Rechtszaakforum over
sterke discussiefilm
Ter Braak-Du Perron
hebben gezegevierd
België helpt kopers
en kunstenaars
Haagse School viert
een grandioos feest
LIEVER
ECHT
DAN
NAMAAK
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 3 JULI 1963
TN het overvolle programma van de Film week in Arnhem
A kon men van 's morgens vroeg tot diep in de nacht naar
allerlei bijeenkomsten toe. Zelfs de allersterksten hebben
een selectie moeten maken en zo heeft men weinig kunnen
lezen over de ochtendbijeenkomsten, die de gezamenlijke
filmvormingsorganisaties in ons land belegd hadden. Zelf
heb ik in het prachtige Provinciehuis de vormingsbijeen
komst meegemaakt, die Filmcentrum daar hield. De zaal
was tot de laatste plaats bezet. Ruim 200 geïnteresseerden
hadden geen plaats kunnen krijgen. De jeugd van Jong Gelre
was in groten getale vertegenwoordigd en deze intense be
langstelling had goede gronden, want de Jonge Balie van
Arnhem had een rechtszaakforum ingericht, waarin alles
precies zo toeging als in de echte rechtszaal.
Er moest recht worden gesproken over een zekere Frank een
jongen uit Londen, die als aanvoerder van een nozemgroep een
nachtelijke aanval had gedaan op een gekleurde zeeman, die met
een blank meisje liep. Deze verdachte was ons vooraf ten voeten
uit getekend in een korte speelfilm van Vernon Sewell, een z.g.
discussiefilm, die door Filmcentrum in ons land wordt uitgebracht.
Laat ik u eerst eens even vertellen, wat er nu precies met die Frank
aan de hand was. Hij is een flinke, blonde jongen van een jaar of acht
tien. Thuis kan hij het niet goed vinden. Zijn vader is een beste man,
die rustig zijn gang gaat. Overdag een klein baantje vervult, maar in
zijn vrije tijd zijn plezier vindt in zijn konijntjes. Over zijn zoon heeft
hij allang niets meer te vertellen. Wel over zijn dochter met wie hij
het goed kan vinden. De moeder is een flinke vrouw, die nog wel
enige invloed op haar zoon heeft, maar hem toch niet van z'n nozem-
j1"—1— -•= "i haar hart wel enige min-
neemt en bewondert zij
de moderne jeugd, die Rechtbank
milieu kan afhouden. Misschien heeft
achting voor haar man, die altijd alles i
in haar zoon wel een nieuwe levensaanpak
dat niet meer doet. Integendeel zelfs, want Frank kon wel
Een boek over bet Foriimconflict
gen. maar dat was lopende band-werk t
vindt hij te saai en daarom doet
hij maar niets. Met zyn vriendjes
zit hh in de buurtbar een groot
woord te voeren; de meisjes te
imponeren en vooral zijn haat te
gen alles wat gekleurd is uit te
kramen. Hij ziet Engeland be
dreigd door een toevloed van
zwarte werkkrachten uit de West
-..ze pikken maar de beste baan
tjes in en de meisjesAls
een neger argeloos, aangetrokken
door de beatmuziek het café in
loopt, wordt hij door Frank en ziin
vrienden er weer uitgeslagen. Zij
besluiten die avond nog de eerste de
beste neger, die zij met een blank
meisje zien lopen
i daar voelt hij niet
Dat
.p Filmcentn
Hekkolman, oudste rechter;
Holleman e
nbijee,komst in Arnhem: v.l.n.r. mr. Chr. Boiss
mr. M. W. Dirksen, president: mej. mr. M. J. F et
achter hel beklaagdenhekje M. Kappers, die too
jongste rechtergriffier; mr. W
verdachte speelde.
blijkt, dat zijn zuster, die ii
deugd met een gekleurde
liep. onverhoeds is aangevallen
.ater
kan stellen, of, zoals in het
Arnhemse geval, de Jonge Balie
hoogst eigen persoon een
bSSL/TSJ "O*™* voorrpclr*.
werd door een fietsketting
raak krijgt echter een tragische
wending als de neger aan de opge
lopen verwondingen bezwijkt
Aanvankelijk heeft Frank nog
een grote mond. maar zijn zuster.
vier groepen geformeerd: de groep
van de rechter, van de officier,
van de verdediger en van de
verdachte.
Ikzelf behoorde tot de f
gen is straf v
Dat is me n<
film heeft dan ook niet voor niets
van Filmcentrum de titel mee ge-
De rechter dacht er gelukkig kregen: „Waarom staan wij maoh-
milder over en vonniste tot drie teloos?" Beter en meer tot the
W. Dirksen, de oudste rechter te denken.
maar suju IHW, J Hekkelman, óe jongste duister mijn zuster met
die er achterkomt, dat hij bij de
overval betrokken is geweest, belt
eerlijk gezegd heel moeilijk
:en, dat ik in het nachtelij k zakl'Jnder*de'indruk gdtoni^'
De rechter was dan ook met de Wind of Change.
Filmcentrum heeft reeds veel
schoolscholier Kappers, die zich
volkomen in zijn rol van verdachte
de jeugdgevan- had ingeleefd en volkomen vanuit
s^'-s iv muilen vu voor verdachte deze positie zijn vrijmoedige op
speelde de jeugdige M. Kappers. merkingen ten overstaan van het
edelachtbare college staande hield.
afgetuigd, het advies, dat ds. Stellwag als
getuige-de6kundige had uitge-
Jonge Balie
F rank wordt gearresteerd
zal berecht moeten worden. Dat Vipr nrnpnpn
is het moment waarop de film y rc'
eindigt en het publiek uit zijn r* z«al wenl m JR
midden een rechtbank, samen spel betrokken want er werden een zeer
Wat me bij de groep die c
officier representeerde opviel, wi
i het het grote gemak, waarmee m«
Is stelde: geva:
GOEDE reprodukties zijn tussenpersoon tussen de kun-
volstrekt niet zeld- vtenaar aa ia kapar. Ge-
woonlijk gebeurt het zo; eer
zaam in deze gemecnani- bepaalde vereniging richt in
seerde tijd. Maar ondanks haar stad met behulp van dt
het hoogstaand technisch staat een tentoonstelling in
gehalte van bepaalde af- SM'" "fiJEK
drukken van meesterwer- aquarellen, etsen en beeld
ken, blijft een waar kuast houwwerken te koop worden
werk de eicen charme van aaneeboden- Aquarellen en
werK ae eigen cnarme van gouaches mogen niet meer
de authenticiteit behou- dan 5.000 BF. kosten. Voor
den. Dit is zo waar dat de schilderijen bedraagt de
echte kunstliefhebber een yerlcoopprijs
J 12.000 BF., terwijl het beeld
schilderij van een minder houwwerk tegen maximum
bekende, hedendaagse ar- 18.000 BF. aan de man ge-
tiest zal verkiezen boven bracht, wordt. Het bedrag
een nochtans uitstekende In
reproduktie van een doek twaalf maandelijkse termij-
van P. P. Rubens bijvoor- nen-
beeld. Men mag inderdaad
niet vergeten dat de grote Ü09merk-
verspreiding van de re- Wat is het oogmerk van
produkties aan de afdruk- S??tbezit 1x1 iede"
ken in kwestie een veeleer Het nagestreefde doel is
onpersoonlijk cachet ver. tweeërlei: eensdeels wordt
leent, wat ze voor de ver- be0°ed hulp te verstrekken
aan de kunstenaars in een
siering van een interieur tijd waarin de goede en min-
niet altijd geschikt maakt der goede reprodukties de
authentieke kunstwerken in
de meeste huiskamers ver
dringen; anderdeels wil men
de kunstliefhebbers, die over
bescheiden middelen beschik
ken een kans geven om kunst
werken te verwerven op een
wijze die hun financieel niet
al te zwaar valt. Tevens
wordt aldus een steeds groter
wordende belangstelling ge
wekt voor de plastische kun
sten.
Dat het systeem werkelijk
ingeslagen is, bewijzen de
resultaten: in vier jaar tijd
werden elf exposities gehou
den en werden aldus 344
schilderijen verkocht voor
een globale waarde van meer
dan twee miljoen Belgische
beuorderen en de mensen er frQ_v T_
alio, toe aan te zetten een ,rabk In.d" bedra« de
meer persoonlijke stempel verkoopcijfers, geboekt door
aan hun binnenhuisversiering tal van kunstenaars in hun
te schenken, werden door de ejgen atelier naar aanleiding
Belgische dienst voor plasti-
tehe kuneten van het minis- van der8ehike tentoonstel-
terie van nationale opvoe- lingen, niet begrepen.
ding en cultuur tentoonstel
lingen ingericht onder het GtSVUTSS
motto: gunstbezit in ieders
bereik". Af et dezelfde geest bezield,
stichtte de Dienst voor Plas-
l— 3Q0 prijzen tische Kunsten onlangs de
a K vereniging ..Cap d'Encre",
Wat is „Kunstbezit in die zich toelegt op de ver-
ieders bereik" eigenlijk? Het spreiding van kleurengravu-
gaat hier om een initiatief res. Reeds hebben de jonge
waarbij de staat optreedt als kunstenaars, die de kern van
de nieuwe vereniging vor
men, een portefeuille klaar
gemaakt waarin veertien ori
ginele werken werden ge
groepeerd en die tegen een
uitzonderlijk lage prijs ver
kocht wordt. De „Cap
d'Encre" richt ook tentoon
stellingen in om de versprei
ding van gravures en litho's
te bevorderen. Het belang
rijkste punt op haar pro
gramma voor het najaar is
zonder twijfel de expositie
die zij zal organiseren in de
,Jiibliothè que Nationale" te
met deze film gewerkt. Bijv. in
een opleidingsinstituut voor jeugd
leiders: de houding van Frank
wordt vooral geweten aan ver
keerde opvoeding.." (dominerende
moeder en sullige vader); bij een
jeugdgevangenis te groep werkende jeugd: ....sterke
dagelijks met dergelijke identificatie met de jongeren in de
film en felle discussie of meisje
wel goed deed om haar broer bij
de politie aan te gevenjonge
gezinnen-groep: nadruk op pro
bleem van onderbewuste afkeer
buurthuis in grote stad:identi
ficatie met de ouders..."
Voorbijgaand
Ds. Stellwag heeft in zijn werk-
Zutfe:
Vragen
gevallen te maken. Het nozempro
bleem, zo was zijn ervaring, is
gelukkig een voorbijgaand ver
schijnsel: vroeg of laat wordt me
te oud om de nozem uit te hangei
Het is gewoon een kwestie va:
tijd. Hij wees er terecht op, dat
wij op onze beurt ons niet
discriminatie jegens nozems
ten schuldig maken. Wat de
sendiscriminatie betreft, kwam Filmcentrum geeft de film een
duidelijk naar voren (de verdedi- zevental discussievragen mee, o.a.
ger wees hier sterk op) dat hier vr 5. Hoe uw houding zijn als
zeker erotische factoren een be- Uw zoon/dochter/'broer/zuster een
langrijke fol spelen. a s ievenspartner van ander ras
thuis kwam voorstellen? vr. 6
Moet Nederland maatregelen ne-
Deze bijeenkomst in Arnhem men te8en van buiten-
was een uitnemend voorbeeld van ^"dse' arbeiders? Vr. 7: Stelling:
wat de film in het vormingswerk w« Nederlanders hebben veel
kan bereiken. Men werd volledig minder neiging tot rassendiscrimi-
met de neus op de problemen
Machteloos
andere mensen geduwd en dat is
buitengewoon nuttig want vroeg of
laat kunnen deze prolemen onze
eigen problemen worden. Boven
dien: wij mensen hebben altijd en
overal te maken met onze mede
mensen en maar al te vaak staan seert, laat deze dan niet voorbij
wij machteloos, omdat wij ons niet gaan, want het is hoogst nuttig
op de hoogte heben gesteld van en uitermate boeiend.
wat er onder de mensen leeft. De EV. GROLLE
natie dan sommige andere volken
zoals bijv. Engelsen en Amerika
nen. Acht u deze stelling juist?
Vragen om. alvast eens ovei
na te denken. Als Filmcentrum
eens voor uw groep of club zo'n
vormingsbijeenkomst organi-
Toen ik onlangs aan een
examentafeltje zat, terwijl
de HBS-kandidaat een frag
ment las uit Ter Braaks In
gesprek met de vorigen (over
Hofwyck) viel mij zowel de
heldere stijl op als de hautai
ne toon van het stukje. Onze
verhouding tot een bepaalde
schrijver doorloopt een ge
schiedenis. Een criticus is
geen onthecht brein, maar
een mens met zijn historie,
aanleg, leeftijd, voorkeur. Ge
durende Ter Braaks beste ja
ren had ik met zijn werk wei
nig contact. Ik vond het bril
jant, maar de lange academi
sche zinnen rolden over mijn
hoofd als de woorden van een
prediker hoog in de lucht.
Vermoedelijk was ik niet hij
de tijd en begreep ik niet vol-
doende waarover het ging.
Pas in 1950 ongeveer kwam
ik ertoe zijn verzameld werk
door te lezen; toen eerst
stond de figuur Ter Braak le
vend voor me. Op ongeveer
gelijke wijze verging het mij
met E. du Perron.
Het conflict in het tijdschrift
Forum ligt alweer dertig jaar ach
ter ons. De aanleiding was een
voor die tijd nogal vrijmoedige no
velle. Virginia, door Victor Varan-
got. De roomse Vlamingen (sinds
begin 1934 had Forum een Neder
landse en een Vlaamse redactie)
hadden bezwaren van godsdienstig-
ethische aard. Zulke bezwaren wa
ren wel de laatste, die de Neder
landers konden aanvaarden. Wie
precies wil weten wat er voorge
vallen is (oorlogen behoren nu
eenmaal tot de geschiedenis), kan
dit nu te weten komen uit een
boek van Maurice Roelants, dat
getiteld is Roman van het tijd
schrift Forum, of Les liaisons dan-
gereuses. Het boek bevat brieven
van Menno ter Braak en Maurice
Roelants, epistels van Marnix Gij-
sen, Raymond Herreman, Gerard
Walschap en Doeke Zijlstra, com
mentaren van Maurice Roelants,
enkele wederzijdse rechtzettingen
door Victor E. van Vriesland en
Maurice Roelants en tenslotte de
twistappel van Victor Varangot:
Virginia. Natuurlijk is het boek
een uitgave van Uitgeverij Nijgh
Van Ditmar, 's-Gravenhage-
Rotterdam; het werk telt 233 blad
zijden en kost 9.90.
Vlaanderen moest erbij. Een
breed, liberaal gebaar, maar
liberaliteit onderschat wel eens
:n godsdien
De godsdienst
moet een privé-aangelegenheid
blijven, maar wat is zulk een
godsdienst dan waard? Niets.
Daarbij komt dat het hier rooms-
katholiéken gold, met op de
achtergrond een machtige clerus.
De kiem van de ontbinding zat
er, van het begin af aan, in. Dit
niet te hebben gezien, is m.i.
Zijlstra's fundamentele fout ge
weest.
Niet enthousiast
Een twist is een soort examen
voor het karakter. Op deze wijze
kan een ruzie werkelijk belangrijk
worden, want alle betrokkenen
openbaren hun aard. Wie Roelants'
boek leest, krijgt een aardige kijk
op alle betrokkenen. En het nare
is dat men over niemand enthou
siast kan zijn. De intellectualist
Ter Braak was eerlijk, moedig en
consequent. Maar hij leefde in een
moedwillig gereduceerde wereld.
Wat buiten zijn heldere blik viel
en ook belangrijke zaken bin
nen de reikwijdte van zijn blik,
poëzie b.v. bestond voor hem
niet, of nauwelijks. Zo is het niet
moeilijk zichzelf superieur te ach
ten. Roelants, roomse Vlaming, le
vend in een land met herinnerin
gen aan de Bourgondische cultuur
en grenzend aan het Franse taal
gebied, trekt de horizon ruimer.
Voor hem is het leven veel inge
wikkelder. Zijn oordeel is veel
meer genuanceerd, maar zijn stijl
veel minder recht op de man af.
Hij schrijft in een soort clair-ob-
scur, met fijne kneepjes en half
verborgen wendingen en een inslag
van diplomatie. Hoe meer genu
anceerd men wil schrijven, des te
meer dient men op helderheid en
duidelijkheid bedacht te blijven.
Citaten
Toch zegt Roelants fraaie dingen.
Ik geef u enkele citaten. „Menno
ter Braak en Eddy du Perron wa
ren uiterst zelfbewust scherpzin
nig, cassant, soms zelfs voor elkaar.
Hun meningen waren heel dikwijls
boeiend. Zij voedden er een prach
tige vriendschap mee en verhieven
zich samen hoog boven hen. die
anders dachten dan zij. Gekoppeld
waren zij inderdaad raspaarden
van de Nederlandse geest" (bl. 89).
„Wat men aan erotische zegbaar
heid wint, biedt geen volledige
compensatie voor het verlies van
een sacrale levensvisie" (bl. 11).
Tegenovergestelde ideologieën kun
nen in bepaalde personen worden
verzoend. Zij zijn echter als aders
die ook in de beste marmersoorten
lopen. Doen er zich harde schok
ken voor, dan splijten zij daar" (bL
199).
Nu ik toch over examens sprak:
bij geschiedenis komen nogal eens
de Belgische grieven van omstreeks
1830 ter sprake. Er zijn nu eenmaal
in de historie wortelende verschil
len, die geen Groot-Nederlandse of
Beneluxgedachte zomaar ongedaan
kan maken. Roelants schrijft op
bl. 36: „Gaat de evolutie naar een
geïntegreerde of naar een uit twee
gefedereerde deelgebieden bestaan
de Nederlandse cultuur? Mijn ant
woord is: mocht onverwacht de in
tegratiehypothesis werkelijkheid
worden, dan nog is het mijn stel
lige overtuiging, dat het filigraan
der verscheidenheid van onze per
soonlijkheid er duidelijk zal blij
ven doorheenlopen."
Actuele vraag
Maar de eigenlijke kern van
het Forumconflict is de nog
steeds actuele vraag of religie
mag meespelen bij de beoorde
ling van letterkundige produk-
ten. Ter Braak c.s. ontkende
het recht aan de roomse mede
redacteuren, op christelijke
wijze „geëngageerd" te zijn. En
zo is het vandaag nog. Vrijwel
elk engagement is aanvaardbaar,
behalve het christelijk engage-
Virginia is een mak verhaaltje
bij wat tegenwoordig gedrukt
wordt. Ik weet niet in hoever Ter
Braak en Du Perron blij geweest
zouden zijn met hun literaire na
zaten. maar hun opvattingen heb
ben gezegevierd.
C. RIJNSDORP
NIEUWE BOEKEN
voor U besproken
Principieel
Afijn afkeer voor literaire ru
zies overwinnend, moet ik erken
nen dat het om principiële dingen
is gegaan. De grondfout ligt vol
gens mij b\j de uitgever Doeke
Zijlstra. Deze idealist was tevens
zakenman genoeg om uit te zien
naar een commerciële basis die
mogelijkheden in zich borg.
En de zon gaat op, door Ernest
Hemingway. Uitgave Contact,
Amsterdam.
telde Amerikanen, die de tijd
doodt met feesten, nachtclubs,
drank en liefdesavonturen. Wan
hopig zoekt men naar een zinvol
bestaan in een zinloos schijnende
wereld. Een van deze Amerikanen
is Ernest Hemingway, winnaar van
de Nobelprijs in 1954 en enige
jaren geleden om het leven geko
men. In „The sun also rises"
beschrijft Hemingway dit milieu,
dat door Gertrude Stein „the lost
generation" (de verloren genera
tie) werd genoemd. Hoofdpersoon
is een oorlogsinvalide, die in de
franse hoofdstad werkzaam is als
correspondent van een Amerikaans
persbureau. (215 blz., 6.50).
In het kader van het Hol- Juffie h" SLJSSfSi 1'
land Festival, viert het Haags
Gemeentemuseum op eigen Bewondering
houtje een grandioos jeest.
J ,r In het ..Woord vooraf dat de
dat gewijd is aan elf meesters uitzonderlijk fraaie cataiogus SS (nom)
van de Haagse School. opent ^^S^lSen^zich twe€ werken volledig' rePre:
f1«f Ho Ich^üv' nftV wil sentatief voor zijn eminent kunste-
Deze manifestatie op grote af of A v? in An naarschap zijn.
Khaa' SS vSdef. &J2L2
de bus komt.
mogelijk wel om de grotere allure
en de klaarheid van inzicht en
opvatting, dan zijn broeders in de
kunst konden opbrengen. Van hem
ziin er o.a. het aquarel een stalin-
weergevende, alsmede het
- conciuaeeri veraer. aai ae ouaeren hooggeschatte gebroeders
hergroepering van het werk tot steeds vervuld zijn van eer- Maris (al bij hun leven legenda-
herwaardering te geraken en het bfedige bewonSng maar d^t h^t risoh!) zijn zeer ruim vertegen-
dS mzet üi wezen6een6daad werk b'j d€ jongere generaties niet woordigd: Jacob, met het innige
deze opzet m wezen een aaaa mHet nrentenhoek maar ook met
van rehabilitatie is schitterend
verwezenlijkt.
De kleine printbijbel, en De
volmaakte Hollandsche keuken
meid. Uitgave A. W. Sijthoff,
Leiden.
Twee bijzonder prettig uitge
voerde boekjes, waarvan het eerste
versoheen in 1736 en het kook
boekje in 1761. De uitgever heeft
begrepen dat hij niemand diende
met het overzetten van de oor
spronkelijke tekst; daarom heeft
hij van elke pagina een cliché
gemaakt. De illusie een echt oud
boek te lezen, met alle charme die
dat heeft, heeft men dan ook
voortdurend. Vooral de printbijbel,
bekende teksten die half in tekst
en half in tekening zijn uitgebeeld,
is soms ontroerend. Het kookboek
geeft een bijzonder interessante
kijk in de Hollandse keuken, waar
meer kruiden werden verwerkt
dan in de tegenwoordige tijd. Eén
ding is jammer: de beide boeken
hebben een imitatieperkamenten
band. Dat was bepaald niet nodig,
(per deel ƒ12,90).
Wonen met dieren op e«n flat,
en: Honden die niet iedereen
heeft, door Jan van Rheenen.
Uitgave P. van Beikum Az.,
Amsterdam.
Twee aardige boekjes voor men
sen die wat meer over huisdieren
en hun verzorging willen weten.
In het eerste geeft de auteur
advies over dieren die men met
succes in een flat of kleine woning
kan houden, in het tweede be
spreekt hij een aantal hondenras
sen die van overal ter wereld over
onze grenzen komen. Beide uitga
ven. die met deskundigheid en
liefde voor het dier zijn geschre
ven. zijn van foto's voorzien.
Trijs ƒ5,90; deel 1 90 blz. deel 2
73 blz.)
..Het prentenboek", maar ook met
het gedurfde (vooral in die tijd!)
De afgesneden molen". Hoogte
zijn contributie, moge-
uintjes"; „De kleine
bovenal het magni-
aanslaat.
ogen we op onze eigen erva
ring tijdens de openingsavond af-
Dr. Jos de Gruijter. een van de gaan dan durven we met de hand Punten -
initiatiefnemers, mag met grote op het hart hierop te antwoorden Jjk jd, gatubrtjes
voldoening terug zien op hetgeen dat wij u.toluitend (en speciaal r,ohst maar bovenal
hier bereikt is. temeer waar dit onder de xmge en extravagante ™k.e. met_ ae.MM dijn
trnns zijn zwanezang betekent, kunstenaars, maar nok onde
omdat hij binnenkort afscheid zal zeer jeugdige kunsthistorici.) een
gaan nemen van het museum we- 'aaiend enthousiasme hebben vast-
gens het bereiken van de pen- gesteld voor de meesters op
sioengerechtigde leeftijd.
Gerard Bilders: „Oosterbeek".
"ook ~Ondef~de broer Willem, met zijn van licht
doorzogen koebeesten („Koe aan
slootkant" no. 74), maar natuurlijk
op wie, ook met tata-elen
het oneindige ?"de™ag;„ babb5,ad
Elf meesters
Pionier
eend tot
(„Eenden",
i. 77). Wie kon als hij een echte
zomerstemming zo weergeven?
Voor het bewijs van zijn macht op
dit gebied, vindt
laat zich horen en lang niet alleen
met zijn zo hogelijk gewaardeerde
bravourstukken („Hoofdkerk
Trier") maar ook met eenvoudiger
zaken zoals die onvergetelijke
schets die hij van een preekstoel
wist te maken (no. 9).
izienlijke
Elf meesters slechts, van de Men
velen, koos hij uit om hier als bijdrage w
het ware mee te bewijzen, hoe Gerard BildenTdle 0|
geweldig groot de smaakver- nog droop van de romantiSc, de geen'doek mee"--/-
schuiving is, vergeleken bij het nieuwe ontwikkeling die komende zjjn onvrede met
tijdperk waarin de schilderijen wa$. al voorvoelde: Hoe-zinvol dat resultaat hem ei
hun ontstaan vonden: precies een eeuw na zijn dood (8
maart 1865) hij hier als een der
Zelfs ook in verhouding tot P'oniers wordt belicht, ofschoon
dertig, het decennium waarin Jo2ef israëls en Joh. Bos-
het museum zijn poorten open- boom de eigenlijke grondleggers
deze beroemde school zijn
.„.wine v~- ionjste van de
de zo jong gestorven broers, Matthijs, de stille dromer.
tty* d!e die later in zijn Londense tijd,
afstaan, omdat
het bereikte
eindeloos deed
poetsen" aan het werk. Van hem
is hier het briljante „Montmartre"
waarmee hij. rond zijn dertigste,
zijn meesterschap bewees, maar
ook het van r jpe kleur ge6atu-
reerde „De vrouw met de geiten"
van een viertal jaren later.
Willem Roelofs, ziet men er met
zijn „plein air" schilderijen als
„Kortenhoef" b.v., maar ook nog
Weiland met werken waar de licht romanti-
sahe toets de boventoon voert
(„Weidelandschap met vee").
x>k zij, men ziet n
glorie van Dei DOSDOOm
Dan is er nog de onvolprezen
Mauve, die van zijn schaapskudden
vaak een zaak van commercie
maakte, maar die hier luisterrijk
over het voetlicht komt met éen
van de „goeden" in dit genre de
„Herder met (uitgaande!) kudde",
bovendien nog volop te bewonde
ren in „Larense vrouw" en in „De
koeienhoedster", maar ver boven
dit alles uitgaand „Oud echtpaar"
Als of het gisteren gemaakt was.
zó modern!
levendige herinnering Haag bijeen, waarbij het aldra
an de grootse schouw duidelijk wordt, dat J. H. Weis
die toentertijd werd gehouden en senbruch onbetwist als
markt is gekomen: Maar wat hij
werkelijk waard is, laat hij weten
in „Was aan de lijn"; „II vient de
loin", maar zeker ook in het
magnifieke „Gele en rode rozen"!
Om niet te vervallen in een wat
dorre summing up, moeten we
noodzakelijk een eind aan ons
gejuich maken met het releveren
van een meester die chronologisch,
eerder genoemd zou moeten zijn,
maar die we opzettelijk voor het
laatst bewaarden, als het ware om
er eens de aandacht op te vestigen,
van hoe grote betekenis deze man
in de ontwikkeling van „het nieu
we" was. Een feit, dat men zo
licht geneigd is te vergeten, wan
neer men denkt aan zijn „huileri
ge" exclamaties, zoals „Langs
moeders graf' bijv. Die zal men
hier (gelukkig!) tevergeefs zoeken,
wel zijn er daarentegen, het ver
rukkelijke aquarel „Zelfportret",
maar ook (even gelukkig!) het
waarlijk schokkende portret, zijn
kunstbroeder Willem Roelofs ge-
U kunt ervoor terecht tan.
medio augustus aan de Haagse
-adhouderslaan.
GUS KORDING
Vallei van het vuur, door
Charles Howc. Uitgave De Boe
kerij, Baarn.
Dg Amerikaanse auteur Howe
geeft de belevenissen van vijf
Amerikaanse militairen ir. de Ko
reaanse oorlog Vijf mannen mei
vijf verschillende karakters, met
vijf verschillende opvattingen over
eer. dapperheid, oorlog, leven en
dood. Vijf mannen die toch steeds
raakpunten met elkaar krijgen.
Howe heeft de gedachtengangen van
de vijf proberen te volgen. Het is
interessant en boeiend boek
Schots en scheef, door Guy
Gilpatric. Uitgave De Spaarne-
stad, Haarlem.
Eén omnibus over een bekwame
machinst van Schotse origine, Co
lin SL Andrew Mac-Throckle
Glencannon, die in de wandeling
alleen maar bij zijn laatste naam
wordt genoemd. Glencannon haalt
op zijn schip, een Engelse vracht
vaarder, verschillende rare streken
uit. Zijn grote liefde voor pure
Schotse whisky is daar niet
vreemd aan. Sommige avonturen
zijn aardig, andere ronduit flauw.
(215 blz., 3.90).
