Onthullend boek over
r.k. kerk en de nazi's
Lucebert voorlopig bijgezet
JANSEN c^TILANUS
COGG bezint zich op
functie der prediking
nieuwe
hobby
garantie-
bankbiljetten
SENATOR
DUET
Generaties verstaan liet
evangelie verschillend
Een woord voor vandaag
Promotie ds. Venema
op uitverkiezing
Terugkeer tot rauwe
primitieve kracht
2
VRIJDAG 14 MEI 1965
Contactdag gerei, gezindte
Guenter Lewy laakt geestelijkheid
(Van onze kcrkrcdactic) aard zaligmakend. Gods heilsdaad in
-T Christus wordt geactualiseerd in de
UTRECHT Het is een diep prediking.
ingevreten en gevaarlijke dwaling -Pr?fVeeunhof ve™ierp daarom krach-
6 'ig het schema subjeotief-objectief (of:
onder ons, dat men de schatten onaerwerpelijk-voorwerpelijk) bij de
van Christus van Hemzelf los- prediking. Dat maakt de prediking on-
maakt. Jazeker, men erkent van Z'ï'Jïiiï EgeSÜv 'pSSffÜ11
harte, dat Hij de Gever is van staan en er dan later langs een bijzonde-
gaven als de wedergeboorte en s"bject.et mee i„ relatie ie
het nieuwe leven. Maar velen I Hc-t was duidelijk, dat met name de
houden zich zo met de gaven be-
«r^eheef acMer" ve'rdwhn^Tn «3Öf Still <V« een onzer redacteuren, door twee ,k. prcnazi-Kranten in
er geneei acnter \erowijnt. in spreken? Wordt zo het werk van God de Duitsland aangevallen wegens zijn
veler geloofsbewustzijn existeren Vader en van God de Heilige Geest niet j 1\[^ Hochhuth met Der Stellvertreter thans Guenter Lewy met De anti-Duitse houding. De Duitse bis-1
de gaven los van de Gever. Dit is J® "e.r verwaarloosd? Prof J. j. van der! 11 rooms-katholieke kerk en Nazi-Duitsland (in vertaling van Max *ch?PPen;a,d"s.Vewy' b,even onver?n"1
verwoestend Voer het leven des thiaans. %Ds D^mesma* voerde°?e%n de Schreuder als paperback verschenen bij Polak en Van Gennep NV te steunen; het episcopa^beluSrt"^des* I
geloofs. d® Amsterdam 526 bldz., ƒ10,50). Beide schrijvers behandelden de ver- wegc een deel van de verantwoorde
houding van de r.k.-kerk tot het nazisme, maar legde Hochhuth de Hjkheid op zich te nemen voor het
nadruk op de houding van paus Pius XII, Lewy onderzocht die ï5SetiïJ2® *I,tIers Ie.fers
T-\ r over Europa brachten. Tal van situa-
van het Duitse rooms-katholicismc, de geestelijkheid daar in het b\j- (jes voert de schrij'ver aan, waarin,
zonder, vanwaaruit h(j dan de houding van de paus verklaart. Niet hoe gruwelijk ook, de kerk zwijgend
minder overigens dan het werk van Hochhuth zal dat van Lewy aan-terzijde bleef staan.
zeggen over de gans bovennatuurlijke
Dit betoogde prol. C. Veenhof uit w'r.k!n« d" de uiterlijke
Kampen Weren toen hij voor een er?i" d"
talrijk gehoor op de conferentie van verharding, die de prtdiilifg ?och <£k
het Contactorgaan van de Gerefor-1 zich heeft.'Prof. Van der Schuit formu-
meerde Gezindte sprak over „de func- leerde het verschil aldus: het is beter te
tie van de prediking". Het COGG, dat spreken van „met het Woord", dan „door
nu anderhalf jaar bestaat, wil zijn, ™idd®l van het Woord" (resp. in het
wat de naam zegt. Die naam is maar I La'^n en- Pfr verbum"),
bescheiden en getuigt van ome verle- De «cre'ari» van het COGG deelde
genheid met de situatie, aldus de h'n"«»k°rt«" P"?'ka-
nieuwe voorzitter, ds. L. Kievit, her-!''"/,"0 het COGG. getiteld „Zicht op
vormd predikant Ie Lelden hij de verschijnen Aan deze
opening pocket is meegewerkt door mensen
uit elk van de vijf groepen, die in het
In leder geval waren leden van vijf COGG zijn vertegenwoordigd, name-
kerken bij elkaar gekomen, om gecon-1 lijk prof. dr. J. van Genderen, prof. C.
fronteerd te worden met elkanders mc-1 Veenhof, prof. dr. D. Nauta, mr. L. J
ningen. Er waren ongeveer twintig gere- M Hage en prof. dr. S. van der
formeerden, twintig christclijk-gerefor-- v
meerden cn twintig hervormden, lets I
minder leden van dc Gereformeerde
Gemeenten, terwijl de Gereformeerde
Kerken (vrijgemaakt) het minst verte
genwoordigd waren, msar toch nog door I
1 tiental.
Christus
zijn in de
prediking. In Hem is alles volbracht. Hij I
is geen wegwijzer, maar de weg zelf, het
verbond zelf, het volle heil. Daarom
moet het leven des geloofs cn dus ook de
prediking zich geheel richten op Chris-
Dit blijft echter de klemmende vraag:
Christus heeft negentien eeuwen geleden
volkomen verlossing teweeggebracht,
maar hoe komen wil nu zo met Hem in
gemeenschap, dat Zijn werk in ons tot
reddend effect komt? Miljoenen stellen
de. vraag: hoe kom ik te weten, dat ik
deel krijg aan het heil, dat Christus
verworven heeft?
Het rooms-katholieke antwoord is, dat
Christus de distributie van het heil aan
de kerk, aan do priesters heeft toever
trouwd, die het door middel van de
sacramenten doorgeven. Vlak daartegen
over staat het antwoord van de splri-
tualisten: het is uitsluitend de Heilige
Geest, die bij het doen delen in het heil
van geen enkel middel (zoals brood,
water, een Boek) gebruik maakt.
Zalinmukend
Luther en Calvijn legden echter
tot de mensen komt. De prediking is
oneindig meer, dan «•pp verhaal of
een betoog! Zij is naar haar eigen
Doet U mee Spaar de 48 kleur-
rlike
uit 13 landen U treft er een
aan in elke doos Senator si
garen als garantie voor de
fijne kwaliteit! Binnenkort
komt er 'n boeiend Senator
bankbiljettenspel voor 't hele
gezin. Hoe meer biljetten U
dan hebt, hoe beter!
aanstekelijk lekker!
de Koninklijke
Mignot de Block
garandeert de kwaliteit!
spaar plezlerigmet
XYLOXS
met gratis
waardezegels
van 15 en 25 ct.
vraag vooral om de
DUET-spaarkaart
leiding geven tot discussies.
Leiders der
kerk faalden
Dit laatste is al wel gebleken bij
de oorspronkelijke Amerikaanse
uitgave (het boek wordt of i;
inmiddels in negen talen vertaald)
De schrijver zelf is in Duitsland
geboren: Breslau 1923. Vijftien jaar
oud ontvluchtte hij naar Palestina,
om daar in '43 dienst te nemen bij
de Jewish Brigade. Sinds 1947
woont hij in Amerika, waar hij
hoogleraar is in de wetenschap der
politiek. Zijn boek is het resultaat
van respectabele bronnenstudie.
Een aangrijpend boek is het gewor
den van een strijd, waarin de r.k.
geestelijkheid zich eerst verweerde
tot het vergelijk van een concordaat,
om dan echter tegen het totalitaire
karakter van het nationaal-socialismë
het onderspit te delven.
KORTZICHTIG
Een fraaie rol is het niet geworden.
Veeleer een beeld van verwarring,
onder de geestelijkheid zelf en dien
tengevolge ook onder de volgelingen,
Prof. Berkhof sprak voor C.J.V.F.
Bekeren gebeurt
niet achter je
overhemd
(Van onze kerkredactie)
UTRECHT De revolte in deze
tijd op de wijze, waarop het
evangelie tot nu toe is overge
dragen kan een winst zijn. Zij
houdt nieuwe kansen in. Een ge
vaar van het nieuwe verstaan van
het evangelie is echter, dat wij
I proberen de bijbel te laten zeggen
wat we zelf vinden en dat de bijbel
j een doublure wordt van ons eigen
'levensgevoel. Dit zei prof. dr.
I H. Berkhof gisteren op de studie
dag van de Christen Jonge
Vrouwen Federatie.
Het onderwerp van prof. Berkhofs
toespraak was: Het verschil tussen de
generaties in verstaan van de christe
lijke boodschap.
Boekenhoek
lange tijd een al te gretige bereidheid
om te luisteren naar Hitiers sluwe
drogtaal, een kortzichtige waardering
van diens afwijzen van het commu
nisme, en een late onthutsende ont-
Men kan begrip opbrengen
kerkelijk gezag dat onder zulke
uiterst moeilijke omstandigheden ge-
Zijn oordeel over een falende kerk
I besluit de schrijver met de woorden:
Als de mensheid ooit opnieuw voor
een morele uitdaging van het kaliber
van Hitiers bewind van bruut geweld
komt te staan, moeten wij hopen dat
zij een betere morele leiding zal
hebben.
Een hard oordeel, waarvan ook de
protestantse gelovige met schuchter
heid zal kennis nemen. Want zou in
een even uitvoerige studie over de
houding van het protestantisme
Wanneer wij iemand horen zeggen, dat hij het in zijn macht
heeft iets te doen of iets niet te doen, dan zijn wij een beetje
bevreesd. Aan het begrip macht zijn ivij geneigd spoedig ge
dachten over willekeur, die in feite neerkomt op rechteloos
heid, te verbinden. Zonder macht en dragers van macht is een j
samenleving onbestaanbaar. Neem de macht (en de macht*.
middelen) uit de wereld weg en het ivordt één enorme chaos,
één complete anarchie. Er staat echt niet voor niets, dat wij
ons dienen te onderwerpen aan de over ons gestelde machten.
Maar er is ook iets anders: macht, die niet is gegrond op recht,
op de machtsdragers rechtens toekomende bevoegdheid, ver-.{
wordt tot wat wij al noemden: willekeur. In de Duitse be
zetting hadden de vijanden van ons volk de feitelijke macht
maar het resultaat was tirannie. Hun macht ivas niet gegrond
op het recht. De diepste en meest volledige inhoud heeft het
woord macht, zoals Jezus dat gebruikt kort voor Zijn hemel
vaart. Hij zegt: ,.Mij is gegeven alle macht in hemel en op
aarde". Hij kon in de meest ware zin het xooord macht op de
lippen nemen. Deze volstrekte macht, tot in de hemel toe, was
Hem gegeven. Hij kon daarop aanspraak maken, omdat Hij
de wereld had verlost van de grootste bedreiger en tiran aller
tijden, de duivel. Hij, de Zoon des mensen, ontving als mens
deze macht. In het brengen van het offer van Zijn leven had
Hij de boeien, waarmee de mensen waren geketend, losge
maakt en de overwinning op de totale dood bevochten. Alle
macht, ondanks het voortdurende gewroet van de duivel,
ondanks diens zogenaamde successen.
Wij lezen vanavond: Psalm 14 vers 1 tot en met 7.
:pen was leiding te geven, maar „ST
niettemin moet het algemene oordeel i ko "ns
negatief lulden; diegenen, ook uit dek°™'" 1 m"d"
r.k. kerk, die met gevaar of aetlfs W'J vreeen.
offer van het leven in liet verzet tt- T T
Kwestie 1 er Haar
blijft verzet
oproepen
(Van onze kerkredactie)
O DOORN-LEEUWARDEN - Het is
duidelijk dat het besluit van de her
vormde generale commissie voor behan
deling van bezwaren en geschillen de
schorsing van de Drentse kerkvisitator J.
ter Haar op te heffen velen niet bevre
digt.
Naar aanleiding van een bericht in
onze krant schrijft ds. H. van Lunzen ons
nog eens ter verklaring, dat hij geen
verzet aan tekent omdat deze man niet
onberispelijk in zijn wandel is geweest,
maar omdat hij nog steeds drie straffen
Grenzen van het nieuwe verstaan
noemde hij, dat er nu veel blijft
liggen uit de bijbel, dat juist voor
vorige generaties leefde en dat diep
waar was, maar dat wij ons niet meer
eigen maken.
Het evangelie is altijd onvanzelf
sprekend en ongeloofwaardig. Dat
komt in onze tijd alleen meer naar
voren dan vroeger. Het is niet, wat
wij vinden en willen, maar er zit
bekering tussen. Vroeger geloofde
men „natuurlijk", tegenwoordig hoort
men steeds „het niet te kunnen gelo
ven". Al kan dat soms een modever
schijnsel zijn.
Verstaansmoeilijkheden worden
«chter ook opgeworpen door de ver
vreemding van de generaties. De
jongeren doen vaak ervaringen op,
die de ouderen niet kennen. De
tijdgeest verschilt met tien jaar.
Prof. Berkhof gaf een aantal voor
beelden van het nieuwe verstaan als
een beter verstaan
Zonde betekent niet meer dat je
iets doet, dat niet mag, maar dat de
verhouding tot God niet goed is, dat
iets uit de overgave tot Hem ont
breekt. Bekeren is niet meer iets, dat j
achter je overhemd gebeurt, maar dat i
uit je hele leven spreekt. Ons geslacht
spreekt het toe, dat God medemense-1
lijk wil zijn in Christus, aldus de
spreker.
Een gevaar noemde hij het. dat
Het boek laat zien, hoe de schroef
al klemmender werd aangedraaid.
Al vóór Hitiers machtsaanvaarding
was er onzekerheid; viel er in het
nationaal-socialismë niet ook te waar
deren? In bepaalde opzichten trachtte
men het, door het te overbieden, de
wind uit de zeilen te nemen. Vergeef
se moeite.
SLUW
Eerst, een kerkelijk verbod van het
lidmaatschap van nazi-organisaties,
dan als Hitier aan de macht is
gekomen een intrekken van dat
verbod, wat vele gelovigen zelfs nog
een gevoel van opluchting geeft. Ver
volgens het tot stand komen van het
concordaat tussen de nieuwe heersers
en het Vaticaan, een concordaat dat
voor de kerk voordelig lijkt, maar
tegelijk bijdraagt tot Hitiers aanzien
in de wereld, de kerk verlamt, terwijl
blijkt dat de sluwe dictator er tal van
dubbele bodems in had gebouwd. De
r.k. kerk zelf raakte meer en meer
fatale nationaal-socialismë
geketend; het hakenkruis won het
van het kruis.
Een totalitair regime: uitkomend in
het opzij schuiven van andere organi
saties en partijen, in het gelijkschake
len of verbieden van kranten, in het
tot zwijgen brengen van andersklin-
kende stemmen, in het kneden van de
mensen. Protesten hier en daar baat
ten evenmin als een in ruime mate
zich proberen te voegen naar de
der machthebbers.
BOETEN
Door dit laatste weigerde de kerk
de schepen achter zich te verbranden;
maar, zegt Lewy, volgens vele waarne
mers moet de kerk in Duitsland
vandaag nog steeds boeten voor het
feit dat zij toen niet naar de stem van
het geweten heeft geluisterd.
En in de jaren 1939-1945 trok dc
kerk ten strijde, maar mèt Hitier.
Toen men ook Nederland binnenviel
en de paus protesteerde, werd deze
openbare ambten en het publicatierecht
ontnomen.
In een hoofdartikel gaat ook de hoofd
redacteur van het Friesoh Dagblad, het
Eerste-Kamerlid H. Algra, op deze kwes
tie in. Hij schrijft dat een man die
veroordeeld is wegens diefstal niet be
noembaar is als politieagent. Hij ver
volgt: „Wat hier over een inbreker
wordt gezegd, geldt in versterkte mate
jegens die personen, die ons volk tijdens
de bezetting hebben verraden.
De heer Algra schrijft dat dit niets met
onverzoenlijkheid te maken heeft. Er
zijn eohter twee redenen. In de eerste
plaats zou zo iemand nimmer met het
nodige gezag kunnen optreden, in de
tweede plaats „is het feit van het
verraad een aanwijzing, dat wij te
maken hebben met iemand, die wij
bepaalde zaken beter niet toevertrouwen
kunnen, zoals is gebleken toen het er
echt op aan kwam.
In het slot van zijn artikel herhaalt de
heer Algra de noodzaak van vergeven,
„maar daarmee is helemaal niet gezegd
dat hij ook in de kerk in een leidende
positie moet worden geplaatst, ten einde
op anderen toe te zien, ze te vermanen;
ze desnoods tot de orde te roepen of ze
mee te schorsen. Ook de kerk heeft hier
met wijsheid en voorzichtigheid te han
delen en evenals de wereldlijke overheid
te bedenken, wat voor moeilijkheden en
verhoudingen er zouden kuonen ontstaan,
wanneer de man die in de grootste nood
olk de weerlozen letterlijk of
Aan vrijgemaakte hogeschool
(Van onze kerkredactie)
KAMPEN Vanmiddag is aan
de Theologische Hogeschool der
Gereformeerde Kerken (vrijge
maakt) gepromoveerd tot doctor
in de theologie ds. H. Venema te
Roodeschool op een proefschrift
getiteld „Uitverkiezen en uitver
kiezing in het Nieuwe Testa
ment".
De plechtigheid vond plaats in de
Lemkerzaal en als promotor trad op
prof. dr. H. J. Jager. Paranimfen
waren ds. W. Vreugdenhil te 's-Her-
togenbosch en de heer L. E. Venema,
zoon van de promovendus, die aan de
Landbouwhogeschool te Wageningen
studeert.
Holwerda en vervolgens gevoerd
door enkele hoogleraren. Na beraad
van de senaat verrichtte prof. Jager de
promotie, waaraan hij een woord van
hartelijke gelukwens verbond. Dr. en
mevr. Venema hielden vervolgens een
drukbezochte receptie, waarop hoog
leraren, curatoren, tal van predikan
ten alsmede verschillende gemeente
leden uit Roodeschool hun opwach
ting kwamen maken.
In zijn dissertatie, die bij J. H. Kok
N.V. te Kampen is verschenen, geeft
dr. Venema een exegetische studie.
Hij gaat na wat in het Nieuwe
Testament gezegd wordt over de ver
kiezing en heeft daarbij speciaal het
gebruik van drie woorden onderzocht:
(uit-)verkiezen, uitverkorene en uit
verkiezing.
Eeuwigheid
Hij verzet zich daarbij met name tegen
de gedachte van de verkiezing van
eeuwigheid. Gods verkiezing gaat niet
aan de historie vooraf, maar voltrekt
zich in de tijd in de roeping tot de
zaligheid door middel van de prediking
het evangelie. Het Nieuwe Testa
ment noemt alleen zH. die al tot het
geloof gekomen z|jn uitverkorenen, nooit
hen, die nog tot het geloof moeten
modern en modieus ondergoed is van
een naam om te dragen
Uitvoerig bespreekt dr. Venema Ro.
meinen 911 en Efeziërs 1 3—12. Dat
in het laatste gedeelte wordt gesproken
ma niet. dat dc verkiezing toen
aanwezig, vastgelegd, was, maar dat de
verkiezing geworteld is in Gods eeuwige
liefde en heilswil.
Is de verkiezing een bepaalde actie
Gods, waardoor Hij door Christus men
sen redt uit de algemene zonde en
verlorenheid, dr. Venema meent niet van
een besluit tot vèrwerping te mogen
spreken. Niet-verkiezen cn verwerpen
mogen niet geïdentificeerd worden. De
schrijver heeft hierbij niet de discussie
tussen de hoogleraars Berkouwer
Kamphuis aangeroerd.
Dr. Venema werd op 21 oktober 1!
te Wlldervank geboren. Na de cursus
hebben gevolgd aan dc School Reserve
Officieren Infanterie te Kampen studeer
de hij aan de Theologische Hogeschool
aldaar, waar hij in 1936 het kandidaats
examen en ln 1954 het doctoraal examen
aflegde.
Op 5 februari 1939 werd hij predikant
hulpprediker had gewerkt, werd dr.
Venema, die met de vrijmaking waj
meegegaan, predikant te Maastricht in
1946. welke #emeente hij in 1951 voor
Roodeschool verwisselde.
Van zijn hand verschenen een bundel
schetsen over Ezra. Nehemia en Haggai
en bijdragen in het weekblad Opbouw.
Beroepineswerk
NED. HERV. KERK
Beroepen te Apeldoorn en Het Loo
(vac. J. F. Berkel): E. Holtrigter te
Weesp.
Beroepbaarstelling: ds. J. dc Lange,
Van Renesselaan 36 te Zeist, director van
de Geref. Zendingsbond
GEREF. KERKEN
Beroepen te Borger: C. v Ommen t«
Hattem.
Aangenomen naar Westzaan: N. A.
Schuman, kand. te Amsterdam.
Beroepbaaratelling: De classis Leiden
heeft préparatoir geëxamineerd op grond
van art. 6 (singuliere gaven) de heer P.
Reedijk, Anjerstraat 4b, Katwijk a. d.
Rijn. De heer Reedijk zal beroepbaar zijn i
m.i.v. nader te bepalen datum, maar is
wel in de gelegenheid 's zondags de ker- j
ken te dienen
Beroepbaarstelling: Ds. G. Lievaart, I
laatsteL pred. v. d. Geref. Kerk (vrij- I
gem.) te Onnen, is beroepbaar. Motten- i
brink -20, Onnen (post Haren, Gr.).
GEREF. KERKEN (VRIJGEM.)
Beroepen te Appingedam en Overschild
(accl.): K. J Kapteyn. kand. te Gro- j
ningen
Aangenomen naar Zuidwolde (Dr.): J.
Schel tens te Blija.
CHRI8T. GEREF. KERKEN
Tweetal te Zuidland-Spijkenisse: M. S.
Roos te 's-Gravenzande en P. Sneep,
kand. te Vlaardingcn.
Annca. te'vel waarde gaan hechten as
[ave J. H. I medemenselijkheid in plaats vai
de
The syboptic traditions
lypse. door dr. L. A. Vos. Uitgave - -
I Kok N.V.. Kampen. (245 blz.. 12.75' het eerste gebod God lief te heoben
boven alles en de naaste als onszelf.
Pressiegroepen in de EEG In serie i In de discussie, die volgde werd de
I Europese Monografieën^ Uitgave N.V. AE, vraag gesteld of die medemenselijk-
Cluwer, Deventer. (57 blz., 5.-)
De bezetting, weergave in boekvorm
van de uitzendingen der NTS over
Nederland inv de Tweede Wereldoorlog,
deel 5. door dr. L. de Jong. Uitgave Em.
Qucrido NV. Amsterdam '224 blz.,
2,95».
I heid niet iets meer tot uitdrukking
zou kunnen komen in het begrip van
de jeugd voor het „verstaan" van de
oudere generatie.
Prof. Berhof werd ingeleid door me
vrouw dr. E. Flesseman-van Leer. lid
.'an het centrale comité van de wereld-
LUCEBERT heeft onder de
titel Gedichten 1948/1963
ongeveer alles bijeenge-
I - ffltTvJÉTÏSlirS bracht Wat hij van de jaren '48
Van Ditmar. 's-Gravenhage. Rotterdam. stond onder leiding van mevrouw M. C. tot '63 aan gedichten heeft gepu-
Meu. Kioosterman-Fortgens. presidente van bliceerd. Het is een boek van 327
j e bladzijden geworden, uitgegeven
Psychische stoornissen
Wijn t
Mission universitaire;
Franse leergangen
aan de VU
net land var Médoc. Grav
Sauternes. Saint-Emilion. Fronsac. Bourg.
I door W. R. Ferwerda. Elsevier
Uitgave Elsevier Amsterdam,
i 2.90»
De samenzwering, door Ab Visser. In
serie Witte Raven. Uitgave West-Fries
land Hoorn. (136 blz., 1,75)
Verdenking met voorbedachte rade,
I door Dorothv R Hughes Vertaling Ton
Stam In série Witte Raven. Uitgave
West-Fries, d Hoorn '207 blz.. 1.75
iiTbi Eerste schooljaar
belangrijk voor
het kind
door De Bezige Bij te Amsterdam
en het kost f9,50. De kleine revo- Ortega y Gasset het beroemd gewor-
Frances en Richard Lockridge. Vertaling i heidskolonies heeft dr. J. C. Leeflan0,
AMSTERDAM De Mission unlversi- Ten Stam. In serie Witte Raven. Uitgave i zenuwarts, de nadruk gelegd op het
tairc et culturelle bij de Franse ambassa- West-Friesland. Hoorn. 142 blz.. 1.75belang van een goede behandeling
dc in ons land voert op het ogenblik j van een kind dat in het eerste
besprekingen met-.de Vrije Universiteit, Amerikaans avontuur, door An Rutgers iS£t)Q0|jaat. gedragsafwijkingen ver
in Amsterdam om franse leergangen van der Loeff. Derde herziene druk. toont Hierdoor kunnen zi ernstige
voor deze Inrichting van wctenscj.ppe- Uitgave Ploegsma. Amsterdam «192 lateS leef
lijk onderwijs te gaar. verzorgen Boven- f3.95' WJ01"*"® ®f ,"£r* n
dien is de Mission universitaire et f'Jd worden voorkomen (12 en 13
culturelle door een groot aantal indus- De wonderkettmg. door Margreet jaar).
ti iele ordernemingen benaderd over de Bruijn, Derde druk illustraties. Alie Tijdens deze jaarvergadering van
mogelijkheid om. speciaal voor de lagere Evers. Uitgave Ploegsma. Amsterdam. net genootschap kwam vast te staan
employés, lessen in het Frans te geven <128 blz.. 3.25) 'dat men niet meer te maken heeft
Of dit plan zai slagen hangt Jfchcc' af 7nn,or,nihpirt rinnr Cissv van Marx-1 met kinderen die het slachtoffer zijn
van het feit of men daarvoor de nodige n Zomerzotheid, door utssy van Marx-, u.
docenten kan aantrekken en of er voor veldt Illustraties Hans Borreb»ch. ln;v«> sociaal
dlt^oel -cn ,e«vhikle methodiek ..1 jerle Witte UII..V. WeSt.Fn«.|
WAGENINGEN In een cai
tor het Centraal Genootschap
d001. j Kinderherstellingsoorden en gezond-
recht, maar met kinde-
Uitgave West-Fries-j ren die de dupe zijn van de huidige
land, Hook.i. "(190 blz., 1,75) 'welvaart.
lutie die hij heeft afgedraaid, is
geschiedenis geworden. De dich
ters van fluweel zijn schuw en
humanistisch doodgegaan
dat in 1954 zijn veertiende druk wacht). Hij stelt zijn werk samen
behaalde en nadien nog wel vaker met het afval van wat ik nu maar
zal zijn herdrukt. Ik herinner
gemakshalve en globaal de elitecul-
glanzende spieren lendenen nauw-
gezet gemeten
in evenwicht gebracht met schouder
breedte
of de lengte der dijen of van het
caesarische neusbeen
de diepten der diepten bespiegeld en
het verdwijnpunt j
vastgelegd en overal achter geome
trische velden verschansen
elk veranderlijk verschijnsel:
nog goed welk een indruk de Neder- tuur noem. Hij werpt de directeur
Exodus popdienst renaissance, weg
met de popdienst van de renaissance.
Want hij heeft zich „blindgestaard
op de heer der wereld en zijn
almacht". Tegelijk met de classiciteit
der vormen krijgt het zich daarin
jt-r -tuitsprekende christelijke geloof zijn
kan men in de-e bundel met door de later uitgebroken tweede Uit een innerlijke vervreemding congé. Lucebert is van roomsen hui-
1—|H| -- ze. Wat hij niet wil is dus duidelijk
genoeg; wat hij wel wil is een
terugkeer tot de rauwe, primitieve 1
levensdrang en -kracht, maar hij
----- - toont die alleen in zijn aanvallen op
gen, maar in dit alles toont hij zich hej. bestaande en innerlijk vermolm-
in a'P70n afhankpliik van wat hll ,n.üs
hete ijzeren keel van de ontroerde landse vertaling var. dr. J. Brouwer
beulen is inderdaad opengegaan^ SM ÏSdd^ï*.
zoals hij m het gedicht bchool horden en dit werk is een profetisch LrOCCl ClOOTZISIl
der poëzie heeft geprofeteerd. Nu boek gebleken. Natuurlijk ook mee
kan men in deze bundel met door de later uitgebroken tweede -
r „„k. 7, wereldoorlog zijn de „horden aan van wat zijn opvoeding op school en
Lucebert. ook door middel van de controle en de dienstbaarheid
zijn eigen illustraties, ten voeten -
uit geconfronteerd worden.
de elite ontsnapt. De geestelijke
over hem te zeggen, maar wel wil ik, wijzen werken nog
ook voor mijn eigen genoegen, pro- alles wordt in golf
beren samen te vatten hoe hij in een beukt, zodat men
/el na. maar dit in wezen afhankelijk van wat hij
na golf stukge- bestrijdt. Op grond van dit laatste o
kan men zeggen dat hij nu in deze daarvoor tien jaar geleden te vroeg;
wat grotere ruimte kan worden ge- het jongste nummer van Randstad de bundel als generatieleider is bijgezet misschien komt het nog. Lucebert*
tgarde en misschien zelfs als dichter. Wel boodschap is doorgekomen en
Profetisch
In 1930 verscheen van de hand
schappij zal omwentelen, een nieuw
moraal en nieuwe levensvormen zal ren. Hij
vestigen. Dit laatste is nu precies land op
maat- moet men erkennen dat hij zijn tijd
beter heeft doorzien dan vele ande-
ertegenwoordigde in Hol-
klein gebied een alge-
de Spaanse schrijver en wijsgeer waartoe Lucebert en de Vijftigers meen internationaal verschijnsel.
staan; herhalingen zijn overbodig en
niet meer actueel. Het wachten is nu
op een eventuele tweede Lucebert.
C. RIJNSDORP.
