisch
student in de Anglicaanse Kerk heeft
zich nu al bij vele gemeenteleden en
predikanten onmogelijk gemaakt door
een artikel, dat zijn vrouw heeft
geschreven in de Worcester Diocesan
Messenger over de geboortenbeper-
king.
In haar artikel vroeg mevr. Evelyn
Fisher om bekwame krachten, die op
de catechisatie de kinderen les zouden
kunnen geven in contraceptieve me
thoden.
De Messenger wordt niet door de
uitgever rechtstreeks naar de abon
nees gezonden, maar verspreid door
plaatseUjke gemeenteleden. Zo jon
den fh enkele gemeenten predikanten
met een team van helpers het artikel
van mevr. Fisher doorkrassen.
Op de eerstvolgende diocesane con
ferentie werd een motie ingediend,
waarin gevraagd werd, dat de confe
rentie zich duidelijk van de suggesties
in het artikel zou distantiëren. De
motie werd uiteindelijk teruggeno
men, nadat de bisschop van Worcester
zich over de zaak had uitgesproken.
Overspel is een zware zonde en
beweren, dat kuisheid in sommige
gevallen een onmogelijkheid is, be
tekent een ontkenning van de macht
van Gods genade. In de moderne
wereld is de sexualiteit uit haar
normale sfeer gehaald en vercom-
mercialiseerd. Ieder kerkmens heeft SSLJÜ.IB
daarop de plicht, om jonge mensen te gebod in de dertiger jaren, dan had
helpen de bijbelse opvatting te be-die een ander accent, dan vandaag,
grijpen. Toen was er veel meer aanleiding, om
x- te waarschuwen tegen een wettische
Natuurlijk had mrvr. FUhrr het sabbattistische aondagaopvattin*.
recht, om haar gevoelens publiek te|Nu meen ik, dat wij juist op andere
maken, maar het was wijzer ge
weest, als ze dat in de vorm van
„Geen open deuren intrappen"
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT Al is het waar,
dat onze gereformeerde zondag
voor een groot deel onder de ge
reformeerde zede valt, daarom is
het nog wel de moeite waard,
voor het behoud van de zondag
te strijden. Ieder, die Duitsland,
Zwitserland en Skandinavië kent
op het punt van de zondagsopvat
ting, waar de ontspanning steeds
meer de heiliging verdrongen
heeft, weet hoe dit de ontkerke
lijking en de ontkerstening in de
hand heeft gewerkt.
Aldus ds. J. Overduin, gereformeerd
predikant te Veenendaal, in het Cen
traal Weekblad, in een artikel geti
teld „Verschuiving en verontrusting".
Verscheidene lezers hadden hem ge
vraagd een „waarschuwende stem te
laten horen", want „tegenwoordig kan
er alles maar op door".
De Veenendaalse predikant schrijft,
dat het hem onmogelijk is, alle ver
schuivingen af te keuren of toe tc
juichen. Nu eens is hij verblijd,
terwijl hij over andere verschuivin
gen ernstig verontrust is. Over de
zondagsviering schrijft hij onder
een ingezonden stuk had gedaan, zo
meende de bisschop.
OPGAVE
VAKANTIEADRES
Dringend verzoek, i
vakantieadres
via de uit de krant geknipte bon,
die wij regelmatig op de advertenUe-
pagina plaateen.
minstens een week van tevoren
gevaren moeten attenderen.
Onverantwoord
Wij behoeven geen open deuren
in te trappen. Wanneer wij in een
gemeente staan (en bijna alle ge
meenten hebben een flinke klap te
pakken), waarin de zondag steeds
meer in het teken van de rust. de
gezelligheid, het uitgaan, de ont
spanning komt te staan ten koste
van de heiliging mede door de
eredienst, dan is het onverantwoor
delijk er nog een schepje boven op
te doen in de prediking, door een
zijdige nadruk te leggen op de rust
en de ontspanning. Dat hebben wij
vandaag heus niet nodig.
Wat we wèl nodig hebben, is te
wijzen op de jacht èn het genot in het
leven ten koste van de geestelijke
concentratie op Gods Woord. Wat
baat het een mens. wanneer hij met
grote weekenden lichamelijk en psy
chisch op verhaal komt en geestelijke
schade lijdt aan zijn ziel?"
Ds. Overduin legt een verband met
de vrijheid en de mondigheid, waar
van het in de lucht zoemt. „De wijze
waarop dit gebeurt, doet ernstig vre
zen, dat nu juist de christelijke kwa
liteit in de vrijheid en de geestelijke
dimensie in de mondigheid gemist
wordt.
Uithollen
Daarmede wordt het geestelijke en
kerkelijke leven verschroeid en uit
gehold. En dit gaat gepaard met een
wereldgelijkvormigheld en een le
vensstijl, die niet nitkomt boven een
algemene-genade-christendom."
„Miskotte heeft, naar ik meen, er
gens gezegd, dat de grote zonde de
zonde tegen het vierde gebod is.
Wanneer de bijzondere dag des Heren
verloren gaat, geven wij God steeds
minder kans met Zijn Woord en Geest
in ons te werken, opdat alle dagen
van de week vanuit die ene dag
geheiligd zouden worden.
Als is het waar, dat de Nieuwtes
tamentische „dag des Heren" niet
zonder meer als de vervanging van de
Oud-testamentische sabbat gezien kan
worden, dat neemt niet weg, dat wij
in de zondag als dag van rust en
heiliging een enorm groot goed heb
ben", aldus schrijft ds. Overduin in
het Centraal Weekblad.
Nieuwe boeken
De Chinese muur en andere verhalen,
door Franz Kafka. Vertaling Nini Bront.
Salamander. Uitgave Em. Querido N.V.,
Amsterdam (189 blz., 1.75).
Reislust, door Alfred Kossmann. Derde
druk. Salamander. Uitgave Em. Querido
N.V., Amsterdam (192 blz., ƒ1,75).
Vergeten straat, door Louis Paul Boon.
Derde druk. Salamander. Uitgave Em.
Querido N.V., Amsterdam. (223 blz..
ƒ1,75).
Inleiding
De beide gesprekspartners werden ge
secondeerd door hoogleraren, die hen. zo
nodig, zouden kunnen helpen. Beiden
gaven eerst een korte inleiding. Kardi
naal Jaeger wilde het oecumenisch de
creet niet zien als een magna charta voo-*
de oecumenische beweging, het w'j
slechts de eigen rooms-kathoiieke chris
tenen leren hoe zij deel kunnen hebbel
eigen kring hebben geklonken.
Praeses Beckmann noemde het decree
een epoche-makend feit waarin de grote
veranderingen van de laatste iaren open
baar worden. Al is het dan voor eigen
kring bestemd, toch is het ook belangriik
voor de protestanten. De Rooms-Katho-
lieke kerk stelt zich achter rk- oecumeni
sche beweging van onze tijd. Eindelijk
wordt gesproken van „de van ons geschei
den kerken en kerkelijke gemeenschap
pen". Erkend wordt dat de Geest van
Christus ook in de Reformatie werkt, dot
de kerk opgeroepen wordt tot een steeds
hernieuwe reformatie.
Vragen
Maar toen begon Beckmann vragen te
stellen: hoe ziet de Rooms Kathol"eke
Kerk de protestanten nu? 'Vorden xlj
werkelijk als kerken erkend? Jaeger
antwoordde dat zijn kerk open staat voor
de kerkelijke elementen. Ook de Rooms-
Katholicke Kerk, zo vervolgde hij. ziet
zichzelf niet als de volmaakte, de ware
kerk. ZIJ is op weg om bruid van
Christus te worden.
Beckmann: Is er in het Nieuwe Testa
ment wel een bewijs voor te, vinde.i
dat de paus de plaats van Petrus heef-
ingenomen?
Jaeger: Men kan in de Schrift onmogc
Doop
(het water moet vloeien) en met d.
juiste woorden moet worlen bediend
Wordt het niet tijd dat de conditionele
herdoop (bediend aan prinses Irene en
Lucy Johnson) wordt opgeheven?
Jaeger: Hier ligt geen theologisch
een praktisch probleem. Overal
moet voeren, zei de kardinaal
aartsbisschop van Paderborn nog dat
hij op de vierde zitting van het Con
cilie een uitspraak over de gods
dienstvrijheid verwachtte die velen
zou kunnen bevredigen. Ook zou er
een duidelijke uitspraak over de Jo
den komen. Hij was van mening dat
de verhouding Rome-Reformatie geen
zaak kan zijn van overdreven enthou
siasme, maar ook niet zinloos. „Wij
blijven geduldig hopen", zei hij en
deze woorden vonden langdurig bijval
in de zaal.
wordt. Dan wordt een echt gesprek
mogelijk en kunnen we vol vertrouwen
samenwerken.
Beckmann: We zijn het er samen ove»
eens dat nog geen gezamenlijke avond
maalsdiensten mogelijk zijn. In het
decreet wordt wel gesproken over de
mogelijkheid van samen bidden. Wordt
daar alleen bidden mee bedoeld of ook
de Bijbel lezen en Bijbeluitleg?
Jaeger: De Duitse bisschoppen hebben
zich tegen gezamenlijke erediensten -
uitgesproken. Zij deden dit echter pasl?.®? ma?r. ,?ok. niet Zinloos,
nadat er een theologisch eesprek had
plaatsgevonden, waaruit gebleken was
dat er ook bezwaren leefden bij de
protestanten. De bisschoppen wilden
alles vermijden wat de protestantse
christenen in gewetensnood kon bren
gen. Wel is duidelijk dat het gebed de
Schriftlezing niet uitsluit.
Traditie
Beckmann: Hoe ziet u de verhouding
tussen het gezag van de Scrrift en het
gezag van het leerambt in de kerk?
Jaeger: We zullen het samen op dit punt
spoedig eens kunnen zijn. Ook de
conferentie in Montreal van Faith and
Order heeft uitgesproken dat er nood
zakelijk een traditie moei ziin. It
geloof dat alle theologen dat moeten
erkennen. Door inspiratie is de Schrift
het woord van God geworden. Zij is
dat voor alle tijden. De theologie 's
echter niet alleen maar een weten
schap. maar ook een geloolszaak. Vol-
zogenaamde conditionele doop is 'chter
een gevolg van een gewetensconflict
van de priesters. Zij weten vaak .liet
of de doop wel juist is bediend. Laten
we toch de moeilijkheden opruimen
door de doop zo te bedienen, dat hii
naar ieders inzicht werkelijk een dooi
is.
Beckmann: De paus heeft vergeving
gevraagd aan de niet-roomse mede
christenen. indien de R.K Kerk tegen
over hen schuldig is. De orotestantso
kerken kennen geen instantie. Ook de
Wereldraad is dat niet die daarop kan
antwoorden, dat kan ieder* kerk allee:
voor zichzelf doen. Is er begrip voor
het feit dat zij een stnaie moeter.
maken van de consequenties die dit
verzoek voor hen heeft?
Jaeger: Dit zijn geen loze oorden va.,
de paus en het Cocilie Zij zHn nie'
ingegeven door opportunistische over
wegingen, zoals angst voor l,et commu
nisme. Zij zijn een uiting -'an verlan
gen naar een nieuwe gerechtigheid iV
zou al dankbaar zijn als .cder wan
trouwen. dat nog steeds tussen d-
kerken bestaat, uit de wvp qerulmd
geloofsgeschiedenis blijft zij verbonden
met de Schrift. Het leerambt legt de
Schrift uit, maar mag z'ch nimmer
boven de Schrift stellen. De Heilige
Schrift blijft de absolute n -rm voor de
theologie, ook voor het leergezag van
de kerk.
Beckmann: Het geeft hoop dat het Woord
Gods wordt gezien als absolute norm
hoop dat beiden, Rome en de Reforma
tie zich opnieuw bezinnen op de
verhouding van Schrift en traditie.
Ook de Reformatie heeft bewust of
onbewust een eigen traditie gevormd
die het begrijpen van de Schrift in de
weg kan staan.
Andere vragen
Er kwamen nog andere vragen aan de
orde. Zoals over de „hiërarchie van de
(bijbelse) waarheden en over het
avondmaal waarvan de R.K Kerk
heeft verklaard dat daarin voor de
protestanten een teken ligt van ge
meenschap met Christus. Betekent dat,
zogenaamde leken dus) de plaats van
een teken is, en geen werkelijke
gemeenschap volgens rik. inzicht?
Jaeger: Dat woord „teken" moet niet
Zwingliaans verstaan worden. Het is
voor ons zeker dat het Avondmaal iets
bewerkt. Maar de R.K. Ketk is over
tuigd dat de oeroude traditie .tuist Is
dat het Avondmaal alleen bediend kan
worden door de gewijde n'Water. Dat
is niet direct in de Schrift te vinden,
maar Clemens van Rome heeft destijds
al een theologie van het nriostergchap
ontwikkeld. Ik geloof niet da' meo
deze apostolische traditie weg kan
schrappen cn het volk Gods (de
zogenaamde leken dus) de plaats vat.
de priester kan laten innemen.
Vrijheid
Aan het eind van dit gesprek, dat
door voorzitter von Bismarck een
voorbeeld genoemd werd voor ge
sprekken die de kerk uit het confes-
sionalisme naar het oecumenisme
ZATERDAG 31 JULI 1965
Beroepingswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Aalst (Gld.), kand. H. A.
van der Pol te Ede: te Woudenberg (2e
pred. pi.; toez.), J. den Besten te Huizen
(N.H.).
GEREF. KERKEN
Beroepen te Aduard, A. Schweitzer te
Dedemsvaart.
Aangenomen de benoeming tot geeste
lijk verzorger „Dennenoord" te Zuid
laren, drs. S. W. R. Polman te Medem-
bllk.
GEREF. KERKEN (VRIJG.)
Aangenomen naar Bunschoten (2e miss.
6red. voor het Boven-Digoelgebied),
J. van Stelten te Loosdrecht
DOOPSGEZ. BROEDERSCHAP
Vijfhonderdduizend Deense kronen
(260.000 gulden) hebben Deense school
kinderen bijeengebracht voor de bouw
van scholen in Algerije. Van dit geld zijn
in drie steden scholen gebouwd, die in
september geopend worden en onderwijs
mogelijk maken voor duizend kinderen.
Verklaring over de Joden
(Van onze kerkredactie)
KEULEN Helemaal eens waren twee bekende vertegenwoor
digers van de Rooms-Katholieke Kerk het niet op de Kerkedag.
Terwijl in de ene zaal kardinaal Jaeger verklaarde goede hoop te
hebben dat het op een volgende zitting van het Concilie tot een
goede uitspraak over de Joden zal komen, verklaarde in een andere
zaal pater dr. Eckert uit Keulen dat de uitspraak in gevaar is.
Hij sprak in de werkgroep voor de verhouding van Joden en Christenen. Daar
zeiden ook de Berlijnse hoogleraar prof. dr. Gollwltzer en prof. dr Simon uit Jeru
zalem dat een uitspraak noodzakelijk is geworden. De ruim drieduizend aanwezigen
drongen er op het forum op aan om een beroep te doen op kardinaal Bea.
In dat beroep wordt gezegd: wat het Concilie in deze kwestie besluit gaat ons
allen aan. Een dergelijke uitspraak zal óf een oude schuld doen blijven bestaan en
bijdragen aan de schande van de gehele christenheid, of hem uitwissen.
Na verblijf in concentratiekampen
AMSTERDAM„De psychische
gevolgen van een verblijf in een
concentratiekamp zijn in het alge
meen zeer moeilijk te genezen".
Na een over dit onderwerp gehou
den colloquium werd dit tijdens
de laatste persconferentie van het
24ste internationale psycho-ana-
lytische congres verteld door de
Amsterdamse zenuwarts E. de
Wind.
„De psycho-analytlcus heeft in het al
gemeen te maken met ziektebeelden,
waarin normale gevoelens van verdriet
bij de patiënt een rol spelen. In deze
gevoelens kan de psychiater zich ver
plaatsen, hetgeen de eerste voorwaarde
voor een succesvolle behandeling is. Bij
een patiënt, die in een concentratiekamp
heeft gezeten, is er geen sprake van nor
male gevoelens van verdriet en ellende.
Dat is ook aanvankelijk de reden ge
weest dat tot zeker tien jaar na de
In oktober 1964 zou prof. dr. J. H.
Bavinck vijfentwintig jaar hoogleraar
zijn geweest. Helaas, enkele maanden
eender overleed hij. De bundel met
bijdragen van leerlingen en vrienden,
die hem zou worden aangeboden,
werd er nu een ter nagedachtenis. De
inhoud moge materieel van gelijke
inhoud zijn gebleven, men zal de
bundel nu eens te meer met gevoelens
van piëteit in de hand nemen. Want
het is hierin, dat men de gestalte van
een even groot ais bescheiden zen
dingsman ziet verrijzen.
De titel van de bundel „Chris-
TWEE lange dunne wichten van Maar de ander wankelt tussen
18 jaar zijn voor een twee kandidaten en dat dient na-
weekje onder mijn hoede gesta- tuurlijk serieus genomen 'e wor-
Slavenjongen werd geleerde
(Van o
kerkredactie)
LAGOS Morgen zal
het in de kerken in West-
Nigeria Bijbelzondag
zijn. In alle kerkdiensten
zal dan worden her
dacht. dat honaerd jaar
geleden de Bijbel voor
het eerst verscheen in de
Joruba-taal Tevens zal
dan in het bijzonder de
persoon en het werk
worden herdacht van
Samuel Adjai Crowther,
ee i slavenjongen die
een van de eerste Afri
kaanse bijbelgeleerden
Als kleine jongen
werd Crowther buitge-
r aakt door slavenhandel
laars. Vier maal
vervoeren. De naam van
het schip was ironisch
genoeg voor de 187 sla
ven, die de lading vrom-
den ae Happy Hope
De Happy Hope werd
echter niet ver van de
Afrikaanse kust aange
houden en enkele maan
den later werd Samuel
vrijgelaten in Freetown
in Sierra Leone. Als een
moderne Jozej werd zijn
lot ten goedt qekeerd
Een christelijke onder
wijzer nam hem bij zich
in huis en de iongen
werd gedoopt
Na veel avontuurlijke
laren, waarin hij onder-
•viirer en later predikant
werd, keerde hij in 1845
hij doorverkocht, tot hij'crug naar zijn geboorte-
in Lagos aan boord van streek Abeokuta in West
een schip kwam, dat' Nigeria Hoewel hij 25
sprak hij de Jorubataal
nog vlor'end.
Crov zag de nood
zaak n een verta
ling r, de Bijbel in
zijn geboortetaal en on
der al zijn werkzaamhe
den door hij was in
middels bisschop gewor
den - vond hij daartoe
de tijd. In 1865 werd
zijn vertaling door het
Brits en Buitenlands
Bijbelgenootschap uitge
geven. Crowther heeft
ook nog geholpen bij de
vertaling in enkele an
dere talen
Zijn vertaling, die nog
altijd in gebruik is (er
zijn al anderhalf miljoen
exemplaren verkocht)
een van de weinige
Afrikaanse vertalingen
die niet door zendelin-
door Afrikanen
hem naar Amerika zou jaar weg was geweest, zelf gemaakt
tionneerd. Een aparte sensatie als den.
Gisteren kreeg ik voor net eerst
moeilijkheden. De perikelen van
je zelf nog geen dochter van die
jaren hebt.
De spiegel is vanzelfsprekend de twee amants maakten ie van
een belangrijk attribuut, waar veel kelmoedige zo onrustig, dit ze
in gekeken en met ernstig bezorg- besloot naar een waarzegster te
dat ze geen prehistorische trekjes rij was. De discussie liep hoog op
en vinden domweg hun keuze de me".
meest voortreffelijke. Een instel
ling. waar tussen twee haakjes
ook volwassenen zirn nogal eens
aan schuldig maken.
Ondanks het slechte weer amu
seerden ze zich best. Ze fabriekten
erg ingewikkelde koekjes, één te
kent heel leuk en de ander maakt
met eindeloos geduld Kei tingen
van kleine kraaltjes.
Al met al vond ik het
gezellig, we kletsten veel en
Meestal over le lie1d* met
maal hoofdletters. De een heeft
.Jullie snappen er niets van'
vond ze bitter, „jullie hebbev
makkelijk praten, voor jou heep
de toekomst geen problemen en u'
ze keek mij minachtend aan
..u hebt uw toekomst al gehad".
„Hoe bedoel je, toekomst ge-
had?" vroeg ik nogal perplex.
„Nou", zei ze met een vage
armzwaai de kamer in, „u hebt
icuze alles al. man. kinderen, huis, ge
lang woon alles".
alle- Buiten klonk de claxon van een
auto; ze werden gehaald om ergens
Een tiener ziet iemand van voor
bij de veertig als oud, even slik
ken, maar het is te verwerken.
Verbijsterend vond ik echter, dat
een intelligent modern meisje vond
dat er sprake kon zijn van „toe
komst gehad hebben".
Hoe je kinderen klaar zullen
worden voor het leven, welke
problemen je nog wachten, of de
wereld blijft smeulen of gaat
branden, of de grond onder je
voeten, om wat voor reden dan
ook zal gaan schudden, het is niet
meer belangriik Want je bent
bemind geworden, je hebt iief
gehad, je bent veertig geworden
nou dan is de kous af. En de kous
duurt van je zeventiende tot je
wertigste jaar.
Ik nam mij voor met haar te
vraten. Ik zou haar zeaaen dat er
Itijd toekomst bleef, altijd heim
wee. altijd verdriet, altijd vreugd
-n vrede, altijd uitzicht.
Het kwam er niet van. De vol
lende ochtend was er een briel
an een van de twee aanbidders
die duidelijkheid verschafte. ..Sorry,
tante" schutterde ze. .jorry voor
qisteren, het is toch Piet, ik weel
het nu zeker" Tante heeft haar
toegeknikt en maar gezwegen ver
der. Tante dacht, de toekomst zal
haar zelf wel leren dat er eeuwig
toekomst blijft.
MINK VAN RIJSDIJK.
tusprediking in de wereld" (uitgave
J.H. Kok NV, Kampen; 248 blz.,
14,75) is kenmefkend voor de
man wiens herinnering hij oproept
alsmede voor de inhoud. Enkele bij
dragen willen we in het bijzonder
vermelden.
Daar is dan allereerst de van liefde
en genegenheid getuigende wijze
waarop achtereenvolgens ds.
en prof. dr. J. van den Berg de
overledene tekenen, zowel naar zijn
leven en werk als nader naar zijn
wetenschappelijke arbeid.
Van bekwame bronnenstudie ge
tuigt, eveneens van prof. Van den
Berg, de beschouwing over Livingsto
ne, bij ons weten de eerste uitvoeri
ger verhandeling in de Nederlandse
taal over deze merkwaardige en voor
de geschiedenis van de zending toch
zo belangrijke figuur, van mythe en
traditie omgeven.
Prof. dr. H. Bergema leverde een
biidrage over het zonderlinge ..evan
gelie naar Barnabas", waarbij hij
gelegenheid had waardevolle opmer
kingen te plaatsen over de verhou
ding tussen Christendom en Islam. Als
vanzelf leest men dan door in de even
interessante bijdrage van prof. dr. J.
Blauw, waarin diepzinnig wordt ge
schreven over de verhouding tussen
het Evangelie van Jezus Christus en
de religies der mensen.
Van de overige bijdragen vermel
den wij nog in het bijzonder de wel
zeer oriënterende van dr. E Jansen
Schoonhoven over Corous Christia-
num en zending, de boeiende van dr.
R Soedarmo over de vraag, waarom
er in Indonesië zo weinig inheems
Christendom is. en die van Drof dr J
Verkuyl over het onderwijs in de
'heologicche ethiek aan de theologi
sche opleidingen in Azië en Afrika
De theologische candidaat A Wessels
^en slotte verzorgde een indrukwek
kende bihliografie van prof. Bavinck.
log maar weinig ex-concentratiekamp
gevangenen, die psychische moeilijkhe
den krijgen, werden behandeld. Men nam
aan, dat een poging tot genezing zowel bij
de patiënt als bij de psycho-analyticus te
grote emoties teweeg zou brengen", al
dus de heer De Wind. Hij zei voorts dat
in deze visie wijziging is gekomen door
de wetten voor schadeloosstelling van
slachtoffers van het nazi-regime. „Er
tverden toen van onze kant rapporten
gevraagd en zo ontstond een hernieuwde
belangstelling voor dit probleem."
De heer De Wind weet waarover hij
spreekt, want hü heeft zelf anderhalf jaar
in het concentratiekamp Auschwitz door
gebracht. „Een groot probleem bij de
behandeling van deze gevallen is, dat de
patiënt liever niet wordt geconfronteerd
met de ergste kampervaringen. In het
begin vertelt hü alleen de grappen, die
in het kamp de ronde deden. Pas aan het
einde van de behandeling komt de pa
tiënt voor de dag met de meest schok
kende gebeurtenissen, zo leert mijn erva
ring. Dat leidt dan vaak tot het opwellen
van zeer heftige gevoelens van verdriet
en woede. En da» pas kan genezing vol
gen."
Hij vertelde iets over „aanpassing" van
de kampgevangenen. „Als valide Joodse
jongemannen in het kamp voor slaven
arbeid werden gebruikt, vroegen zij aan
de reeds te werk gestelde gevangenen,
waar hun familie en bekenden eigenlijk
waren gebleven. Het antwoord was dan:
dat ruik je toch (aan de verbrandings
lucht uit de crematoria). En als zij dan
vroegen, wat er met hen zou geschieden,
kregen zij te horen: misschien een week,
misschien twee weken, dan vergaat het
jou net zo. Het schokeffect dat dit ver
oorzaakte kon alleen worden opgevangen
door plotseling weer kind te worden, dat
wil zeggen, van minuut tot minuut te
leven, niet vooruit te denken, een nega
tief bestaan te leiden. De weinigen, die
het overleefden, hebben daardoor een
totaal veranderde levensinstelling gekre
gen. Toen zij weer in de gewone maat
schappij terug kwamen, was een her-
aanpassing noodzakelijk. Sommigen zijn
daar moeilijk in geslaagd, anderen minder
moeilijk, maar er zijn er ook die er nooit
in zullen slagen," aldus de heer De Wind.
9 Het kerkje van Schokland, dat thans
als Zuiderzeemuseum dienst doet, zal
worden gerestaureerd. Maandag beginnen
de werkzaamheden, die ongeveer een
jaar zullen duren. De expositie, die tij
delijk in een belendende schuur is onder
gebracht, blijft echter geopend.
Naai vereniging
bouwde kerk
GÖTEBORG Twee en
twintig leden van een kerkelij
ke naaivereniging in het drie
honderd inwoners tellende
dorpje Vrange bij Göteborg
hebben een geprefabriceerde
kerk gefinancierd en zelf in el
kaar aezet. De honderd vijftig
duizend Zweedse kronen (hon
derdduizend auldenI voor de
aankoop van de kerk had de
vereniging door 25 jaar naaien
bij elkaar gespaard De nraag
rijst wel. wat de mannen in
Vrange hebben gedaan.
NEW VORK Amerikanen maken zich heel wat kopzorgen over zich
zelf, althans als men het opinieonderzoek moet geloven, dat zich bezig heeft
gehouden met de vraag, up welke punten een Amerikaan ontevreden is over
zichzelf. „Ik verspil te veel tijd", was de meest gehoorde zelfbeschuldiging,
gevolgd door „Ik lees niet enoeg". „II doe niet genoeg aan het verenigings
leven Als goede vierde kwam uit de bus „Ik ga niet genoeg naar de kerk".
De rijkste mensen maken zich de meeste zorgen over zichzelf, aldus de
onderzoekers.
