Vernieuwde AVRO-studio's Brick Bradford Jesje en «Josje Senmoet DE STENEN ZONDE Het juli-complot en het Huis Krupp DONDERDAG IS JtU 1985 r—Toch is het zo!- 1865) Wanneer rich een gebeurtenis voltrekt die we met de ogren waarne men, verloopt er enige tijd alvorens de afdruk die zich van die gebeurte nis op het netvlies vormt (laten we het zo maar eens noemen, al is het niet geheel juist) in de hersenen bewust is geworden. De op het net vlies geworpen beelden worden door de gezichtszenuw naar het gezichts centrum geleid en als zij daar zijn beland, kunnen we zeggen, dat we „gezien" hebben. Dat wil echter nog niet zeggen, dat we werkelijk bewust hebben waargenomen. Daarvoor is een hele wisselwerking van berichten van het gezichtscentrum naar de an dere delen der hersenen nodig en zolang die berichten daar niet zijn gerealiseerd, kunnen we van werke lijk bewust zien nog niet spreken. Zolang de melding van het gezichts orgaan naar de hersenen nog onder weg is, blijft de waarneming eigenlijk voor de mens verborgen en moeten we haar als latent beschouwen. Nu kunnen dergelijke telegrammen van het gezichtsorgaan naar de hersenen van verschillende aard zijn. We kun nen ze beschouwen als uitgestelde telegrammen, indien het te lang duurt eer hun betekenis tot de hersenen doordringt. Zouden we op een auto weg rijden, met de opdracht vaart te minderen zodra we een cirkelvormig blauw bord zien, inplaats van vier kante borden, dan zouden we na vele tientallen of honderdtallen vier kante borden te zijn gepasseerd bij waarneming van een rond bord pas Snelheid van reaktie langzaam tot het besef komen dat dit heeft, die van de vlerkante ronde blauwe ronde ding een betekenis dingen afwijkt. De prikkel naar de hersenen is dus uiterst zwak geweest. Door sterkere prikkels kan het tele gram echter aanzienlijk worden ver sneld. Worden de blauwe borden bijv plotseling afgewisseld door een rood bord, dan is de prikkel veel sterker Maar na de waarneming in de hersenen is het dikwijls ook noodza kelijk direkt handelend op te treden. Deze z.g.n. reaktlesnelheid heeft bij verschillende personen vaak een to taal andere waarde. Bij de snel reage- renden kan men in het algemeen zeggen, dat zij op een bepaald teken in twee-tiende sekonde kunnen rea geren. Minder begaafden hebben ech ter het dubbele, en ongeschikten zelfs het drievoudige van deze tijd nodig. Het spreekt echter vanzelf, dat bij ingewikkelde opgaven de tijden aan zienlijk langer kunnen zijn. Door oefening, dat weet zo langzamerhand iedereen, kunnen de reaktietljden aanzienlijk worden bekort, omdat de mens als het ware automatisch gaat reageren. Hoe eenvoudig de bewoor ding daarvoor ook is, het verschijnsel dat bepaalde handelingen tot een soort reflex worden, is op zichzelf een vrij Ingewikkelde geschiedenis. Daarover een volgende keer. H. Pétillon Nadruk verboden. literair programma; 23.55—24.01 58. De volgende ochtend zou moeder weer thuiskomen. De kinderen waren al heel vroeg wakker. „Heb jij nogal geslapen, Jos?" vroeg Jesje. „Ik ben toch zo vaak wakker geweest." „Ik ook", knikte Jos. „Ik heb zo liggen woelen. En hoe laat is het nu? Half zeven. Zullen we vast maar opstaan. Ik doe nu toch geen oog meer dicht." Vader zou moeder gaan halen, maar Jesje en Josje hadden toestemming ge kregen die ochtend van school weg te blijven. Vader moest de bus van tien voor half tien hebben en ook hij was lang voor die tijd netjes aangekleed. „Dag vader!" riepen Jesje en Josje hem na. „Wij blijven hier voor de deur wachten, hoor!" Ze zwaaiden hun vader na, tot hij om de hoek van de haven was verdwenen. Dan gingen ze op de stoep zitten. Maar veel rust hadden ze niet. Ze sprongen weer overeind, drentelden een beetje rond, hingen tegen de deur en keken om de halve minuut op de torenklok om te zien of de taxi er nog niet aan zou kunnen komen. „Wat duurt het verschrikkelijk lang, hè!" verzuchtte Josje. „Ze zullen moeder toch wel hebben laten gaan, in het ziekenhuis? Ze zullen toch niet hebben gezegd: mevrouw Joppers, blijft u nog een paar daagjes". Maar diep in haar hart wist ze, dat zelf ook pas helemaal gerust zou zijn als ze moeder zag aankomen. Maar wat kwam daar aan? Ja hoor: de taxi! Jesje en Josje zagen hun moeder „Daar is ze, daar is ze!" schreeuwde Josje. „Daar, in die taxi!" „Ja, dat weet ik ook wel", zei Jesje met een gesmoorde stem. „Ik zie haar heus ook wel, hoor!" En daar stopte de taxi. Vader sprong eruit en hield het portier open voor moeder. tTHERGOlVEN-ETHERGOLVEN-ETHEBGOl.VEN-tTHERGOl.VEN ETHERGOLVEN-ETHERGOIVEN-CTHERGOIVEN-ETHERGOIVEN. portage: kerkorge 21.50 Zomerconfere jrgelmaand 1963: A.V.R.O.: 20.00 i de militaire academie; 20.00 Jour- ren: Vandaag kan ook Limburg via de Hilversum I. 402 m. KRO: 7.00 Meditatie: .05 Ouverture: reportages, commentaren, vegen informatie en lichte grammofoonmu- :iek (7.30—7.40 Nieuws; pl.m. 8.00 Overwe ging): 8.30 Nieuws; 8.40 Lichte grammofoon- muziek (9.00 Weeroverzicht): 9.35 Wat. i; 9.40 Voor de kinderen; 10.00 Ve programma voor oudere luisteraars. (Om 10 .30 Weeroverzicht): ------ '1.40 Licht instrumentaal ensemble; 12.00 ingelus; 12.03 Londens symfonie-oi gr): moderne muziek; 12.27 Mededeling Lichte grammofoonmuziek; 13.35 Muslësta: gevarieerd muziekprogramma; 15.00 Kamer- rkest en soliste: moderne en semi-klassieke luziek; 15.30 Voor de zieken: 16.30 De Springplank: jonge artiesten: 17.00 Voor de jeugd: 17-30 Lichte grammofoonmuziek voor 7.20 Lichte grammofoonmuziek; 7.25 Van de voorpagina, praatje; 7.30 Lichte gramm foonmuziek: 8.00 Nieuws: 8.10 Lichte grai Lichte gelspel: 12.27 Mededelingen t.b.v. land- tuinbouw: 12.30 Overheidsvoorlichting: Voor de landbouw; 12.40 Stereo: Lichte orkestmu ziek (gr.); 12.55 Actualiteiten. AVRO: 13.00 contact, lezing: 18.15 Muzikale aanwinsten (gr.); 16.45 Nieuws voor de kinderen: 16.4J Voor de jeugd; 17.30 Jazz-rondo: 17.50 Kiosk artikelen uit de weekbladen; 18.00 Nieuws; 18.15 Van de week: informatie en commenta ren uit binnen- en buitenland: 19.00 Voor d» jeugd; 19.30 Moderne grammofoonmuziek. Vanavond toch Knokhe op tv (Van onze radio- en tv-redactie) HILVERSUM De KRO laat ons weten, dat er vanavond tocli nog een laatste televisie-uitzending uit Knok- ke is te verwachten en wel op Ned. 1, om 10.55 uur. De KRO zal eerder op de avond opnamen maken van de Nederlandse deelneming aan de finale, en die dus van ampexband af uitzenden. Deze uitzending duurt plm. 40 minuten. Aan de gehele finale waagt de KRO zich niet: die duurt wel anderhalf uur. Dus zal men weer een weinig zeggende halve wedstrijd zien! 61 Bij ons is het niet, Thase. Dan is Pee zelf in nood; nog nooit heeft hij om iets geblazen Het is koud en nevelig als ze op de heide komen. Ze vinden Pee tussen zijn schapen. Hij blaast naar de vier windstreken, terwijl de honden met de oren plat aan zijn voeten liggen. De rammen bokken tegen elkander met dompe stoten van hun harde schedels, maar de ooien liggen te slapen. De herder strijkt langs zijn voorhoofd en slaat dan met zijn hand of hij er iets afschudt. Geen Wat is er gaande, Pee? Tweemaal moet Zweder zijn vraag herhalen mens kon het tegenhouden en God heeft het toegelaten. Wat heeft Hij toegelaten? Je brengt ons in ongerustheid. Over de hals van zijn paard voorover biugend kijkt Zweder de herder door dringend aan. Nog niet alles is onder de steen geborgen. Met zijn hoorn wijst Pee naar de Oeler. Da's een oud verhaal. We leven nu in een andere tijd. Tijd is een sprankje in de eeuwigheid, ik dacht dat jij dat wist, Thase. De herder brengt zijn hoorn in de hut, waar hij hem weer aan de wand hangt. Zijn honden gaan mee; alleen de oude Mikkel blijft staan en huilt tegen de berg. Moest je het doen? vraagt Zweder als hij afgestegen. Moest je, Pee? Wie of wat dwong je ertoe? Dat weet Pee ook niet. Er zijn veel stemmen over de heide die door de meeste mensen niet gehoord worden. De jongens die achter Zweder zijn meegeko- Soor DIGNATE ROBBERTZ iklAAAAAAAAAt men, maken grappen. De oude is niet wijs, wie blaast er in deze tijd nog op een boerhoorn. Brandt de heide? roepen ze, maar Zweder bestraft hen. Naar huis, jullie snotneuzen. Jullie ziel is nog te bot om hier te zijn. Dat is een hard woord waarvoor ze afdruipen. Mopperend eerst, maar dan luidruchtig om een opkomende vrees de baas te blijven. In de herfst is het geheimzinnig op de heide. Dan kreunen de vliegdennen en kruipen overal schaduwen rond, een langzaam sterven waarachter nog geen nieu we dag zichtbaar is. Op 't Grobbenuus blijft Zweder tot aan de morgen waken. Hij luistert naar het tikken van de klok en tracht zich te bezinnen op wat Pee zeide: dat alle tijd een sprankje eeuwigheid is. Alle dingen keren weer en alle dingen zijn. De jaren der mensen veranderen dat niet, zolang ze in hun eigen schaduw rondgaan. En nog niet alle zonden liggen geborgen onder de steen. In de voormiddag komen een paar kinderen, die op de berg waren om bessen te zoeken, ontsteld terug. De kleinsten huilen en durven niets te zeggen. Maar de grootste jongen vertelt het met een strak gezicht en bevende lippen: Lenter Borne ligt op het Ganzepad. Hij is dood. Tabe's vrouw is één van de eersten die het hoort. Is dat waar? Heb je 't gezien? Ze schudt de jongen aan zijn schouder om nog meer uit hem te krijgen. Dan loopt ze de smidse in om Tabe te roepen. Die moet de draagbaar halen. 't Zal Dries zijn, meent de smid, die ii een klem gelopen is. Hij zal zichzelf gevangen hebben. Al was het de zwarte mulder, zegt Gerben Stuve, die de vader is van de jongen. Een goed graf geven we nog aan een hond. Tabe gaat mee met Gerben en de jongen, die de weg moet wijzen, en nog een paar mannen, die op de terugweg moeten nelpen dragen. Om deze tijd is Ante Borne nog in het bos en Jentje zal thuis zijn. We moeten eerst zekerheid hebben, zegt Gerben als de smid naar haar toe wil gaan. Het bericht loopt door 't Horst en naar 't Grobbenuus, waar Zweder op zijn erf heen en weer gaat. Als de mannen met de baar de berg afkomen, gaat hij hen tegemoet. Is het vraagt hij en neemt de doek weg die over het gezicht van de dode gelegd is. Het is Lenter. Hij heeft bloed in zijn hals dat vanachter zijn oi komt Zweder buigt de oorschelp op zij. Het wi een raak schot. De mannen zien het ook. Wat heeft Ante Borne gedaan dat het zo moet gaan met zijn zonen? Zweder loopt vooruit. Altijd hebben de boeren van 't Grobbenuus het woord gedaan voor de Horsten. Goede en kwade tijdin gen brachten ze, al gelooft Zweder dat dit de zwaarste is die ooit door een Thase gezegd moest worden. Jentje is op de diele met haar geiten bezig. Als ze hem ziet, gilt ze van schrik. Nog nooit is de Grobbenuus-boer in haar huis geweest. Het is om Lenter. Gisteravond is hij niet thuisgekomen. Dat gebeurde wel meer. Bij sleöht weer blijft hij Hinberghe slapen. Vóór de avond kan hij er niet zijn en dan zal hij. haast hebben om weer weg te komen. (Wordt vervolgd) FERD'NAND MAAKT ZICH KWAAD Twee Duitse oorlogsdrama s (Van onze radio- en tv-redactie) BUSSUM Mogen we de Daily Mail geloven, dan stelt de NCRV ons „een tv-drama om nooit te vergeten" in het vooruitzicht met de uitzending de BBC-produktie „Het juli-com- plot", handelend over de mislukte aanslag op Hitier op 20 juli 1944. Als het weer 20 juli is, komt dit spel, geschreven naar het boek van de Britse auteurs Roger Manvell (die ook de tv-bewerking maakte) en Heinrich Fraenkel. De KRO wil ons op de avond van vrijdag 23 juli a.s. vergasten op een andere Britse produktie. maar dan van de ITA, betreffende de (oorlogs)- geschiedenis van het Huis Krupp, een ander Duits drama, dat voor de landen, die in de jaren van de tweede wereldoorlog zuchtten onder Duitse terreur en met de vijandige kogels kregen te maken, altijd een nare bijsmaak heeft. Hier gaat het over het wereldbe kende. machtige wapenconcern, voortgekomen uit een werkplaatsje, 1811 in Essen gesticht door Frie- drich Krupp. In 1880 was dit bedrijfje al uitgegroeid tot een fabriekscom plex met ruim 20.000 arbeiders. Bestonden de eindprodukten van deze fabriek honderd jaar geleden uit kanonnen voor Bismark, in 1914 was het wapentuig voor de keizer en in de tweede wereldoorlog rolden duizen den tanks, kanonnen en motorvoertui gen naar de Duitse fronten. WEGGEVAAGD Ruim 30.000 ton bommen besteed den de geallieerden er in het laatste oorlogsjaar aan, om de Krupp-fabrie- ken in puin te leggen. Toen de landen in Europa van Duitse druk w bevrijd werd de directeur van het concern door de Amerikanen gearres teerd en in 1947 verscheen hij met zijn mede-directeuren voor zijn Neu- renbergse rechters, beschuldigd var „het voorbereiden en uitvoeren van aanvalsoorlogen en misdaden tegen de mensheid". U zult het zich wellicht herinneren: algemeen werd toen beseft dat het Krupp-concern, de gehate oorlogs stookplaats, voorgoed was lamgelegd en de grote leiders voorgoed uit het maatschappelijk verkeer verwijderd. Het verdwijnen van het Krupp-con cern betekende voor duizenden arbei ders in het Roergebied werkloosheid en uit die situatie ontstond een ware voedingsbodem voor het communi Maar Korea gaf de doorslag: Westerse diplomaten, vooral Amerikanen, wa- bevreesd dat Duitsland het vol gend punt op de communistische lijst In februari 1951 kwam Krupp haas tig vrij. Hij had nog ergens een appeltje voor de dorst en ondervond een merkwaardige hoop goodwill. Binnen twee jaar na zijn terugkeer i; de maatschappij had hij in hetzelfde Roergebied voor 120 miljoen gulden aan nieuwe gebouwen en moderne machines staan en vandaag de dag is Krupp groter en sterker dan ooit.... Dit alles zal de Britse documentaire is duidelijk aantonen, door tussen komst van de KRO. met het rondseinen van het afgespro ken teken aan wachtenden in het land, het falen ten aanzien van de houding van de chef van de generale staf en de mislukking bij het neutra liseren van de Gestapo en het overne men van Radio Berlijn deed de ver metele poging om Duitsland te verlos sen van een tiran en zo de wereldoor log af te breken, totaal in de war lopen. Integendeel: de samenzweerders moesten hun moed bekopen met de dood, de oorlog woedde voort en er werd meer bloed vergoten dan ooit. De auteurs schreven hun boek over het juli-complot na een jaar intens speurwerk in Duitsland, waarbij elke getuige welke zij konden vinden werd verhoord over hetgeen zich die dag afspeelde in de Berlijnse Bendler- strasse. Wie naar dit spel kijkt, zal één ding sterk opvallen: men zal de uit de oorlog zo welbekende Dnitse taal niet horen, aangezien de opvoering in het Engels gebeurde. Dat zal wel iets ontnemen aan de suggestie van de historische gebeurtenissen. Vanavond op tv Klassieke klucht met veel liefde en... bedrog (Van onze radio- en tv-redactie) BUSSUM Wie liever toneel spel ziet dan het op Limburg ge richte tweede net-programma kan vanavond het hart ophalen aan een doorgewinterde klassieke klucht, die nóg eens furore maakt op de vaderlandse planken" in de opvoering van de Toneelgroep De Nieuwe Komedie/Arena. Het is Goldoni's „De knecht van twee meesters", een onvervalst stuk commedia dell'arte, zoals in vroeger eeuwen de „potsenmakers" die op de platte kar ten tonele voerden. De „Knecht" dateert uit de eerste helft van de 18e eeuw en de titelrol schept de figuur van Truffaldino als de beproefde harlekijn, die alles in de war schopt, iedereen naar de mond praat, dol is op bedriegerijen en zelf op het laatste moment uit de knel weet te raken. Ook alzo in dit langzamerhand, dank zij de vele opvoeringen (ook dikwijls door lekentoneel gegeven) welke het stuk kreeg, overbekende verhaal. Truffaldino speelt zijn ondeugend spel tussen twee edellieden, van wi< de een eén verkleed meisje is, dat he vig bemint en overal gezocht wordt door de ander. FATAAL DRALEN Intussen hebben wij dan al de BBC- produktie geconsumeerd. Daaruit kunnen wij zien, hoe in 1944 het welslagen van het complot tegen Hit- Ier afhing van de snelheid waarmee de samenzweerders de controle over het leger in handen kregen. Von Stauffenberg en zijn mede-of ficieren, de generaals Olbricht, Hup- ner en Beek alsmede kolonel Von Quirinheim deden 'hun uiterste best het plan in de middag en avond van die 20ste juli ten uitvoer te brengen. Helaas: tegenspoed en een reeks misrekeningen spanden samen om hen te doen verliezen. Het fatale dralen Commentaar Geslaagde klim Zo keurig netjes op tijd alsof het een theepartijtje betrof, ontmoetten de diverse groepjes alpinisten elkaar gistermiddag op de griezelig-smalle ongezellige top van de onherbergzame Matterhorn. Het hoogtepunt van de jubileumviering, gewijd aan het over winnen van deze berg, was letterlijk en figuurlijk bereikt. En wij met z'n miljoenen in West- Europa, maar veilig thxiisgezeten toe kijken hoe het ging met dat klauteren door een teveel aan sneeuw en in mistige wolken. Geen kijker die niet zal hebben geblaakt van bewondering voor de klimmende Britse verslaggever, die met zijn 6 kilo zender op de rug al z'n overgebleven adem spendeerde aan een allergezelligst en instructief com mentaar, dat wij door het vriendelijk toelichten in de Bussumse studio niet te best konden volgen. Dit is weer zo'n opvallende bijzon derheid van de televisiemogelijkhe den: men zit daar toch maar in zoveel landen, op vele honderden kilometers afstand dikwijls, te kijken naar wat er gebeurt op hellingen en top van zulk een alleen voor geoefende alpi nisten te beklimmen bergspits. Onge looflijk. Honderd jaar geleden zou iedereen om zo'n idee hebben gela chen. En nu mopperen wij, als het beeld eens even hapert of te donker wordtI Geen uur later keken we weer naar Parijs, waar de Tourrenners binnen kwamen na de ook hier en daar te volgen eenzame tijdrit. We doen het niet minder meer. We vinden het heel gewoon. En als we kritiek moeten uiten.* tn« hadden alleen maar iets langer die vrouwèlijke alpiniste, moeder van vijf kinderen, in het beeld willen hebben, voor nog wat meer bewondering voor zó'n knappe prestatie'. T egenstellingen Gisteravond geen parallellen, maar scherpe tegenstellingen op de buis, zodat er goed te kiezen viel: dolle boel bij d# VARA. klassiek toneel. bij de NCRV. De VARA maakte een niet al te sterk Frans chanson-programma, waarbij al te duidelijk play back werd bedreven, tot een nogal opgeschroefde viering van de Franse nationale feestdag. Een beetje gezocht allemaal en een tikje uitdagend ook, alwas dit waarschijnlijk niet zo be doeld. De pret werd gevolgd door een vrij dik-opgelegde speelfilm die een ..sociaal probleem" op Amerikaanse wijze be handelde en waarbij alles van de nodige spanning werd voorzien, om dan heel braaf af te lopen. Men mag het spel „de vrijgezellen", dat de NCRV uitzond, misschien tot de „oude draken" rekenen, feit is dat het in Franse opvoering subliem werd voor gesteld. Het typisch Franse gevoel voor detail kwam in dit zich langzaam ont wikkelde brok tragikomedie goed tot zijn recht. Het literair kijkschrift bracht vooral goede informatie over Vlaamse letterkundigen en hun werk. Vermelden wij nog, dat de NTS na zeven uur een uitstekend filmpje over het meten van intelligentie bij apen uitzond. VANAVOND TE ZIEN Ned. 1 KRO 8.20 tot 10.50 blijspel ,,De knecht van twee meesters" een klassiek stuk uit de wereldliteratuur, geschreven door Carlo Goldoni en gespeeld door de toneelgroep De Nieuwe Komedie/ Arena. Ned. 2 AVRO en NTS 8.01 uur sportevenementen in Amerika. 8.30 uur een folkloristische film over Limburg, ter inwijding van het tweede net.dat vanavond voor het eerst via de zender Roer mond uitgaat en 8.55 uur „Voor de vuist weg", Willem Duys houdt zitting in Roer mond. VANAVOND TE HOREN Hilversum I NCRV 8 uur zomeravondgenoegens, waarin ditmaal het karnpeercentrum Dishoek in Koudekerke op de voorgrond treedt. 10 uur weer een deel van de improvisatiewedstrijd tijdens de Haar lemse Orgelmaand gehouden. 10.40 uur avondsluiting door dr. Okke Jager in Koudekerke en 11.05 uur platennieuws. Hilversum II AVRO 8.05 tot 10.30 uur uitvoering van de opera „Lucia di Lammermoor" van Donizetti, gedirigeerd door de 80-jarige Willem Lohoff, dit ter ere van zijn verjaardag. In de pauze boekenschouw. 11.05 uur ook al nieuwe platen. HILVERSUM Tegen een som van 1,4 miljoen gulden heeft de AVRO er weer twee vernieuwde muziekstudio's, annex moderne controlekamers, stereo- fonische faciliteiten en bergruimten voor muziekinstrumenten bij. De NRU heeft alle werkzaamheden onder leiding van ir. P. Huydts uitge voerd. Ook droeg zij deze onder- liouds-)kosten. Toen de studio's toch verbouwd moesten worden hebben zij meteen een „grote beurtf' gehad naar de eis van de tijd: de wanden zijn be timmerd met modern akoestisch ma teriaal dat het oude board vervangt en de luchtverversingsinstallatie w eveneens vernieuwd. Een welkome aanwinst voor alle omroepen, die immers volgens roula tiesysteem van alle beschikbare stu dioruimten gebruikmaken. Hier een kijkje in studio 8 voor grote orkesten. Studio 9 is bedoeld voor kleine orkes ten en de eerste (stereofonische) uit zending welke men hiervandaan kan horen, zal zijn op zondagmiddag a.s. om 4 uur, als Felix de Nobel het Ned. ■kamerkoor dirigeert. BUSSUM Op de avond van zondag 18 juli a.s. kan men tussen 8.30 en 9.45 uur op Ned. 2 bij de NTS kijken naar opnamen van de Italiaan se televisie van het Vonetiaanse festi- il van de lichte muziek. Dit evenement werd op 3 juli jL gehouden op het San Marcoplein. Tot de zeer vele medewerkenden aan het Drogramma behoren Petula Clark, Gi- gliola Cinquetti. Claudio Villa, Bobby Solo en Betty Curtis.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1965 | | pagina 11