Meer aandacht voor onze
technische huisslaven
Overal Hollanders
De jubilaris
RISSEEUWS BOEIEND
REISVERHAAL:
Reklame en de groei van uw bedrijf
door Herman Steggerda
ZONDAGSBLAD
ZATERDAG 22 MEI 196S
Van een onzer verslaggevers
De Nederlanders hebben
samen een slordige zestien
miljoen elektrische en elek
tronische apparaten in hun
woningen. En ieder jaar ko
men er vier miljoen bjj
dat wilzeggen: de verlich
ting niet meegerekend Wat
dat betekent? Dat we lang-
zaamaan een welvarend land
je aan het worden zjjn, De
tobbe heeft plaatsgemaakt
voor de wasautomaat, de kel
der voor de ijskast, wat
vroeger luxe was, is nu „stan-
Ieder jaar stijgt het aantal
produkten, dat de fabrieken uit
rolt. Het zijn er nu al veertig:
van de elektrische strijkbout tot
het televisietoestel en de auto
matische afwasmachine toe.
Niet dat alle 3,3 miljoen Neder
landse gezinnen al deze produk
ten in huis hebben: ze hebben
er gemiddeld nog maar vijf.
Maar het ziet er wél naar uit,
dat dit er binnenkort dertig
zullen zijn. En dat zou dan
betekenen, dat er in Nederland
120 miljoen van deze apparaten
in gebruik zullen komen: 120
miljoen welvaartssymbooltjes,
120 miljoen helpende handen
voor de huisvrouw. Maar ook:
120 miljoen extra zorgen en
zorgjes als de dingen niet meer
werken zoals ze het zouden
moeten doen. Want evenals alles
kunnen ze kapot gaan. Een
stofzuiger, waarvan de kool
borstels gedurende jaren niet
vernieuwd werden, wil wel eens
stil blijven staan, een radiotoe
stel heeft na verloop van tijd JH
wel eens een nieuwe buis nodig, lossen!" Het'aantal van hen. die
in een televisieapparaat kan een j„ deze branche op noemens-
van de vele weerstanden het waardige schaal zaken doet,
begeven. Er zijn vele kansen op ioopt 1P. ons land in de vier
een defect. cijfers. Maar, hoewel het defec-
Hoe gaat dat nu, met zo n te apparaat, altijd in eerste
gestoord apparaat? En nog instantie bij hén terecht komt,
meer: hoe gaat het straks, als er kunnen zij niet altijd helpen. uu.cvc.c.. vclt,w.
gijn? n van dle »PP»r»te» Sfl.'L kapMn. worden. Onze .grootste
De bekende
schrUver P. J. Rie-
seeuw heeft met
zUn nieuwste boek.
Overal Hollanders,
velen aan zich
verplicht. In dit
reisverhaal", zo
als hy het zelf
noemt, heeft de
heer Risseeuw de
bevindingen neer
gelegd van zjjn
reis door de Ver
enigde Staten, Ca
nada, Australië,
Nieuw-Zeeland
werk Grand Rapids. Hij laat de leven daar besteedt hij aandacht, niet-blanken geschreven. Wordt er
i- Er is ook verdeeldheid op kerke- ook nog wel eens gedacht f J*
------m i> Dia
Zuid-Afrika.
Op b'loeiende wUze, zij het dat hU verhouding Christian Reformed -
hier en daar zeer in details treedt, Reformed Church de revue passé- lijk gebied. Een van de emigranten problemen van de blanken". Alles
heeft de auteur zijn ervaringen ren en vertelt iets over Willem zegt: ..Als de Presbyteriaanse kerk wijst cr op, zo concludeert de
aaneen geregen, zodat een boek Eerdmans, die een uitgeverij heeft van Australië geweest was wat de auteur, dat Zuid-Afrika uit zijn
ontstond, dat de familieleden van die miljoenen boeken over de hervormde kerk in Nederland is, eeuwenoude slaap ontwaakt. Ern-
emigranten zeker met smaak zul- gehele wereld verspreidt. „Zijn zou er waarschijnlijk geen Re- stig wordt er gezocht naar een
Ien lezen. En ook voor anderen is kracht ligt voornamelijk in de formed Church zijn gekomen. De uitweg en naar een vreedzame
kennisneming de moeite waard. theologie, niet in de romans, die leer in de Presbyteriaanse kerk veelrassige samenleving, zowel
naar de smaak van het Hollandse men typeren als door
Indrukken
door door de staat als door de kerk.
Zeer veel van wat de voor
het merendeel protestants-christe-
lijke emigranten in de vreemde verdiensten
tot stand hebben gebracht laat de Nederland"
schrijver de revue passeren. En
kele belangrijke indrukken willen
we hier graag doorgeven.
publiek te romantisch, te zoet en Arminiaans". De heer Risseeuw Zo glijden enkele belangrijke
te vroom zijn. Maar hij heeft brengt in dit verband de woorden continenten aan het oog van de
Kuyper, Schilder en Berkouwer in van prof. Bavinck in herinnering: lezer voorbij. Dit met twee series
het Engels toegankelijk gemaakt ..De geschiedenis heeft bewezen, foto's verluchte boek verruimt de
- |dat blijft-—
van zijn grootste hoe gescheiden kerken bloot staan blik van ons Nederlanders en laat
zijn relatie tot aan het ernstige gevaar haar eigen in het bijzonder zien met welke
beginsel en standpunt tot J
bestanddeel der waarheid te i
Ervaringen ken en alzo de weg
op te gaan".
Reeds in de eerste helft van de Niet minder interessant zijn de Een reeks gesprekken voerde de
vorige eeuw vertrokken er grote ervaringen die de auteur in Aus- heer Risseeuw in Zuid-Afrika. Een
groepen Nederlanders naar de Ver. tralië en Nieuw-Zeeland heeft op- Hollandse emigrante vroeg zich af:
Staten. In Amerika, zo schrijft de gedaan. Aan alle facetten van het ..Er wordt in heel Europa over de
heer Risseeuw, blijft men de me
ning toegedaan dat de vervolging
van de afgescheidenen in Neder
land als de voornaamste oorzaak
moet worden gezien van hun ver
trek (tussen 1834: de Afscheiding
en 1847). Twee predikanten gingen
hierbij voorop, ds. A. van Raalte
en ds. Scholte.
Zoals ds. Van Raalte in die jaren
Amerika doorkruiste voor zijn
„anker der hoop voor dit volk", zo
is dr. R. Kooistra thans bezield
door het ideaal van een christelij-
ki universiteit voor Canada en de
VS, in de geest van de Vrije
Universiteit in Nederland. De or
ganisatie is al sinds 1956 van de
grond. De oprichters zijn er zich
echter van bewust dat er nog heel
wat water door de SL Laurens zal
stromen eer de plannen zullen zijn
verwezenlijkt
de secte geconfronteerd.
Overal Hollanders, een reis
verhaal, door P. J. Risseeuw.
Uitgave Bosch en Keuning N.V.,
Baarn. (200 blz., ƒ9.50).
Voorloper
irele problemen zélf kunnen op-
.4 an lange rijen tafels worden in
de werkplaatsen de defecten aati
de apparaten opgespoord. Een
korps van technici is er bij inge
schakeld.
Als voorloper hiervan wil men
eerst een Wetenschappelijk Insti
tuut oprichten. Dit instituut zal „in
al zijn geleerde werkzaamheden
moeten belijden dat de ware wijs
heid alleen gevonden wordt door
de ware religie, dat is door het
studeren bij het licht van Godf
Woord, waardoor wij ons later
H tticclnvfsn leiden bij het ordenen en verstaan
nuiaiUYCii van de wetenschappelijke vraag-
Zegt Philips: het is zaak, dat stukken welke zich aan ons voor-
er door de bezitter meer aan- doen", aldus dr. Kooistra.
dacht wordt geschonken aan al
Protestands blad
Duizendpoot
Natuurlijk, er zijn handela- ders als hoogtezonnen.
dacht, die men ook geeft aan de
En waar vind je de man. die industrie op dit gebied (juist, in auto o-,, de porseleinkast of
tX siSSlen WaSbandT=cor"' het Zuiden dC!, 'andS\V? aan de tui„d oS llé elektri- opinieblad CelvinUt Con.adt, de.
televisietoestellen, bandrecoi- negentien van deze werkplaat- dingen" werken immers overigens niet kerkelijk-gebonden
ders als hoogtezonnen. hele- serii overal in het land. Daar niet eeuwigdurend* is- Het blad verscheen reeds kort
ren, die een hoop weten en ook maal, door en door, kent? Een iiggen ze opgestapeld, al die Het voor hem alleen maar na de o°rl°8 als voorzetting van
dergelijke technische duizend- afzenden artikelen. Rijen dik voordeel opTeveren Bij de be Canada Calvinist Veel predikanten
uitvond er hippn gr0te 5» hoge rekken. Over de werk- SBBjk*5XS apparaten
uitzonderingen. banken buigen zich de technici, van nu is d?t missChlen nog niet want Calvinist Contact is als dl*
Het is de handelaar bij wie de
defecte apparaten in eerste instan
tie worden ingeleverd. Weet hij de
problemen niet op te lossen, dan
brengt de ophaaldienst de appara
ten naar de werkplaatsen.
banken buigen zich de technici,
Daarom ook is de industrie mannen. die gespecialiseerd belangrijk. Bij de 120 mil- cussle-orgaan in Canada niet r.,«.
ingesprongen. Al jaren geleden zijn, die elk draadje, elk moer- joen appara,en Van straks wèl. weg te denken,
richtte ZIJ grote werkplaatsen tje, elk lampje thuis kunnen oók technische huisslaven Natuurlijk bezocht de heer Ris-
brengen
Geen oplossing
Zijn daarmee nu alle proble
men uit de weg geruimd? Zeker
niet! Want een vraagstuk, dat
nog lang niet is opgelost is de
geringe kennis, die de eigenaar
heeft van het apparaat. Kan
men van een auto altijd duide
lijk maken, wat het mankement
is. de eigenaar van een televi
sieapparaat kan meestal niet
meer zeggen dan: „hij is niet
goed, maak hem maar weer in
orde".
Wanneer nu dit apparaat ze
ven jaar oud is, zal de technicus
het weer .technisch als nieuw
willen maken. Hij weet niet.
welke functie van het toestel
eigenlijk niet meer naar het
genoegen van de bezitter ver
richt wordt. Hij maakt dus
alles, wat r.iet honderd procent
meer is en de eigenaar krijgt
inderdaad een bijna nieuw ap
paraat terug. Een toestel, waar
van men alleen'aan de buiten
kant kan zien, dat het al zeven
jaar oud is.
Uiteraard betekent dat dik
wijls onnodig werk en onnodig
hoge kosten. Als de handelaar
precies had geweten wat het
probleem was. had de technicus
de klacht ongetwijfeld sneller
en vaak met beter resultaat
voor de klant kunnen verhel
pen.
Wellicht ook was dan geble
ken, dat er helemaal geen fout
was. Want maar al te vaak
wordt van een tv-toestel ge-
:egd, dat het niet goed is omdat
iet een bepaalde zender niet
-an ontvangen.
Die zender ligt dan echter
eelal niet binnen het bereik:
ioordat men ten opzichte van
le zender achter een groot ge
bouw of achter een heuveltje
woont, of doordat de antenne
niet in orde is. Al heel dikwijls
bleek bij navraag, dat men
zenders als Duitsland of Brussel-
Vlaams wilde ontvangen, terwijl
vragen zorg....
seeuw ook het calvinistisch bol-
Autewr Risseeuw heeft in zijn bock „Overal Hollanders" het leven der Nederlandse immigranten beschreven.
Ook in Canada. Deze luchtfoto brengt de parlementsgebouwen van de Canadese hoofdstad Ottawa en de om
geving daarvan in beeld.
Reklame en de groei van uw
bedrijf, door drs. F. van Puffe-
len. Uitgave N. Samsom NV.
Alphen a.d. Rijn.
Nu het accent nog steeds bezig is
maar geringer te maken; de ver- hierover zo kort en zo duidelijk
spilling aan materie, tijd en denk- zoveel goede voorlichting. Het is
werk. Doelmatigheid moet steeds te merken dat de auteur, verhon
ger als norm worden aangelegd den aan reklamebureau de la Mar.
de economische curve gunstig nauw voeling hield met de prak
te verschuiven van de produktie blijven. Doelmatigheid ook in tijk. Ieder die met reklame te
naar de distributie, vraagt ook de denkwerk. Dat vereist deskundig- maken heeft, zal van de lezing van
reklame voortdurend meer aan- heid; op z'n minst is nodig dat dit boek nut hebben. De ervaren
dacht als een der machtige hulp- oponthoud, vertraging en omwegen man als hulpmiddel voor bezinning
middelen er voor. Tevens is voor door gebrek aan inzicht, worden en steeds beter onderscheiden, de
de welvaarts-ontwikkeling een voorkomen. Dat nu bedoelt dit minder ervarene als een leer
proces gewenst dat zo ongeremd hoekje ten aanzien van de rekla- school. Zeer geschikt vooral voor
mogelijk verloopt, liefst zelfs met me, waarvan voor de ontwikkeling reklamemakende ondernemingen,
een toenemende versnelling. Hier- van het bedrijfsleven zo enorm voor welke het speciaal is bedoeld
toe dient ook, de verspilling al- veel afhangt. Zelden lazen we (132 blz., 7,90)
etje Brand
tot vandaag een
opvallend mannetje,
want er zijn vele Brandsma's
en velen met de nodige
boekhouddiploma's die hun
leven slijten op een bureau
stoel in een eindèloos ge
vecht met cijfers. Maar van
daag-is hij de jubilaris. Wat
onwennig en klein schuilt hij
in de grote leren fauteuil,
zijn handen wat nerveus ge
spreid op de koppen van de
armleuningen. Zijn zwarte
pak wat verschoten op de
lange weg met trouwpartijen
en begrafenissen en een du
rende dienstbaarheid aan de
kerk als diaken.
Naast hem zijn vrouw, wat
vergrijsd en moe, doch zicht
baar zijn steun en toeverlaat
in de strijd om een net
burgermansbestaan. De klei
ne tafel met bloemen vóór
hem verschaft zijn schichtige
ogen een rustpunt onder de
steels geworpen blikken van
het afdelingspersoneel, dat
hem weegt en befluistert.
Op korte afstand de lange
tafel met daarachter een der
directeuren met de hoofden
van dienst in druk gesprek,
alsof zij een dagelijks agen
dapunt afhandelen.
Niemand heeft er notie
van hoe de jubilaris strijdt
tegen een deprimerend ge
voel. Voor hem is er niets
feestelijks aan. Dc muren
met de sombere, hoge eiken
lambrizering, de geschilderde
portretten van de oprichters
en beheerders van de bank,
in statig zwart uitgebeeld
waai-van de strakke ernst
elke glimlach doet verstij
ven, de smalle glas-in-lood-
ramen met de symbolen van
handel en scheepvaart krij
gen voor hem de sfeer van
een rechtszaal, waar aan
stonds zijn veertigjarige
plichtsbetrachting in het ge
ding zal zijn, waarbij hij
niets te zeggen heeft, maar
weerloos heeft aan te horen
wat men daarover zeggen
zal.
ZE gaan een komedie
opvoeren, zo heeft hij
het vannacht gefor
muleerd, want wie
weet hier wie ik ben, wat ik
denk en hoe ik leef achter
de fagade van mijn dienst
baarheid als bankemployé?
Zijn vrouw roept hem te
rug tot de werkelijke opvoe
ring van het spel waarin hij
de centrale acteur moet zijn,
met een tekst die hij al vele
malen voor zichzelf heeft
gewijzigd, maar die hij nooit
zal uitspreken om niet in
conflict te komen met de
Zijn vrouw informeert wie
wie is en fluisterend geeft
hij antwoord. Dan zegt ze:
„Je kijkt alsof ze je dood
vonnis gaan uitspreken."
„Allicht", zegt Brandsma.
„Je bent een vreemde
vent. Ik begrijp je niet",
fluistert zijn vrouw, maar
grijpt tegelijk wat steels zijn
hand en knijpt daarin, want
ze houdt van die vreemde,
met wie zij een leven van
simpel geluk en weinig zor
gen heeft gedeeld.
De directeur staat op uit
zijn zetel, schraapt zijn keel
en met een lichte verheffing
van stem begint hij: „Geach
te jubilaris." Die „geachte"
ben ik, hij kon ook gewoon
Brandsma zeggen zoals hij
dat doet als ik in zijn kamer
moet komen. „Veertig jaar
trouwe dienst is een feit, dat
zeker een feestelijke bijeen
komst wettigt."
Brandsma is alweer terug
gekeerd tot zijn eigen tekst.
„Trouwe dienst". Jullie we
ten niet dat achter die trouw
een man schuil gaat vol dag
dromen en opstandigheid.
Nee, dat vermoed je zelfs
niet.... Aohter de bloemen
vervloeit voor hem het ge
zwollen loflied van de direc
tie.
Ik ben allang tot het In
zicht gekomen, dat ik trouw
ben geweest omdat ik niet
anders kon. Een hoogvlieger
en een ondernemend man
hou je niet in het gareel. Ik
ben maar het paard in het
gareel en sprongen maak ik
slechts in mijn gedachten. Ik
vrees elke verandering, elke
nieuwe aanpassing en boven
alles de mensen. Misschien is
dat mijn geestelijke luiheid.
Hier vangt hij weer enkeh
zinnen op.
reeks van jaren een
lichtend voorbeeld
geweest waarin men
nimmer tevergeefs een be
roep op u deed. De weken
voor de grote balans vergden
vaak vele overuren, doch de
ze waren u nooit teveel. U
was op uw post zolang dit
noodzakelijk was. Een prach
tige toewijding waarover we
ons verheugen en waarvoor
wij u dankbaar zijn."
Je moet zeggen dat mijn
toewijding niets anders is als
de narcose van de arbeid die
ik elke dag nodig heb om
niet dood te gaan bij het
ritme van elke dag en om
nog wat blijmoedigheid te
tonen voor mijn omgeving en
de kwelling van mijn dualis
me de baas te blijven han
gende als een veroordeelde
in de lus van de gehoor
zaamheid en de droom van
de sprong naar de bevrijding,
fk weet alleen niet hoe....
maar als ik dat wist, dan....
doordrongen van de
hem toegezwaaide lof.
Zijn vrouw stoot hem
aan. Hij moet nu opstaan om
de felicitatie, het gebruike
lijke gouden horloge en de
enveloppe met inhoud in
ontvangst te nemen. Hij
spreekt een beetje verward
een paar dankwoorden, want
die had hij vannacht, verge
ten te formuleren.
Zijn onmiddellijke chet.
die daarna het woord neemt,
doet een loffelijke poging
een apart accent te verlenen
aan de man Brandsma zelf.
,Je bent in het bijzonder een
rustige en behulpzame colle
ga, Brandsma en tussen ons
is nooit een moeilijkheid van
enige betekenis gerezen. Ik
kan nu natuurlijk zeggen dat
ie zo van nature bent, maar
er gaat geen mens door het
leven zonder wisseling van
het getij. Zij behoren bij ons
leven als onze hartslag en
ademhaling. Maar uiterlijk
heb ik nooit kunnen consta
teren in wat voor getij je
leefde. Zo ben je in je werk,
in je omgang met de anderen
*n in je gezin...."
Hier kijkt Brandsma ver
wonderd op. Wat weet jij
van mijn particuliere leven?
Hij richt een vragende blik
op zijn vrouw. „Zijn ze soms
oij je thuis geweest?" Zij
knikt met kleurtjes op haar
wangen. „Ze wilden weten
wat ze je geven zouden."
Brandsma heeft geen com
mentaar.
Kan hü zeggen, dat
zijn uiterlijke vriendelijkheid
steunt op een verborgen le
vensangst? Wie zal dat be
grijpen? Ze kunnen moeilijk
zeggen, we hebben je altijd
maar een wezel gevonden.
Zijn vader was een strenge
in zichzelf gekeerde man ge
weest, onbewogen en hard
voor zichzelf en anderen. Zo
was hij ook dood gegaan,
zonder klacht of kreun. Hij
had zijn vader nooit om een
gunst gevraagd. Het was
altijd moeder die bemiddelde
en het was hem achteraf
nooit duidelijk geworden hoe
die twee met elkaar omgin
gen. Zo was hij van kinds af
aan op zichzelf teruggewor
pen en in zichzelf gekeerd
geraakt, in een verstolen
conflict met iedereen die
hem bedillen wilde.
Ons
kort
verhaal
Zijn vrouw Christine, had
hij per ongeluk ontmoet Zij
was even onopvallend als hij
geweest en daarom had ze
eenvoudig haar kans waarge
nomen en had hem ge-
„In overleg met uw echt
genote en uw dorst naar
kennis kennende, mag ik je
nu namens de afdeling een
boexeiibon overhandigen."
Dit geschenk maakt Brands
ma toch even blij en hij drukt
spontaan de hand van zijn
chef, die hem de belofte doet
van uren vergetelheid met een
boek.
DAN komt de schok,
die hij in zijn denken
niet heeft verdiscon
teerd, en die de di
recteur als een verrassing tot
het laatst had bewaard. „Uw
jaren toewijding en trouw
hebben ons doen besluiten
om u, in de jaren, dat u nog
actief werkzaam zal zijn op
de bank, een leidende functie
te geven op de centrale
boekhouding en wij ver
wachten dat u deze taak met
dezelfde liefde zult vervul
len, die zo kenmerkend is
voor uw gehele diensttijd bij
ons."
Hij kan niet opstaan en
zeggen: „Nee, dank u....
mijn vertrouwd bureau,
mijn vaste collega's, ik
wil ze niet kwijt. Geen gro
tere verantwoordelijkheid als
tublieft. Hij staat voor zijn
stoel met een schemering
voor zijn ogen en ondergaai
het warme applaus als een
lauwe regen in de zomer
zonder paraplu.... Zijn vrouw
kust hem met tranen in haar
ogen „Heerlijk voor je", zegi
ze oprecht.
een van zijn jubi
leumsigaren, temid
den van een feestelijk
gestemde familiekring. Er
wordt gelachen en op zijn
gezondheid gedronken. Doch
nu en dan kijkt hij op zijn
gouden polshorloge, want hij
voelt zich moe en verdrietig.
Hij is zich diep bewust, dat
dit de laatste halte is voor
een algehele verstilling. Het
is te laat geworden voor
opstandigheden, te laat om
de onrust in zijn hart te
voeden, de onrust die hij nu
trouwd Zonder verzet had als de hond aan de kettina
hij zich gevoegd. Zij hadden e
gek<
hun zorgen gekend, kinderen
grootgebracht, die intussen al
waretj getrouwd en zonder te
hevige schokken waren ze
aan de grens van hun avond
land gekomen....
Wat spreekt die man nu
van trouw? Trouw is hij. die
de verleiding tot ontrouw
heeft gekend doch staande is
gebleven. Ik ben maar een
stroom die niet zelf zijn loop
heeft bepaald, maar eenvou-
moet houden en waartegen
hij voortaan „koest!" moet
roepen Maar dit zou nie
mand horen. Nog vijf jaar
centrale boekhouding... en
dan, weer die kamer.... en
afscheid met pensioen.
„Hé. drink is jongen. Daar
ga je Brandsma.... nog vele
jaren!" Brandsma drinkt en
lacht de lach van een tragi
sche clown.
