Nieuwe Leidse Courant
'T WAS WÉÉR BEVRIJDING
t©sti
Manifestaties in
steden en dorpen
OAS neemt taak van
Ver. Staten over
Nederland in een ongekende feestroes
Vliegramp
Santa Cruz:
30 doden
Geruchten verloving
Beatrix voorbarig
Vakbonden in confJict
met Koninklijke Zout
Gaslekkaae
met aansteker
opgespoord
Militair bij
du ik oefening
Commentaar
Rebellenleider
voorlopig
president
CHRISTELIJK-NATIONAAl DAGBLAD
„S!entv»*tigh U gheblevet
mijn hert m teghenspoet!'
Donderdag 6 mei 1965. 46?te jaargang
Veranderlijk
De Bilt verwacht tot vrijdagavond:
Half tot zwaar bewolkt met later enige
regen of motregen. Matige wind tussen
Zuid en Zuidwest. Iets zachter overdag.
.J
Abonnementsprijzen p.v
bezorging 18.00—19.00 uu
VLAGGEND NEDERLAND Welhaast even uitbundig als twintig jaar
geleden is de bevrijdingsdag gevierd. Na de plechtige en sobere herdenking
van de gevallenen gingen gisteren in heel het land de vlaggen uit. Overal
werd feest gevierd. Met massale bijeenkomsten, met parades, met diensten
of, gewoon, met spontane straatfeesten. Meer dan voorgaande jaren was
het een feest een bevrijdingsfeest, waaraan vrijwel iedereen meedeed!
Indrukwekkend slot van de feest
viering werd gisteravond de mani
festatie „Vrijheid, Blijheid" in he
Amsterdamse RAI-congrescentrum,
bijgewoond door het Koninklijk paar.
prinses Beatrix, prinses Margriet met
haar verloofde en het voltallige ka
binet. Het werd een massabijeen
komst, waarin Nederland terugkeek
naar vijf donkere oorlogsjaren. Mil
joenen zijn er getuige van geweest,
want het hele feest werd uitgezon
den door radio en tv (NRU en NTS
hadden het feest samen met het
tionale comité viering bevrijdingsdag
georganiseerd).
Pieterskerk
Koninklijke deelname aan de feest
viering was er ook 's morgens toen h
de Leidse Pieterskerk een herden
kingsdienst werd gehouden: Koningin,
Prins en prinses Margriet zaten voor
aan in de kerk toen prof. mr. W. F. de
Gaay Fortman, VU-hoogleraar eer
toespraak hield. De tweede wereldoor
log werd niet gevoerd, zo stelde hij,
om koloniën, grenswijzigingen of eco
nomische machtspositie, maar om het
vóór of tegen het nationaal-socialisme.
Dit gaf deze oorlog tegelijk een af
schuwelijk en een eenvoudig karakter,
want het nationaal-socialisme was in
uitgangspunt en in praktijk anti-god
delijk. De hoogleraar constateerde,
dat bij elke viering van de bevrijding
het getal van hen. die in de oorlogs
jaren present waren kleiner wordt. Zo
missen wij thans Koningin Wilhelmina,
Gerbrandy en Churchill. Deze drie
soldaten van het eerste uur hebben het
antigoddelijke karakter van het natio
naal-socialisme van het begin af on
derkend.
Bevrijdingsleger
Uitbundig was het welkom, dat de
Amsterdammers het „geallieerde bevrij
dingsleger" bereidden. Enkele tienduizen
den belangstellenden waren samenge
stroomd om de sfeer van „toen" opnieuw
te doen herle.ven. De „geallieerde stoet"
werd gevormd uit 17 3-tonners, 5 jeeps
en 300 merendeels dienstplichtige mili
tairen en oud-strijders uit o.m. Canada,
Engeland. Amerika. Frankrijk en Polen,
die langs de hele route luid werden toe
gejuicht en applaus in ontvangst namen.
Het bevrijdingsfeest was vooral ook een
feest voor de Amsterdamse jeugd. Zij
mocht ml. een plaatsje zoeken in een
van de volgende vijftien 3-tonners.
Ander evenement: de reünie van
oud-onderduikers in Emmeloord
(waarvan elders in dit blad meer),
waaraan ruim 260 voormalige onder
duikers deelnamen. Zelfs het onder
duikersmenu ontbrak niet op de feest
maaltijd in het „onderaiukersparadijs",
zoals de Noordostpolder in de oorlog
bekend stond.
Wapenschouw
Indrukwekkend was de wapenschouw
in Amersfoort, waar vijfduizend militai
ren van marine, land- en luchtmacht een
kleine 500 voertuigen en ruim 50 vlieg
tuigen toonden. Het was niet een schouw
SANTA CRUZ (Kanarische eilan
den) Gisteravond is op het vlieg
veld van deze stad een super-con-
stellation van de Spaanse lucht
vaartmij. Iberia bij de landing ver
ongelukt en in brand gevlogen. Def
tig inzittenden kwamen om. Tot de
achttien mensen, die de ramp over
leefden, behoort een passagier, die
in Rotterdam had geboekt. Zijn naam
wordt opgegeven als Per Halvorsen.
De meesten van de 40 passagiers en alle
acht bemanningsleden waren van Spaan
se nationaliteit. Andere passagiers had
den geboekt in Zürich. Düsseldorf en
Londen, van de bemanning overleefden
alleen de steward en de stewardess de
ramp. Het toestel, dat van Madrid kwam
slipte na de landing op de rolbaan. raak
te met de neus de grond. Daarna brak
brand uit. De benzinetanks zijn vermoe
delijk ontploft.
alleen om het zuivere militaire vertoon,
maar om het publiek nu eens in het
groot kennis te laten maken met het
nieuwe materieel, waaraan een goed deel
van de defensiegelden in de afgelopen
jaren is opgegaan. En dat publiek wés
er op de Amersfoortse Vlasakkers tzie
ook elders in dit blad.»: ongeveer een
kwart miljoen toeschouwers hebben het
vertoon gadegeslagen. Onder hen ook
Koningin, Prins en prinses Beatrix.
Zo was het bevrijdingsfeest: uitbundig
en spontaan. In het hele land heeft men
het gevierd. Met volks- en kinderfeesten,
maar ook uiteraard vooral in de grote
steden met massale manifestaties. Zo
was er in Den Haag op het Binnenhof
een grote bevrijdingsmarkt, die werd
geopend met de ontsteking van het be
vrijdingsvuur. Estafettelopers hadden het
vuur uit Caen in Xormandië opgehaald-
Herdenking
Maar Nederland vierde geen feest zon
der herdenking van zijn grote doden.
Overal in het land zijn zij, die voor onze
bevrijding vielen, herdacht. Koningin en
Prins legden kransen bij het nationale
monument op de Amsterdamse Dam en
op het Baarnse Stationsplein, plechtig
heden. die door duizenden werden bij
gewoond.
Duizenden waren er ook op de Haag
se Waalsdonpervlakte, op de begraaf
plaats Ovenveen, er werd herdacht in>
Utrechts Domkerk, in de Amsterdam
se Westerkerk, er waren bijeenkom
sten in he-1, kamp Vught, op het Britse
oorlogskerkhof in Uden en (gisteren)
op het Canadese oorlogskerkhof in
Holten. Daarbjj was ook generaal
Charles Foulkes. die in Wageningen
de capitulatievoorwaarden dicteerde
aan de Duitsers, 's Middags nam hij in
Deventer een Canadese militaire pa-
In Dronten werd een monument ont
huld voor de in de oorlog gevallen vlie
gers en in Waalre had een herdenkings
plechtigheid plaats bij het eregraf van
de Brabantse soldaat Nederland heeft
het beseft: zonder herdenken geen feest
vieren. Overal in het land viel 's avonds
klokslag acht een doodse stilte De lich
ten doofden. Treinen, tranms en auto's
stopten. Nederland herdacht. In een
plechtig stilzijn. Voor hen. die het be
vrijdingsfeest niet mochten vieren
Koningin en Prins: Gun haar rust'
O 77
DEN HAAG Zowel in de bui
tenlandse en hier en daar
de Nederlandse pers zijn de laatste
Geen fonds, dan ook geen cao
Reeds een zestal
geheime fondsen
gevormd
(Van onze sociaal-
economische redactie)
HENGELO Naar wij vernemen
hebben de betrokken vakbonden ge
weigerd nieuwe collectieve arbeids
overeenkomsten af te sluiten, vooi
de ondernemingen van het Konink
lijke Zout/Ketjen-concern als niet
tegelijk ook aanvaardbare afspraken
kunnen worden gemaakt over de
•orming van een fonds ten behoeve
van de georganiseerde werknemers.
De nieuwe collectieve arbeidscon
tracten voor K.Z.K. hadden reeds op
1 april jl. moeten ingaan.
De drie vakbonden hebben met hun
leden, die in dienst van het Zout-con-
cern werkzaam zijn te Hengelo, Amster
dam. Delfzijl en Winschoten, in tussen
tijdse voorlichtingsvergaderingen het
verloop van de onderhandelingen be
sproken. Daarbij hebben de werknemers
zich unaniem achter het standpunt van
hun besturen geschaard geen c.a.o.'s af
ïc sluiten indien geen zekerheid bestaat
omtrent de vorming van een georgani-
seerden-fonds. De directie van K.Z.K.
stelt zich evenwel op het standpunt dat
eventuele besprekingen over een derge-
Geheim
Intussen zijn, zo vernamen wy
voorts, in de afgelopen dagen fondsen
ten behoeve van georganiseerde werk
nemers tot stand gekomen bij een zes
tal ondernemingen. De directies van
deze bedrijven (gevestigd in het noor
den en in het zuiden van ons land)
wensen hieraan echter voorlopig geen
publiciteit te geven uit vrees voor,
wat ons genoemd werd de „toorn van
de centrale werkgeversorganisaties."
Ook de betrokken vakbonden bewaren
(op dringend verzoek van de directies)
angstvallig het stilzwijgen over de na
men van deze ondernemingen.
In de komende weken zullen wellicht
nog meer van dergelijke „geheime fond
sen" lot stand komen.
Nieuwe onrust
In de industriële sector wachten mo
menteel nog enkele tientallen collectieve
arbeidsovereenkomsten op vernieuwing,
hoewel ze al lang van kracht hadden
moeten zijn. De onderhandelingen over
een groot deel van deze c.a.o.'s schieten
niet op, omdat de betrokken werkgevers
(evenmin als de Kon. Zout/Ketjen)
daarin niet de vorming van fondsen wil
len betrekken.
Bij verschillende ondernemingen zijn
de verhoudingen aanzienlijk verscherpt,
"o werd ons van vakbondszijde verklaard.
Het is dan ook niet uitgesloten dat hier
:n daar de heersende arbeidsonrust tot
:en uitbarsting zal komen".
maanden vele malen berichten ge
publiceerd over een op korte termyn
te verwachten verloving van prinses
Beatrix. In dit verband werden de
namen van enkele Duitse prinsen ge
noemd.
Naar aanleiding van deze berich
ten heeft de Rijksvoorlichtingsdienst
op verzoek van Koningin en Prins
een communique uitgegeven, waarin
„de geruchten over een spoedig te
verwachten aankondiging van d<
verloving van onze oudste dochter'
vooroang woraen genoemd. „Wij
aoen mede namens naar een drin
gend oeroep op u. alten naar ae rust
tijd te gunnen in een aangele-
yemieiu als aeze een weloverwogen
peslissing te nemen het communi
que was oriuer lavend: Juliana,
tsernhard.
Een Amsterdamse loiugraax zou zater-
ig in ae tuin van Kasteel Draxeaieyn
serie foto's hetioen gemaakt van de
jongeman.
Prinses
De RVD zei over ae
jongeman slechts, a;
vriend" gold.
Zijn lecrtiju worat gescnat up aertig
jaar. De loto s zun oriuer i
aantal buileruanost oiauen
nu toe is geen van ae opnamen gepunn-
ceera. maar te midaernaent maaKie ae
Daily Express bekena. aat in zun laaute
editie een foto van aé serie zou prijken,
waarop de jongeman „goed te nerkennen"
zou zyn.
Vannacht noemde men de jongeman,
wie niemand uurfae ie zeggen of het
inderdaad -een eventuele veriovmgskan-
didaat was. in ae Lonaense
Fleet Street nog ..Mister X'
Naar Londen
Vanmorgen om negen uur, op net al
lerlaatste moment, kwam prinses
Beatrix op Schiphol aan en vertrok
het Eleetra-lijntoestei Orion van de KLM
naar Londen, waar ze vanmorgen als
peettante aanwezig zou zijn bij de doop
van de drie weken oude Sybilla Louise,
net eerste kind uit het huwelijk van de
Zweedse'prinses Margaretha en de Britse
zakenman John Ambler
en had het cfop geleken, dat dc
Prinses het vliegtuig niet zou halen, want
op weg naar het vliegveld werd de hof.
auto in Uithoorn tien minuten opgehou
den door een afgesloten brug.
n minuut voordat het toestel vertrok
echter, draaide de auto het platform op
Vanmiddag zou de Prinses, na de doou-
plechtigheid. het International Student
House in Londen bezoeken. Morgenoch
tend wordt zij op Schiphol terugver
wacht
De gissingen van de Londense pers
omtrent de eventuele verloofde van de
Prinses vond men vandaag op de front
pagina's. Zij gaan van prins William
Gloucester, neef van koningin Eli
zabeth II, Nicholas Tollemache, zoon van
Britse miljonair-bierbrouwer Lord
Tollemache tot „een rijke jonge pro
testantse Nederlander, een Canadees en
Brit", de drie laatsten zonder namen
Bij aankomst op hel Londense vlieg-
eld deed en zei prinses Beatrix niets.
Opgewekt lachend liep zij elegant de
vliegtuigtrap af.
Bij de grootse wapenschouw die op
Bevrijdingsdag in Amersfoort werd
gehouden, keek ook de Koninklijke
familie met belangstelling naar de
indrukwekkende onderdelen van
onze strijdkrachten. Foto: Konin
gin, Prins en juist daarachter
prinses Beatrix.
BERGEN (L.) De 29-jarige J.
Keijzers werd dinsdag levensgevaar
lijk gewond bij een gasontploffing. Hij
trachtte in de kelder van zijn woning
een gaslekkage, die was ontstaan door
dat de aansluiting op een met vloei
baar gas gevulde stalen cilinder niet
goed was gekoppeld, met een sigaret
tenaansteker op te sporen.
Er volgde een hevige explosie die het
huis beschadigde. De steekvlam ver
wondde de heer Keijzers en zette
zijn kleren in brand. Desondanks
wist de man nog naar zijn buren te
strompelen, die een emmer water
over hem heen smeten.
De „voorlopige" nieuwe president
van Dominica, kolonel Francisco Caa-
mano Dena. groet met gebalde vuist
een grote menigte, die op het plein in
Santo Domingo was samengestroomd,
nadat hij even tevoren de eed had
afgelegd
België zou ons
aardgas te
duur vinden
BRUSSEL België vindt dat ons
land bij de onderhandelingen over
aardgaslevering aan dit land in be
paalde opzichten overvraagt, zo blijkt
uit reacties van officiële zijde in het
dagblad De Standaard. Daarbij wordl
niet zozeer op het gas voor huishou
delijk als wel voor industrieel gebruik
gedoeld. t
Huishoudelijk aardgas zal de Belgen
niet veel duurder komen dan de Neder
landers. Maar het industriegas, aldus
het Belgische blad. maakt op büna de
zelfde afstand van Slochteren plotseling
een sprong van 4.5 voor de Nederlandse
gebruiker naar 5.5 cent voor de Bel
gische. Dit achten de Belgen in wezen
onaanvaardbaar, ook al is deze prijs
dan reeds vastgesteld in een voorlopig
akkoord.
O'
c
DEJJ HAAG In Don Oever is
dinsdag de twintigjarige ongehuwde
machinist der eerste klasse bij de Ko
ninklijke Marine P. J. A. M. van Tillo
uit Bergen op Zoom tijdens een duik-
oefening om het leven gekomen. De
machinist, die in Den Oever een oplei
ding volgde tot duiker, was in een zo
genaamde mijnenzoekbak nabij het op
leidingsschip Soemba onder water ge-
i. Toen na ongeveer 45 minuten de
machinist niet op het gebruikelijke at-
tentiesein reageerde, werd hij onmid
dellijk boven water getrokken. Kunst
matige ademhaling mocht toen niet
De mijnenzoekbak. die voorzieningen
heeft om ongeveer anderhalf uur onder
water te blijven, is voor nader onder
zoek in beslag genomen. Een reeds sa
mengestelde commissie stelt een on
derzoek in.
TJET is van de bevrijding een stijl
volle herdenking geworden en
zo hoorde het ook. Er zijn ook mo
gelijkheden benut om af te steken
naar de diepte, en ook dat was pas-
Wij denken, om iets te noemen, aan
het aangrijpende woord, in de Leid
se Pieterskerk gesproken door prof.
De Gaa.v Fortman en waarvan men
ook via de radio cn televisie kennis
heeft kunnen nemen. Inderdaad, de
bevrijding was meer dan het einde
van een oorlog zoals er in de geschie
denis der mensheid zovele zijn ge
weest. Ware zij dat, het zou reeds
heel belangrijk zijn. Een oorlog, wel
ke ook, blijft een gruwelijke zaak,
waarin en waaromheen het voor boze
machten gemakkelijk vrij spel is.
Maar hier was meer in het geding.
Hier was zoveel in het geding, dat
men van de bevrijding in vollen ge-
moede kon zeggen: Gods vijanden
zijn vergaan, want het was geweest
een overheersing, maar gelukkig ook
een nederlaag van de anti-goddelijke
macht van het nationaal-socialisme.
Dat gaf diepte aan de strijd. Wilhel
mina, Gerbrandy, anderen zij
hebben de strijd zo gezien en zo ge
streden. Het gaf daarom ook diepte
aan de»bevrijding. en het moest ook
diepte geven aan dc herdenking van
die strijd en van die bevrijding.
Nog bij een andere gedachte, ook
door ons aangestipt, knoopte prof. De
Gaay Fortman aan. Gedenken is te
ruggaan naar het verleden, maar om
vandaar terug te keren naar het he
den, om zo ook te sterker de toe
komst tegen te gaan.
Vrijheid betekent de mogelijkheid
om datgene te doen hetgeen men
heeft tc doen. Vrijheid is ruimte om
te leven, om mens te zyn, maar
daarom ook omdat men dc hieruit
voortvloeiende verantwoordelijkhe
den aanvaarden 'en dragen zal. En
wat een taken wachten ons dan nog.
Ook ons als volk. En ook de gene
raties van nu en straks, die ten dele
al andere zijn dan toen wij werden
bevrijd.
Het was goed om te gedenken. Het
was goed om na te denken. Om dan
te beter te denken aan het heden en
om dan te beter vooruit te denken
naar wat komt.
Toestand Dominica nog onzeker
WASHINGTON Er zal een in-
ter-Amerikaansc strijdmacht wor
den gevormd, die tot taak krijgt in
de Dominicaanse republiek een
male toestand te scheppen. Deze
strijdmacht zal geleidelijk de taak
van de Amerikaanse troepen moeten
overnemen, die thans in de hoofd
stad Santo Domingo de rebellen in
bedwang houden.
De ministerraad van de OAS (Orga
nisatie van Amerikaanse Staten) die
hiertoe gisteravond besloot, bepaalde
voorts, dat de strijdmacht onder gezag
van de OAS zal staan. Op het ogenblik
bevinden bijna 19.400 Amerikaanse
militairen zich in Santo Domingo.
Het ligt In de bedoeling, dat het
grootste deel ervan zo snel mogelijk
door troepen uit Latyns-Amcrikaanse
landen zal worden vervangen.
De politieke toestand ln de Domini
caanse republiek is Intussen nog onzeker.
De rebellen beheersen slechts het cen
trum van de hoofdstad. Hun leider, kolo
nel Caamano, heeft zich door het parle
ment tot voorlopig president laten uit
roepen en beschouwt zich als dc enige
wettige vertegenwoordiger van de Dom.-
republiek
Kort nadat men met Caamano een ak
koord had bereikt over bestendiging van
het bestand, braken gevechten uit tussen
rebellen en Amerikaanse militairen. De
Amerikanen gebruikten lichtkogcls om
het strijdtoneel te verlichten. Het aantal
omgekomen Amerikaanse militairen ls
gisteren tot zeven gestegen. Er zouden
ook enkele Amerikanen in handen van
de rebellen zijn gevallen.
In de Veiligheidsraad heeft de Sowjet-
ïie een resolutie ingediend, waarin de
raad wordt verzocht, dc militaire Inter
ventie van Amerika te veroordelen cn
de onmiddellijke terugtrekking van de
troepen van de V.S. te eisen.
De Amerikaanse permanente vertegen
woordiger, Stevenson, verzocht de raad,
zich van actie tc onthouden om de OAS
In de gelegenheid te stellen, haar taak
ervullen. Na een langdurige woor
denstrijd tussen dc vertegenwoordigers
van Cuba, dc Sowjelunle cn de Ver.
Staten ging de raad tot vanavond uiteen.
Dan zal dc kwestie opnieuw worden be
handeld.
<JEEFMIJ
MAAR...
choccladedïan/c
rukkelijke chocoladedrank me»
eerbiedig! de slanke
