j DE STENEN ZONDE
KRO keurt programma I Jui)i,er
van dr. Trimbos af
Brick Bradford
Brits-Franse
samenwerking
vliegtuigbouw
Puzzelhoek
«Jesje en Josje
hapj;
Senmoe!
blijf jong,blijf fit: fiets!
mm
1%5
DINSDAG 18 MKT 1965
ETHERGOIVEN-ETHERGOIVIN-ITHERGOIVEN-ETHERGOIVEN
KTHERGOIVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-ETHERGOLVEN-
R.k.-standpunt te weinig belicht j Derde casino voor
Het Franse zangeresje France Gall,
dat in Napels met het liedje ,,Poupée
de cire". het Eurovisie Songfestival
won, wat voor haar de weg naar
teenagersterrenroem opende, heeft
voor de AVRO-show van Johnny
Kraaikamp en Rijk de Gooyer opna
men gemaakt. Maandag kwam
France op Schiphol aan.
LONDEN Groot-Britannié en
Frankrijk hebben gisteren een over
eenkomst getekend voor de gezamen
lijke ontwikkeling van twee nieuwe
vliegtuigen voor militair gebruik. De
investeringen hiervoor zijn zeer hoog:
reeds in het begin een bedrag van 500
miljoen gulden. Het gaat om een
supersonisch vliegtuig met vaste
vleugels, dat de RAF en de Britse
marine als oefenvliegtuig zullen ge
bruiken en de Fransen als oefen- en
gevechtsvliegtuig, en om een verken
ningsvliegtuig met verstelbare vleu
gels, dat zowel Britten als Fransen
voor onderscheppings- en verken
ningsdoeleinden zullen gebruiken.
De overeenkomst werd gisteren on
dertekend door de ministers van de
fensie en luchtvaart van de beide
landen Pierre Messmer en Mare
Jacquet namens Frankrijk en Denis
Healv en Roy Jenkins voor Groot-Bri
tannië. Men verwacht, dat het in
totaal om ongeveer duizend toestellen
zal gaan. die gebouwd zullen werden
door vliegtuigfabrieken in de twee
landen. Het straallesvliegtuig annex
gevechtsvliegtuig zal. naar verluidt,
worden ontwikkeld uit een Frans
ontwerp, de Bregne-121. Het ondcr-
scheppingsvliegtuig, dat nog door des
kundigen van de twee landen moet
worden ontworpen, zal naar men
hoopt in 1970 gereed zijn.
Frankrijk en Engeland zullen le
vens de mogelijkheid bestuderen van
AMSTERDAM De KRO heeft
het programma over bevolkings
groei, waarbij het onderwerp ge
boorteregeling ter sprake kwam,
van de Utrechtse arts C. J. B. J.
Trimbos afgekeurd. In tegenstel
ling tot wat in de programmabla
den vermeld staat zal het van
avond dus niet op het tweede te
levisienet te zien zijn. Het was een
forum met dokter Trimbos als ge-
spreksleider, waaraan deskundigen
van verschillende levensbeschou
wingen deelnamen.
De voorzitter van de KRO, mr. H.
W. van Doorn, heeft het besluit
gisterochtend aan de heer Trimbos
medegedeeld.
„Ik betreur dit besluit uitermate",
verklaarde de gespreksleider tegen
over journalisten, die hem opbelden.
„Het gesprek met mr. Van Doorn
heeft wel een uur geduurd. We heb
ben speciaal het programma dat de
vorige week reeds op de band was
vastgelegd, nog eens afgedraaid, maar
volgens de voorzitter was het voor de
KRO moeilijk voor een uitzending te
accepteren. Hij gelooft dat het pro
gramma voor een rooms-katholieke
omroep te weinig het rooms-katho
lieke standpunt belichtte. Ik ben het
daar helemaal niet mee eens en dat
heb ik hem dan ook duidelijk ge
zegd."
Representanten
Volgens de heer Trimbos voelt de
KRO als grootste bezwaar dat de
twee r.-k. medewerkers aan het pro
gramma niet beschouwd kunnen wor
den als representanten van de rooms-
katholieke opvatting over het pro
bleem der geboorteregeling. Die twee
medewerkers waren in de eerste
plaats de gespreksleider zelf en pater
dr. J. Godschalk.
Door het afkeuren van het pro
gramma komt vanavond ook niet op
het scherm een volgens de heer
Trimbos zeer interessante verklaring
Kerk en Israël-dag
in Wassenaar op
10 juli
WASSENAAR De Hervormde raad
voor de verhouding van Kerk en Israël
hoopt zijn 20ste Kerk en Israël-dag te
houden op zaterdag 10 juli op het
landgoed Ter Veken aan de Schouwweg
56. Het hoofdthema van die dag zal zijn:
Thora-Het Goddelijk onderricht.
Sprekers zijn: ds. S. P, Tabaksblatt uit
Den Haag over: De Thora en het Joodse
volk, ds. S. Gerssen uit Utrecht over: De
Thora in het christelijk geloof en mr. S.
A. Graaf van Randwijck uit Oegstgeest
over: De Thora en het heidendom.
Overige sprekers zullen zijn: ds. H
Dekker ui' Amsterdam en ds. J. H
Grolle uit Utrecht.
die de staatssecretaris van sociale
zaken en volksgezondheid, dr. A. J. H.
Bartels, voorafgaand aan het pro
gramma uitsprak.
Daarin gaf hij een nadere toelich
ting op het regeringsstandpunt over
geboortebeperking (gedoeld wordt op
de passage die premier Cals over dit
onderwerp in zijn regeringsverklaring
heeft opgenomen).
Forumleden
Aan het forum namen onder leiding
van de heer Trimbos de volgende
leden deel: prof. ir. J. Th. Thijsse van
het Institute for Social Studies te Den
Haag, de humanistische hoogleraar
prof. G. A. Kooy, te Wageningen, de
enige niet-rooms-katholieke hoog
leraar van de hogeschool te Tilburg,
prof. J. Godefroy, demograaf, de voor
zitster van de Nederlandse Vereniging
voor Sexuele Hervorming, mevr. dr.
M. Zeldenrust-Noordanus en drs. R.
Kaptein van de Hervormde Raad voor
Kerk en Gezin.
Mr. Van Doorn is van mening dat
verschillende principiële aspecten in
het op de band opgenomen forum
gesprek onvoldoende tot hun recht
komen. Hierdoor zouden bij de kij
kers. zowel rooms-katholieken als
niet-rooms-katholieken, misverstan
den kunnen worden gewekt. De KRO
zal binnenkort alsnog een forum-ge
sprek inzake hetzelfde onderwerp uit
zenden.
ning. 7.10 Klassieke grammofoonmuzlek. 7.30
zieken 9.35 Waterstanden. 9.40 Voor
huisvrouw. 10.10 Klassieke grammofooi
ziek. 10.30 Morgendienst. 11.00 Geestelijke
liederen 11.30 Lichte grammofoonmuzlek
11.50 Twaalfuurtje, cabaretprogramma. 12,0!
Akkordeonmuziek met ritmisch kwartet.
12.27 Mededelingen t.b.v. land- en tuinbouw.
12.30 Nieuws 12 40 Grammofoonniuziek,
eventueel aktualiteiten. 12.50 Musette-ensem-
zangsollsten. 13.15 Lichte grimmo-
maandag jl 14.30
Licht instrumentaal kwintet. 14.50 Klassieke
kamermuziek (gr.). 15.05 Britse week: Om
roeporkest en solist: klassieke en moderne
muziek. 15.50 Bijbelvertelling voor de jeugd.
16.00 Jeugdland 17.15 Eurojazz. 17.50 Over
heidsvoorlichting: De Dolltie nu. 18.00 Hel
Spektrum: lezing*
Radio yolks-uj
Het culturele ka-
rakter van Amerika door Dr. J. W. Schulte
Nordholt.
Hilversum II. 298 m. VARA: 7.00 Nieu'
ochtendgymnastiek en socialistisch strijdlied.
luziek. (7.25—7.30
Licht!
•olg). 9.00 Van alle
ke muziek (opn.)
7.20 Lichte grai
Van de voorpagir
grammofoonmuzk..
praatje 9.05 Öude en Kiassie-
_>n.). VPRO: 9 40 Schoolradio.
10.00 Lichte grammofoonmuzlek.
11.00 Nieuws. 11.02 Voor de vrouw. 11.40
Pianorecital: moderne muziek. 12.00 Stereo:
Ritmisch strijkorkest 12.27 Mededelingen
b.v. land- en tuinbouw. 12.30 Voor het
platteland. 12.35 Licht ensemble 12.55 Actua
liteiten 13.00 Nieuws. 13.15 Metropole orkest
maarts, lezing
BEST Het op roulette gebaseerde I
behendigheidsspel Jupiter krijgt zijn
derde casino en wel in Best. Daar. in
café De Rooy aan de rijksweg Eind
hovenDen Bosch, zal men aan drie
tafels kunnen spelen, evenals in restau
rant De Leeuw in Zevenaar waar ook
aan drie tafels wordt gespeeld.
De uitzetter van het spel, de Sche-
veningse zakenman C. J. Osse. heeft de
toezegging gekregen dat de voorlopige
vergunning voor Zevenaar, die voor
twee maanden gold, zal worden omge
zet in een definitieve vergunning. In
het andere casino van het Jupiterspel,
in hotel De Gouden Leeuw in Olden-
zaal, wordt het spel aan zes tafels be
oefend.
r—Toch is het zo
Laagvliegerij van
18 tot 21 mei
DEN HAAG Tijdens de van 18
tot 21 mei durende internationale
oefening „Royal Flush", een luchtfoto-
verkenningscompetitie van de geal
lieerde luchtstrijdkrachten in cen
traal Europa zullen mogelijk ook bo
ven Nederland enkele vluchten op
vrij geringe hoogte, nl. plm. 250
meter, worden uitgevoerd, aldus deelt
de luchtmachtvoorlichtingsdienst mee.
Dit kan ook 's avonds geschieden, tot
uiterlijk middernacht.
Kruiswoordpuzzel
zonder zwart
solist:
gezamenlijke bouw van een
luchtbus voor ongeveer 200 passagiers
met een actieradius van 400 tot 1500
kilometer. De Britse minister voor
lüchtvaart Denis Healy deelde mee, dat
de beide landen overwegen ook met j
Duitsers en Italianen vliegtuigen te'
bouwen.
14.25 Oude wijsjes nieuwe
muzikaal klankbeeld. 14.55 Kal<
15.00 Voor de jeugd. 18.50 V.
VANAVOND TE ZIEN
Nederland 1, AVRO, NTS
8.50 uur „Hoofdstuk IV", een cabaretprogramma met Lia Dorana.
Ton van Duinhoven, Iris Zegveld en diverse andere mede
werkenden.
9.35 uur komen vader en zoon Preston als „De Verdedigers" weer
een moeilijke zaak tot een goede oplossing brengen.
Nederland 2, NTS, KRO
VANAVOND TE HOREN
Hilversum I, KRO
9.00 uur de vierde uitzending in' de serie Van Randgewesten tot
Benelux-Middengebied. Ditmaal wordt aandacht gewijd aan
Brabant en Zeeland.
10.45 uur een programma van Engelse songs en Franse chansons,
samengesteld door Leo Nelissen.
Hilversum II, AVRO
Horizontaal: 1. dag der week, 2. plaats
in Gelderland-gekheid. 3 stad in Italië-
boom, 4. water in Friesland-turks bevel
hebber-mikpunt. 5. voorgeschreven kerk
gebruik-rangtelwoord. 6. lichaamsdeel
volk uit de oudheid. 7 gemeente in
Gelderland-oude lengtemaat-rriorsdoekje,
8. cilindervormig voorwerp - lied - plech
tige gelofte. 9 slag-biersoort-radio om
roep (afk.).
Verticaal: 1 water in België-boom, 2.
vette vloeistof-niet dicht opeen staande-
aardrijkskundige aanduiding (afk 3. na
dato (afk.)-stuk hout-zijtak Douro. 4.
lidwoord-vertegenwoordiger-voorzetsel, 5.
voegwoord-water in N.-Brabant-emeri
tus 'afk-gemeente in Gelderland, 6.
rond gebouw-behoudens vergissingen
fafk. Lat.), 7. lidwoord-mening. 8. de
gezamenlijke hoeveélheid-wild zwijn. 0.
lidwoord-vertegenwoordiger-voorzetsel,
muzieknoot.
OPLOSSING VORIGE PUZZEL
I. gelaten. 2. maraboe. 3. tamboer. 4
genegen. 5. verdrag. 6. regelet. 7 vol-
1815) Afkoeling wordt verkregen
door verdamping, maar óók door een
gas plotseling te laten uitzetten. Op
dit laatste denkbeeld is men wellicht
het eerst gekomen, doordat men het
tegenovergestelde waarnam, nl. dat
hitte ontstaat wanneer een gas sterk
wordt samengeperst. De fietspomp b
hiervan een prachtig voorbeeld, want
iedere Nederlander weet hoe heet de
pomp wordt door het telkens samen
persen van de lucht die we In de
band willen brengen. Maar goed.
het tegenovergestelde Is dus ook juist:
wanneer in een gesloten cilinder de
zuiger wordt omhooggetrokken, daalt
de temperatuur van het gas. Volgens
dit principe heeft Philips in Eindho
ven de koudgaskoelmachine ontwik
keld, waarvoor enkele jaren gele
den de Kamerlingh Onnes-medallle
werd toegekend. Dlt wijst er op. dat
met behulp van deze machine zeer
lage temperaturen kannen worden be
reikt. Het Nederlandse koude-labora-
torium heeft n.l. niet zo bijsonder
veel belangstelling voor het gewone
vriesweer dat door normale koelin
stallaties wordt opgewekt, maar
toont wel aandacht wanneer het om
buitengewoon koude temperaturen
gaat. Aangezien de koudgaskoelma
chine het gebied tussen 80 gr. C
en 200 gr. C bestrijkt, wordt aan
die voorwaarde dus wel voldaan.
BIJ het koudgaskoelproces en nu
volgen we de uiteenzetting die J. W.
L. Kohier en C. O. Jonkers daarover
hebben gegeven wordt een hoe
veelheid gas bij kamertemperatuur
samengedrukt, waardoor warmte vrij
komt, die bijv. door koelwater wordt
afgevoerd. Vervolgens wordt het gas
tot een bepaalde temperatuur afge-
Koude in
machine
koeld, waarna onder het verrichten
van mechanische arbeid uitzetting
plaats vindt. Door deze uitzetting
komt de z.g. expansiekoude vrij.
Ziehier het gehele principe, dat in
een gesloten cyclus plaats vindt
(waardoor men niet verplicht is lucht
te gebruiken, maar ook een ander gas
kan kiezen, mits dit medium zich
inderdaad als een ideaal gas ge
draagt)
Nu b het principe van een dergelij
ke koelmachine op zichzelf niets
nieuws, want de hoofdlijnen hiervan
zijn in het verleden ook al uitge
voerd, zij het dan met twee afzonder
lijke machines voor het samendruk
ken en het uitzetten van het gas.
Daarna is het uitgevoerd in cén
machine, die echter een dbcontinue
beweging van de zuigers vergde. Het
voordeel van de door Philips gecon
strueerde machine b nu. dat met een
continue zuigerbeweging een geheel
gelijkwaardig kringproces wordt ver
kregen. Een technische uiteenzetting
hiervan b natuurlijk niet mogelijk,
maar wanneer u zich voor ogen
houdt, dat met deze koudgaskoelma
chine de lage temperaturen in één
trap van kamertemperatuur af kunnen
worden bereikt, alléén door de zui
gers te laten werken, zal ieder moeten
toegeven, dat een geweldige vereen
voudiging Is verkregen ten opzichte
van de ingewikkelde installaties van
vroeger. Zoals uw motor heet wordt
door te draaien, zo produceert de
koudgaskoelmachine Intense koude.
Nu nog iets over de gedragingen
van stoffen bij lage temperatuur.
Daarover een volgende keer.
Nadruk verboden.
..Ik... ik.
dacht dat jij vergeten zou
in te doen", stamelde Josje,
r een beetje in
„en daarom heb ik
gedaan."
„O, uilskuiken", riep zijn zusje. „En in
de _aardappelen?", vervolgde ze ver-
„Ook", knikte Josje bedremmeld.
„Geef die vork eens hier!", gelastte
Ze pakte een aardappel uit de pan,
nam er een hapje van en trok dan een
vreselijk vies gezicht.
„O. Jos, die zijn niet te eten! Wat ben
jij toch een eigenwijze domoor! Wat
moeten we moeder nu voorzetten?"
Meneer Joppers, die de opgewonden
stemmen hoorde, kwam haastig kijken
wat er aan de hand was.
„Jos heeft nog eens extra zout bij de
aardappelen en de boontjes gedaan, va
der!". snikte JWje. „Nu zijn ze niet meer
té eten!"
„De b-b-boontjes m-misschien nog
wel", zei Jesje met een klein stemmetje.
„Proeft u eens. vader."
Meneer Joppers prikte een paar bonen
aan de vork en nam er voorzichtig een
ze goed afspoelen gaat dat
misschien nog net", knikte hij.
.Wat moeten we moeder nu voorzet
ten!", riep Jesje weer, die helemaal
ontdaan was.
„Alleen maar boontjes, met een stukje
vlees", sprak vader Joppers. „Erg veel
honger heeft ze toch niet. Kom, ik zal de
bonen eens goed afspoelen. Haal jij-vast.
maar een bord en een mes en vork."
Een minuut of tien later stapte Jesje
met haar moeders maaltijd naar boven.
„Proef eens of het te eten is, moeder",
zei ze bedrukt. „Jos is toch zo oerdom
;eweest. Ik wil hem voortaan niet meer
n de keuken hebben!"
Neder-
20J5
Omroeporkest: moderne muziek 2100 Van
randgewesten tot Benelux-middengebied
(IV). documentair programma. 21.25 Actuali
teiten of grammofoonmuzlek. 22,25 Boekbe
spreking. 22.30 Nieuws. 22.40 Epiloog. 22.45
Liedjesprogramma. 23.25 Lichte grammo
foonmuzlek. 23.55-24.00 Nieuws.
Hilversum II. 298 m. AVRO: 18.00 Nieuws
18.15 Eventueel actueel. 18.25 Stei
.00 Paris vous pa
Parijs. 1905
20.05 Leg e
erland I. NTS: 19,00 Nieuws in het kort.
Barend de Beer. 19.16 Weekjourna'al.
Engelse les.
gehoorgestoorden.
20 00 Journaal. AVRO: 20.20 AVRO's Telet
KRO: 20.01 Film 65.
llng, forum. 21.35 Fagot en piano: klassieke
muziek. 21.45 Onze man in Washington.
RKK22.10 Paulus achterna. Godsdienstig
Drogramma.
België: Nederlands progr. kan. 2 en 10.
18.55 Teletaalles: Frans. 19 10 n.m. Zandman
netje. 19.15 De Flintstones. 19.40 Pol tribune
19.55 Hier spreekt men Nederlands. 20.00
Nws 20.25 Dokter Ben Casey. TV-feuUl. 21.15
Panorama. 22.00 Israëlische uitz. 22.30 Nws.
Het is weer lente tijd om uw fiets
weer eens helemaal in orde te maken.
13
Ineens zien de anderen hoe de landschut vecht
•net hej vuur. Hij slaat erop trapt in de vlam en
dan dooft het. En alsof de wind zich wil
neerleggen bij zoveel mensenkracht, trekt hij zich
terug. Een ontzaglijke stilte hangt over de heide,
de rosse gloed wordt doffer. Er staat iemand
naast Joryt Volmar. Eerst als hij zich uitrekt en
met zijn mouw langs zijn voorhoofd wrijft,
bemerkt hij het.
Dries Borne heeft blinkende ogen en 1 lacht
achter zijn tanden, grommend. Indringers
trappen we weg. wat jij, Volmar!
De landschut zwijgt. Langzaam dringt het tot
hem door wat de wildeman bedoelt, maar dan is
Dries al weg. Joryt spuwt op de geblakerde strook
heide vooi hij naar de zandrug gaat. Is het
hoog genoeg?, vraagt een keuter.
Joryt knikt. Daar, verder, wijst hij. nog
een greppel, we moeten zeker zijn. Zelf doet hij
de eerste steek. Indringers wegtrappen! Als een
donkere toon blijft het in hem hangen, donkerder
nqg dan de roep van de boerhoorn.
Tegen de ochtend kunnen de oudste mannen
naar huis gaan. Dunne rookflarden wiegelen
voorbij; het proeft wrang en droog op de lippen
en maakt de keel rauw. Zweder Thase schenkt de
laatste koffie uit de grote kannen. Marye heeft ze
gebracht met brood erbij, dp de wagen waarmee
ook de spaden en zandzakken vervoerd werden.
Joryt drinkt een kroes leeg en dan bemerkt hij
door DIGNATE ROBBERTZ S
ook hoe groot zijn honger is. Zweder reikt hem
een dubbele snee brood. Ze eten zwijgend en als
de wagen met de lege kroezen en kannen
wegrijdt, wijst de landschut de jongeren aan die
moeten blijven waken.
Daarin zal niemand hem tegenspreken. Van
nacht waren ze allen één. Het ging om grote
dingen, waarvoor de kleine, al te menselijke,
moeten wijken. Zelfs Jeep Karsten, die toch niet
meer van de jongsten is, blijft en laat zich dooi
de landschut een plaats aanwijzen, waar hij een
greppel moet verbreden. Andres Maler heeft ook
gegraven. Hij is met Arend Jan meegegaan toen
de boerhoorn riep. Meer dan de anderen heeft
hij, op zijn spade gesteund, naar het vuur over de
heide gekeken. Hij zag Joryt Volmar op de heuvel
staan en hij begreep wat het was dat nog tussen
hem en Martine's vader stond. Hier zou hij het
kunnen overwinnen als er niemand bij was. Nie
onder een dak. Een grote warme genegenheid
voélt Andres voor de zwijgende landschut, die
heen en weer gaat tussen de mannen en weet dat
hij zal moeten verantwoorden wat hij vannacht
gedaan heeft. Hij zou naar hem toe willen gaan
en niet anders zeggen dan eenvoudig: Vader!
Maar voor ieder zijn aangewezen post betrokken
heeft en de ouderen weg zijn, is de landschut niet
meer te zien. Dries Borne en enkele jongens
kijken naar de grijze auto die langs de ontginnin
gen. hobbelend over het ongelijke spoor, naar hen
toe komt
Als hij bij de hoge zandrug stopt, komen de
anderen ook nader. Bernt Vasse laat zich zo
zelden zien dat ze nieuwsgierig zijn om hem te
bekijken. Boven op de zandrug staande overziet
hij het brandveld.
Welke domkop zou dat hebben aangestoken?
Het klinkt niet verontwaardigd of verwijtend,
eerder een beetje spottend. Als hij de kring
rondkijkt, herinnert hij zich vaag het gezicht van
Dries Borne. Heel even flikkert het in zijn ogen
-?n trekken zijn wenkbrauwen samen.
Jurre Mensink heeft de wildeman eens te
pakken gehad en meegenomen naar de landheer.
Dat was vernederend geweest voor Dries, vooral
omdat Bernt zei dat hij maar een pak slaag moest
nebben. Mensink had dat niet gewaagd. In Bernts
herinnering is het verongelijkte gezicht van de
jachtopziener en daarom lacht hij. Alleen Dries,
die nooit iets kan vergeten, begrijpt het. Zijn
laag breed voorhoofd buigt naar voren en hij bijt
het eruit: De domkoppen wonen niet hier,
maar aan de andere kant van de Oeler. Dc
iongens gaan een stap achteruit, ze willen er
liever niet mee te maken hebben. Bernt Vasse is
de landheer, al lijkt hij in niets op zijn vader.
(Wordt vervolgd)
