Vijf mei 1945 - een dag
om NOOIT te vergeten
's f cids oorlogsdagboek .1. H. Kasten (20 en slot)
NLC - 20 jaar geleden
Ervaringen bij hulpwerk
in donker Amsterdam
JfïWJWE LETDSE COUR 4 NT
DONDERDAG 13 MEI 1965
Schietpartij in de Breestraai
door zenuwachtige Duitsers -
alleen maar gebroken ruiten
(Exclusieve publikatie Nieuwe Leidse Courant)
5 mei 1945 Vroeg uit de veren, want de capitulatie gaat vanmorgen
om acht uur in. Om half negen is Leiden al in vlaggentooi. Het is in de
binnenstad zo druk als op 3 oktober. Eén grote, juichende menigte, ge
tooid met oranje en de nationale kleuren. Groepen van honderden meis
jes en jongens trekken zingend door de straten. Om elf uur betreedt de
afgezette burgemeester Van de Sande Bakhuysen weer het Stadhuis.
Iedereen wacht nu op de aankomst van de geallieerde troepen. De Duit
sers bewegen zich nog gewapend over straat, 's Middags blijkt dat zij
nog geen bericht over de capitulatie hebben ontvangen. De verzetsbe
weging of ondergrondse kan daardoor nog niet ingrijpen en het NSB-
zootje arresteren. Het feestvertoon gaat echter ongestoord door, tot in de
middag de moffen in hun zenuwachtigheid tot een sehietparttftje over
gaan. Gelukkig geen slachtoffers. Wel een paar kapotte ruiten op Bree-
straat 83. Wij hopen dat onze bevrijders spoedig zullen arriveren en dat
wij dan geen moffen meer in Leidens straten zullen aantreffen. Maar
wel een Tommy of een Canadees.
Dankdiensten
6 mei, zondag Eerst vanmor
gen naar de dankdienst in de Pie
terskerk. Daar spraken ds. Kuilman
en ds. Kelder. Ook in de andere
kerken dankdienst. Van acht uur in
de morgen af stonden de mensen
in de rij om een plaatsje te bemach
tigen. Om tien uur was de Pieters
kerk al propvol. Het leek wel of er
4500 mensen waren. Na een dank
rede van ds. Kuilman, sprak ds.
Kelder over de 46ste onberijmde
Psalm. Na afloop het eerste en zesde
couplet van het Wilhelmus gezon
gen. Het was een historische plech
tigheid in het historisch bedehuis,
waar Leidenaars in 1574 ook God
dankten voor de bevrijding uit de
klauwen van de overweldigers.
De ondergrondse strijders lopen nu
gewapend door Leiden. Zij zijn bezig
de Duitse richtingborden te verwijde
ren en Engelse aan te brengen. De
moffen zijn aan het inpakken. De ge
hate Landwacht ziet men niet meer
op straal.
7 mei Het is vandaag weer bar
druk in de stad en volop feest. Ieder
een wacht od de troepen van de ge
allieerden. Laat in de avond wordt
bekend, dat zij dinsdag zullen komen.
In de avond maakt de N.B S. een be
gin met het arresteren van Landwach-
ters en NSB'ers.
Onvergetelijk
8 mei Vanmiddag weer druk
op straat- Er komen twee regimenten
Canadezen door, die op Oud-Poel
geest worden ondergebracht- Alles
is gemotoriseerd. De klokken luiden
en roepen de bevrijders een wel
kom toe. Om vijf uur komt de Irene
Brigade, onze jongens door Leiden
op weg naar Den Haag. Het was een
onvergetelijk moment. De gehele dag
worden nog NSB'ers gearresteerd.
En meiden, die het met de moffen
hebben gehouden, de kop kaalge
knipt en tentoongesteld.
Druk werk
9 mei In de voormiddag worden
vooraanstaande NSB'ers in veewagens
weggebracht. Vandaag uitdeling van
lèvensmiddelen, bacon, boter, eimeel
en chocolade- De druk is van de men
sen af..AUes heradem:. Het schorum.
dat ons zo lang heeft verdrukt, is nu
van de straat.
10 mei. Hemelvaartsdag Het is
vandaag vijf jaar geleden, dat de mof
fen ons in de nacht overvielen. Van
daag is het erg stil op straat en er
worden heel veel bloemen gebracht
naar het monument voor de gesneu
velden aan het Haagse Schouw en el
ders. Het is prachtig zomerweer
Gevangen
11 mei Leiden is nog steeds in
feesttooi. Bij het Gangetje, waar de
radiouitzendingen voor het publiek
worden versterkt, is het steeds enorm
druk. Vandaag zijn een massa Duit
sers vertrokken om zich in krijgsge
vangenschap te begeven.
12 mei Vandaag heeft het spoor
wegpersoneel de arbeid hervat. Men
Uit de NLC van zaterdag 12 en maandag 14 mei 1945:
In Nederland is de politie-orgaaisatie in ouden vorm hersteld,
waarbij de door de Duitschers ingestelde titulatuur is opgeheven en
weer gesproken wordt van hoofdcommissaris, commissaris, inspec-
Het ligt in de bedoeling de gearresteerde NSB'ers te werk te
stellen; o.a. bij de opruiming van landmijnen.
Gisteren is in de Van Vollenhovc.nstraat te Rotterdam de gehate
Sicherheitspolizei ontwapend. Er is een groote voorraad munitie
buitgemaakt.
Tot Commissaris van de Koningin in de provincie Noord-Hol
land is benoemd Mr. Dr. J. C. Baron de Vos van Steenwijk, vroeger
burgemeester van Haarlem, tot w.n. Commissaris van Zuid-Holland
Dr. A. A. L. Rutgeers, oud-Gouverneer van Suriname, in de provincie
Utrecht Ridder Bosch van Rosenthal.
maakt alles in orde, opdat de treinen
weer kunnen gaan rijden. Ook het
personeel van de N.Z.H. weer aan de
slag. Van het politiekorps zijn 30 men
sen geschorst. Het overheidsapparaat
wordt grondig gezuiverd.
18 mei Gisteravond is het tap
toe geweest. En daarmee zijn de fees
ten van de bevrijding geëindigd. Het
was een lange stoet, getooid met
LEIDEN Vandaag publiceren wij de
twintigste en laatste aflevering van
het Leidse oorlogsdagboek van de
heer J. H. Kasten. Uit de vele reac
ties van onze lezers is grote belang
stelling gebleken voor het weliswaar
incomplete, maar toch „alledaagse''
en daardoor reële stuk historie. On
derwijzers, zo hoorden wij, knipten
het uit om het voor de klas te ge
bruiken. Kinderen legden er plak
boeken van aan. Ouderen vroegen
extra kranten, wanneer een bepaald
nummer was zoekgeraakt.
Rijker
Wij mogen hieruit vaststellen, dat het
dagboek indruk heeft gemaakt. Niet
als verslag van heldendaden, maar
als een glimp van de honger, de kou,
de armoede en het leed van vijf
bange jaren. Wij plaatsten het, niet
om oude koeien uit de sloot te halen,
maar om de herinnering aan de
slechte tijd even op te halen. Naast
vele andere lessen die uit de oorlogs
tijd te trekken zijn, is er die van de
grote dankbaarheid. Een vluchtige
blik op dit verleden zal de tegen
woordige tijd rijker doen uitkomen,
dan velen die nu beleven. Ook dat
kan belangrijk zijn.
Dank
In de eerste plaats gaat onze dank
baarheid uit naar de heer Kasten
zelf de levenslustige 86-jarige. Daar
naast echter zijn wij allen erkente
lijk, die door het beschikbaar stellen
van materiaal ons in staat stelden
de dagelijkse afleveringen te illus
treren. Veel van dat materiaal moest
helaas ongebruikt blijven liggen. Men
bedenke daarbij dat onze krant niet
van elastiek is. Bovendien zou
veel" ook niet goed zijn.
oranje, vlaggen en vaandels, en ver
gezeld door vier muziekkorpsen.
Vandaag is bekend gemaakt dat men
tot middernacht buiten mag blijven.
Gisteren ontvingen wij weer een blik
biscuits en worstjes per persoon. En
er gaat nog meer komen, zoals vet
en suiker. Deze week ook nog twee
ons boter per persoon ontvangen.
(EINDE)
Jeugd parlement gaat
pralen over advies
aan gemeentebestuur
LEIDEN Het is de bedoeling dat het
Leids Jeugdparlement vanavond in de
raadszaal van het stadhuis een adivie#
zal uitbrengen aan het gemeentebestuur.
Dat behelst het in eigendom verkrijgen
van een groot braakliggend terrein in
de binenstad. eigendem van de Ned.
Spoorwegen.
Het idee is van de Christelijk-Histo-
risdhe fractie. Deze stelt verder voor dat
het L.J.P. in tweede fase een advies zal
uitbrengen omtrent de bestemming die
aan het terrein moet worden gegeven.
Bak van de maand Lij
De Natuurvriend
LEIDEN Eenmaal per maand zal
het aquarium van een lid van „De
Natuurvriend'' door de overige leden
kritisch worden bekeken. De eigenaar
van de „bak van de maand" komt op
deze manier op de hoogte van wat
aan mankeert en wat er goed aan
is. Andere leden kunnen met de op
en aanmerkingen eveneens hun voor
deel doen. In het Gereformeerde I
Jeugdhuis besloot de vergadering op
advies van de voorlichtingscommissie
Op 2 juli wordt in de grote zaal van
Den Burcht een feestavond gehouden.
Men zal de nationale tentoonstelling
Haarlem bezoeken. Mevrouw L. M.
H. A. Lijten-Sengers trad af als
secretaresse; zij mocht als dank voor
haar werk een plant in ontvangst ne
men. Tot nieuwe secretaris werd de
heer A. de Jong. Beyerincklaan 21.
gekozen.
Enkele nieuwe leden traden toe en
de heer J. Visser hield een causerie
e voorjaarswerkjes in het
aquarium. De vergadering stond on
der leiding van penningmeester P.
Geertsma.
Stoet dragers M.W.O.
voor P. W. Erkelens
LEIDEN De dragers van de Mili
taire Willemsorde in de afdeling Leiden
en omgeving worden uitgenodigd vrij
dagmiddag om half één in de aula van
begrafenisassociatie ..Ad Sanctos" aan
wezig te zijn voor de vorming van een
uitvaartstoet bij de begrafenis van de
heer Pieter Willem Erkelens in leven
drager van de Militaire Willemsorde
vierde klas.
Afloop
Ten slotte nog even „hoe het verder
ging met de familie Kasten". De oud
ste dochter, getrouwd met een hoge
bestuursambtenaar in Indonesië,
bleef ruim drie jaar in een interne
ringskamp op Java. Haar inan iti
ander Jappenkamp. Beiden kwameti
er levend uit.
Eerste stuurman Joop voer de gehele
oorlog voor de geallieerden. Ook hij
kwam heelhuids thuis. Willem, de
krijgsgevangen gemaakte legeroffi
cier. keerde reeds op 31 mei terug uit
Neu-Brandenburg. De familie is dus
weer gezond en wel bijeengekomen,
zij het dat het verlossende bericht uit
Indië pas op 2 oktober 1945 in Leiden
aankwam. Men begrijpt, dat de
vreugde die bij de bevrijding al
tijd nog enigszins was overschaduwd
voor dit gezin toen compleet
FOTO 1 Een jeep van de
Canadezen wordt op de Plan
tage bestormd door Leidenaars.
(Foto N. van der Horst).
FOTO 2 Grote verkleed
partijen voor de lange en tal
rijke feesten ter gelegenheid
van de bevrijding. Deze foto,
gemaakt op de Korevaarstraat,
is ook van N. van der Horst.
FOTO 3 Over de Bree-
straat zwierden en zwaaiden
grote groepen uitgelaten jonge
mensen, zoals deze, waarvan de
eerste rij voornamelijk uit le
den van de chr. korfbalver
eniging Pernix bestaat (Foto
N. van der Horst).
FOTO 4 Met een anto van
de B.S., geëscorteerd door een
motorordonnans, wordt bur
gemeester Van der Sande Bak
huysen, toegejuichd door een
grote menigte, op vijf mei
's morgens omstreeks elf uur
bij het Stadhuis gebracht.
FOTO 5 Wethouder Wil
brink, wethouder Verwey, de
burgemeester, de chef-staf van
de B.S. en (hoofd boven de
rand) districtscommandant De
Gast van de B.S. (v.l.n.r.) ne
men de toejuichingen op het
bordes van het Stadhuis in ont
vangst.
FOTO 6 B.S.-districts
commandant W. de Gast en zijn
staf voor het hoofdkwartier in
het Prytaneum aan het Rapen
burg. Bijzonder trots was de
B.S. (later) op de zelfgemaak
te wachthuisjes naast het
hoofdkwartier.
FOTO 7 De B.S.-officier
voor pers en voorlichting, Van
der Neut (met het bekende
baardje) op het spatbord van
de radiowagen voor hat Stad-
FOTO 8 Enkele dagen na
de bevrijding is bij het Haagse
Schouw een grootse herdenking
van de gevallenen gehouden.
B.S., militaire en burgerlijke
autoriteiten waren daarbij
aanwezig. Het zag zwart van
de mensen.
FOTO 9 Een van de vele
geallieerde soldaten, die nog
tijdens de glorieuze intocht
met handen tegelijk sigaretten,
chocolade en andere heerlijk
heden in de grijpgrage vingers
van de juichende Leidenaars
drukten.
Plattelandsvrouwen Leiden
LEIDEN ..Ik ben niet beter of anders dan een publieke vrouw. Ik
ben er alleen bespaard voor gebleven". Deze woorden sprak mej. A. N.
Hoekendijk gisteravond voor leden van de Chr. Plattelandsvrouwen- en
meisjesbond afd. Leiden. Dit kon een vrouw zeggen, die 23 jaar in „Donker
Amsterdam" heeft geleefd en gewerkt en dit uit roeping deed.
Na tien jaar voor de klas te hebben
gestaan, werd mej. Hoekendijk als on
derwijzeres afgekeurd. Toen kreeg zij
een boodschap „Ga naar de prostituees
en zij zullen u voorgaan in hel ko
ninkrijk Gods". Sindsdien ging zij met
een pak Elizabethbodes de kroegen
'snachts af. haalde meisjes uit de goot en
bracht ze naar ouders terug of bezorgde
vrouwen werkhuizen. Zij leerde de tra
giek kennen, die zich dikwijls achter
een onverschillig uiterlijk verborg.
Geloof
Mej. Hoekendijk vertelde van twee
vrouwen, die zij weer bij Jezus had ge
bracht en die haar nog een lesje in
waarachtig geloof gaven
Burgerlijke stand
t an Leiden
LEIDEN Geboren: Johannis Wil
lem. zn v A van der Welle en A C
Wildemans; Albertus Cornells, zn v
A C Kleijn en J L van Olst: Leo. zn
v C Guijt en J Nijgh: Stephanus Mar-
tinus, zn v P F van der Kleij cn A
M A Bosman; Linda, dr v W J Nieu-
wenhuijzen en R A van der Vlist;
Anthony Robert, zn v J van de
Wetering en J Plezier; Jeroen Lau
rens, zn v L G Verver en K Eltingh;
Benjamin, zn v H G Kahn en C van
Aken; Roland Amadeus, zn v M J
Koornstra en I J E M Zibirre.
Gehuwd: G C J van Hagen en H J
Overleden: A M Bergman, 60 jr.
echtg v W Kuilboer: N W van den
Haak. 75 jr. man; G Zwollo, 82 jr.
Uitspraak van dronken Cor. die 22
jaar dronken was en met mannen sliep,
omdat zij niet wist, waar ze anders
's avonds naar toe moest: „Sinds ik weet
wat Jezus voor mij deed, doe ik niets
meer, wat Hij niet prettig vindt".
En rode Nel. die als kind van 17
zodanig lichamelijk door haar vader
verknoeid was, dat zij geen kind
meer kon krijgen, vergaf haar vader,
omdat zij anders het vergeef ons
onze schulden, gelijk wij vergeven
onze schuldenaren, niet kon bidden.
Ook schreef mej. Hoekendijk een boek
„Deze vrouwen" getiteld, om aan het
Nederlandse volk te laten zien. wie er
ook schuldig aan zijn, dat er een donker
Amsterdam bestaat.
Commandant Palstra
naar Leiden
LEIDEN Zondag zal de samen
komst van het Leger des Heils die
om half acht begint, worden geleid
door de kommandant van het Leger
in Nederland, de heer W. F. Palstra.
De heer Palstra wordt vergezeld door
zijn echtgenote en de hier ter stede
bekende majoor R. J. Schurink.
Lager saldo Hoek
SCHIEDAM De bruto-winst van W
A. Hoeks Machinefabriek is in 1964
f315000 gedaald, mede doordat er In
1963 een bijzondere bate was van f 190.000.
Het batig exploitatiesaldo was f3.23 (vo
rig jaar 3.49) miljoen, brutowinst f3,31
(3.62> min. Voorgesteld is 17 (17)*. di
vidend op f2,63 (2,63) min. kapitaal
