Predikant in Japan
opent wegrestaurant
Godsdienst in Rusland
heeft nog toekomst
PHOENIX BIJBELPOCKETS
Ds. Weiter stierf
25 jaar geleden
ex/tot Mhdactfmt1:
Eet halve maaltijden en
steeds maar appels
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 31 JULI 1965
(Van onze kerkredacti:)
KAKOGAWA is een
plaats aan de grote
autoweg no. 2, die Tokio
verbindt met Zuid-japan.
Langs deze tamelijk smal
le weg daveren dag en
nacht zware vrachtauto's.
Van vele chauffeurs wordt
verlangd, dat zij een paar
dagen en nachten aan een
stuk doorrijden. Er zijn er,
die dit tot zes of zeven
maal per maand doen,
Logisch, dat het aantal
ongelukken benauwend
hoog is.
Ds. Michio Imai geloofde,
dat de kerk hier een taak
had. Het probleem van de
vrachtautochauffeurs liet
hem niet meer los. Hij startte
in zijn huis een restaurantje,
waar de chauffeurs een maal
tijd en een bed vonden. Ds.
Imai werkte namelijk op een
zendingspost en ontving daar
voor geen salaris, zodat hij in
zijn eigen onderhoud moest
voorzien.
Maar ds. Michio Imai
droomde van een centrum,
waar de chauffeurs niet al
leen eten, een bed en zo mo
gelijk een bad zouden kun
nen vinden, maar waar ook
de mogelijkheid zou zijn
voor geestelijke hulp.
Hij hield besprekingen met
een vakbond van vraohtauto-
Chauffeurs, met een benzine-
Eaaatsdhappij, kerkelijke en
burgerlijke autoriteiten en men
kwam tot overeenstemming. De
kerken zouden het initiatief ne
men tot het oprichten van een
wegrestaurant langs autoweg
no. 2.
Via de Wereldraad van Ker
ken kwam er ook in Nederland
belangstelling voor het plan van
ds. Imai. De Oecumenische Hulp
aan kerken en vluchtelingen gaf
samen met kerken in Australië
veertigduizend gulden.
Dezer dagen Is het restaurant
in gebruik genomen. Het bevat
twee „prefabricated" gebouwen,
waar vijftig mensen tegelijk
kunnen eten. Voor vijf en twin
tig is er ook een bed en men
kan er een bad nemen. Wat be
langrijk is, is dat hier een mo
gelijkheid wordt geboden voor
(Van een onzer verslaggevers)
J EEFT DE GODSDIENST in de Sowjetunie nog
toekomst? Deze vraag behandelt de uit
Oostenrijk-Hongarije afkomstige Ruslandkenner
Walter Kolarz in zijn boek „Godsdienst in de
Sowjetunie". En zijn antwoord is, dat men
vroeg of laat zal begrijpen, dat de godsdienst een
wezenlijk bestanddeel uitmaakt van de ziel en
de traditie van elk volk. Bij de voortdurende
verdere bevrediging van materiële verlangens zal
de aandacht voor de onopgeloste geestelijke
vragen toenemen in Rusland.
Ondanks een communistisch atheïstisch regime
van bijna vijftig jaar is er nog steeds religieus
leven in Rusland. De voornaamste oorzaak hier
van acht Walter Kolarz het feit, dat het commu
nisme geen autonome zedelijkheid kent. Op de
vraag: „Wat is een goed mens" geeft de marxis
tische leer los van de politiek geen antwoord.
De geloofsethiek voorziet hier bij velen in een
behoefte.
In dit artikel geven wij de conclusies van Kolarz
over een aantal kerken
de Moscovisohe
Baptisme
Ds. Imai is altijd vol belangstelling voor de omstandigheden, waarin zijn
mannen hun afstanden afleggen.
Orthodoxie
een gesprek over maatschappe
lijke problemen en levensvra
gen.
De burgemeester van Kako-
gawa (zelf geen christen) zei
bij de opening: „Wij hebben ge
leerd van dit centrum en willen
dit voorbeeld volgen". Prof. Aiji
Taikeuchi, hoogleraar in de so
ciologie, wil van het restaurant
een centrum maken voor de
Chauffeurs, om te spreken over
de oorzaken en het bestrijden
van ongelukken langs de weg.
Ds. Michio Imai praat met de
chauffeurs. Z/ijn vrouw leidt het
restaurant, daarbij geholpen
door haar drie kinderen. De staf
telt nog een aantal leden, waar
van twee bij voorbeeld rechts
kundige adviezen geven.
En ds. Imai droomt nu over
nog verdere uitbouw: en kli
niek, een vergaderzaal, meer
recreatieruimte...
Hier vinden de chauffeurs, die
soms vier dagen en nachten
achter elkaar moeten rijden, een
maaltijd en éen bed.
Met een ledental van ongeveer
25 miljoen zielen Is de Russisch-
Orthodoxe Kerk de grootste van
alle religieuze groeperingen in de
Sowjetunie. Na de revolutie van
1917 werd aanvankelijk zeer hard
tegen haar priesters opgetreden.
De Duitse inval bracht echter bij
de bevolking grote behoefte aan
geestelijke verzorging. Daarom
.verd in 1943 een concordaat met
de overheid gesloten, waarbij on
der meer werd vastgesteld dat al
leen de Patriarchale Kerk het
recht had namens de orthodoxe
christenen in de Sowjetunie op te
Na de oorlog werd de kerk
betrokken bij het voeren van
diverse vredesakties. De schrij
ver wijst er op dat de religieuze
leiders bij hun internationale
contacten de lijn van de Sow-
jetdiplomatie moeten volgen.
Dit blijkt vooral uit de ontwik
keling van de betrekkingen met
Joego-Slavië.
Ondanks haar relatief gunstige
positie heeft deze voormalige
staatskerk te kampen met ver
scheidene problemen. Het aantal
jonge priesters blijft klein. Theo
logische lectuur mag vrijwel niet
worden uitgegeven. Niettemin
heeft deze kerk, aldus Kolarz,
onder het Sowjetbewind aan mil
joenen troost en geestelijke k-acht
gegeven.
Luther en Calvijn
Westerse emigranten. Zij genoten
in het Tsarenrijk een grote mate
van vrijheid. De communisten
daarentegen verwerpen het protes
tantisme volledig. Luther be
schouwt men enerzijds als strijder
voor bevrijding van het roomse
juk, anderzijds pleegde hij verraad
door zich bij de reaktionaire vor
sten aan te sluiten. De leer van
Calvijn wordt afgewezen als „een
godsdienstige rechtvaardiging van
het burgerlijk streven naar opeen
hoping van kapitaal en van bur
gerlijke aktiviteiten in het alge-
Lutheranen en calvinisten
vormen in Rusland slechts klei
ne minderheden. De belangrijk
ste centra van het lutheranisme
zijn Estland en Letland. Evenals
in Oost-Duitsland tracht men in
deze Baltische staten de luthe
ranen te verzwakken door hun
belijdenisdag te laten samenval
len met het meerderjarigheids-
feest van de communistische
jeugdorganisatie Komsomol.
aanzienlijk verbeterden, kregen
Duitse gemeenschappen in Sowjet-
Azië een grotere mate van gods
dienstvrijheid. Dit leidde tot een
herleving van de Evangelisch-Lu-
therse Kerk in die streken.
Calvinistische groeperingen wor
den voornamelijk in de Transkau-,
kasische Oekraine aangetroffen.
Het calvinisme heeft in deze ge
bieden sterk nationalistische trek-
Een zeer vitale groepering vor
men de baptisten. Hun ledental
wordt door Kolarz geschat op 3
miljoen. Ze zijn over de hele
Sovjetunie verspreid en goed geor
ganiseerd.
Om twee redenen zijn de bap
tisten voor de atheïstische propa
ganda een moeilijke groep. Ten
eerste hebben zij, in vergelijking
met andere gelovigen, een goede
bijbelkennis. Vervolgens onder
scheiden zij zich in de fabriek en
op de kolchos door hun nauwge
zette plichtsbetrachting.
Een probleem vormt voor deze
groep het ontbreken van een op
leidingsschool en het gebrek aan
geestelijke lectuur. Bovendien zijn
veel radicale leden het niet eens
met de koers van hun leiders, die
de betrekkingen met de regering
zo min mogelijk in gevaar willen
brengen.
Dezelfde geloofsijver als bij de
baptisten treffen we ook aan bij
drie, uit Amerika stammende reli
gieuze groeperingen: de Pinkster
beweging, de adventisten en de
Jehova's getuigen. Vooral de laat-
sten komen voortdurend in conflict
met de regering.
Rooms-Kathol ieken
Binnen de Sowjetunie maakt
men het de rooms-katholieken
bijzonder moeilijk. Voortdurend
wordt tegen de geestelijkheid
opgetreden. Om haar internatio
nale organisatie onder eenhoof
dige leiding zien de commmu-
nisten in het Vaticaan een ge
duchte tegenstander. Bovendien
spelen de vanouds bestaande
geschillen tussen Rome en de
Russisch-Orhodoxe Kerk in de
verhouding tot de rooms-katho
lieken een grote rol.
In het humoristische Russische tijdschrift Krokodil wordt de spot gedreven
met mensen die zelfs het gebed te hulp roepen om anti-godsdienstige
sprekers te werven.
Epiloog
Prof. dr. P. Zaoharias wijst er in
een nawoord op dat de, inmiddels
overleden, schrijver zijn werk af
sloot op een moment, waarop juist
een nieuwe fase in de Sovjetpoli-
tiek tegenover de kerk aanbrak. In
het, in 1961 verschenen, nieuwe
communistische partijprogram
wordt het gebruik van weten
schappelijke atheïstische propa
ganda aangekondigd, waarbij de
gelovigen individueel worden be
naderd.
Zij zullen aan een grotere druk
blootgesteld worden maar ander
zijds kan dit, aldus prof. Zacha-
rlas, een symptoom zijn van een
bij de communisten aanwezige be
zinning op de waarde van de
Het is niet eenvoudig een be
trouwbaar en juist beeld van de
godsdienst in de Sovjetunie te
verkrijgen. Kolarz heeft, na een
langdurige studie, zijn boek tot
een standaardwerk over dit onder
werp gemaakt. Ieder, die van
„Godsdienst in de Sovjetunie"
kennis neemt zal het eens zijn met
de woorden van prof. Zacharias:
„Zonder Kolarz bestudeerd te
hebben, zal men voortaan over de
godsdienst in de Sovjetunie niet
meer mogen praten.
Phoenix Bijbelpockets, deel 14 Testament Geleerden van geheel
en 15: De Psalmen en De op- verschillende gezindte werken
bouw na de Ballingschap. Uitga- daaraan mee en deze twee deeltjes
ve W. de Haan, Zeist. zijn verzorgd door protestantse
predikanten en hoogleraren en be-
De Phoenix Bijbelpockets zijn langrijke joodse voorgangers. Zij
dertig deeltjes: achttien daarvan hebben"^niet alleen waarde ter
hebben betrekking op het Oude verrijking van onze eigen Bijbel-
Men is gekant tegen het Poolse Testament, twaalf op het Nlouwe kennis maar zij bieden
(Van onze kerkredactie)
„Neen, 't was geen vlucht,
die U deed gaan, maar vol
gen waar God riep." Ieder,
die de meidagen van 1940 be
wust heeft meegemaakt, zal
zich deze woorden herinne
ren. Zij waren de beginregels
van een gedichtje, waarin het
vertrek van Koningin Wil-
helmina begrijpelijk werd ge
maakt. Gestencild in grote
oplagen maakte het ons volk
duidelijk, dat er geen reden
was voor een gevoel van te
leurstelling, maar dat het be
sluit van de koningin inte
gendeel getuigde van wijs
beleid. De schrijver was de
negentigjarige oud-hofpredi
ker ds. W. L. Weiter.
Ds. Weiter behoorde tot de
bijzonder begaafde en geliefde
predikers van twee generaties
geleden. Toen hij nog in zijn
eerste gemeente stond, kwamen
Hasebroek en Ten Kate al graag
naar hem luisteren. Men vertelt
zelfs, dat de natuurkundige
prof. dr. W. J. Brill er graag de
wandeling van Utrecht naar het
kleine kerkje van Bunnik voor
over had, om zich door Weiter
te laten stichten.
54 Dienstiaren
Ds. Weiter ving zijn loopbaan
aan in Bunnik in 1874. Hij dien
de vervolgens de gemeenten
Zwolle en Arnhem en kwam in
1894 in Den Haag. Daar heeft
hij ruim 34 jaar gestaan, totdat
hij de voor een dienstdoend
predikant zeldzame leeftijd van
79 jaar bereikte. Met ruim 54
dienstjaren (thans is in de Ne
derlandse Hervormde kerk
veertig jaar het maximum) ging
hij op 1 januari 1929 met emeri
taat.
Als hofprediker sinds 1918 is
ds. Weiter betrokken geweest
DS. WELTER
bij een aantal belangrijke ge
beurtenissen in de koninklijke
familie. Hij was het, die prin
ses Juliana godsdienst-onderwijs
heeft gegeven. Op 12 juni 1927
legde zij bij hem openbare be
lijdenis af in de Haagse kerk,
die naar haar genoemd was en
waarvan zijzelf de eerste steen
had gelegd.
Indruk
Bijna tien jaar later, op 7 ja
nuari 1937. zegende ds. Weiter
het huwelijk in van Prinses en
Prins. Hij was toen al 87 jaar
en het grootste deel van de
dienst werd geleid door zijn op
volger als hofprediker prof. dr.
H. Th. Obbink. Op 12 mei van
het volgende jaar bediende de
grijze predikant de doop aan
een huilende prinses Beatrix.
Maar de meeste indruk in den
lande heeft wel het laatste op
treden van ds. Weiter gemaakt,
in mei 1940. Twee maanden la
ter, gisteren 25 jaar geleden,
stierf hij.
llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
llli!llll|||ll!lilllill!lllllllllllllllli!llllllllllllllll!llll||||||||||||||||||||||!llllllll|||||||||||||Ü
T^ENT U deze woorden van Wim Kan? „In Nederland
zijn er nog maar twee problemen: hoe word ik niet
te dik en waar raak ik m'n auto kwijt".
En deze van Toon Hermans, als hij het heeft over het
vele pillen slikken, dat tot een tweede natuur van
velen lijkt te zijn geworden? „Je begrijpt niet, hoe die
pillen allemaal de weg weten hè?"
Hieruit blijkt dat ook ons land tobt met het probleem
van de lichamelijke gezondheid, die door de welvaart
op allerlei manieren wordt bedreigd. Dit gegeven in
spireerde ons tot het bewerken van o.i. interessante
stof uit Finland, waar men een algemene veldtocht
voor de gezondheid is begonnen. De gegevens ontleen
den we aan een artikel van de arts Tine Kaayk in de
Vegetarische Bode van deze maand.
menselijke betrekkingen in
gezin, buurtschap en werk
plaats: solidariteit en juist
(gedrag.
Hoe bracht men nu deze
acties op gang? Een voorbeeld.
Finland is een land van padde
stoelen. Uitwerking van het
punt „verbetering voedingspa
troon" maakte onder meer ge
bruik van deze natuurlijke ge
gevenheid, Eetbare paddestoe
len vormen een vitaminerijke
voeding. Voeg daarbij dat het
verzamelen gezellig i,s, voorde
lig (iedereen moest mee kun
nen doen), dat het wandelen in
de bossen een ideale lichaams
beweging moet worden ge
noemd en men kwam ais van
zelf op het idee: „paddestoel-
excursies".
Ook studie
(Van
redacteuren)
Finland is een veldtocht
voor de gezondheid begon
nen. Een belangrijke aan
leiding is het aantal toege
nomen gevallen van over
lijden aan hart- en vaat
ziekten. Mèt Amerika be
hoort dit land tot de naties
die de hoogste sterftecij
fers aan deze ziektegroep
vertonen. Ook met andere
zg. besohavingsziekten ziet
dit land zich steeds meer
geconfronteerd.
eten. het gebruik van alcoi
en tabak, het overmatige ge
bruik van geneesmiddelen, het
tekort aan beweging vormen,
evenals in ons land, de belang
rijkste redenen die tot deze
ontwikkeling hebben geleid.
Ja, ook de stijging van het
gebruik van geneesmiddelen
heeft hiermee te maken. Zeer
veel mensen in Finland slikken
dagelijks verscheidene pillen:
tegen hoofdpijn. Vermoeidheid,
angst, depressies, maag-, lever-,
nier-, hartbezwaren. En de
lellie met ziektenstatistie-
ls werkelijk niet toeval-
Start
Een en ander heeft in Fin
land geleid tot het mobiliseren
van zoveel mogelijk krachten in
dienst van een totale, gezondere
levenswijze. President dr. Kek-
In zijn nieuwjaarsrede
voor radio en tv wijdde hij
nu eens geen aandacht aan
de politiek en de economie,
maar sprak hij uitsluitend
over de lichamelijke gezond
heid van iedere Fin, die
verbeterd kan worden door
onder meer betere voeding
en beweging dank zij de
sport. Het hele volk luisterde
verbaasd: er was algemene
aandacht.
Daarmee was de landelijke
veldtocht ter bevordering van
een gezonde levenswijze be
gonnen. Een groot comité waar
in praktisch alle landelijke or
ganisaties vertegenwoordigd
waren zette de eigenlijke cam
pagne op touw, die gebaseerd is
op moderne reclamebeginselen.
Het geld kwam er. de taken
werden schematisch verdeeld
en er werden deskundigen aan
getrokken.
De acties, ingepast in een
groot geheel lichtten voor over
en stimuleerden tot:
lichaamsoefeningen voor
iedereen, wandelen, fietsen,
zwemmen en zo meer.
Onthouding van alcohol en
tabak en het beëindigen van
het veelvuldig pillen slik-
verbetering van het voe
dingspatroon, cursussen
groepstherapie om vetzucht
tegen te gaan. tentoonstellin
gen over juiste voeding.
Via plaatselijke sportorganisa
ties werd deze zaak verder
uitgedragen: zij organiseerden
de excursies. Daarbij stimu
leerden zij niet alleen het ver
zamelen. maar ook het bestude
ren van de vele paddestoelen
soorten (ongeveer tweeduizend)
als hobby. Deskundigen kwa
men ter beschikking die op
verzamelpunten de oogst be
zichtigden en vaak een tentoon-
stellinkie organiseerden.
En dat was nog maar het
begin. Het eind werd dat ook
kranten paddestoel-excursies
voor hun lezers gingen organi
seren. waarop warenhuizen op
hun beurt weer inhaakten. In
de kranten kwamen uitvoerige
reportages in de warenhuizen
tentoonstellingen over padde-
Een ander voorbeeld: de ap
pel-actie. Er was een grote
oogst geweest van kleine appels
(als de bomen rijk dragen
blijven de appels doorgaans
klein). Producenten en handel
hadden er belang bij het appels
eten aan te moedigen. Mensen
van de actie en economisch
belanghebbenden kwamen snel
tot overeenstemming.
verantwoorde wijze appels
bevolen om slank te worden.
De veelzijdige waarde van de
appel voor de gezondheid
wordt erin beschreven, alsmede
een eenvoudige kuur van acht
weken. Die vermageringskuur
behelst: verminder de gebruike
lijke maaltijden met de helft en
eet tussen de maaltijden drie-
worden te dik.
Minder honger
Appels verzachten namelijk
het hongergevoel, omdat hun
vruchtensuiker, de menselijke
bloedsuikerspiegel lang hoog
pleegt te houden (naarmate on
ze bloedsuikerspiegel hoger is
neemt ons hongergevoel af).
Dit is een exclusieve eigen
schap van vruchtensuiker in
tegenstelling met fabriekssuiker,
die zeer snel in het menselijk
lichaam wordt omgezet. Van
daar ook het advies in de
brochure om alle industriesui
ker zóveel mogelijk te vermij
den.
Uit deze paar voorbeelden
van de actie in Finland moge
duidelijk zijn geworden waar
samenwerking voor een gezon
de levenswijze toe leiden kan,
Men wacht nog op officiële
resultaten, op harde ciifers die
tegen het einde van het jaar
„af zullen komen".
Deze zullen bepalend zijn
voor het voortzetten der actie.
Zij die het in Finland weten
kunnen achten dit slechts een
formaliteit. Voor hen staat het
een geheel andere gezindte zijn, in.
een belangrijk deel van dezelfde
Bijbel een basis voor hun overtui
ging zien.
De lezer maakt op een voor hem
nieuwe manier kennis met de
Psalmen en met de profeten na de
ballingschap: de vertaling van deze
teksten is een andere dan die
waaraan wij gewoon zijn, de uitleg
toont evenzeer andere aspecten.
Veel dat voor velen verborgen
bleef maar dat belangrijk genoeg
is om er kennis van te nemen,
wordt belicht en verklaard. Er
worden deuren opengeworpen en
dat is in hoge mate verfrissend. De
twee boekjes bieden evenals de
voorafgaande deeltjes stof tot na
denken en zij zullen vooral de
opgroeiende jeugd en de modern
denkende mens kunnen aanspre
ken. (143 en 155 blz., ƒ3,95 per
Waarom wij niet langer
kunnen wachten
Waarom wij niet langer kun
nen wachten, door dr. Martin
Luther King. Uitgave H. Meu-
lenhoff, Amsterdam.
In dit om zijn inhoud imposante
boek legt dr. Martin Luther King
verantwoording af van de strijd,
die de Amerikaanse neger voert
om zich de vrijheid te verwerven.
Dr. King, de leider en tevens de
personificatie van deze strijd, be
schrijft in eenvoudige, bewogen
taal aanleiding en omvang van wat
hij noemt de Negerrevolutie van
1963. De Amerikaanse neger heeft
zijn duldzaamheid verloren. Hij
komt met opgeheven hoofd in
verzet. Niet als extremist, die de
situatie bloedig wil forceren, maar
met geweldloosheid, die dr. King
een machtig en rechtvaardig wa
pen noemt, dat geen letsel toe
brengt maar geneest en de man,
die het hanteert, adelt. Vrijwel
alle aspecten van de strijd om de
burgerrechten worden in dit boek
behandeld. Het is zodoende een
boeiend stuk geschiedschrijvinig
feworden, dat begrip vraagt voor
e vastberaden maar niettemin nog
altijd nederige houding van de
neger en de zin van zijn vrijheids
beweging. (191 blz.. ƒ5.50)
De Leer van God
bij Augustiinis
De leer van God bij Augusti-
nns, door prof. dr. A. D. R. Pol
man. Uitgave J. H. Kok NV,
Kampen.
Een indrukwekkende studie die
weer getuigt van dr. Polmans uit
gebreide kennis van de geschriften
van deze grote onder de kerkva
ders. Groot niet het minst door de
eerbied waarmee hij nadacht over
wat God aan/gaande Zichzelf open
baarde. Groot ook in de zelfstan
digheid die hij hierbij betoonde ten
opzichte van het philosophische
denken van z.t(jn tijd. Augustinus
heeft ook geen behoefte aan ratio
nele bewijzen van het bestaan van
God, daar God in de ovennacht
va" z*Jn algemene openbaring zich
zelf bewijst en niemand toelaat
Hem te ignoreren. En hij wordt
er ook steeds meer van overtuigd
dat het ontvang-station bijna volle
dig gestoord is, zodat van zulke
bewijzen geen enkel effect te ver
wachten is. Treffend is zijn oot
moed. Hij wordt liever door
iemand terechtgewezen dan in de
dwaling of door vleierij te worden
geprezen. Het boek van prof. Pol
man is geen populaire lectuur.
Toch kan ook de ontwikkelde niet-
yaktheoloog het met vrucht lezen.
(415 blz., 19,75).
