DARMSTADT
Drukke wedstrijddag
in Ter Aar
Ruzie oorzaak van
Eindhovense moord
geboorteplaats van nieuwe muziek
Uw reserves deskundig belegd: aandelen Vereenigd Bezit van 1894
VAN DER SPEK
Versterking duinenrij
van Delfland voltooid
Moord in
Rotterdam
NIEUWE LEIDSE XKJRANT
MAANDAG 26 JULI 1965
TER AAR De hallen van
groenteveiling en de omgeving wa
ren zaterdag door leden van de Chris
telijke Plattelands-Jongeren-Organi
satie bezet voor de jaarlijkse wed
strijddag die toch nog door een zon
netje werd beschenen. De belangstel
ling was minder groot dan andere Ja
ren. De meeste deelnemers kwamen
uit het zuiden van de provincie. Dit
kon de leider van deze dag, de heer
Boers, en zijn helpers, niet tot pessi
misme brengen.
De wedstrijdag kreeg een officeel
tintje door de openingsspeech vai
heer H. A. Volgering, wethouder, die
namens het gemeentebestuur de jon
geren een hartelijk welkom toeriep.
Leen Bos uit Nieuwveen had 16
jongeren weten te interesseren voor
een behendigheidswedstryd met trek
kers, waarvoor het terrein van dr
veiling was afgezet met groentekis
ten. Nadat dc jury de lijsben had ver
geleken werd als eerste-prijswinnaar
aangewezen de heer D. Corts uit
Koudekerk met 211 strafp. Twee
de was W Anker uit Nieuwerkcrk
aan de IJssel met 213 strafpunten; 3
J Vonk uit Rotterdam met 220; 4 L.
Roest met 237; 5 Adrie van Bergijk
uit Hekelingen met 248; 6 K van
Bergijk en 7 A van Bergijk, beiden
uit Zuidland; 8 J van Bostelen uit
Koudekerk met 305; 9 B Rietveld uit
Lexmond en 10 J van Bergijk met
333 strafpunten.
Het zwartbond vee stond inmiddels
opgesteld om beoordeeld te worden.
Daarna moesten de jonge boeren hun
oordeel geven over de dieren. Eerste
prijs aan J. Kortleve uit Brandwijk
met 96 punten, gevolgd door W de
Jong uit Bodegraven met 88 punten:
3 C. Korevaar uit Ottoland met 68
punten; 4 T. Looyen uit Bodegraven
met 67 punten en 5 A van Mannekens
uit Berkel met 62 punten.
Vervolgens werden de koelen ge
molken voor een wedstrijd waaraan
alleen jonge boeren mochten deel
nemen die een diploma melken had
den behaald. De meeste punten
195 Vi) werden behaald door M. Mo
lenaar uit Nieuwerkerk aan de IJs
sel, tweede werd H. Peeters uit Bo
degraven met 193'è punt. derde B.
Rijkaart uit Cappele aan de IJssel.
vorig jaar winnaar, met 190 punten
en 4 J. M. Schep uit Berkenwoude
met 185 Vi punt
Jonge tuinders moesten zich bezig
houden met het sorteren van kom
kommers, waarbij T d. Mik uit Stol
wijk de beste was. Het schatten van
het gewicht ging D. Brand uit Lek-
kerkerk het beste af, hij won de
eerste prys. J. A Broere uit Lekker-
kerk werd tweede en G. Roos uit
Hazerswoude werd derde. De eerste
prijs voor de vragenlijst aan Jonge
tuinders was eveneens voor J. Mik
uit Stolwijk.
Kostwinnersvergoeding
Oogstverlof: letten
op inkomsten
dienstplichtigen
DEN HAAG Minister De Jong
zal voortaan bij bijzonder verlof van
dienstplichtig personeel voor oogst-
werkzaamheden en andere redenen bij
de regeling van de kostwinnersvergoe
ding rekening houden met de inkoms
ten die tijdens het verlof worden ver
worven. Dit blijkt uit het verslag van
de Algemene Rekenkamer over 1964.
De rekenkamer had er bezwaar te
gen gemaakt dat bij de vaststelling
van de inkomsten van het gezin de tij
dens oogstverlof voor dienstplichtigen
verworven inkomsten buiten beschou
wing worden gelaten. De minister wijst
er overigens op dat in 1963 een ande
re methode werd toegepast dan tevo
ren. Eerder waren militaire eenheden
in hun geheel bij oogstwerkzaamheden
ingezet maar in 1963 was het met het
oog op de vereiste werkzaamheden ge
wenst meer gespecialiseerde arbeids
krachten vrij te maken, dat wil zeg
gen: boerenzoons en landarbeiders. De
minister had bij de financiële rege
ling overwogen dat kostwinnersvergoe
ding en soldij ook zouden zijn doorbe
taald wanneer de bedoelde dienstplich
tigen onderdeelsgewijs zouden zijn in-
In het herkennen van onkruiden
toonden J. Bikker uit Lexmond en
A van Bergijk uit Zuidland zich de
besten. De derde prijs was voor J. van
Bergijk.
De jonge boeren moesten ook aan
de slag. Een aantal doosjes met land-
bouwzaden stond klaar om te worden
herkend. Hierin was de heer J. Bik
ker uit Lexmond de pikeur, gevolgd
door P. de Ryk Rijpwetering en derde
Joh Verduyn uit Nieuwerkerk aan de
IJssel.
Het aanwijzen van kunstmeststof
fen gaf meer moeilijkheden, maar de
heer J. Vollaard uit Hekelingen bleek
daar geen last mee te hebben, hy won
de eerste prijs. Tweede werd P. de
Rijk uit Rijpwetering. De veevoeder
monsters werden het best herkend
door Joh Verduyn uit Nieuwerkerk
aan de IJssel en Joop van Bergyk
Zuidland.
Aan andere stands waren ondertus
sen de meer kunstzinnige deelnemers
bezig met schilderen en tekenen en
het schikken van hloemen. Op een
tafel lagen een aantal oude klompen
en bossen groen en bloemen, waarvan
men een tafelstukje moest bonwen.
Als eerste kwam hier uit de bus mej.
L. Bijl uit Abbenbroek en als tweede
mej. H. Bikker uit Noordeloos. Derde
werd mej. A. de Vries, Langerak
De borrel bleek meer bekendheid
te genieten in het noorden van de
provincie, want bij het maken van de
borrelgarnituur gingen de prijzen
naar deelnemers uit dit gebied. De
eerste prijs was voor mej. G. vd
Stoel uit Bodegraven, de tweede prijs
was voor mej. J. de Jong uit Alphen
aan den Rijn en derde werd mej. N.
de Wit uit Zoeterwoude. De eerste
prys voor het verven ging naar W.
Tukker uit Molenaarsgraaf, de twee
de naar Lenie Dijkshoorn uit Maas
land, en drie werd T. Verkerk. Leida
de Bruyn uit Bodegraven, die zo
ijverig had meegedaan kreeg de
jeugdprys voor haar kunststuk-
Baby kleden
Meer huishoudelijk was het snel
en degelijk aankleden van de baby,
waarin Ineke de Hartog uit Lexmond
de ster bleek te zijn. Christien Vis
uit Alphen aan den Ryn deed niet
veel voor haar onder en won de twee
de prijs, derde was Jopie de Jong
uit Alphen aan den Rijn en vierde
(hoe bestaat het!) voor Geb Verburg
uit Aarlanderveen, die hier „mannen
werk" liet zien.
Aardappelen schillen ging Chris
tien Vis uit Alphen aan den Rijn het
best af, gevolgd door mevrouw Hoo-
gervorst uit Ter Aar. Derde was de
oudste zoon van een groot gezin, na
melijk Wim Kapteijn uit Ter Aar.
De denkers in de boerenfamilie
werden getest in een denkrevue P
Hofman uit Pijnacker was de beste,
gevolgd door Bert de Lede uit Gou
derak en Aart van Nierop uit Maas
land.
Een leuke bezigheid, die men als
hobby heeft voor vrije uren. is het
knippen van kranten. Het meest be
dreven hierin bleek J. Jongeneel uit
Oud-Alblas, gevolgd door Lenie
Dijkshoorn uit Maasland en Tiny Ver
boom uit Delft Het schatten van een
aantal centen in een glazen pot was
geen gemakkelijk werk. De kleine
Leida de Bruyn uit Bodegraven wist
het echter heel goed en won de eerste
orijs, tweede werd Geertje Smit uit
Den Hoef en derde Wil Esveld uit
Ter Aar.
Rond vier uur zetten genodigden
en deelnemers zich neer voor de
modeshow in de grote veilinghal.
Voorwaarde was dat de kledlnesfuk-
ken zelf gemaakt moesten zijn en
daarom kwamen verscheidene dames
meer dan één keer op de planken. De
jury oordeelde dat de beste prestatie
was geleverd door Ineke de Hartog
uit I-exmond. Tweede werd mevrouw
Roos-Verboom uit Delft, derde
Heiltje Bikker uit Noordeloos en vier
de Alie Oosterom uit Boderraven.
De jeugdprijs was ook hier voor
Leida de Bruyn uit Bodegraven.
Het herkennen van fouten aan trac
toren bleek voor G. van Zwieten uit
Hazerswoude het minst moeilijk.
Tweede werd A. van Bergyk uit
Zuidland en derde J. van Bostelen
uit Koudekerk.
De middag van denken en kijken
erd afgesloten met 'n race op fiet
sen en kruiwagens. A. v Nierop uit
Maasland bleek de beste fietser en B.
Rietveld uit Lexmond werd tweede.
Albert Fruin was derde en Wim Kap
teijn uit Ter Ay vierde. De kruiwa
genrace werd gewonnen door Corrie
v d Wel en H. Peeters, terwijl tweede
werden Geertje de Hoog en Gerrit
van Zwieten.
Vervolgens gingen de tweehonderd
deelnemers naar het Dorpshals van
A ar dam voor de koffiemaaltijd,
dag werd besloten met een gezellige
avond in de grote zaal van het Dorps
huis.
W SB-vergadering
trok dertien leden
NOORDWIJKERHOUT De opwin
ding in WSB-krlngen over de subsidie
kwestie schijnt weer geluwd te zijn. De
belangstelling voor de jaarvergadering
was tenminste minimaal. Slechts dertien
leden waren aanwezig- Als trainer en
opvolger van de heer Goddijn Is aange
trokken de heer Jac. Sloos, die voorheen
Foreholte onder zijn hoede had. Tijdens
deze vergadering werd afscheid geno
men van de heer Arend den Elzen, die
op voortreffelijke wijze gedurende tal
van jaren het secretariaat van de jeugd
commissie heeft gevoerd.
De terreinen liggen er goed bij en op
11 september begint de competitie al
weer. De heer Den Elzen wordt opge
volgd door de heer P. Berg. De heren
W. Oostdam (voorzitter) en P. v. d.
Berg behielden hun zetel in het bestuur-
Laatstgenoemde echter trad wel af als
voorzitter van de technische commissie.
De heer C. v. d. Klaauw werd zijn op
volger.
Burgerlijke stand
OEGSTGEEST GEBOREN: Jacobus
J A, zv A N C Koch; Adriana C ATE
dv A J J Eppink; Leonard us H W. zv
H L Heemskerk; Katja J M, dv A W M
Eibers; Jacoba, dv J vd Mey; Stephanus
zv F v Leeuwen.
ONDERTROUWD: F A M v d Kroft
1 C M v d Hulst; Q W A Bleij» en A
König, E H Lange en M J T Meijers.D
d Scheer en C Jansen
GETROUWD: JAM Streng en J L E M
Mooijekind; G G M J v Lieshout en C D
Meershoek; R A Oost en H de Jager; J
Hoftijzer en C J Balkestein; J W Krijgs-
tan en G Groeneveld.
OVERLEDEN: J H Schoenmakers, wv
R J W Kooijman.
Ergernis laaide op in stamcafé
EINDHOVEN De moord van de
23-jarige kraanmachinist M. W. L. M.
op de 49-jarige fabrieksarbeider S.
Bosch vormt het einde van een vrij
langdurige ruzie.
M„ die afkomstig is uit Someren, woont
al enkele jaren in Eindhoven, waar hij
als kraanmachinist werkt bij zijn kost
baas F. H. Hier kwam hij in contact met
de heer Bosch en diens zoon W. Bosch
d-ie ook bij de kostbaas werkte. In dit
milieu kwam het herhaaldelijk tot ruzie
en M. geraakte hier geleidelijk bij be
trokken.
De laatste tijd kon hij niet meer over
weg met de familie Bosch, in het bij
zonder met voornoemde oudste zoon Vo
rige week kwam het tot een kleine uit
barsting in het stamcafé van de betrok
kenen. Nadat de opgewonden stemming
wat geluwd was raakte een kennis van
de kraanmachinist slaags met de heer
Bosch. M. maakte zich daarover zo kwaad,
dat hij naar zijn ouderlijk huis in So
meren ginig en zijn geweer haalde. Dit,
omgebouwde, geweer gebruikte M. vroe
ger voor stropen.
In de nacht van vrijdag op zaterdag
ging hij naar het stamcafé. Daarbij kwam
het tot een vechtpartij met de zoon van
de heer Bosch. Na sluitingstijd ging M.
naar het huis van de familie Bosch. Hij
belde aan De zoon was nog niet thuis.
De heer Bosch was niet bang voor het
geweer. In de gang ontstond een vecht
partij met hem. Plotseling vuurde M.
van korte afstand, waarbii de heer Bosch
dodelijk werd getroffen. Hij overleed op
weg naar het ziekenhui*
DE LAATSTE RESTANTEN
tegen belachelijk lage prijzen
Komt U even kijken bij
TEXTIEL EN WONINGINRICHTING - VALKENBURG
M. ging terug naar zijn pension waar
hij zijn kostbaas vertelde, dat hij Bosch
had vermoord. Zijn baas wilde het niet
geloven en ging bij de heer Bosch kij
ken. Daarna alarmeerde hij de politie.
M. werd daarop in zijn pension gearres
teerd. Hij legde een volledige bekente
nis af. Hij zal woensdag worden voor-
Peter Post bewees zaterdag opnieuw
dat hij in grote vorm steekt. Op over
tuigende wijze won hij een wielerronde
in Geel. in de omgeving van Turnhout,
vóór de Belgen Lauwers en Van Mee-
nen. Post legde de 220 km af in 5 uur
en 2 min.
De Hengelose tweede divisie-club Tu-
bantia heeft zaterdag een 24 nederlaag
geleden tegen het Duitse VBL Bottrop.
Op het zaterdag te Stockholm ge
houden oongres van de internationale fe
deratie van handboogschutters is beslo
ten de organisatie van de wereldkam
pioenschappen 1967 aan Nederland te
geven
De directeur van de Italiaanse voet
balclub Internazionale Miilano heeft me
degedeeld. dat de finale-wedstrijden om
de wereldcup voor 1965 tegen de Zuid-
Aimerikaanse kampioen Irïdependiente
uit Buenos Aires, op acht en vijftien I
september zullen worden gespeeld.
DELFT De Randstad Holland is
menselijkerwijs gesproken gevrijwaard
voor een herhaling van de watersnood
ramp van 1 februari 1953: de verster
king van de smalle duinstrook tussen
Hoek van Holland en Kijkduin is ge
reed en daarmee is een misschien niet
zo spectaculair, maar niettemin zeer
belangrijke fase in de uitvoering van
het Deltaplan voltooid.
In goed twee jaar tijd heeft het Hoog
heemraadschap Delfland het project laten
uitvoeren en het waren de Nederlandse
Spoorwegen die hierin het grootste deel
van het werk hebben verzet Met een
vijftigtal speciaal voor dit doel gebouwde
treinstellen is een hoeveelheid Rotterdam'
se baggerspecie van ongeveer anderhalf
miljoen kubieke meter verzet in geld uit
gedrukt zo om en nabij de tien miljoen
gulden.
Eeuwenlang is het gebied tussen de
Hoek en Kijkduin een zwakke plek in de
zeewering geweest Wie in de geschiede
nis duikt ontdekt hoe de zee hier sinds de
vijftiende eeuw door de duinen brak. met
aHe fatale gevolgen van dien. In de loop
van de jaren ls er constant aan de zwakke
plek „gedokterd" tot de beruchte eerste
februari 1953 een groot deel van Holland
en Zeeland deed overstromen. Hoewel de
zee op die fatale datum bij 's-Graven-
zande geen kans kreeg door te breken,
was het toch deze stormramp die tot het
zogenaamde Deltaplan leidde, waarin de
DARMSTADT In de huidige muziekwereld is ,J)armstadt" een be
grip. In deze stad van 140.000 inwoners naast de hoofdstad Wiesbaden
een van de grootste van het land Hessen heeft sinds twintig jaar in de
maand juli de beroemde Internationale Ferienkurse für Neue Musik"
plaats. En naar deze „vakantiecursus", die eerst in het jachtslot Kranich-
stein en nu in een internaat van de Adventistengemeente op de Marien-
höhe gehouden wordst, trekken uit de gehele wereld, van Japan, Zuid- en
Noord-Amerika, Australië, van landen vóór en achter het IJzeren Gordijn
jonge musici, componisten alsook uitvoerende kunstenaars.
In de compositie- cn lnterpretatie-
irsussen worden de problemen van de
nieuwe muziektaal, die zich in de twee
de helft van onze eeuw gevormd en
momenteel tooh wel gestabiliseerd heeft,
behandeld door de kundigste figuren,
zoals dit jaar Pierre Boulez. Bruno
Maderna (compositie), de cellist Sieg'
fried Palm, de pianisten Alfons en Aloys
Kontarsky, de leden van het Parlj6e
Quattuor Parrenin, de gitarist Karl-
Helnz Böttner, de befaamde fluitist Se-
verino Gazzelloni uit Rome, (allen uit
voeringspraktijk), Lejaren A. Hiller
(elektronische muziek), Herbert Briin
(compositie-methode voor computer
muziek), Gottfried M. Koenig (compo
sitietechniek van de elektronische
ziek).
En daarnaast loopt dan een congres,
dat dit Jaar als onderwerp heeft „Form
in der Neuen Musik" en waarin
spreken Theodor W. Adorno, Earlc
Brown, Mauricio Kagelt György Ligeti,
Pierre Boulez een 'congres, waarin
ook hevig gedisputeerd wordt
Maar behalve dat veel over de nieuwe
muziek gesproken wordt, zorgt men er
dat ze tot klinken komt. Uit
deze vakcursussen zijn de studioconcer
ten voortgekomen, die de jonge compo
nist de gelegenheid bieden zijn ideeën
uit te proberen, hoe experimenteel ze
ook mogen zijn; in Darmstadt zijn de
eerste „happenings" geschied, zoals de
.compositie" die bestond uit het slaan
>p een grote tamtam met een ijzeren
staaf gedurende 12 minuten!
Zijn deze concerten eigenlijk bestemd
voor de insider", er worden ook con
certen voor het publiek gegeven, waar-
het „internationale Kamerenscmble
Darmstadt" gevormd is, bestaande uit de
docenten die onder leiding staan van
Bruno Maderna en Pierre Boulez. Dit
kamevmuziekensemble heeft zich door
de voorbeeldige uitvoering van de nleu-
composlties grote roem verworven.
En dit jaar Is, voor het eerst in de ge
schiedenis van „Darmstadt", een buiten
lands orkest komen concerteren, het Re
sidentie-Orkest. Voor ons een aanleiding
meer, om in Darmstadt een kijkje te
Nieuwbouw
De stad zelf biedt de aanblik van de
gemiddelde Duitse stad. waarover de
oorlog getrokken is: overwegend nieuw
bouw met enkele restanten van de oude
historie en hier en daar open plekken
of ruïnes. Geen onaantrekkelijke stad.
ook omdat het Odenwald cr vlak bij
ligt De bewoners zelf hebben weinig
aandeel in de Ferienkurse, de concerten
•orden bezocht door opvallend veel
jonge mensen, die uit heel Duitsland
schijnen te komen, en de stedelijke auto
riteiten beperken zich tot subsidie en
In het geval van het Residentie-Orkest
»n ontvangst, die voor de pers zelfs
de buitenlandse, „verboten" was.
Het Holland Festival toont zich gast
vrijer! I
Ovatie
Maar laten we gauw melden, dat de
concerten van het Residentie-Orkest,
waarvan het ene onder Pierre Boulez en
het andere onder Bruno Maderna heel
veel en verdiend succes behaalden. Het
orkest speelde bijzonder goed, onder Ma
derna misschien nog beter dan onder
Boulez, en de eigenlijk te kleine Stadt
halle daverde niet alleen van de for
tissimoklanken maar ook van het fortis
simo applaus.
De programma's waren geheel afge
stemd op het karakter van „Darmstadt"
Zo dirigeerde Pierre Boulez de „Three
places in New England" van de merk-
wardige ..Zondagscomponist" Charles
Ives, Peter Schats Dansen uit het „Laby-
Door
onze muziekredaclrice
dra. H. E. Kokee-
van den Berge
rinth", Anton Weberns Fünf Satze op. 5
in de zetting voor strijkorkest en van
hemzelf zijn laatste werk „Doublés", dat
hij in het afgelopen winterseizoen met
het Residentie-Orkest in Den Haag ten
doop heeft gehouden.
Bruno Maderna dirigeerde Bach's zes
stemmig Ricercata in de Webernorkestra-
tie, het Pianoconcert van Kees van Baa-
ren met Aloys Komtarsky als solist, de
„Atmosphères" van György Ligeti, verder
de symfonische fragmenten van Debussy'
,Le Martyre de Saint Sébastien" cn ooh
•en eigen compositie, nog wel ln allereer
ste uitvoering, „Hyperion H" met Koos
Verheul als fluitsolist. Dat was dus lang
niet mis!
Hoogtepunt van het gehele optreden
werd de uitvoering van de Saint-Sébas-
tien-fragmenten. de verfijnde kleuring,
de extase, heel het opbloeiende spel van
het orkest wekten een enorm enthousi
asme en de orkestleden toonden open
lijk hun waardering voor deze zeldzaam
mooie interpretatie door Maderna even
toe te klappen.
Nog nooit
„Ik heb deze muziek nog nooit zo mooi
horen uitvoeren, werkelijk een weergave
op het hoogste internationale niveau'
zei Kees van Baaren tegen ons. Zelf wa
a de uitstekende vertolking van zli
Pianoconcert twee keer op het podium
geroepen!
Ook Peter Schat's Dansen uit het ..La
byrinth" wekten veel Interesse.
lokten ook discussie uit. In 't algemeen
vond men de compositie, waarvan
de structuren wel begreep, te lang c
nadrukkelijk, al vielen de vitaliteit, de
robuustheid wel in de smaak. Koos Ver-
heuls prestatie in Maderna's „Hyperion
II" werd zeer bewonderd, ook door Gaz-
zeloni. die speciaal was komen luisteren.
Zo liet het Residentie Orkest een voor
treffelijke indruk achter en als inleiding
tot de Ferienkurse vond men beide con
certen zeer geslaagd.
Hoe
Zoals we reeds zelden, pasten de pro
gramma's geheel in het kader van ..Darm
stadt" en daarvan zullen we nu eens na
gaan hoe deze „Darmstadter-Schüle" zich
gevormd heeft. Wij roepen dan in her
innering de situatie onmiddellijk na het
einde van de oorlog. Hoe nieuwsgierig
waren wij naar de muziek, naar de lite
ratuur en de beeldende kunst in de lan
den, waarmee wij zoveel jaren geen con
tact meer hadden gehad. Wat was er ge
beurd met Bartok, met Hindemith. Stra-
winsky en Schönberg? Herinnert men
zich de eerste kennismaking met Ben
jamin Britten, de sensatie rond Sartre
en diens existentialisme? En wii
maar zo betrekkelijk kort afgesneden
In Duitsland had de kunst vanaf 1933
geen aanraking meer met de buitenwe
reld mogen hebben en in 1945/'46 wilde
men de achterstand inhalen. Degene, die
dit het scherpst besefte op het gebied
van de muziek, was dr. Wolfgang Stei-
necke in Darmstadt. Hij stichtte in hel
jachtslot Kranichstein even bulten Darm
stadt het Kranichsteiner-Musikinstitut,
dat in de zomer van 1946 de eerste „In
ternationale Ferienkurse für Neue Musik'
organiseerde Zo kreeg de jonge compo
nist in Duitsland (en later uit steeds
meer landen) de gelegenheid uitgebreid
kennis te nemen van de nieuwe stromin
gen en deze brede kennisname ging zich
langzamerhand concentreren tot zeer
bepaalde verschijnselen. Dit zou men de
eerste periode kunnen noemen, eer
riode, die liep van 1946 tot 1953, en
in de basis van de huidige nieuwe
ziektaEil werd gelegd. In deze periode
werd Wolfgang Fortner aan de
verbonden, in 1948 kwam uit Parijs René
Leibowitz en hij liet de jonge componist
voor het eerst in aanraking komen met
het werk van Schönberg en diens twaalf -
tonentechniek: vooral het bekend wor
den van dc werken van de late Schön
berg (in 1951 werd in Darmstadt vooi
het eerst het hoofdtafreel uit Schönberg's
opera „Mozes en Aaron", n.l. de „Dans
tj het „Gouden Kalf" uitgevoerd) isee
an de bepalende momenten geworden.
Een tweede figuur, wiens invloed op
de huidige componistengeneratie
meer Is weg te denken, Is Olivier Mes-
siaen geweest. Hij kwam vanaf 1949
le malen als compositieleraar naar Darm
stadt en hij schreef er zijn befaamde
„Etude en Mode de valeurs et d' inten-
sités", waarin voor het eerst de seriële
compositietechniek ligt. Bepaalt
„Schönberg-reeks" alleen de volgorde
de hoogte van de tonen, bij Messlaen
worden ook de toonduur, toonsterkte
klankkleur volgens de wet van de reeks
bepaald. Messiaen verkreeg dus een nieu
we ordening van het muzikale materiaal.
Elektronisch
En dan komen in de jaren 19501951
de overige beslissende momenten:
ontdekking van de elektronische muziek
met haar zeer speciale klankwereld,
composities van Edgar Varése, wiens
„Ionisation" voor 42 slagwerkinstrumen
ten in 1950 in Darmstadt enorn
tie wekite, en vooral de werken
ton Webern.
In de 2e periode van de „Darmstadter-
Schulc", die tot 1960 loopt, worden deze
invloeden door de jonge componisten
generatie verwerkt en dit is de tijd van
het zoeken van de nieuwe stijl,
experiment. Een programma van eerste
uitvoeringen uit 1952 toont dit aan:
„Kreuzspiel" van Karlheinz Stockhausen,
„Musica su due dimensioni" van Bruno
Maderna, „Trois Structures pour deux
piano's" van Pierre Boulez en het eerste
Lorca-epitaaf „Espana en el Corazon"
van Luigi Nono. In deze vier werken
liggen de verbindingen met de huidige
muziekstijl. Luigi Nono lost het pro
bleem op hoe de seriële muziek met een
.ve vocale stijl te verbinden (en dan
denken wij aan zijn latere Canti di
Hiroshima), Stockhausen kwam tot de
zgn. punctuele stijl, waarin de loon als
"t ware geabstraiheerd wordt tot een op
zichzelf sbaand fenomeen, hetgeen later
geleid heeft tot een nieuwe constructie
van toongroepen, terwijl Boulez deze
nieuwe serialiteit al toepast. Bruno Ma
derna probeerde voor 't eerst elektro-
nische klanken en instrumentale muziek
te combineren en te contrasteren.
Elk jaar
Al deze stilistische nieuwigheden zijn
verder ontwikkeld, door elke componist
op zijn wijze. Dat gebeurde niet alleen'
in Darmstadt, maar ook in Frankrijk,
ook in Italië, ook in Amerika. Maar in
Darmstadt konden ze élk jaar aan hei
woord komen en juist deze lijn der con
tinuïteit is het, waardoor Darmstadt zc
belangrijk is geworden voor de ont
wikkeling van de nieuwe muziek. Hier
gaf men zich ook rekenschap van het
gevaar van een verstarring in de seriële
compositietechniek en in 1957 kwam dit
tót uiting in het programma van de Fe
rienkurse. Pierre Boulez hield een voor
dracht over het toevalselement in de
muziek, dat hij „alea" of „dobbelsteen"
noemde (die immers geworpen wordt
zonder dat men weet hoe hij terecht
komt). Karlheinz Stockhausen bracht
er zijn Klavierstück XI en men maakte
er kennis meï de Indiase muziek, die
geen afgesloten vorm kent. maar
„eeuwigdurende" variatie biedt op de
vaste modellen van de raga's, door de
speler zelf te fantaseren. In het Klavier
stück XI van Stockhausen nu komt een
zelfde „open vorm" voor: uit gegeven
klankgroepen kan iedere speler zelf zijn
eigen vorm en de duur van het spel kie-
ren, maar er worden wel aanwy zingen
iaarbij gegeven. Een parallel dus met de
vormgeving van de Indiase muziek. De
ze aleatoriek komt dus als nieuw element
in de compositietechniek en ook zij is
verder ontwikkeld. En Boulez is
de eerste geweest, die deze „vrijheid"
improvisatie en variatie met strenge
structurele vormen heeft weten te ver
binden. zoals in zijn „Portrait de Ma-llar-
mé" (waaruit de latere „Pli selon Pli'
gegroeid).
Uitgeprobeerd
Welk beeld biedt Darmstadt In de al
lerlaatste jaren
Men krijgt de indruk, dat het op het
ogenblik met het zuiver experimentele
voorbij is „Alle rare zaken zijn uitge
probeerd", zo drukt een van de aai
zigen op deze Ferienkurse zich uit. De
nieuwe muziektaal is zich aan het stabi
liseren en dit blijkt ook wel uit het feit,
dat „studioconcerten" van experimentele
muziek dit jaar niet plaats hebben. Wel
geeft het Internationale Kammerensem-
ble Darmstadt" in de Stadshalle drie
concerten, waarin nieuwe composities
uitgevoerd worden en daaronder zijn
géén buitenissige experimentenMaar
de ontwikkeling gaat steeds door cn
waartoe ze leiden zal, weet niemand. Is
het met de tonale muziek voorgoed
voorbij, of zullen er altijd nog „com
posities in C-dur" geschreven worden,
zoals Schönberg opmerkte. Zal er een
versmelting van beide richtingen komen?
Hoe het ook zij, in Darmstadt zal het
zeer zeker voor het eerst blijken, hoe de
toekomstige muziek eruit zal zien.
Dat zal altijd de verdienste van dr.
Steirecke. die in 1961 stierf, blijven en
dat zal ook de verdienste zijn van zijn
opvolger Ernst Thomas.
versterking van de duingordel boven
Hoek van Holland als een onderdeel werd
opgenomen.
Met veel officieel vertoon !s hel grote
karwei op 3 april 1963 begonnen. In „De
Ridderhof" te Maassluis ontvingen de
dijkgraaf en hoogheemraden van Delfland
die middag de directie van de Spoorwe
gen, vertegenwoordigers van het Rotter
damse gemeentebestuur en andere autori
teiten.
Sedert die dag waren „de zandtrelnen"
een vertrouwd beeld in deze omgeving.
Dag en nacht door hebben ze, gemiddeld
twee a driemaal per etmaal het zand
langs de Waterweg, tussen Oranjesluis en
Poortershaven, weggehaald en naar de
duinstrook gebracht via een speciaal voor
dit doel aangelegd spoor naar Ter Heijde.
Het belangrijkste onderdeel van het ge-
heeil wend de bazaltlaag die bij Ter Heijde
(gemeente Monster) de duinenrij een flink
steuntje in de rug moest gaan geven. Men
rekende dat het najaar 1965 zou worden
voor het hele karwei klaar zou zijn.
EINDE
Die planning is te voorzien geweest
want enkele weken geleden maakte de
zandtrein zijn laatste rit van Hoek van
Holland naar het duinengebied bü Ter
Heijde. Bo officieel als destijds het start
schot werd gelost, zo geruisloos ls het
mammoetwerk als een nachtkaars ultge-
Wat er nu nog te doen staat blijft
beperkt tot de afwerking, zoals het
egaliseren van terreinen en het aanleg
gen van enkele taluds en wegen. Het
hoogheemraadschap verwacht, dat hier
mee nog enkele maanden gemoeid zul
len zijn.
Al met al is het beeld langs dit ge
deelte van de kuststrook enorm veran
derd en hoe deze metamorfose mogelijk
werd is te zien langs de Nieuwe Water
weg, waar men twee Jaar lang enorme
hoeveelheden zand heeft afgegraven. De
gemeente Rotterdam begint binnenkort
met het volspuiten van de grote putten 1
die hier tussen de spoorbaan Maassluis-
Hoek van Holland en de Nieuwe Water
weg ontstaan zijn.
(Vervolg van pagina 1)
Om ongeveer half drie vrijdagmiddag
stapte Ary, die vakantie had. op zijn
brommer. Hij'was van plan naar de volks
tuin van zijn vader te gaan. om daar wat
te werken. Onderweg bedacht hij zich
echter en stopte bij het huis van mevrouw
De Tombe, die hij kende omdat ze huis
houdster was geweest bij zijn oom. P.
de J., die vijf weken geleden was over
leden. De vrouw woonde met haar negen
tienjarige zoon Anton nog altijd in de
woning. Ary had zin in een kopje thee.
Als hij bij tante Wil binnenkwam, kreeg
hij dat altijd.
Ary deed bij die gelegenheid mevrouw
De Tombe een oneerbaar voorstel. Toen
zij weigerde aan zijn wensen te voldoen
ontstond er een worsteling, waarbU Ary
mevrouw De Tombe met een strijkijzer
zo hard op het hoofd sloeg, dat zij over
leed.
Ary vluchtte daarop weg en verwisselde
zijn klompen voor een paar schoenen van
Anton, de zoon van mevrouw De Tombe.
Zijn klompen wilde hij later nog terug
halen, maar hij durfde niet bij het huisje
te komen omdat daar inmiddels veel men
sen stonden.
Ary vluchtte weer weg op zijn brom
fiets en begon aan een zwerftocht. Na
een tijdje gooide hij zijn bromfiets in een
sloot; Twee nachten sliep hij in hoolber-
Klomj
oen
De klompen die Ary bij het huisje heeft
laten staan, hebben de politie een heel
stuk in de goede richting geholpen. Nadat
de ouders van Ary zijn verdwijning had
den gemeld, herkenden ze de klompen die
de politie hen toonde. Behalve deze klom
pen, beschikte de politie ook over vinger
afdrukken op de theekopjes cn het strijk
ijzer. Uit dit alles was men reeds tot de
conclusie gekomen dat de dader een be
kende moest zijn, die vla dc achterdeur
was binnengekomen. De politie verkeerde
eerst ln de veronderstelling dat hij op
kousevoeten was gevlucht-
Niemand
Uit het buurtonderzoek Is gebleken dat
niemand Ary naar binnen heeft zien gaan.
Wel heeft men Anton gezien, die tussen
de middag zijn moeder met een karweitje
heeft geholpen en ook een familielid dat
om kwart voor twee oud brood kwam
brengen voor de konijnen. Beide mannen
stonden eigenlijk direct bulten verden
king, omdat hun alibi's volledig klopten.
Dat was ook zo met dat van de man met
wie mevrouw De Tombe getrouwd was,
maar van wie ze al zeventien Jaar ge
scheiden leefde Tijdens zijn bekentenis
toonde Ary veel berouw te hebben van
zijn verschrikkelijke daad. Hij maakte
een volkomen normale indruk. De man
is nog nooit met de politie in aanraking
geweest. De politie gelooft niet dat Ary
de J. nog andere onopgeloste moorden in
Rotterdam of in de omgeving op zijn
naam heeft
